Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 6, 7 February 1863 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO NO EBON. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO NO EBON.

/ - f //. A'>?, /.2 Muwir.ri Huiein ,■ una >/2 2/7.-/2 1 kaa nanawa. lIKLI' 1. X KA MOOLELO, lIE MEA IA E r \J hoike mai ana ina mea 1 hanaiama ■*» keka'll ama i ka wa kahiko, a mau : aim hoi, ai na rnea i loheia, a i ike Ki'.kma 111 ri ia mau manawa i kaahope ae ; i E like me na moolelo ona aina r. .i*i 11 'io, e hoike mai ana ia nir» 11 moolelo i ,;-i iii' a nui a kaulana i hanaia e ko lak'<u 111 .11 kupuna ; pel:i no hoi kamoole- !<> o ko knkou aina hanau i kakauia e J. l\ I'oL'ue, malaila ko kakou ike ana 11 1 m<-a i lianaia ena kupuna o kakou. A ma peia ke ano o ka huaolelo moolelo, .n' ula. f huli mai kakou a nana i ke ano 0 ka Moolelo o Ebon, a malaila hoi e ike | ru oukou i ka mea i hanaia nn keia mau j auia 1 ka wa kahiko. | Hk MEA MAU KA V.AIIAHEE. I E ike lea oukou i ka oia mau ana o iaj iii< a o ka wahahee, ke noonoo maikakouj 1 ke ano o ka moolelo o keia mau Pae| Aina o Marshall I.sland nei. yo ka aina ana ma Ebon nei. Ma ka mniu ana'ku i ke kumu o ka aina ana ma li!>on n<-i i na kamaaina, ke pane mai nei lakou, •• Ua hana maoliia no keia mau mna e kekahi akoa o lakou, o Etao kona inoa." Ninau hou aku au, " Pehea ko-j na hana ana ? " Oleio mai lakou, u Lawe ; mai la o Elao i ka pohaku a me ke one,j n tioopuuf)uu iho la oia ma kahi hookahi,) a lilo ae ia ia i aina maloo, a ulu mai la j na inea knnu a ua o Etao nei i kanu aku! ai."

I'elii ka manao ana o na kanakaokeia mau Pae Aina, no ka aina ana maanei, iinlo lakou i nmnao ua hana maoliia mai na kukulu o ka lani a me ka honua nei, c kekahi wahine a me kana kane, ke paa in i kolakou manao, ua hana maoliia 110 <• k«> Etao mau lima. Pela i lilo ai hookahi wale no mookuauhau o ka ainn ana ma lihon nei. Oia ka mookuauhau o r.tao. .Vo rjao. Ile honu kona makuahine, <» Liknhake kona inoa,aole i maopopo koii i makuakane, a o Linuikare ka Etao walune, a na laua mai he mau kaikamahine elua, aole maopopo ko laua mau inoa. A i ka wa i hana'i o ua o Etao i kekahi wahi aina o Mej kona inoa, hele nkii la ua mau knikamahiue nei ana a hehi ihi» la ma kahi ana i hoopuupuu ai i ka pohaku a me ke ane ; o ka huhu iho la no ka ia o ua o Etao nei, no ka hele ana | mai o na kaikamahine ana a hehi ma ka-; hi ana i hnna'i, o ka hiolo no ka ia a pauj kekahi aoao, a koe iki mai kekahi aoao o' ua aina nei ana i liana'i, a oia ka mea i; nele ai keia mau aina i ka mauna ole, no' ia hookae ana o ua akua nei o lakou. Pela | ko lakou kuhihewa loa ana. ( O ko lakou nei akua nui loa hoi ia i ka 1 wa kahiko, ia ia lakou e hoomana nku ai.! A he mau hoahauau hoi kona, o Iroijrik' kona inoa, ko Etao kaikuaana in, a he! hoku kekahi hoahanau ona, o Jebro kona inoa, a he mau akua no hoi laua no keia poe lahui. | Hk mka mau anbi ka wauahee ? ' Ke ano o ka aina. Ua lohe mau no paha oukou i ke ano o ka aina ma keia mau moku lehulehu e waiho nei ma keia! moana nui; aka, he pono 110 paha ke! lohe hou. He kekee ke ano o keia mau aina, e moe oloīi ana, a ua ku poepoe mai no hoi na aina e hoopuni ana i kekahi hapa o ka moana a lilo i kaikuono nui a maikai no hoi. Aole laula ioa ka aina, a he loihi nae, aole nae he kiekie, he ano like rae ka ili o ke kai paha, a he kiekie iki ae paha ia, aole wahi puu iki Yna ka ama, e uu>e iliiaumania ana ka waiho ana o ka aina ma ka loa a me ka laula, a nele ho! i ka mauna ole, na awawa a me na pali. | A ma ka aoao Komohana a pela aku, he I kui poi, me na pohaku nui e kuku ana, a me na phoehoe kahi o na nalu e hoee' mai ai a poi iho, a ma ka pilina aina, he one me na laau e ku ana, a ma kekahi i wahi, he aa me na laau. Mawaenakonu ' o ka aina e ulu nui ana na laau o kela ano keia ano, a malaila no hoi na ioi kalo! e ulu ana. A ma ka aoao Ilikina a pela ! aku, e ku ana na hs)e noho, a me na hale kahu imu, a e ulu nui ana na niu a me ka hala, a ma kahi e pili ana i ka aina, a me ke kaikuono, he kahaone naui ke nana uku, e waiho ana me ka hualala ano

pio. kahua lio kupr.no !oa. a n.ni ka a'ekai aku a kalii hoiior»u. iie kohoia e waiho aiia ; ano puni i ka aina. kne nae kc awa ku moku. Aole no momona loa ka aina, iie aina kupono ole i ke kanaka mahiai ke manao e noho mai, a e imi i kona mau iini ma ka mahiai, me ka manao e ko ana, e hoka ouanei oia. A |>ela no hoi ke kanaka hanai holohoiona, a me kekahi poe inii waiwai e ae, a e aho iki nae ka mea hana ai!a niu. ke hookahi wale no nae. a ina he lehulehu ka p< je hana aiia. e hoka iauanei ka nui. Xo ka laha ana o na kanaka. Ile ekolu manao o na kamaaina no ka laha mua ana o ko lakou mau kupuna. 1. l'a hana maoliia no e Etao, na ka- ; naka moa, hana iho la ia he kane a me ka wahine, a na laua mai na keiki he nui, a na lakou mai he mau keiki, a pela mai a ■ loaa lakou nei. •2. Ua hanau maoliia mai no na kanaj ka mua e Limakarc me Etao. a na laua I mai na keiki kane a me na kaikamnhine. |a o ka laha ana ia o na kanaka ma keia ! | mau aina. j | 3. Ua ulu wale mai no na kanaka ma | keia rn iu aina, e like me ka ulu ana o na laau. Pela ka manao ana ona kamaaina o Marshall Is. nei, aole maopopo lea ka mea pololei loa ia lakou, ke huikau wale nei ia mau manao kuhihewa o lakou. HE MEA MAU ANEI KA WAHAHEE ? Ke ano ona kanaka, a pela'k-u. He mau hoahuuau no keia lahui no kakou ; no ka mea, he poe ili ulaula no lakou nei, a pela no hoi kakou. Aka, he ai*o like ole ma kekahi mau mea, a ano like no hoi ma kekahi niau mea, a no ka inea hoi, o lehova ko kakou mea nana i hana.

He mau kino puipui a momona hoi ko lakou nei, na'lii a me na makaainana, a ua kakauia ko lakou kino i ka ulii, a ua kikokiko a onionio no hoi, e hoomaka ana mai ke kikala mai a hiki aku i na poohivvi, a mai na poohiwi aku a hala loa i ka uha, a koe na wawae, a mai ka a-i mai a hala loa aku i ka lae a me na maka, a mai na pooliiwi aku a na manamana lima, o ko na'lii kakau ana nae ia, a ua kaj>u nae i na kanaka ke kakau i ko lakoumau maka a me na lima, a me ka lae, no nalii ia kakau ana. Pela ko lakou hana anoe ana i ko lakou mau kino, i mea e nani ai lakou, pela mai lakou. Eia hoi. Ua puia ko lakou mau lauoho a ku polei iluna, loloa launa ole ko lakou mau lauoho, ua like no ko na kane lauoho me ko na wahine a lakou, a pela no hoi ko na'lii mau lauoho ; aka, he kapu nae i na kanaka ke hana a maikai loa ko lakou inau pu lauoho, ka})u no hoi ke akoia ko lakou mnu lauoho.

jL'ia hou hoi. Ua houia a nui ka puka ma ko lakou innu pepeiao. Akahila-| hui paha i hana i ko lakou pepiaoa nunui! Inuna oie mai, a i ole ia, he lahui e akui paha e ano like ana ka nui o ko lakou! mau pepeiao e like me ko lakou nei,aole| nae au i ike. Ua hoomakaia ka hou anaj o na pepeiao o lakou i ka wa uuku, mai-| laila mai ka hoomnka ana a i ka nui ana,i nui ko lakou makemake i ka hana ana a I nui ko lukou mau pepeiao, naMii a me naj kanaka, a he mea nani ia no lakou, aolei no e mahaloia kekahi kanaka ke oleel ! houia kona pepeiao, he mea hoowahawa- S haia ia, nolaila, nui loa ko lakou makemake e hana a nuinui ko lakou mau pe-! peiao. A i ko lakou wa e hele ai ma i ke kauwahi e aku, hana mua lakouina| pu lauoho a ku pololei iluna pono o kei poo, me ka hamo ana i ka aila niu a hinu- j hinu, alaila, lawe mai i ka lauhala a hana; a poepoe, hookomo ae ma ka pepeiao, a j pau ia, hou ae na pua ulaula ma ke kowa ; o ka lauhala a kau ae la ma ka pepeiao, j a o ka hele nku la no ia ma kahi ana e; hele ai, a he mea mahalo loa ia no hoi ia! o na kauaka. j Eia hou hoi kekahi ano. He poe kuai j ano like paha keia lahui me ka lahui keo- j keo, ma ke kuai ana, aole holo p«no loa! ka olelo lokomaikai iwaena o lakou nei, e like me ko kakou lahui i ka wa kahiko, j a pela no paha i keia. Aia iloko o kel kuai na mea a pau, ina e lawe mai ke ka- : naka i hookahi niu, a ulu paha, me ke kumukuai e loaa mai ai; a pela no na mea a pau a lakou e iawe maiai, aole no e ioaa mai ke noi wale aku. A ina e hele aku ma ko lakou mau liale, aole no e haa-i wi wale mai i na mea a pau ke noi aku,| no ka pilikia i ka pololi, a make wai paha, a pela nku, he ninau mua mai ka lakou, Heaha ke kumukuai ? " Ina aole he; makau, a mea e ae paha ma ka waihona, olia mau iho la no ia o ia pilikia, E hele mau ana au iwaena o lakou i kekahi inau ia o ka hebedom, e ao aku ana ia lakou

n.a na mea e pi!i ana i ka pono. n ;!•: n-.ea hookahi o lakou i hookī|xi mai la'u a kokua iki mai hoi. he ole }«<! no. Oioi ko maua wa i nele ai i na mea kuai aku ia lakou. iloko o ka makahiki i haia ae nei. nui ko maua nilikia i na mea e oluoiu ai na kino : no ka mea. aole iakou lawe mai i ka uiu. ka niu, ka hala, ke kalo. a me ka wahie. a pela'ku ; no ka mea. ua neie ko maua waihona i na mea e hiki ai ia maua ke ku?»i aku i na mea a pau a lakou i makemake ai. (Aoli i pdu.)