Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 14, 4 April 1863 — KA MOOLELO O KAWELONAAKALAILEHUA. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAWELONAAKALAILEHUA.

11 o I« 3. PAl* AE LA KA KE KAHUNA hai ana i ke ano o ka ko Aiii im»o, i aiaiia, kaohi ilu> li ke Alii i ke KahuV na o uolio pu me ia i hookahi malama, | a ua hooko koke ke Kahuna i ka ke Alii olelo kaohi ia ia ; alaila, noho iho la oia me ke A!ii a hala hookahi anahulu me umi la, ! a hiki mai la i ka po o Kane, ia manawa, kui iiio la na hekili ekolu, o!ajx\ mai la na Ukvila ekolu, a naha iho la kokahi kala o ko ke Alii hale, a eehia iho .a na mea a pau o ioko me ka inaka'u nui; alaila, puka'e la keI la mea keia mea mawaho o ka hale e nana'i i i koia mea ano e; ia manawa, nana ae la la- , kou i ka lani, aia hoi, aole i ikeia'ku kekahi ; ao e kau mai ana, aka, ua kulae loa, a o ka , mahina hoi, e kau pono ana ma ke kiko waoj na o ku lani, a ua ula hoi kona ano ke nana jaku, ua like me ka ula o ke ahi e alapalapa ! ana ; alaila. mahalo aku la na kanaka a me : na kaukaualii i keia mea kamahao, me ka | hooho nui, •* Ka moa nanie! Ka mea na- ; ni e !! Auwe ka mea nani e!!! He akua, he iahi, aia iluna o ka mahina e lapalapa mai la I e." A no ka nui loa o ko lakou \i-wa ana, | nolaila, ua ha ko lakou mau leo a hiki ole ke : pme, nlaila, hook» iho la lakou i ko lakou | u-wa ana. j O ke kumu nui nae o ka pau ana o ko laj kou walaau, no ke kulikuli o ke Alii. la j manawu, hoouna mai la oia (Naniwaialeale) | i kona Alihikaua ia Kupakoili, alaila, hopu , ae la oia i kana laau palau o Kauneunepuu- ; wai ka inoa, a oniu ae la oia ma ka welau o ; kona lima, a me kona kua, ine ka papa aku ; hoi i na kanaka e noho malie, a no ka ikaika j loa o ka ianei oniu ana i ua laau nei ma ko- : na kua, ia wa, ikaik.i loa ae la ke kapalulu | ana o ua laau nei, a nu ka makani a haalele I wale, nu hou ka makani a haalele w.ile, alaiI la, lohe aku la na'lii o kai o Wailua, a me i Waimea, nolaila, hoomanao ae la lakou o : Kupakoili keia, ia manawa, noho malie iho la lakou, o ka loa nae o ua laau nei he iwa- ; kuluakumamalima anana, eono kanaka nana ! e apo, alaila puni ae. A i ke ao ana'e, ala mai la ke Alii, me ke | Kahuna pu no hoi kekahi o ke ala ana mai j ia manawa, ninau aku la ke Alii i ke Kahu- | na, ,4 Heaha Ia ke ano o na hekili i kui ai i ka ponei me na uwila ekolu, a me ke ano e ana o ka mahina?" Alaila, hai mai la ke j Kahuna, " Ua hapai hou ko wahine i ke I keiki," [ Aka, aole n®e i manaoio ke Alii i keia mau i olelo a ke Kahuna, aka, manao iho la oia e 1 haiiona i akaka'i ka oiaio o ka ke Kahuna ! mau olelo. la manawa, pane mai ia ke Alii, •• Ke manao nei au e hailona mai no oe, i pau ai ko makou kuhihe\ra." Alaila, nonoi aku la ke Kahuna i ke poiwai i ke Alii, ia manawa, | haawi mai la ke Alii i ke poi i ke Kahuna. I Alaila, ninau aku la ke Kahuna i ke Alii, j" Aia ia ma ka puka hea o keia hale e puka i pono mai ai ka la?" Alaila, hai akn la ke ' Alii, " Aia ma ka hakala." Ia manawa, kena aku ia o Naniwttia!ea!e : (ke Aiii) i keknhi o na kaukaualii e kii e ! wehe i ua puka nei, alaila, kiiia'ku ia a we- : heia'e ia, aiaila, mohala pono mai la ka )a I ma ko lakou nei mau alo, ia manawa, ku ae , la ke Kahuna a heie aku ia a noho ma ua . puka nei. a e ku ana hoi kekahi manu nui a ; ke Aiii mawaho iho o ka puka o ka hale, a f o kona inoa o Piaiakanene, o ka hana aia . manu, o ka inu mau i ka wai o ka hawane, j ke hiki i ka wa e ua ai, alaihi, hoani ae la | ke Kahuna i ke poi e pna ana ma kona Ihna | mawaho o ka hale, ia manawa, hoio kiki mai > la ua manu nei a kokoke i ke poiwai, kau | mai ia kona nuku iluna a luai mai ia i ka | wai o ka hawane, a piha ae la ke poi a hu . īwaho ka wai. I A i ka piha ana o ua poi nei i ka wai (ha- | wane,) ia manawa, haule iho la eiua mau ; pua iehua a komo iloko o ua poiwai nei i kikoia iho e ka manu, (no ka mea, he kumu ' lehua no ma na puka nei,) o kekahi pua nae i he lehua uUl> a o kekahi hoi, he iehua kea, | aiaila, kii la ke Kahuna a kaikai mai la i ke | | poiwai imua o ke Aiii, me kana wahine, a ; j me na kaukaualii, aiaila, kukuii iho Ia ua j ; Kahuua nei me ka paa no o kooa mau hma : j i ke poiwai, ia manawa, hapoi ae la oia i j ! kana wahi meie penei: |

i Ai* uu \a i k.i tutu. 1 Ll !nik.i.ni ,» ' !(«• l\'.t i.i i ku «• K.iu«\ U'» k» i!:t }•,.» , 1 >.i i.t Lit\ 1 k«> iv> k.i ♦» ai. 1 k.t ink-» ult .» H.)cuka'..i!\!. I k.a liiiiiil jo ke antitMiu«», W »'i > ;ikn i i k«* ai i n.'ho i t',.i k iuliiwi, «. i•» :vku i.t i k«' k!tti »> kn ti:.il:vnt i, l ku ni:ihiiu:\ lh' o Ikuwa o liunAii ui hi—»\ It.' ulv.h;l—e - A jx\a ao la koi:\ oit ana :i U;\ Kahuna »i*v. alaila. h;ii aku la oi,\ imua o k'* Alii, n v.\ kana wuhiuo, a m" ka i akcv\ko.\ mal. <;■. \ kaukaualii,) *• Ko iko noi oukou, iu\ ka !'■- hua koa, amo ka lohua uia, ko lana noi i'oko o keia poiwai," i:\ nianawa n«> nao. ptu • aku la ke Kahuna i ke Aiii wahine. "K k v ; n\ai oe i ou mau lima maluna noi o ko wai." Aiaila. kau mt\i la oia i kona m.i i lima maluna n N o ka hookonio iho o kona «na ; manomanalima īloko o ka wai, alailn, wanan:\ ao la ke Kahuna, " Ina i ko'u wa o puio ai a ku ka punohu iluna o ko poiwi\i, a holo hoi koia pua lehua u!:\ ma ka lima nkau o;a nei (ke Alii wahine.) a i helo hoi ka pu.i lohua koa ma ka lima hema, alaila, ua hapai oia nei, aka. ina e hele ka pua leh»ia u!a ma ka lima hema, a o ka pua lehua kea hoi tna ka lima akau, alaila, nole i haj.vii ke Aii: wahine." A jx\u ac la kana hai ana i keia mau <>!o'.>, alaila, hooluli ae la oia i ke poi a aloale ao la ka wai me na pua, ia manawa, pulo iho ! i oia, a ia ianei e pule ana, alaila, ku iho !a ka pimohu iluna o ke poiwai, a holo hoi ka ! pua ulaula a pili ma ka lima aknu, a o ka |pua kea hoi, nia ka liina hema, ia manawa. amama ao la oia i kana pulo ana, a hni mai i la ke Kahuna, " Ua hajvai ku oia nei." ! A ike mai la ke Alii, amo na kauknualii, Uia ko ka mea a ko Kahuna (Hoakaloi) i ho i- ; kaka'i, alaila, hooiaio mai la lakou, ia ma- • nawa, nonoi aku la ke Kahuna i ke Alii - mai ia ia e hoi i kona wahi, alaila, olelo aku la ke Alii, " Ae, e hoi oe a kokoko nae i ka wa hanau o ke Alii wahine, alaiia, : hoouna ftku au i kuu elele ia oe, alaila, h»>io ;hou mai oe." Ae mai la kela me ka oiaio. i Aia manawa i jwu ai keia mau olelo i hai- ; ia'e nei maluna, alaila, puka aku la kc Ka- : huna mailoko aku o ka hale alii, la mnnawa, hapai ae la o Kupakoili i ua laau nui no: 'ana ia Kauneunej>uu\vai, a ku j>ololei n« i Ia i ina kona alo, a paa ae la kona lima hnna mawaenakonu, a papai ae la kona limn aka-i ,ma ka welau o ua laau nei, alaila, weho mai | la o Hoakaloi i ka papalu. ! A i kona wehe ana ae ika paj>alu ma kn. !na jx)o, alaila, aloha aku la oia ia Kupakoili, iia manawa, hoi loa aku oia a hiki ma kom jwahi, a noho oia me ka maluhia. | Ai ke kokoke ana mai o ka mauawa .' ihanau ai ke Alii wahine, alaila, hoouna inai lla ke Alii (Naniwaialeale) ia Kukalakamanu ikona elele e kii mai ia Hoakalei ke Kahuna, alaila, ua hooko koke o Kukalakaniunu i ka oielo a ke Alii. I la manawa, hele mai la oia a hiki imna o Ike Kahuna, alaila, ninau aku la ke Kuliuna 'ia ia, " Heaha kou manao i hele inai uoi I Hai mai la o Kukalakamanu, -I kauoha |mai nei ke Alii ia'u e hele oe ilaiia, e nana ;i ka hanau ana o ke Alii wahine." ! A lohe ke Kahuna i keia mau olelo, alnila, >;pane aku la oia, " E hoi oe a ke kakahiaka |o ka Ia apopo, alaiia, hiki aku wau ilaila. <• hai aku nae oe i kc Alii, ma kc kakahiaka nui o ka U apopo, mamua ae o ko'u hiki an \ aku, e olelo aku oia i na kaukaualii a p.iu »■ hoopiha i ke poi i ka wai noloko mai o ka pua lehua i uaia e ka ua." A j»u ae la keia mau olelo a ke Kahu,ja ia Kukalakamanu, alaila, hoi aku la ot \ a |hiki imua o ke Alii, a hai aku la i na 01010 n jke Knhuna i hai mai ai ia ia, a lohe ko Alii ii keia mea, nlaila, he mea hauoli ioa ia i koj na manao, alaila, moe iho !a lakou ia po. | Ai ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ia wa, hoouna aku la ke Alii i na kaukauaiii a j oau e hoopiha i ke poi i ka wai noloko u ka Ipua lehua, a he mea manawa olf* hoi ia, ua Ipiha ke poi, nlaila, laweia mai la ua poiwai |nei imua o ke Aiii kane, a me kana wahino, la manawa koke no hiki raai ia ke Kahujna imua o ke Alii me na pua elaa ma kona mau lima, he pua painiu ma ka lima akau, | a he pua hinahina ma ka liina hema, ia ma'nawa, kukuli mai la oia imua o ke Aiii, a [hapai ae la oia i kana wahi mele penei: i •' Kia a'u pua la »ka wai, i Ke niniu mai la ma ke kua, o llaena, ! A ke ahi a ka welo i Milolii e. He Alii be kunakahi na ke Ahilani, He koalua na Jliiiioanea t! He kuakolu hoi na lukalaoipo e. Puka ka poa a ka po e, Ke bii ia nui Ia ® Lehua I ke kai—-la, No Lehua ka ua kama—e, He aloha—e. A pau ae ta keia wahi mele a ke Kahuna, alaila, wanana ae la oia imua o ke Alii kane, a me ke Aiii wahine, a me m kaukaualii, ī u Ina e hooiei au i keia mau pua iloko o ku poiwai, a ina e niniu, a pio na anuenue ekolu maluna o ke poiwai, alaila, he keiki maikai ioa keia a olua, aka, ina e lana malie na pua a uhi ka ohu maluna o ke poiwai,alaila, i he keiki ano e no keia a olua," 1 | (Aoleipau.) \ JF