Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 6, 7 February 1863 — Na Palapala. He Kumumauao. [ARTICLE]

Na Palapala.

He Kumumauao.

Xo ka hoolaha ana i ka iloomana Karisti.:-: ma ka honua nei % a me l ana rr.au hua vuii- '.ai, Aia ma ka homia nei a puni na hooniana he lehulehu, aoie hookahi, aole hoi eh;a'ku ; aka, he kinikini no, ina c huli kakou a n?.r.A aku iloko o na buke o keia ao, a iloko hoi o na moolelo o na kau i hala, heaha ia ka moa e ike ai ? Ua malamaia anei ka hapkoiu o na kanawai gi?la ? 44 E aloha aku oo i kvu hoalauna e like me kou aloha ana ia cx? iho.' Ua ae aku auanei kekahi hoomana i kekai.i hoomana e hana'e e like me kona inaiuio he pono ? Aole loa! o ke kue aku a o ke kue mai ka mea i īke nuiia iloko o ko lakou mau kaao. O ka lapalapa o ke ahi wela, ke kahua no ia o kekahi hoomana, a i ole e ae aku keka. hi, e ia'ku 110 ka uku o na iwi. O ka pali> kaua ma ka lima o ke koa kaua, me he AHkaua la iluna iho o ke kahua kaua. ka poh?.. ku kumu kihi 110 ia o kekahi hoomana, a i ole kaua e ae aku ea, ina iho no ka uku o na iwi. Auwe! Aloha ino ! ina pola, eahoka Liona ke hoolaha i hoomnna nana, i ka hoo pau ana o na lapalapa o ke ahi wela i lann mau iwi ; aka, aole nao hiki ke pale. N\iic\ila, i na makamaka o ka aina kupa, a me i;n pua opio o kuu one hanau, Aloha oukou : E hoomaopopo kakou i ka laha ana o k;i hoomana Keristiano iloko o na pilikia i .ilami mai, a me kona mau hua maikai, iloko o na wehewehe mala?o iho nei. I. O ka laha ana o ka hoomana Kanstiano iloko o na pilikia i alalai mai, he mea kupanaha no ia. Ka hoomana keia i hoolaha;:i me ka olelo ao, ma kona inana wale iho no. aole me ka maka o ka pahikaua, aole hoi n;e ka lapalapa o ke ahi weia; aka, me kti *>l -]o ao no, ka huke hoi i kapaia mai ka " liaii ala, M ke alakai no ia o ka uhane nialihim ma keia ao, a pne ola'ku i kela awa lai hoi o k;\ lani. Nolaila, i hoounauna ole ai na hooniana e ae i ka lakou mau olelo iwaena o na lahui o keia ao, e like me ka Kristo olelo kn\ilana a hiki i keia la. 44 E hele ae oukou e hoohaumana aku i na lahuikanaka a pau, <• bapeti2o ana ia lakou iloko o ka inoa o ka Makua, a o ke Keiki, a o ka Uhane liemole. le," Mat. 2S : 19. No ke aha la i koino o!e inai ai ka inanao iloko o na lahui pei;ana, a e hele mai kekahi aina a i kekahi aina, e ao aku i na kanaka ? Eia paha ke kumu, aoi.he aa iloko o lakou, ka iho e pa'i na kukuna o ka la wela, o na hoohihia a pau o keia «•: i ana, aohe e ole ka mae o kona inau lau, n>» ka mea, aohe he wahi mea iloko ona e u! i ae ai. Ka hikiwawe o kona laha ana kekahi v.\<-'a e akaka'i i ke Akua, ka mea nana keia h<>.mana. Ina e nana aku kakou i ka hniui-■!o mua ana o na Lunaolelo rna lerusaletna, ao!0 kanamai o na kanaka i huli mai, huli n<> a 3,000 tausani, a mahuahua'ku i ka o,oo<>. Pela anei ka Mahomeda ka hikiwawe ? L' hoi o ka hoka ia. He eono makahiki o kon i hooikaika ana me ka maka o ka pahikaua, a he 1,500 mau wahi kanaka wale iho no. 14 1 ,; - kanene" wahi a ka haole, aole i hala na makahiki he kanakolu, laha no keia hoomana, me he hu la e hooinalule ana i ke ao nei. hu no iloko o iudaia, Samaria, Oalilaia, iloko ■> na panalaau o Asia uuku, i Helene, a me L - na mau mokupuni ma kahakai o Aferika, a ine na aina he lehulehu wale a hiki i ke;a inanawa. No hea mai keia mau aina a paapu wal ', kahi a ka hoomana Karistiano i hele ai u:v ka olelo ao wale no ? Ea ! No hea mai ? .Vi oukou e noonoo, me ka uila e anapu ana nn ka hikina, a uhola'ku ka malainalama i ke komohana, pela no ka laha ana o ka hoomna Keristiano ma ka honua nei. Aole makau keia hoomana iloko o na pi!;kia i alalai mai, aka, ua laha no a hiki i ke;a manawa. He ekolu mau alalai nui mai k - na hoolahaia ana a hili i keia la. I. O ua Pegana. 2. O ka poe Mahomeda. 3. O ka poe Pope no hoi. Aole paha he mau alaia: weUweli ana ano like me keia, me ka wiliau 1 kokohi iho, i ka nee ana o na mea kino, a pela no keia mau mea alalai; aka, i keia nnnawa, ouhea la lakou ? Aole, ua hookek mai i na niho rae ka manao e hae mai, e n iha mai; aka hoi, aole nae he lele mai e pa v hou, e like me na kau mua ona i hala'ku la nana aku ia Tureke, ke aupuni o ka p<-' Mahomeda, ua kapaia mai kela aupuni, 41 k-< kanaka mai," pela mai ka lohe. Nana ht ; aku hoi i ka Pio IX e noho nei maiuna o kona hoomana, a ke loheia mai nei, ua auo e ka na wahi maka, ua kalou kahi poo, a u.i powehiwehi ka ike ana'ku, a ua haalulu im

•r.i. Auwv! Auwf- '! O ka nanahu : •• n !ii ;;o mnke eie o kela lua po i ou i. ka i ka ai kau hana he hookiekie ►;i ; • il'iuni, no kr>. rrs€.a, nau no i hcx>lei i;,aij kaikuaana īloko o ke ahi, a * - : -,:i hiaieie, aka hoi. e ike pono oe i ka io ;.,ar.a, ka uo mau me na haku hae oia ,i piiikua. W hn'.i aku hoi i na pegana o Kina, i - . i lahana. Inia Komohana. Nuuvi M.-ij' rt oi»isii. i ka Pae Aina o Figii, i i) -- n . Havf. Sarnoa, Nuzilani, a me Haa !:ic ni aina e aku paha o ka mo» i kar. : : i.'-i ka >«:le leo nui o ka hoomaK , r; a*. !:«j iioko o ka aina Pake i keia la, . ;.-,i ma Inia i keia la, iioko o Nuuhiwa, ;• -.•!• aim ? ynu a'u i hai aku nei ka Pu- , k- ; i !a. Ua pau na pegana i ka haa- ■■ i na hale heiau a lakou ; a ua pau hoi na ia •'. I'iknu i kioiaia. Kahaha! Aole anei i k i k:i i ok 'nia e ke Kaula e Isaia ? 44 la ' • ;.t -• kiu'a aku no ke kanaka i kona rnau ••:, ;:i k:iia. a ine kona mau akua gula, ana i ;. .;; i'i ; n ; .-a hoomana, e lilo i na iole a me r. : <'j ••■! j-n, A hele lakou iloko o na Ana I .'i• s k■ i. ii -ko hoi o na lua ma ka pali p-aa no k i k iu i t I«:hova." Ua ko no. o keia mau 'i \ niwaiwn o ka huhu i keia hoomana, aoh'- he wahi mea a-a eueu iki mai. No k- aha !a ? No ka m»-a hoi, ua papani paai ka waha o ko lakou inau akua ino e na k ikuni ao o ka hoomana Karistiano oiaio. Ka, iiie k»* kuiu wni hookahi e haule ana . : i:;,iii:i!ia īho o ke kawa o Hiilawe, a i lalo i.'.o i> ke kio awle auanei e ole ka pii a hu, u i nalia ia ka manowai, ka holo moku aku . ii i ka hopena, ea, o ka holo moku aku no ka • h'']•<■. « alako ana i na iliili pohaku, na laau I ii.a- i. na lnnu lipalawai, a me na ia pu no li.-u a ku aku i ka moana kai, pela no keia hoiiinaiKi. I Aia ma lerusalema ke kumu, i ka nana'ku ! he mea uuku la, aka, hala na makahiki h• • kanakolu, aoie o kanamai ka piha o kona ii.iiiiuwni, a i ka make ana o Kristo, nahae i!,o !;t ka paku o ka Luakini, a naueue hoi, ii i kumu o ka honua, a o ka nahae pu no ia i!if kana hoomana, a ke holo moku okoa nei oia iwaona o na lahui pegana, e hoonakulu-, kuiu i na kumu o ke aupuni Pope, a i na ka--1111:i hoi o ka hoomana Mahoineda. Nawai i hoopalupalu i ka naau pegana !: i }*;ikf* ? Nawai hoi i hoemi iho i na mili.»na akua o Inia ? Nawai i olelo aku i na ainn o ka l'ope, a me na kahuna oia hoomana I I- huii mai ? Nawai i alako i na iliili pohaku |, .• Puukohola, a me na heiau e oe a lilo i mea 1 'a-I >:[>i a Pa-puaa hoi na ka haole ? Nawai 'iioi i ok'io aku ia Hinamu ma e kaualako hui'ihulu mai ia Kalaipahoa a me Kaili, na'kua !:i ikainae o kakou, a waiho wale iho no ma Laiiainaluna. a jwu mai la i ke ahi !a me ka hoomana ohMa ? Na ka hoomana Karistiano . iio. i !<>he (uikou e na makamaka. ; Noiaila. o ka hoomana Karis(iano ea, he kumu wai hoola no ia : aka hoi, o ka hoomaii.a Kan.Miano hoi hope, he kulu wai lepolepo • iio la. a he wai puna pilopilohoi. Auhea ka | ho«>n:ana i komo mua īloko o keia lahui pei'.ma, a nana no i ulupa iho na heiau, a i pa-; ki haalele hoi i na kii ? O ka hoomana Ka- ( r;stiano hookahi wale iho no, a mahope īho | j * puka mai ka hoamana o Koma, a oili pu mai ! : iuu kahi Moremona auau wai, a o iala aku ' hoi e pue mai la i ke anu o Hauailiki, ka pa-; mna o nei mea he iioomana i koino mai i ke- , ia lahui. Nani ka laha lnnakila ana o keia L hiHMnana iwaena o na mea alalai, a nani loa 1 ; a-ku hoi kona lioola ana i mi uhane make oj |i na peirana huhu. ! I; Kia hoi; mn na wahi a pau a keia hooma- ® na i liele ni, me ka hoomanawanui iloko o na , m pilikia, iloko o ke anu o ka ua, iloko o na ale; II kupikipiki-o o ka moana, a me ka hele inali-; m hini ana ma na ainn panoa. I mai la lesu i H kana |H>e haumana, 44 Owau pu no kekahi; 1 mo oukou a luki i ka hopena o keia ao." A j i no keia aloha o Kristo i kana poe haumana,' 1 nohula, aole o kannmai ka lana o ko lakou i manao, a ikaika no me he koa lanakila la ij i ke kaua. Nolaila, ke hooomanao iho nei au ! i i kn mea i oleloia no kekahi Kahunapule i j I haaleie aku i kona one hanau, a penei kana 1 niau olelo : 44 Ke iho aku nei au i kela lua I pouli, a na oukou e hi>opaa i ke kaula, i ke 1 kaula o ka pule wnhi ana." Kahaha ! nani ! kn lana o kona manao, aka hoi, ea, ka lana no nae ia o ke koa io, ke koa hoi e puliki paa | ana ia Kris?o, i kona alihikaua lanakila mau i ke kau a kau. 2. O na hua a ka hoomana Keristiano i iini mau ai. Ua ikeia ka laau ma kona hua, aka hoi, me ke ano o ka laau, pela'ku no hoi j ka hua ; nolaila, ina he Akua oiaio o lehova,! alaila, ua oiaio no hoi ka Baiba}a, o ka hoo* j mana i aoia ilaila, ua ku like, a e hua īho auanei i ka hua kohu me ka laau, a ina hoi he Akua wahahee o lehova, akua kii hoi, a he akua lapu, akua mu-ki, akua hoaiki, akua hele, a he akua noho, alaila, e hua mai no hoi auanei i ka hua kohu like me ia mau laau, he maikai paha, a he huaelo paha. Heaha na hua a ka hoomana Karistiano i imi mau ai ? Ua imi ka hoomana Karistiano e hoano hou i ka naau o na kanaka. Heaha ka hana & na kanaka mamua o ka hiki ana aku o ka Baibala ? Henha hoi ko lakou manao ? £ia, o ka imi i akua, a o ke kalai iho i na laau o ke ku&hiwi i mau akua, & loaa ke akua kulou no a hoomana aku ; o na kamailio hoi ne ke akua no, a me na ino e ae \ he kmikini wale a ka peganae loaaH, a i olei . e aloha mai ua mau akua nei, ka ohumu iho

»3 no ia. Ka ! Heaiii iho Ula hoi ia oua wuhi akua nei ? He iohe o-e aku la paha ? Ua ike kakou i k>ia ap.o i ke kau ia Paaia, kekahi akua, nok»? aku na kanaka, a noke hou, a noke no ike kahea i ahi, i ahi. i!o---mai kahi ahi e Paala ! homai kah: ahi e Paaia !! Ka hele ia a-a ha ka ieo, aohe no hoi \ wahi mea api iki ia mai. Ea, no ke aha la hoi ka hookuli o ke akua, ina he akua ? No ke aha hoi ? Aka, oke ano iho ia no n3e ia 0 ke akua kii i lohe oukou e na makamaka. 14 He waha no ko lakou aole nae he oielo mai; he maka no ko iakou. aole nae ike mai; he pepeiao no ko lakou, aole nae e iohe ; he ihu no ko lakou, aole nae e honi ; he lima no ko lakou, aole nae e laweiawe ; he mau wawae no ko lakou, aole nae e hele ; aole hoi e kamailio me ko iakou kania-i ; rne ia poe akua, pela no ka poe e hana ia lakou." Hal. 115 : 4—S, 13,5: 15— IS. Pela anei o lehova ke Akua a ka hoomana Karistiauo i kaikai hele ai ma na kualapa o keia honua panoa ? Aole loa ! 41 Aoie i pokole na liina o lehova, i inea e ole ai ia e hoola, aole hoi i kaumaha kona mau pepeiao, i mea e ole ai ia e hoolohe." Isa. 59 :1. Nawai i wawahi i ko lakou naau pcgana, a i hoohuli ia iakou mai ka mana o Baalatehupa a i ka pono ? Na ka hoomana Karistiano no, ina e nana'ku oukou iioko o na aina a"u i hai aku ai, aole o kae mai o na kanaka 1 hanau houia, erni iki iho ka hoomanakii, pau hoi na kii i kiolaia, hua mai ī ka hua, a ua ike oukou ia Aberaharna, Nakua, losepa, Tieetai. he mau kanaka keu aku a ka hoomanakii. ka ai kanaka, aka, auhea la laua ? Aole, ua pio ka laua ahi, a ua hopu iho i ka hoomana Karistiano, ka lamaku o ko ola ina kela ao. Ke i mai nei ka hoomana Keristiano i ka pono io oka lahui. ao ke aupuni hoi. He oiaio no. aole hookahi hooniuiia i kapaia ma ka inoa " Karistiano." No ka mea, wahi a lakou la, 44 Ile hoomana Karistiano ka Pope." Malia hoi, nana i imi i ka pono o ka lahui, ao ke aupuni hoi. Ae, eia ka like ole, ua i hookui lakou i keia huaolelo, " Hoihope,'; ia inoa, a o k:i hoopuka ana i ka inoa a pau,| oia keia, " He hoomana Keristiano hoihope." Auhea la ke kanaka paulele mai ui'u, ina paha ia'u keia ano ? Aole hookahi, a i ole ia, 1

pela no hoi keia, aole nae au i ike i ka pono a ine ka hewa o ka imi ana o keia hoomana e hoano hou i ka naau o na kanaka, ae hoi ulu hoi i ka pono no ke aupuni, ina e hiki i kekahi ke hai mai ia'u, alaila, he hiki no hoia'u ke hai aku i kana hua i imi ai, a i ole, aole no. Aka hoi. ina oukou e lohe i kuu wehewehe ana ina ka inua o keia Kumumanao, alaila, me ke ano no hoi oia hoomana, pela no hoi kona hua, ina paha he maikai, a ina paha he ino, ina pela. Heaha la ia hua ? Na oukou no ia e noonoo iho. Auhea la oukou, aia ma na wahi a pau a keia hoomana e hele hoomanawanui ai a noho iloko o na pilikia i alalai tnai, a aia malaila na mea a pau e kuonoono ai ka noho ana ona kanaka, a pela aku. Ina paha ua hooiminao oukou i ka olelo a kekahi aliio A(en'ka ia Vitoria. kealii o Beritania, a penei no ia : " Heaha la ke kumu i kaulana'i o kou Aupuni ?" Kuhikuhi kela Alii wahine ia ia, me ka i ana, " Kia no ke kumu i kaulana'i ko'u Aupuni, oka Baibala." Aole kuhikuhi aku oia i ka Manuela a iakou la, aoie hoi i ke kolona a ianei ae, a i ka buke hea la hoi a kahi inalihini mai nei ; aka hoi, i ka buke no 1 kapaia " Ka Baibala Hemolele," a ka hoomana Karistiano e kaikai hele nei ma ia wahi aku ia wahi aku. Nolaila i na mukamaka a pau o'u, mai Hawaii o Keawe, i Kauai o Manokalanipo, na Kupunakane. Kupunawahine, Makuakane. a Makuahine, kaikuahine, ka elemakule i ike ia e Binamu ma, ka lunhine mai na kupuna mai o kakou, Moi aloha loiani, kaikamahine opio, keikikane opio. a ineo'u mau j>okii e huli ike mai ia i Lahainaluna, aioha oukou ! eia ka hoomana Karistiano nana kakou i hoopomaikai mni ka makahiki lS2Oa hiki i keia makahiki ISO3, aole oia i hannino mai ia kakou. a he oieloa no, i lohe oukou e na makamaka. A no kuu ike ana, ke oi mai nei na homana i o kakou nei anoai o hoohuli ia ka lehulehu e ka lakou mau o'.elo alapahi, a pehea la kakou, mainua anei i ke ao a mahope p\ha i ka po. ea ? e na makamaka o'u, mai noho a hookulanalana i ka manao, e kupaa ma ka pono a hiki i ka hopena, ke ola ia ma o lesu Kristo la ko kakou Haku. Ua oki au maanei. n ke hoi nei ko ka wai keiki, no ka mea, ua hikl kuawa i na pali o Wailuku. No ka Nupepa Kuokoa ke aloha, a me kou Luna Hooponopono, ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii. Z. Poli. Kalua, Wailuku, Maui lan. 19, 1863.