Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 8, 21 February 1863 — Na Palapala. Aeiou Y. M. ia A. M. Kuhele. [ARTICLE]

Na Palapala. Aeiou Y. M. ia A. M. Kuhele.

A!a { ia oe eA. M. KnAde. —M* ka // « ; . ka Pa.hipika. Feb. o. Al. H. INvS. w.\ ?kHe jxilajiaia i kakauia e oe. i mea o ■; ai kuu '• kuhihewa." a me kuu "aiak:u hmau ana i ka manao o na kanaka i ka : oiaio ole." Ua imi au iloko oia pnl^• . na kumu o akaka ai kuu " kuhiiiewa," a kuu " aiakai hewa," a no kuu uiakapo p : . aoie loaa iki. Ke hooie nei oe. aoie i hoomaka o Hr. \ 111 i ka Ekalesia Eneiani e nolio u»m. : kona hiki ole ke hana peia ; a i mea e ak.•.* ai kona hiki ole, ke kuiiikuhi mai nei or i " Kumukanawai," me he mea la, nolo i..,. i ke hooioliia, ke hookapaeia, ke pnleia, a hooiiioia i mea ole jviha : me he nioa U . piii ko kaua kumu hoopwiapaa i ke Kunu: nawai o Enelani o ka M. H. 12S1 ; nie i. mea ia hoi, ua aeia e na laliuikanaka e 1: . ■ le aku i ka oiaio o ke Akua maniuii o k lakou " Kumukanawai." Aoie peia kuu r. - nao, eke hoa. He " Kumukanawai "no k kakou mai ke Akua mai, a ke paleia no e apiki ame ka hewa o kanaka. Nolaila. k oleio hou nei au, mamuli o na moolelo a p..;:. o ka mooleio Beritania kekahi, na Ht : VIII no i hoomaka i ka Ekalesia Em !\- nolio nei, i kona hooiilo ana ia ia ilio i I\ no ka oiiinna pule ma kona aupuni, i kt i;>. iawe waie ana i ka niaua uhane i haawi . , ia'ku ia ia, a i kona oki ana i na poo o k . poe i lioole aku ia ia ma ia wahi. Mai ol' oe, " ua ae aku oia i ka iiana " a kona ir,a:: llihopa ; o kona mau Uihopa no kai ae ni.i:. no ka maka ui ka make. Ua liooie no k«--kahi, o loane Fiseher ka inoa, oia hoi ka i?, hojia o Koohester, ke kumu ao o ua Hen r. \ 111 nei, a no kona hoole ana i ka nolio p< ■ keia o na Alii maluna o ko ka -i\ hoojmaia i ka hao. me ka nana oie i ka pa: ij>aiu o kona kino elemakule ioa, a ua hook- - lokoloia me he kanaka kipi la, a ua okna i kona poo i ka la 21 o lune, M. H. lō.'iō. Ua loaa no ia kakou ka papa inoa, a n - ka moolelo o na Alii Ciiristiano o ke aujni!,: 0 Enelani, mai ia EthelU«rt a ua Heneri Vlii nei. He mau Alii lakou ilike ole keano, ka he mau Alii liana poiH> kekahi, a i. mau Aiii hana hewa kekahi; aka, aole lak . 1 hoole io i ka mana o ka Pope ma na iw pili ana i ka oihana ])ule, a me na m-a • P°no ai na uhane o kanaka mamuli o kv U nauai oke Akua. Ano ka mea, ua Im- : muaia ia mea e Heneri VIII, a ua hooii!.. i i kanawai no ke aupuni Enelani a hiki i k» : : wa, nolaila, ke oleio nei makou me ka oiai- . ua Henen VIII no i hoomaka i ka Ekal.- : , Eneiani e noho nei. Ke hoohalike nei oe ia Liholiho, ia K i;humanu, ina koa Farani e malama ai;a . ka Pope ma Koina, i na Alii Rusia, a ia H • libarani no hoi kekahi, me ua Heneri VI!. nei; aka, aole no i iike pu. Aole i hoo i.• I kaia ka oihana Kalavina e Liholiho iaua Kaahumanu, Aole i hoomakaia ka oihn:; | Helene ena Alii o Rusia. Aoie i hiHunak na koa Farani o Roma i manaoio hou. A< | i hoomaka o Hilibarani i manaoio hou, n.. | loa no. j Ke haawi mai nei oe ika papa inoa oi . Bihopa o Kanatubari, me ka i ana iho. •' moku ole nei ka laina Bihopa mai kahikj mai a hiki i keia ia." O kau ia, aka, aeipela ka kekahi poe. Moku ole no ka i.u: |mai ia Augusetina, M. H. 599, o Tn»»i:.ajCranmer, M. H. 1533; aka, mai ia Thoi:i.t" Cranmer a hiki i keia wa, aole akaka k:i moku ole," no ka mea, aole i hoomaopep - ia ka oiaio, a me ka pololei o ka hoohiho'/i ia ana o Matthew Parker. Ina e hiki i kuu hoa ke hoomaopopo mai, alaila, ae koke akino makou i ka " moku ole " o ka laina. Ke hai iho nei oe, 44 Ka hoole loihi loa ana > o keia mau Bihopa i ka noho mana ana o ka Pope maluna o lakou." Owai o lakou kai hoole pela i ka " noho mana ana o ka Pop* maluna o lakou ?" Ke ike nei au ma ia pa t r;i inoa, he 14 mau mea i heluia e ka P'-'l* iwaena o ka Poe Hemolele ; o lakou anei ka' hoole i ka noho mana ana o ka Pope maiuna o lakou ? Auwe! owau anei ka mea nana * " alakai hewa mau ana i ka manao o na «anaka ī ka oiaio ole iloko o ka mooleio tania V* Ua heluhelu no wau i na mea e pili w ia loane I, ka mea i kapiia 44 Kaainaole," ka mea lawe wale i ke aupuni, me kona pehi ana i ka mea nona ponoi ke Karavinu, ka mea hookaumaha waie i naiii, a me n® kanaka, ka mea hao wale, aihue wale iko j iakou waiwai, ame ka lakou mau wahine. k ame ka lakou mau kaikamahine. Aka, ua 44 kauia ka wawae o ka Pope maluna o kona ®-i» M i hea? Aole laua i halawai; i Beritania J| keia, i Roma hoi keia; pehea e kuu ai

v. v I{iL nHoiaa ~ Uoae I <• ?.-iiii K'ia ? II- \v'i'»■; n.-> ;ana kau. e k«? h'T. K- īi' »>'• '■'■'•'• '.V '• j'-"'•» "■*' - I ••'• y ao nii:i. an'i. a nooki ana \ ua A!u n»-i rnn k•■>iia ar,<> hoananau. a 1 ka hoopaui.'i nr»ri p.ha o kona niii ana. n nn«»aue \\\<> k"i«i ia 'u'ii. Ae, oiaio iio, oka no Aka. ua hanaia j>'ia mamuli o f n--* hk«' n nn ia'nuikanaka Kintiano a pnu 5 o t-i -.v ~ Oka Pop». ina kona noho poke'a aj... i.i.iium o k<» ka Ekaioia a pau, im kon t nm'» m:tkun. ame kona aiio kauia. e lik»? i;..- S Natana. Mika. <sc-:.. ua kohoia » M.i-i j mi'a uwao iwaena o iin Aiii, a m»- nn iii-'k .ninnna; a. ma ia h:mn ana, aoie |QiJ i ki h'luia o na h'»opaapaa ino, a m* ka hakaka, o ua ha«.:naeit' a int» na k'aua i hoopnu i.i. o nn fx»ino n mc na luku o keia ano keia ano i iioiikaawalein, me ka ma'uhia o na aupuni, a ui»- ka pomaikai o na Ahi hook'he, a m»' na makaainana. t*a haal'.'h-ia no ia uwao ana. aole nae i ik"ia ua emi na iniiia, a me na haunaei».-, a i.'i" ke kaua, a me ka hookah'-ia'na o ke ko- ; kn. Peh»'a o Kaie Ima li.-nt in;a? Aoieanei i ukiia kona jw»o e na maka-iinnna, i ka mal iama o F»»b. fi. M. H. ? l'ehea o latm*-sa | /I oia aupuni iiookaiu nu ? Ao!e anei i ki- | pakuia e na makaainana, a iiio k«? aupuni ia I Wilama Nossau inai Hoiani inai i Amamuii | o ia haua, pehea ma Farani, a ma na au- | puui »* a«; ? L'a like pu no. ake naueue nei | no n ī noho aiii, ame na aupuni he nui waie. I Jloko ona hiiiia piii iko iakou oia, iioopii I no ka j>oe Beritauia i ka Po[K\ no ka mea, | he ui'-a mau ia ia wa ma na aupuni Chr!Sti- \ nno n pnu. n oia hana, aoie ia he kumu e akaka ai ka hooieia'na o kona mana ma ia * aupuni. Ua makemake oieia no ia hoopii ana e ka poe hewa, no ko iakou makau i ka houiu-waia mai. Ua makemake oieia no e n i Alii ī kuiiikuiiiia e oe ina na mea pili i ka iakoii inau iiana hewa ponoi, aka, iioopii pin- pini' no iakou ma na mea e ae, e like me k i ni.'a i ikeia lioko o na paiapaia, a me na h.i;ll ii»' uui wiile, iiiki oie ke haiia'ku maaii'-;. no ka ioihi ioa. 1 i»' oiaio no. na ileneri VIII "i lioole loa .ik.i i k.t nuho mana ana o ka Pop«» maluna 0 ii.i iiiiiopa o Enelani ama ia hana ana, a i:i■ • na haua eae i hanaia »• kona mau i\oj" , ua iiioku ke " Kauiahao laiaiii." a o ka h.-.'inaua e noho nei, aoie i iike pu me ka ho■''uan.i kahiko, un' ka iioomaua ku inau, 1 h i iwiia mai e k<* Akua. \ia n i ni'.'ii e piii ana i na wahine a Heii' : i VIII, aole au i oleio ua hewa o!e lakon ; n-.,.111.1. aole au i " ahikai liewa i ka manau " k t po'- heluhi'lu nupepa," ma ia wahi. l'a h uia uo na Kihopa o Heneri \'III a !!;•• kona mau hope iho, i na iiana he nui wale il.-ko o ke kipi, a me ke kue i ka mauaoio k.nnko : ua hoole no lakou i ka " a r:!»• ka " Transubiitaiitiarion," ame na mea . a-' i manaoio mauia mai kinohi mai ; ua ii.' !ak<'U, me ka hoopunipuni a me ka li:i >lnla ole, i ko makou hoomana ana i na !!•■• a i hanaia me he mau Akua la. a i ka I' iuih'hu iauna ole o ka poe i pepehiia e ka Aha I lookolokoio o ka " Inquisitiou," ine iie i;;- a la ua ka Pope i pepehi; ua hookonio no i il.iii i na Kaao o keia ano keia ano iloko o ko iakou moolelo, e iike me ke Kaao o Joan, • !:.• wahine keia," wahi au, "i iianau i ke | k- .M ina ke alanui ikawa e kai liuakai ana , na ke alanui;" aka, ma ka lakou hana ana }•- ; i, na aiakai pololei anei iakou i ka manao o na kauaka i ka mea oiaio ? Ke iiooie aku :;• '. au, aolu. aoie ioa no. I inea e akaka iki ai ke ano o ka iakou ti ina, e kauinilio iki kaua no keia Pope waiii'i'' hanau keiki ma ke alanui. Ke oielo i;■ ! au, he Kaao keia i like ka oiaio me na k i.io o Kinoloa,a me Kinoiauia. Mainuii o i. i poe nana i iiaku a hoolaha ia Kaao, ua niiiia i'ope na wahine nei ina inakahiki eiua īne ua maiauia keu eiima, m:ihope iho o lit o IV, iwaeua oke Keneturia 9. Aka, eia kv hewa, aole i haiia ia inea, aoie i kuhikuiu ikiia iloko o na mooieio o ia wa ; aoie no !. m i ioaa iloko o ka mea nana i kakau i ka ii).o o Lnpo o Feriere, aoie i ikeia iioko e na Haimanawa o Odone, a me Reginone ; :io:e ī hoomauao ikiia iloko o Hinoinar, a ke i< 11 mai nei lakou a pau o Benodito 111 ka : a i kolioia i Pope. hookahi malama ine ka ■. ! .\i mahoiK' oka make ana oLeo IV. Pelike uo o Photius, I. de process. Spirit. S<iK t. a me Metrophane, 1. de Divin. Spir. Sanot.; auo ia manawa no laua eiua, a ua k :o iaua i ka Po»x\ aoie nae i kamailio iki n.i ua PofH? waiiine nei. l'a hookomo muaia m Kaao ia iloko o ka p i'apala o Marianus Scotus i ka o ke K'ne!uria ll;ainaiiaila niai, ua hookomo •iouia iioko o kekahi kope o Martinus Poio!i is. M. H. 1—77 ; a na ke kolohe nae i hook :iio. no ka mea, aoie loaa ia mea iioko o l'' kop-' oiaio i maiamaia ina ka Waihona in;i}v\la o ka Vatilcana, w'ahi a Leo Ailatius, nole iioi iloko o kekahi mau kope kahiko loa, wahi a Burnet, NouveUes de la Republique des iettres. Mars. 1657: Wahi a Casleu, Catai. Bibl. Reg. Loiui. p. 102, wahi hou no a Lambeciuis cat. vol. 2. p. 560.; a ua kioia kniukoin no ua Knao nei» ekapoe hoolepope naauao. ina ka puuopala ako ioaka. Aka, o ka moa anei ia e akaka ai ka pololei o ka hooiaaia'na o na Bihopa Enelani, a me ka oiaio o ka lakou oihana ? Nau noenana iho oke hoa. Me ke aloha nae. NVu o* Acxov. V. M.