Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 14, 4 April 1863 — KA MOOLELO O LAIEIKAWAI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MOOLELO O LAIEIKAWAI.

| MOKI'NA XXVIII. §£V) NO KEIA OLELO A KA WAHIEJv no kanmainn, nlaila, un nno e ko ke f 7~; , : wahino inanno, nole nne oin i wi- 1 | kiwiki i kn huhu; nka, i men e mao||Kipo lea ai ia ia, hoomanawanui no o Lai|eloiielohe. I aku nae oia i ke kamaainn, | |» 4 Malia i hookinn ai kuu kane in'u i ka inu I lawn, ia'u j»ha e moe ana i ka ona nwn, hele! liiela; aka, ma keia po, e ukali ana wau ia m." I* la po iho, hoomaka hou o Keknlukaluokewa e haawi i ku nwa, nlnila, hooko aku la ! • ih> kana wahine; nka, mnhope o kn pnu ann j lo ka inu a\va ann, puka koke nku la o Lnie-i l lohelohe iwiho o kn hnle, a hoohmluai aku 1 [ la. n pnu loa kn nwn i ka luaiia, nole nae i! \Uv mai knna kane i keia hnnn mnnlea n knna | i wahine; n i ka hoi ana nku i ka hale. haawi | inua iho la ua o Laielohelohe ia in i ka hia- ; inoo nui ina konn nno mnalea. A ike mai la o Kekalukaluokewa, he hiai.ioe io ko kana wahine no ka ona awn; ia ; manawa, hoomaka hou ke kane i knna hana mau. a hele aku la i o Hinaiakamalama la. A »ke o Laielohelohe, ua haiaaku hl kela, ala ao la oia, a ukali aku !a ia Kekalukaluokowa ine kona ike oleia. Ia ukali ana o Laielohelohe, aia hoi ua loaa pono aku la kana kane ia ia e hanaana i ka hewu me Hinainkamalama. la manawa, olelo aku o Laielohelohe ia Kekalukaluokewa, oiai aia raa ko Hinaiakainalama wahi moe laua ; *• fi kuu kane, ua puni wau ia oe, maiia oe e hookina nei ia'u i ka awu, he hana ka kau, a nolaila, ua loaa maopopo ae nei olua ia'u, nolaila, ke olelo nei wau ia oe, aole e pono ia kaua ke hoomanawanui i ka uoho ana ma&nei» e pono ia kaua ke hoi i Kauai, a nolailu, e hoi kaua ano.'' lke mai la kana kane i ka maikai o ka I inanno o ke Alii wnhine, ku ae la laua a hoi aku la i Honokalani. A ma ia ao ana ae, hoomakaukau koke na waa no ka hooko i kn olel». Laieloheloho, me ka naanao ia po iho 1

;e holo tii, aole nae i holo. no ka niea, ua hooimaimai ae la o KekaluUaluoUewa, a nolaila, j ua hala ia po; a i kekahi po iho, hana hou j no o Kekalukaluokewa i kana hana, a no ia [inea, ua haalele o Laielohelohe i kona aloha ji kana kane, a hoi aku la i Kauoi ma kona Imauwaa, nie kona manao hou ole aku ia Kekalukaluokewa. la Laielohelohe ma Kauni mahope iho o kona haalele ana i kana kane; i kekahi la, hiki hou mai o Kaonohiokala mai Kahakaekaea mai, a halawai iho la me Laielohelohe, no ka mea, ua hoom\u paa loaia ka iini ia Kaonohiokala, me ka manao e lawe loa, a hoonoho ma ka hakahaka o kona kuko ino e like me ka aoao mau o ke Alii. Ia !aua e launa ana, ninau mua ae la o Kaonohiokala ia Laielohelohe no ka pau o kona mau la haumia, ma ka aoao mau o na wahine no ka manawa mai. Aka hoi, wahi |a Laielohelohe, " Aole haumia i koe;"a nolaila, lawe loa ae la o Kaonohiokala ia Laj ielohelohe. : A haia eha malama o ko laua hui kalohe ana ; he mea haohao nae ia Laieikawai keia hele loihi o Kaonohiokala, no ka mea, eha malama ka loihi o ka nalo ana. A mahope oia manawa haohao o Laieikawai, hoi aku j la o Kaonohiokala iluna. | Ninau mai la nae o Laieikawai, " Pehea keia hele loihi au aha malama, no ka mea, aole oe pela e hele nei." I mai la o Kaonohiokala, " Ua hewa ko | Laieloiielohe ma noho ana me kana kane, ua I lilo o Kekalukaluokewa i ku wahine e, a oia jka'u mea i noho loihi ai." j A no keia mea, olelo aku o Laieikawai i jkana kane, " E kii oe i ko wahine a hoihoi mai e noho pu kakou." Ia manawa no a laua e kamailio ana no keia mau mea, haalele aku la o KaonohioI kala ia Laieikawai, a iho mai la, me ka ma|nao o Laieikawai e kii ana mamuli o kai.a , kauoha, aole ka ! 1 I keia hele ana o Kaonohiokala, hookahi |makahiki; ia manawa, aole o kanamai o ka ihaohao o Laieikawai no ka hele loihi o kana | kane. Ua manno ae o Laieikawai i ke kumu o keia hele loihi, ua pono ole !a o Laielohelohe me Kekalukaluokewa. A no keit» mea, ake nui ae ia oia e ike i !ka pono o kona kaiknina, ia vra, hele aku la 0 Laieikawni imnaokona makuahonowaikane, me ka ninau aku, "Pehea la wau e ike ai i ka pono o ko'u kaikaina ? No ka mea, ua olelo mai nei kuu kane Lani, ua hewa ka nohoanao Laielohelohe me Kekalukaluokewa, ia no ia mea, ua hoonna aku nei wau ia Kao'nohiokala e kii aku i ka wahine a hoi naai; aka, i ka hek? ana aku n«i, aole i hoi mai; o ka pau keia o ka makahiki o k& heie ana, ! aole i hoi mai, nolaila, e haawi mai oe i ike no*u, i ike hiki ke ike aku ma kahi mamao. 1 ike au i ka pono o ko\i hoahanaa." I A no keia mea, olelo mai o Moanaiihaikawaokele, kona makuahonowaikane, " E hoi oe a ma ko olua wahi, e nana aku oe i ko makuahonowaiwahine, ina ua hiamoe, alaila, e heie aku oe a komo iioko 0 ka heiau kapu, ina « ike aku oe i ka ipu ua ulanaia i ke ie, a uahakuia ka huiu ma ka hhilihi o ke poi ola ua ipa la. O na inanu nui e ku aoa ma na aoao o ua ipu la, mai maka'u oe, aole ia

he manu maoli, he mau manu laau ia, ua ulanaia i ke i-e a hanaia i ka hulu. A i kou hiki ana i kahi 0 ua ipu la e ku ana, weheae oe i ke poi, alaila, hookomo iho oe i ko poo j i ka waha o ua ipu la, alaila, kahea iho oe | ma ka īnoa o ua ipu la, • E Laukapalili—e, j Homai he ike.' Alaila loaa ia oe ka ike, e j hiki ia oe ke ike aku 1 kou kaikaina a me | na mea a pau o lalo. Eia nae, i kou kahea ' ana, niai kahea oe me ka leo nui. o kani au- : anei, lohe mai ko makuahonowaiwahine 0 ! Laukieleula, ka mea nana e malama i ua ipu ! ike la." ' A lohe 0 Laieikawai i keia mau mea, alai- . la, manao ae la keia ua hai pauia mai keia ; mea ia ia. ; He mea mau nae ia Laukieleula, ma ka po oia e ala ai e molama i ua ipu la 0 ka ike, a ! ma ke ao, he hiamoe. | I kekahi kakahiaka, i ka wa e hoomaka I mai ai ka mehana o ka La maluna 0 ka aina, ! hele aku la oia e makai ia Laukieleula, aia j nae e hiamoe ana. j A ike iho la kela ua hiamoe, hooko ae la , 0 Laieikawai i ke kauoha a Moanalihaika- ! waokele, a hele aku Ia oia e like me ka mea | i aoaoia mai ia ia. ' A hiki keia ma kahi 0 ka ipu, ka mea i kaj paia, u Kaipuokaike," wehe ae la keia i ke ī poi 0 ka ipu, a kupou iho la kona poo ma ka waha 0 ua ipu nei, a kahea iho la ma ka I inoa o ua ipu nei, ia wa ka hoomaka ana e | ike i na mea a pau i hanaia ma kahi mamao.' j la awakea, leha ae la na maka o Laieika-i | wai ilalo nei, aia hoi, ua hana o Kaonahio-I I kala i ka hewa me Laielohelohe. j ■ Iloko o keia manawa, hele aku la o Laiei-i : kawai a hai aku la ia Moanalihaikaw.iokele, j !no keia mau mea, me ka olelo aku, " Uaj : loaa ia'u ka ike mai a oe mai. Aka, i kuu; 5 nana ana aku nei, aia nae ua hewa ka Haku ; Lnni o'u, ua hanaia kekahi hewa me kuu; ' kaikaina, akahi no a maopopo ia'u na kumu ! a me ke kuieana 0 kona noho loihi ana ilalo." A no keia mea, he mea e ka inaina o Moanaiihaikawaokele, a lohe pu ae ia o Laukieleula, hele aku la kona mau makuahonowai ; i kahi o ka ipu ike, aia hoi, ike lea aku la | laua e hana ana i ka hewa, e like me ka LaI ieikawai mau oleio. | I keknhi ia ae, akoakoa ae la iakou a pau, | o Laieikawai me na makuahonowai, e hele | e ike i ka pono o Kaonohiokala, a hooholo ae | la lakou ia mea. * la manawn, kuuia aku la ke alanui mai Kahakaekaea aku a ku imua o Kaonohiokala, ia wa, ua lele koke ka oiii o Kaonohiokala, no ke alanui i kuuia mai imua ona. Aole nae i iiuliu maHope iho o ko Kaonohioknla haohao ana. ! la manawa. ua hoopouliia ka lewa, a hoo- j pihaia i na ieo wawalo o ka hanehane. me ka leo uwe, u Ua haule ka Lani! Ua haule I ka Lani !1" A i ka pau ana ae o ka pouli' ma ka lewa, aia hoi e kau mai ana o Moa- i naiihaikawaokele me Laukieleula a me Lai- j eikawai, iluna o ke aianui anuenue. j A olelomai la o Moanaiihaikawaokele imua j o Kaonohiokala, " Ua hewa kau hana, e Kao- ■ nohiokala—e, no ka mea, ua haumia ioa oe t i a nolaik, aoie e loaa hou ia oe he wahi noho' iloko o Kahakaekaea, a o kou uku hoopai, e [ ililo ana oe i mea e hoomaka'aka'uia'i ma na 1

alanui, a ma ka puka o na hale, a o kou inoa, he Lapu, a o kau mea e ai ai, o na pulelehua, a malaila kou kuleana a mau i kau , pua." la v manawa. kailiia aku la ke alanui mai ona aku la, mamuli o ka mana o kona makuakane. A pau keia mau mea, hoi aku la lakou i Kahakaekaea. (Ua oleloia ma keia Kaao, o Kaonohiokaia ka lavu mua ma keia ; mau moku, a ma ona la na lapu e auwana nei i keia mau la, ma ka hoohalike ana i ke ano o ka lapu, lie uha?ie i?io.) j Ia lakou i hoi ai iluna, mahope iho oka i pau ana o ko Kaonohiokala ola, halawai aku ; la lakou me Kahalaomapuana iloko o Kealo- | hilani, akahi no a lohe lakou aia oia malaila. j Ama keia halawai ana o lakou, hai aku j la o Kahalaomapuana i ka moolelo o kona j hoihoiia'na e like me ka kakou īke ana ma I ka Mokuna 27 o keia kaao, a pau keia mau . mea, laweia'ku la o Kahalaomapuana e pani i ina ka hakahaka o Kaonohiokala. j Ia lakou ma Kahakaekaea, i kekahi manawa, nui mai la ke aloha o Laieikawai ia Laielohelohe, aka, aole e hiki ma kona manao, he mea mau nae ia Laieikawai ka uwe pinepine no kona kaikaina, a he mea haohao no hoi i kona mau makuahonowai ka ike aku i ko Laieikawai mau niaka, ua ano maka uwe. Ninau aku nae o Moanalihaikawaokele i ke kumu o keia mea, alaila, hai aku la oia, he maka uwe kona no kona kaikaina. I mai nae o Aloanalihaikawaokele, u Aole e aeia kou kaikaina e noho pu me kakou, no ka mea, ua haumia oia ia Kaonohiokala ; aka, ina he manao kou i ko kaikaina, alaila, e hoi oe a e pani ma ka hakahaka o Kekalukaluokewa." Aka, ua ae koke ae la o Laieikawai i keia mau mea. A ma ka la o Laieikawai i hookuuia mai ai, olelo mai la o Moanalihaikawaokele, " E hoi oe a me kou kaikaina, e noho malu oe a hiki i kou manawa e makeai, a mai keia la aku, aole e kapaia kou inoa o Laieikawai; aka, o kou inoa mau o Kawahi\eokalicla, a ma ia inoa ou e kukuli aku ai kou hanauna ia oe, a o oe no ke akua o kou mau haoauna." A pau keia kauoha, lawe ae la o Moanalihaikawaokele a kau aku la iluna o ke alanui. a kau pu aku la me Moanalihaikawaokele, a kuuia mai la ilalo nei. la manawa, hai aku & o Moanalihaikawaokele i na mea a pau e like me ka mea i oleloia maluna, a pau ia, hoi aku la o Moanalihaikawaokele iluna, a noho ma ka pea kapu o kukulu o Tahiti. Ia manawa, hooili aku la o Kawahineokaiiula i ke aupuni i ka Makauia, o Laieikawai hoi ka mea i kapaia o Kawahineokaliula, ua noho oia nm kona ano akua, a tna ona la i kukuli aku ai ka Makaula, a me kona hanauna e like ine ka olelo a Moanalihaikawaōkele ia ia. Ama ia ano no o Laieikawai i ai a hiki > kona make ana. A mai ia manawa niai a hiki i keia mau la, lte hoomanaia nei no e kekahi poe ma ka inoa o Kawahineokaliala (Laieikawai.)

hopena.