Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 11, 14 March 1863 — Page 1

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Malialani Cabaniss
This work is dedicated to:  Hawaiinuiakea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Buke 11.  Helu 11.     Honolulu, Maraki 14, 1863.    Na Helu a Pau 68.

 

Ka moolelo o na la hoouka ehiku imua o Rikemoua, mawaena o na Koa Aupuni malalo o Gen. G.B. Makalelana, a me na Koa o ka Hema malalo o Generala Lee.

@@@@@ 2

            Ma ia manawa, ua hiki mai la ka poeleele, a ua uhi mai i ke kula o ka make, me ka pou@@@ e pani ana i ka waihona weliweli o ke ka@@ kaua, mai ka maka ʻ ku o ka poe e nana mai ana.  Ma ia manawa, ua emi ko makou mau koa mai ke kahua kaua mai, a emi iho no hoi ke kani ana mai o na pu, a hiki i ka wa i nalowale loa ai oia mea.  No ka luhi loa o @@ koa i komo iloko o keia la kaua, ua haule iho lakou i ka honua, ma kahi no a lakou i ku ai.  A owau hoi kekahi, ua hiki ole ia ʻ u ke noho iluna o ko ʻ u lio no ka luhi, aka, hooikaika aku la no wau me kekahi o ko ʻ pu ma@ Ahaiolelo e hele i kahi o ka hoouka ana i mai loa ai ke kipu ana, a i ka hiki ana aku ilaila, ua ike iho i ka weliweli nui o ka ka make hana ilaila.  Aole no hoi okanamai ka weliweli o ka waihona mai o na mea a ka make i apo mai ai; e waiho ana ka laina holookoa o ka enemi (Akau) a kahi no a lakou i ku ai, i ka wa i hoomaka ʻ i o ka hoouka.  A ua lehulehu launa ole no hoi ka nui o ka poe i hoomake nuiia, o ka uwe nunulu a me na leo e kahea ana e kokua aku, huiia me ka makani e pa ana a me ka pouliuli no h@ ua lilo ia i mau mea nana e hoanuanu mai i ko kekahi mau aa koko.  Ua nui no hoi @@ kahua kaua a ʻ u i hele ai ma Italia, a me Hanagere, aka, aole nae au i ike i ka hoomake nui ia o na kanaka e like me keia.  Ua lawa kupono ole makou i na mea e pono ai ke lawe i na poe koa i hoopoinoia iloko o ke kaua, a o ka poe i waeia ma ia hana, ua nawaliwali, a i ole ia, ua ike maopopo ole i ke ano o ka hana i waihoia ʻ ku ia lakou  A o na Kahuanalapaau kekahi, no ka weliweli o ko lakou kulana, ua hiki ole ia lakou ke hana pono ma ka lakou oihana.  Iloko o ko ʻ u hooikaika nui ana, a me ko ʻ u kokuaia ana mai e kekahi poe naau aloha o makou, nolaila, ua pio iki ka haunaele iwaena o ko makou poe iho.  A me ka pomaikai nui i loaa ai ia ʻ u kekahi mau kaa mai o ka aoao Akau, a ma ia wa no ua hookomoia na poe a pau o makou i ike i ka hookele ana i na kaa i ka hoomakaukau ana e lawe aku i na poe i hoehaia iloko o Rikemona.  A he keu no hoi ia a ka hana kaumaha launa ole; no ka mea, i kekahi wa, oiai e o aku ana ka lima kokua i ka poe i hoehaia, aia hoi, o ka wa iho la no ia e lele ai ka ea.  Iwaenakonu o ka po, ua makaukau ka huakai mua e hele aku i Rikemona.  He 60 ka nui o na kaa, me na koa i hoeha loa ia, he 200.  O ka Halemai mua a makou i hiki mua aku ai, ua hooleia mai hoi makou.  "Ua piha" ka huaolelo i paneia mai i kaʻu ninau ana aku.  "Imua i kekahi Halemai aku," pela kaʻu huaolelo kauoha, a i ka hiki ana aku no, hai hou ia mai la no "ua piha."  Ma ia manawa no, loaa wau i kekahi o koʻu poe makamaka, a pane mai la ia iaʻu, he hiki ia ia ke kokua mai iaʻu, he hale waiho ukana kona, a e hele e oia e hoomakaukau i wahi no ua poe nawaliwali nei e waihoiaʻi.  Hooholo koke iho la wau i ka manao e kali ilaila a hala hookahi hora a me ka hapa, me ka ukana make e waiho ana ma koʻu lima.  Ua hooikaika au e malama, a e haawi aku i na mea hoomama naau a pau, oia hoi ke ti, ka wai, a me na mea e ae no hoi, e hiki ana ke hooemi iho i ko lakou kaumaha ana; aka, no ka haunaele o ke kulamakauhale me ke aumoe, a me ke anu hoi o ka makani e pa ana, nolaila, ua hiki ole iaʻu ke hooko pono aku i kaʻu mea i manao nui aku ai.

            Ma ia manawa, ua makaukau mai la ua hale nei nona ka inoa i kapaia he Halema, a i koʻu ike ana, ua aneane hiki ole iaʻu ke hooia aku i ka mea a koʻu maka i ike ai, i ka wa aʻu i hoomaopopo aku ai i ka hale i haawiia mai iaʻu no kaʻu mau ukana hemolele.  No ka mea, he mau wahi papa ua kakiaia, a ua hoopiliia, a o kahi iho la ka ia e hoomoeiaʻi o ka poe nana e pale i na enemi o ka aina.  Oiai iloko o ia mau la o ka pilikia, ua hoomanawanui lakou i na mea a pau--ke anu, ka pololi, ka wela, a me ka makewai; aohe mea i hiki ke lawe aku i ka naau koa mai lakou aku la, a aohe no hoi he mea hiki ke hoomakaukau mai ia lakou i ka make.  A ano la, ke waiho nei lakou ua hoehoia a hiki i ka make ma ka ipuka o ko lakou poe makamaka, ka poe nona ka waiwai a ia poe i malama ai, ka poe hoi nona ka pomaikai i waiho wale ai oia i kona ola i ka make, a na ua poe makamaka nei no ka hoi e hoihoi aku i ua poe la e waiho iloko o ka hale waiho ukana, a me kona malama ole ia aku, me ka hooponopono ole ia aku hoi o kona eha, a ua waihoia iho ia poe e make.  Aka, iloko nae o keia kulanakauhale, he 40,000, ka nui o kona poe kanaka, he nui a kinikini wale no hoi kona mau Halepule i kupono ke hooliloia i mau Halemai, a he nui wale no hoi na Kahunapule: aka, aole nae i weheia mai ka ipuka o ua mau Halepula la, a aole no hoi he mau Kahuna nana i hele mai e hoonoono, a e hooluolu hoi i na minute hope loa o keia ola ana.  Me ke kaumaha a me ka nawaliwali o ka manao, a me ke kino.  hoopuka koke aku la au i ke kauoha e laweia ka poe mai iloko o ua hale nei; hoohuli hou aku la i koʻu mau onohi iluna o ua hale weliweli la o ka make, kaikai ae la iaʻu iho a hoonoho iluna o koʻu lio, a huli aku la e holo i kahi a koʻu poe koa i ku ai, me ka huaolelo haumia nae e kau ana iluna o koʻu lehelehe.

            Ua hiki ae la o Gen. Stonewall Jackson ma ka huakai aoao ana i kaahele ae ai, me ka halawai pu ole nae hoi me ke kue ikaika ana mai a na enemi.  Aole no i hiki lea mai o Jackson ma kahi i hookaawaleia nona, aia hoi, hoouna e mai la no ia i kona mau koa iloko o ke kaua.  Iloko no oia hele ana mai a kona poe koa iloko o ka pololi a me ka luhi, o ua poe koa nanai la o ka Hema, aia hoi, ua kiola kokeia mai no lakou iluna o na puali koa aupuni.  Ua lilo ke koa a me ke akamai o na enemi i mea ole, a me he kikiao makani la, hiki mai la o Gen. Stuart, a me kona mau koa lio, a haule aku la iluna o na koa aupuni, e ahai aku ana i ka make iluna o na puali koa aupuni.  A ma ia manawa, hiki ia mai la ka manao hae iluna o na koa o Gen. Jackson, (ka Olali o ka Hema,) haalele lakou i na pu a me na pahi kaua a lakou, a unuhi ae la lakou i na pahi liilii (Bowie knife) a haule aku la iluna o ka poe i haawiia mai i ai na lakou, (oia na puali koa aupuni.)  Weliweli launa ole ka make ia manawa, ua koa nui no na koa aupuni ma ia mua iho, aka, akahi no lakou a emi hope aku me ka haunaele nui, e kiola ana i na pu a me na huluhulu o lakou, a me na mea e ae e hoopilikia ana i ko lakou holo ana.  Ua pau ko lakou lohe ana i na leo kauoha a ko lakou mau alii, a ua kiola iho hoi na koa i na kulana i haawiia aku no lakou e malama  Ia wa, elua Generala o na enemi (Akau) i haaleleia e ko laua mau koa, a ma ia wa hoi, ua manaolanaia ua hiki mai ka hopena o ko Generala Makalelana mau puali.  A oiai no hoi iloko oia kulana anoninoni o ka puali Akau, aia hoi hiki mai la o Gen. Heneselemana me kona mau mahele, a hooku hou mai la i ke kaua ana.  Me ka noiau a me ke koa nui kona pale ana mai i ka make a ko makou mau koa a hooili ana iluna o lakou, a kauoha koke ae  la no hoi oia e houluuluia mai na koa aupuni e haunaele ana i o a ianei; aka, ua ikeia ka hiki ole ana ke hoolakalaka mai i keia puulu kanaka i hoomakaukau e ia, a e auhee hele ana no ka makau i ka make.  Hoomau aku la no ia poe i ke auhee, me ko lakou mau luna e alualu pu ana.

            Mahope iho o keia mau mea, ua ike iho o Gen. Heneselemana, i ka hiki ole ia ia ke hoomau ma ia kulana, a me he pipi kane la i piha i ka inaina, me na kiwi e o ana i ka honua, me ka makaukau mau no ka hakaka, pela iho la ke ano o kana emi hope ana mai a hiki i ke Kikahomone.  O na koa a pau o ka enemi (Akau.) i hoehaia i keia la, a me na mea ai a me na lako kaua a pau ma ia wahi o ka enemi, ua pau mai i ke pio ia makou, a ua hiki hoi ia Stonewall Jackson, (ka Olali o ka Hema,) me ka hookaumaha ole aku i kona Lunaikehaia, ke olelo ae, "Ua lawe iho la no keia la."  Aole kekahi poe Generala e ae o ka Hema, i hana a i hoouka hoi ma ia kaua ana, me ka wikiwiki a me ka puahi nui e like me ia, a nolaila, ua mahuahua loa kona haawina no ia mau hoouka kaua ana.  O ka nui o ka poino o ka aoao Akau ma ia la, ua make elua Brig. Generala, 115 mau alii malalo iho, he 3,000 koa, he 21 pu-kuniahim a me na haneri kaa, a me na ukana o loko.  Ua nui ka waiwai pio, a ua oi ae no hoi ka pomaikai a me ke ano o ke kulana; no ka mea, ua okiia o Gen. Makalelana a me kona puali, e ko Gen. Jackson mau puali koa, mai kahi e hiki ai ia ia ke emi hpe aku, a ua puni maoli no hoi oia ia manawa.  A no ia mea, i ka loheia ana aku o ko Makalelana kulana, e na Poo Aupuni o ka Hema, maopopo iho la ia lakou e pio ana ka puali holookoa o Makalelana, no ka mea, ua puni maoli.

            Pii ae la ka olioli nui iwaena o na koa o makou (ua kipi.) a me he mea la, e hele loa aku ana lakou a pau i ke ano pupule, a i koʻu hiki koke ana mai i kahi a koʻu poe koa i hoomoana ai; aia hoi, ike aku la au i koʻu poe koa e ane haunaele ana, me ka hoike pu mai hoi i ko lakou makemake nui e lawelawe ma kekahi mea e pili ana i ka hoolilo ana i ka puali koa nui o ka Akau, mea ole.  Aka, owau wale no nae kai komoia mai e ka manao kanalua a me ke anoninoni, i ka wa a koʻu mau alii lalo iho i hoike mai ai i ko lakou manao no ia mea.  No ka mea, pela iho la no kekahi o na mea i hanaia iloko o kekahi o na hoouka kaua ana a makou i Italia, malalo o ka mea kaulana Generala Radetzky.  No ka mea, malaila no, ua hoomakaukau mua ia kahi e noho pio ai ua elemakule la me kona poe koa, e na Italia.  A no ka maopopo loa o kona pio i kekahi Luna nui o ke kulanakauhale o Mailana, ua hele wikiwiki aku oia e halawai me ua koa kahiko loa la, ma kona ano pio; a ma ia manawa no hoi, ua ae ae ia maluna o na pilikia a pau e hoopuni ana ia ia, a ua emi hope malie aku me kona mau koa a hiki i Manatua, a me Verona.

            Iaʻu no i hiki ai i koʻu poe koa, o ka wa iho la no ia i kauohaia mai ai na laina koa a pau o ka Hema, e hele imua.  Haliu ae la koʻu mau maka, a nana aku la me ka menemene, iluna o ko makou mau mahele, (Davisiona) hiehie.  Ua hoopauia ka nani a me ka lehulehu o kekahi mau papa koa.  Ke lehulehu wale o na papa koa i like me koʻu he 1,100 ka nui i ka wa o ka hoomaka ana ua koe wale iho no he 300 a he 400 o kekahi.  A o kekahi no hoi, ua emi loa iho no malalo, e laa ka papa koa helu 7 o Geogia, a me ka papa koa helu 21 o Karolina Akau, he 180 wale no na koa hiki ke lawelawe kupono iloko o ia mau puali.  He nui wale no hoi naʻlii koa i poino, a he lehulehu wale kapoe ui opiopio i kamailio me ka piha i ka lealea, a me ka haku iho hoi i na moolelo no ka lakou mau hopena hanohano, i kailiiaʻku e ka make.  Ua pau ka aa anaʻe o koʻu puuwai, e ninau aku no mea, a no mea no ke mea, ua ana ka pepeiao i ka lohe ana i kau paneia mai no ka ninau, "Ua make," a oia wale iho la ka huaolelo e haiia mai ke na nauiaʻku no kekahi mea.  A nolaila, i ka wa e nalo wale aku ai ka maka o kekahi o na hoa alaila.  o ka wa iho la no ia e u ai i ke aloha, me ka hoomaopopo pu iho, ua make ia hoa i ke kahua o ka hanohano.

            I ka hoomaka ana o ko makou mahele e kai aku, hoea mai ana o Paresidena Jefferson Davis, e hoopuniia ana e ka Luna Koa lio Joseph Davis, Gen. Johnston a me Smith, ke Kakauolelo Kaua, Randolph, a me kona Aha kaua.  Mahope iho o ko Rikemona hoopakeleiaʻna mai ka lima mai o ka enemi nana ia i hoopuni mai, me ka hookau pu mai hoi i ka lei o ke kaumaha, a i ka wa hoi a kona mau makaainana i hiki ai ke hanu ae me ka maikai iloko o ko lakou wahi iho.  o ka wa iho la ka ia a keia poe koa o ke keena maikai, e hele mai mahope iho o ka pau ana o ka hoouka koko nui.  e hoolili mai ai me ka @oomaewa mai i ka make.  Aole no huro i haawiiaʻku no ke koa i pio ai o Buena Vista, @@ oia o Jeff Davis.)  Ua nana mai ia me na aaka anuanu, a ua hele no hoi oia a "Kapukapu na maka o Puna i ke akua wahine; aohe ike wale ia Malio--e."  A pela iho la kona hono ana imua o na papakoa, e kamailio na i kekahi manawa me kekahi o kona mau @@oa.

            I ka hele ana aku o ko makou mahele, a kaawale mai waena aku o na kaa pu haihai e waiho ana, a me na kaa make no hoi, a hiki i kahi e hiki ai ia makou ke oni ae me ke kaawale; a me ka puuwai piha i ka pui@wa a me ka hikilele, ike iho la makou i ka hiki ana aku i kahi a na koa aupuni i ku@@nua ai, he mau wahi pu kakaikahi me kekahi mau wahi ukana e ae.  Ua lawe no lakou (na koa aupuni) i na ukana a pau a lakou ma ia wahi aku, a o na lehulehu e waiho make ana ka mea nana i hoike mai i ka weliweli o ka hoouka ana a ka make iluna ia poe.  I ko makou nana ana iho i na pa@@aua a lakou, ua oi ka paa mamua o ka mea @@ manaoia e makou.  Ma ia wa, hiki mai la ke kauoha, e hle imua e alualu aku i ka enemi, ke ikeaʻku kona wahi i hele ai.  Aole no hoi makou i kaalo ae ma kahi i kapaia o ka White House, ike e aku la makou he puno@@u uwahi nui, he hookahi mile a me ka hapa ana ko makou akau aku.  Ia makou e hele @@ihi aku ana, ike aku la makou he puu nui @@@ ku ana, e aa ana ke ahi me kona wela nui.  Ua kauoha ae la ka auanei ke Generala Nui o ka Akau, e puhiia i ke ahi na ukana a pau e hiki ole ana ke lawe, a ma ia mea, ua hooneleia mai ka mea lanakila i keia mau miliona dala.  A me he mau iho hae la i polol@holo aku la koʻu poe koa i kahi a ua puu nei e aʻna.  me ka hoao e aua mai i kekahi mau mea.  mai ka lapalapa nui e uwila ana.  He mau haneri pahu bipi, kope, malakeke, laiki, a me ke Samapena--o neia mau mea hooluolu a pau, ua nui a koe wale ka poe koa Akau, aka, o makou hoi, ua aneane ike ole makou i ka inoa oia mau mea, a ua pailaia kekahi maluna iho o kekahi.  Ua lilo ko makou hoao ana e aua i kekahi oia mau mea mai ka ula mai o ke ahi i mea ole; ua hanaia mai e na enemi me ke akamai nui loa, a me ka manaopaa hoi e hoopono i na mea a pau a lakou e makemake ole ana; nolaila, ua lilo ko makou hooikaika ana i mea ole.  Eia nae hoi, ua paapu ke kula i na koloka manoanoa o ka poe koa Akau, a ua lilo ia i mea olioli no ko makou poe koa.

            Aka, iloko nae o na mea nui a pau aʻu i ike ai, ua maopopo iaʻu ka emi hope ana o Makalelana, me ke akamai a me ka pupuahulu ole no hoi.  A he manao mamao loa mai onaʻku la ka ae mai e pio kona puali, ua maopopo iaʻu ia mau mea, i ka nana aku ike ano o kana mau hana.  A aia hoi, lohe mai la au i kekahi poe koa mae wale mai o ka Akau i hoopioia e kekahi o koʻu poe koa.  ua ae aku o Gen. Makalelana ma kela aoao o ke Kikahomone, me kona mau puali a pau; ua haalele iho la i kona kulana mua, a wahi a koʻu manao, malia paha e hele ana kela ma ka muliwai James, i hui aku ai me na mokukaua o lakou.  Ma ia manawa, hoouna koke aku la au i ka lono ia Gen. Lee. Hiki koke mai la ke kau ioʻu la e ku, a ma ia manawa iho no, holo ana ma koʻu aoao na papa koa nani he umikumamalua, a Gen. Hill (1) me Gen. Longstreet, me he mea la e hele ana e hoopau i ke ola o na enemi.  He elima paha mile mai Darleytown mai, ma ke alanui o Newmarket, a ma ia hope koke iho no, ike lea aku la makou i na enemi; aka, ua lawa nae lakou i ke kulana maikai maoli.  No ka mea, ua uhiia ke kula i na laalaau, a me na okumukumu laau no hoi, a nolaila, ua hiki ole i na puali koa lio nani a koa no hoi o makou ke lawelawe ma ka hoouka anaʻku i ka enemi.

            Aole i pau.

 

HE WAINA.

            O ke kii malunaʻe nei, oia no ke ano o ka waina e kanuia nei ma Kalifonia.  He maikai loa keia ano, a o na loaa mai no ka mokuaina o Kalifonia, noloko mai o ka waina wale no, he 85,000,000, a i ka wa a na haole Amerika a me ka poe e ae no hoi i noho mua ai ma ia wahi, aohe waina e ulu ana ilaila.  Aia a ka wa okoa aku, e hoiku aku no makou i ka moolelo o ke kanu waina ana me Kalifonia.

 

KA MOOLELO

--O--

LAIEIKAWAI,

MOKUNA XXVII.

            Mahope iho o ko Laieikawai hoao ana me Kaonohiokala, me ka hooponopono i ka noho ana o kona mau kaikuahine, ka Makaula, a me Kekalukaluokewa ma; a pau keia mau mea i ka hooponoponoia, hoi aku la laua iluna o ka aina i oleloia o Kahakaekaea, a noho ma ka pea kapu o Kukulu o Tahiti.

            A no ka lilo ana o Laieikawai i wahine mau ma ka berita paa.  nolaila, haawiia ae la ia ia kekahi mau hana mana a pau ma ke ano Akua, e like me kana kane; koe nae ka mana hiki ole ke ike i na mea huna, a me na hana pohihihi i hanaia ma kahi mamao, no kana kane wale no.

            Mamua nae o ko laua haalele ana ia Kauai, a hoi aku iluna, ua hanaia kekahi olelo hooholo iloko o ko lakou akoakoa ana; ma ka ahaolelo hooponopono aupuni ana.

            Oia hoi, i ka la i kuuia mai ai ke alanui anuenue mai Nuumealani mai, a kau aku la o Kaonohiokala, a me Laieikawai maluna o ke ala anuenue i oleloia, a waiho mai la i kona leo kauoha hope i kona mau hoa, ka Makaula, a me Laielohelohe, eia kana olelo:

            "E oʻu mau hoe, a me ko kakou makuakane Makaula, kuu kaikaina i ka aa hookahi, a me ka kaua kane; ke hoi nei au mamuli o ka mea a kakou i kuka ai, a ke haalele nei wau ia oukou, a hoi aku i kahi hiki ole ia oukou ke ike koke ae; nolaila, e nana kekahi i kekahi me ka noho like, no ka mea, ua hoopomaikai likeia oukou, aole kekahi mea o oukou i hooneleia i ka pomaikai.  Aka, o ianei (Kaonohiokala) no ko maua mea e hiki mai i @@@@@@@ e ike i ka pono o ko oukou noho ana."

            A pau keia mau mea, laweia aku la laua me ko laua ike oleia.  A e like me ka olelo, @ o Kaonohiokala ka mea iho mai e ike @@ pono o kona mau hoa," oia kekahi kumu @@ haunaele ai ko Laieikawai ma noho ana me kana kane.

            Ia Laieikawai ma ko laua wala me kona kane, he mea mau, ia Konohiokala ka @@ pinepine mai ilalo nei e ike i ka poaono kona mau kaikuahine, a me kana wahine opio (Laihelohelohe.) ekolu iho ana i ka makahiki hookahi.

            Elima paha makahiki ka loihi o ko laua noho ana ma ka hoohiki paa o ka berita mare; a i ke ono paha o ka makahiki o ko Laieikawai ma noho pono ana me kana kane ia manawa, haule iho la o Kaonohiokala i ka hewa me Laihelohelohe; me ka ike ole o na mea e ae i keia haule ana i ka hewa.

            I ka ekolu malama o Laieikawai ma iluna, iho mai la o Kaonohiokala e ike i ka pono o kona mau kaikuahine, a hoi aku la me Laieikawai, pela i kela a me keia hapakolu o ka makahiki, a i ka ekolu makahiki o ko Kaonohiokala huakai makai i ka pono o k@@ na mau kaikuahine; aia hoi, ua hookauha makua loa ae la kana wahine opio (Laielohelohe.) alaila, ua pii mai a mahuahua ka wahine maikai, a oi ae mamua o kona kaikuaana o Laieikawai.

            Aole nae i haule o Kaonohiokala ia manawa i ka hewa, aka, ua hoomaka ae kona kuko ino e hana i ka mea pono ole.

            I kela hele ana keia hele ana a Kaonohiokala i kana hana mau ilalo nei, a hiki i ka eha makahiki; aia hoi, ua hoomahuahuaia mai ka nani o Laihelohelohe mamua o kana ike mua ana, a mahuahua loa ae la ka manao ino o Kaonohiokala; aka, ma kona ano keiki Akua, hoomanawanui aku la no oia e pale ae i kona kuko, hookahi paha minute e lele aku ai ke kuko mai ona aku, alaila, pili mai la no.

            I ka lima o ka makahiki, ma ka pau ana o ka hapaha mua o ua makahiki la, iho hou mai la o Kaonohiokala i kana hana mau ilalo nei.

            I kela manawa, ua kailiia aku ko Kaonohiokala manao maikai mai ona aku a kaawale loa, a haule iho la oia i ka hewa.

            I kela manawa no hoi, ia ia e halawai ia me kona mau kaikuahine, a me ka Makaula hoi, ka punalua a me ka laua wahine hoi; (Laielohelohe) hoomaka ae la o Kaonohiokala e hooponopono hou no ke aupuni, a no laila, ua hoomaka hou ka ahaolelo.

            A i mea e pono ai ko ke Alii manao kolohe, hoolilo ae la oia i kona mau kaikuahine i poe kiai no ka aina i oleloia o Kealohilani, a na lakou e hooponopono pu me Mokukelekahiki i ka noho ana, a me na hana a pau e pili ana i ka aina.

            A ike ae la kekahi o kona mau kaikuahine, ua oi aku ka hanohano mamua o keia noho ana, no ka mea, ua hooliloia i mau alii no kahi hiki ole ia lakou ke noho e lawelawe pu me Mokukelekahiki, nolaila, hooholo ae la lakou i ka ae mamuli o ka olelo a ko lakou kaikunane.

            Aka, o Kahalaomapuana, aole oia i ae aku e hoi iloko i Kealohilani; no ka mea, ua oi aku kona minamina i ka hanohano mua i loaa ia ia mamua o ka hoi ana i Kealohilani.

            A no ko Kahalaomapuana ae ole, hoopuka aku la oia i kana olelo imua o kona kaikunane, "E kuu Lani, ma kou hoolilo ana @ e nei ia makou e hoi i Kealohilani, keia mau pokii ou i ko lakou ae e hoi i Kealohilani, a o lakou no ke hoi, a owau nei la, e noho ae no wau ilalo nei, e like me kau hoonoho mua ana; no ka mea, ke aloha nei wau i ka aina a me na makaainana, a ua maa ae nei no hoi ka noho ana; a ina owau no malalo nei, o oe no maluna mai, a o lakou nei hoi iwaena ae nei, alaila, pono iho no kakou, like loa me ka hanau ana mai a ko kakou makuahine, no ka mea, nau i wahi ke alanui, a o kou mau pokii hoi, hele aku mahope ou, a naʻu hoi i pani aku, o ke oki no ia, a oia la."

            A no keia olelo a kona kaikuahine muli loa, manao iho la oia, ua pono ka olelo a kona kaikuahine.  Aka, no ke ake nui o Kaonohiokala e kaawale aku oia i kahi e, i mea e ike oleiaʻi kona kalohe ana, nolaila, hailona aku la oia i kona mau kaikuahine, a o ka mea e ku ai ka hailona, oia ke hoi iloko o Kealohilani.

            I aku la o Kaonohiokala i kona mau kaikuahine, "E hele oukou e u-u mai i pua Kilioopu, aole e hui i ko oukou hele ana, e hele oukou ma ke kaawale kekahi i kekahi, a loaa, alaila, e hoi mai ko oukou mua a