Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 15, 11 April 1863 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Andrew K. Akao
This work is dedicated to:  Analu Akao - Halau Hula`O Kupukalau`ie`ie

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

i hoohiki paa no kaua ma keia hope aku (oia hoi e ikaika ma ka pono, e hooiaio ma na kauoha hemolele a hiki i ko kaua mau la hope i malia paha o hoohui kino puia kaua ma ka lokomaikai o Iesu ka Haku. Amene.”

  I ka awakea, i ka Manawa i hoomaha ai ke kuia, ia Raukesila kinipopo ana, nana ae ia o Losinehama a ike aku ia i ka lakeke o Raukesila e kau ana ma ka paia o ke keena kula, hookomo iho la o Losinehama i kana wahi palapala.

  A i ka Manawa i pau ae ai ka lealea ana o Raukesila, hoi mai la oia a komo i kona lakeke, aia hoi he palapala ma kona lakeke. Ia Manawa, puiwa koke ae la oia, a holo aku ia iloko o kekahi rumi haipule, a hoomaikai aka la i ke Akua.

  A pau ae la kana pule ana, wehe ae la oia i ua palpala nei, aia hoi, e kau an aka inoa malalo “Losinehama Abenera.” A nolaila, hoi ae la o Raukesila a ma kona noho kula, kakau iho la I wahi palapala.

  “E Losinehama Abenera maikai e; ano wau I halawai iho nei me kau palapala, aka, mamua o ka loaa ana ia`u o ua palapala nei, ua hooleleia ko`u oili, me kuu kuhihewa he palapala e hoohaumia mai ana ia`u, mai kekahi mai o na kaikamahine alii o keia Kulanui, nolaila, komo koke aku la wau ma ke keena mehameha, a hoomaikai aku la i ke Akua, a pau ka`u pule ana, wehe ae la wau, aia hoi he olelo Karistiano maloko, na kekahi o ko`u hoa`loha ma ke Kulanui o Sevila. A nolaila, ke hoopuka aku nei wau i olelo hooiaio ma ka inoa o ke Akua, a e hookoia no ko kaua manaolana i ka Haku, imua o ko kaua Akua. He oiaio, mai ko`u hoomaka ana e ike i ka Baibala, mai laila mai kuu manaolana i ka Haku e like me oe, aole o`u kaumaha ke hoolaawale ia oe i Ladana, ke manaolana nei wau i ka Haku.”

  A pau kana kakau palapala ana, hele aku la oia a ma ka noho kula o Losinehama, wehe ae la i ka Baibala, ma ka haawina kula oia Manawa, a waiho iho la.

  I ka Manawa i kani ai o k abele kula o ka hora 2, hoi aku la na haumana a pau ma ke keena kula, wehe ae la oia I kana Baibala ma ka haawina kula oia Manawa, aia hoi he palapala ke waiho ana.

  I na minute oomaha elima o ka Manawa kula ahiahi, puka aku la oia a ma ka hale liilii, pani ae la i ka puka, a heluhelu iho la i ka puka, aheluhelu iho la i ka palapala, a pau hoi aku la i ke kula.

  I ka Manawa i pau ai ke kula, i ke Kumu i hoi ai, hele ae la o Losinehama a kakau aku la i kana olelo ma ka papa eleele ia Raukesila ma ka olelo Sepania, penei:

  “E Raukesila Hanohano e, pomaikai wau i ka hiki ana mai o kau olelo ma o`u nei, e hoiaio mai ana ma ka`u kauoha. A i keia minute, ke lana nei ko`u manao e hele aku e kuka pu me ka kaua Kumu, no ko`u makemake e hoopalau ia kaua mamua o ko`u hele ana i Ladana, kea e nae oe. E hai mai.”

  Ia Manawa, ku ae la o Raukesila a kakau aku la i kana olelo ma kekahi papa eleele e ae, ma ka olelo Sepania no:

  “ E Losinehama maikai, ua like ko`u manao me kou, mahope ih o ka loaa ana mai o kau palapala i hookomoia ma kuu lakeke, ua manao mua wau e hele aku e kuka pu me ke Kumu no keia mea, aka, no ka lilo mua ana o ka olelo ia oe, nolaila, nau hoi e olelo aku i ke Kumu.”

  Mahope iho o keia mau kakau palapala ana a laua, ma ke ahiahi, hele aku la o Losinehama a halawai me ka laua Kumu ma kekahi rumi hooluana, i aku la:

  “I hele mai nei wau kukakuka kaua no kekahi mea a`u e noonoo nei, no ka mea, ua kokoke mai paha ko`u la e hele aku ai i Ladana, malia paha he mea hiki ia o eke ae mai, ke ike nae oe he kupono ia noonoo ana o`u.”

  I mai la kana Kumu, “Heaha ia mea? E hai mai.” I aku la o Losinehama, “Ua manaolana wale iho wau owau wale iho no. He mea pono no`u e hoopalauia me kuu hoa kula Raukesila.” Pane aku la kana Kumu. “Auhea oe e Losinehama maikai e, pela no wau i manao mua ai mahope iho o ko olua komo ana mai ana keia kula alii; aka, aole e hiki ia`u, no ka mea, aole na`u ka hua o oe. Pela no hoi, ma kau mea i hoakaka mai nei, he mea maikai no, aka, aole o`u mana maluna o olua e hoopalau aku, aia no ua ko olua mau makua e ae, a i ole na olua no, a holo ia olua ia mea, alaila, e waiho aku wau i palapala hoike i ka olua Kumu ma Sevila.”

  Ia Manawa, hoopuka aku la o Losinehama i kana olelo hope imua o kana Kumu. “Ina pela, alaila, e laweia mai hoi maua imua ou ma keia rumi, ma ka hora au i manao ai.”

  “E Losinehama maikai e,” wahi a kana Kumu, “He mea maikai kau i olelo mai nei, nolaila, ma ka hora ehiku o keia ahiahi e hele mai ai oe me Raukesila.”

  Hoi aku la o Losinehama a mawaho o ka puka pa, ia Raukesila e paani ana me kona mau hoa kula ma ke kahua kinipopo, kahea aku la ma ka olelo Sepania, i mea e lohe ole ia ai e na hoa e ae. A penei ke kahea ana aku.

  “ E Raikesila! Ua kauohaia mai wau e ka kaua Kumu e hele aku oe ma kona rumi hooluana, ma ka hora ehiku o keia ahiahi, aole e kali, aole hoi e hoopanee, ma ia hora e haiia mai ai ia kaua ka kaua mau mea i noonoo lealea ai.”

  A lohe o Raukesila i keia leo, alaila, hoopau ae la oia i kona lealea ana me na hoa ona, ahoi aku la ma kona keena moe, a pani ae la i ka puka, hoomaikai aku la i ke Akua.

  Mahope iho o ka pau ana o kana pule, i iho la oia iloko ona. “Heaha la kela kauoha a kuu Kumu? A heah la ka mea e hanaia mai ai no`u? No na leia paha a maua?”

  A kokoke i ka manawa, hele aku la oia ma ka hale o ke Kumu, a ia ia i hiki aku ai ma ka rumi hooluana, aia hoi e noho mai ana o Losinehama ma ua rumi la oia wale no, a komo aku la keia iloko. Ia manawa, hookani ae la o Losinehama i ka bele liilii, aka, he mea maka`u loa ia ia Raukesila, i iho la oia, “Ua hoowalewaleia mai nei wau e Losinehama e lawe mai ia`u maanei, i hookolokoloia mai wau no ke Kanawai o ke Kula, me he mea la ua olelo hooohaumia aku wau ia Losinehama.”

  Mahope iho o ke kani ana o k abele, komo mai la ke Kumu, a olelo mai la. “Auhea olua, aole a`u olelo nui no olua i keia Manawa, eia wale no. Ina ua makemake olua e lawe ia olua ma ka hoopalau ana ia olua iho, alaila, e hoike mai olua i ko olua e ma ke kau ana o na lima iluna.” Ia manawa hoi, hapau ae laua i ko laua lima. Alaila, kakau iho la ke Kumu i palapala hoohui hoopalau no na makahiki eha, a kakau inoa aku la laua malalo o ua palapala hoohui hoopalu la.

  Mahope iho oia mau la, hoounaia aku la o Losinehama i ke kula kaikamahine Alii ma Ladana.

  A hala aku la o Losinehama, noho iho la o Raukesila hookah makahiki hou ma Parisa, alaila, hiki mai la ke kauoha a kona makukane mai Sepania mai, ma o ke kumu la o ke Kula Alii ma Parisa, e kauoha mai ana e hookanao I ke Kulani ma Geremania, no kea o ana ina oihana kakau Buke Kalepa.

  A no keia mea, hoounaia aku la o Raukesila i Geremania, hookahi makahiki. A i ka la hope o kona makahiki malaila, alaila, kakau ae la kana kumu ma Geremania apuni he olelo hoike ma na nupepa, no ka oi o ke Akamai o ke keiki Sepania ma na palapala huli naauao a pau, a he Akamai i na olelo o ka honua nei.

  I ka la mua o ka lua o kona makahiki ma Geremania, hoike ae la ke Kulani ana e noho nei ma ke kulanakauhale o Hanovela. Ia la ka akoakoa ana mai o na`lii, a me na mea a pau ma ka hale kula. Ia Manawa hoike, ua ike maopopoia ae la ka naauao loa o Raukesila.

  A no kona Akamai i na olelo he lehulehu o ka honua, lawe ae la ka Moi o Geremania, a hoonohoia i “KUHINA NO KO NA AINA E.”

  A lilo ae la o Raukesila ma ka aoao o ke aupuni, ma ka M. H. 875 o ka Haku, a ma ka malama o Feberuari oia makahiki no, hoouna aku la oia i palapala ia Losinehama ma Ladana, a penei kana palapala ana:

  “Miss. Losinehama Abenera, aloha oe: Mahope iho o kou haalele ana ia Parisa, hookah makahiki mahope mai, hiki mai ka olelo a kuu makuakane ma ke kumu o ke Kula Alii ma Parisa, e hoouna mai ia`u ma Geremania nei ma ke Kulanui iloko o ke kulanakauhale o Hanovela nei, aka, no kuu paa i ke kanawai o keia kula, nolaila, aole wau i hoopuka aku i palapala ia oe mai kou kaawale ana aku a hiki i keia la. Oia hoi, akahi ae nei o`u makahiki ma keia kula, ua hookuuia mai wau mai ke kula mai, a ken oho nei wau ma ka aoao o ke aupuni he “KUHINA NO KO NA AIANA E.” A nolaila, ua kokoke mai ko`u la e hiki aku ai i Ladana, a e lawe mai no wau ia oe mailoko mai o ke kula au e noho la. Eia hou, ken oho nei no wau me ka manao maikai i ke Akua a hiki mai i keia la.”

  (E waiho i ke kamailio ana no Raukesila.) A o Losinehama Abenera hoir, ia ia ma kela kula kaikamahine Alii, o ka oi no ia o ke kaikamahine manao maikai i na Manawa a pau, a maikai no hoi ma na hana a pau, me ka maluhia i na kanawai o ke kula.   (Aole i pau.)

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

HONOLULU, APERILA 11, 1863.

 

  LAIEIKAWAI.—Ma ka Poaono iho nei, ua hoopukaia ka moolelo o LAIEIKAWAI, ma kea no buke, e Hanale M. Wini, ka Luna Hoopaka o ke Kuokoa, a ua makaukau oia e kuai aku me ka poe e makemake mai ana e kuai ia moolelo, o ke kumukuai hookahi dala no ka buke hookahi. Ma na aina naauao a pau ua hooliloia na mea e pili ana i na moolelo o ka wa kahiko o kekahi mau aina i mea, o ka hoea ana ae o keia buke i papa na kakou e hoomanao mau ai i na moolelo o ko kakou aina nei, iloko o ko makou noonoo haahaa ana, he mea kupono keia ia kakou i ka hoolako ia kakou iho, i lilo ole ai kakou a me na hanauna mahope aku o kakou i poe malihini i na moolelo, a me na kaao o ko kakou aina hanau nei.

  Ua maopopo no ia kakou a pau ka nui o ka lahui, a me ke dala lilo no ka hoopuka ana i na buke o ia ano, a nolaila, i na paha kakou e kokua like ma ke kuai ana i keia buke, alaila, e lilo ia i mea e hoolana aku ai i ka manao o ka poe hoolaha buke, a lilo ia i mea e paipaiia`i ka manao o ia pe e hoopuka pinepine mai ma kea no buke i na moolelo Hawaii he lehulehu wale e waiho wale nei i kekahi poe ma ka paanaau wale iho no.

  Ke hooikaika nei kakou me ka holo mua no hoi ma na hana mahiai, a me na hana no hoi e pili ana i ka imi waiwai, aka, ke hookamolamola wale nei nae kakou i na mea e hooikaika mai ana me ka hooholo ia kakou iluna o ka helu o ka naauao. He hana maikai keia i hapaiia`e nei, a nolaila, e pono ia kakou ke kokua like main a ke kuai ana, a hoolako hoi ia kakou iho i ka buke moolelo Hawaii mua i paiia iloko o ko kakou aupuni nei. A ma ia hana a kakou, e paipaiia`I ka poe hoopuka moolelo i ko kakou aina nei, iloko o na buke.

 

  KA HOI ANA MAI NEI O NA`LII I HOLO AKU NEI I KAPALAKIKO.—Ma ka moku Yankee i ku mai nei i ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua pae main a Mea Hanohano C. Gordon Hopkins, Ioane Ii, Lunakanawai Kiekie, a me C. Kapakea, a me J. Koii Unauna. O Heleiki kekahi i hoi pu mai, ka mea non aka hihia a na`lii i holo aku nei e hoike. Ua hookuuia mai ua kanaka la, a ua oluolu maikai no hoi ko lakou ola. A keia pule ae, haiia aku ka moolelo e pili ana i ko lakou hele ana a me ka hookolokolo ana o Heleiki.

 

  MOKU HOKUAO.—Ua hooholoia ka manao e na Luna Misionari ma Honolulu, penei: “E hoopaneeia ka holo ana o ka moku Hokuao i ko Nuuhiva Pae Aina, a pau ka halawai makahiki o ka Ahahui Misionari Hawaii ma Honolulu nei, i ka malama o Iune.” Nolaila, e hoomakaukau ana o Kapena Gelett, e holo koke aku i Maikonisia, a e ku no o Hokuao ma na wahi a pau a na Misionari e noho nei. Ua kohoia ka la 15 o Aperila nei, oia ka la e holo aku ai. O ka poe makemake e hooili aku i na leta, na nupepa, na puolo, a me na pahu I na Misionari ma Apaiana, ma Tarawa, ma Ebona, a ma Bonebe; maikai ke hoouna koke mai ia Kakela me Kuke, ma Honolulu nei.

 

  NA MOI.—Ua ili mai ia makou ka hana maikai o ka hai ana aku i ka lehulehu i ka hoi ana mai o ko kakou mau Moi aloha mai Kailua, Kona, Hawaii mai. Ma ke kakahiaka nui o ka Poakou i hala iho nei ke ku ana mai maluna o ka moku mahu kaua Hecate, o ka Moi Wahine o Beratania Nui. Ua lohe mai makou me ka kaumaha, aole he maikai loa o ke ola o ka Moi; ua maikai no nae ke ola o ka Moiwahine Ema. Ua hoi pu mai me na Moi, ka Mea Hanohano Kanela D. Kalakaua, a me na Mea Hanohano ke Kuhina noho o Enelani, a me kana wahine. Ua haalele ka moku ia Kailua i ka hora 10 o ka kakahiaka Poalua, a ua kalewa mawaho o ke awa ia po no.

 

  KA HINA PEPEHI KANAKA IMUA O KA AHA KIEKIE.—Ua hoomakaia ka hookolokolo ana o ka hihia pepehi kanaka o ke Alii kue ia Pahee, ma ka Poakolu iho nei, a ua hoopukaia mai ka olelo hooholo a ke Jure ma ke kakahiaka o nehinei, he 20 paha hora a keu ka noho ana a ke Jure a noonoo no ua hihia nei. A ua hookuuia o Pahee no ka hihia pepehi kanaka, a ua ahewaia ma ke degree mua o ka lawe ola; aole i hoopukaia mai ka olelo hoopai, aka, aole nae e liia ua pepehi kanaka kaulana nei. O na Loio nan a I kokua o Pahee o ka Mea Kaulana pono J. W. H. Kauwahi, ka Loio no o ka poe pepehi kanaka, a me A. B. Bates, ka Loio Apana mua o ka mokupuni o Oahu, a ma ka aoao aupuni o ka Loio Kuhina C. C. Halasi, a me ka mea mahaloia R. G. Davis, ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu. He keu keia o ke kumu io e mahalo ponoia`i ka Loio KANAKA HAWAII nana i pale keia hihia, a e mahalo pu ia no hoi na ili keokeo, aka, no lakou no nae ka ike a me ka noiau no hoi, no ka mea, no ka aina naauao mai no lakou. A keia pule ae hoike pau loa ia aku na mea e pili ana i keia hihia. O ke kumu nui no o keia pakele ana o Pahee, o ke Akamai maoli no o na Loio.

 

  KA ILI ANA O MARIA.—Ua kau leta mai o H. Aea, o Ebon, e hai mai ana no ka ili ana o ka moku kialua Hawaii, Maria malaila, a penei kana mau olelo:

  “Ua holo mai o Maria mai Honolulu mai i ka malama o Dekemaba, a ku ma Mile, kekahi mokupuni o ka pae aina o Ratak; ma ka hikina ae o na mokupuni o Ralik nei. Noho aku hookahi haole malaila, he hana aila niu kana hana ma ia wahi, a oiai oia e ku ana malaila, a ua puni ka mea nana ia e hooholo, no ka mea, ua kuhi oia e mau an aka hohonu o ke kai o ia wahi, ia wa, hoonenee aku oia i ka moku e like me kona manao ana he pono, a i ka wa I emi aku ai o ke kai, o ka ili iho la no ia iluna o ke akoakoa, &c. haki kekahi kui o ka hoe, hana houia no nae a paa. A malaila mai oia a ku ma Ebon nei, a hala ka pula okoa o kona ku ana, hoomakaukau oia no ka holo aku ma kahi a ka mea nana ia i hoolimalima mai, oia ka la 4 o Feberuari nei, hora 4 o ke ahiahi. Ia wa no, hookuuia iho la na pea a pau, a huro nui mai la na kanaka, e lawe mai ana i ka lohe i o makou nei. A holo aku makou e kokua i na waiwai o ka moku. A eia oia ke waiho nei ma ke kuaau o Ebonnei, ua haule iho nei kahi hae o Maria, a oukou e mele ai, “Na ka hae o Maria, nana wau i kahea mai.” Ke waiho kapakahi nei oia ianei, ua okiia kahi e kau ai ua wahi hae la. Aloha no nae kahi Maria, pau ko oukou ike hou ana ia ia ma ke Kaona o Honolulu. Ua kukalaia oia, a he $250 ke kumukuai.”

 

KA NU HOU!

 

  Ma ke ku ana mai nei o ka moku Yankee a me ka moku Wild Hunter, ua loaa mai ia makou ka nu hou o Amerika Huipuia, e hiki ana i ka la 21 o Maraki, a penei no kea no nui o na mea i hiki mai nei:

 --Ua hoikeia mai ka pakele mahunehune ana o ka makumahu Norther Light mai pio i kekahi moku o na kipi, ma na palenakai o Felorida, iloko iho nei o na la mua o ka malama o Maraki. I ka wa i ike mua ia aku ai o ua moku kipi nei ua hoohapaia ka haem me he mea la ua pilikia oia; aka, no ka holo ole ana aku o ka moku Northern Light, nolaila, ua hoomaka koke oia e alualu mai, a ua hoomau mai no hoi a hiki wale i ka wa i ikeia ai o kekahi moku kaua o ka Akau e holo mai ana.

  --Ke hai mai nein a nupepa o Biufota aia ilaila kahi i hoomoana`i o na moku aupuni he 126, ke huiia na moku kaua a me na moku lawe akana, a halihali koa no hoi. He 30,000 ka nui o na koa malaila i keia wa, he nui aku no nae na koa i koe a hiki mai no, no ka hoomakaukau no ke komo aku iloko o Kaletona e kaua`i.

  --Ke kaapuni nei o Gen. Burnside ia rode Ailana, (Rhode Island) me kana wahine hoopalau, e hoao ana paha e hanu ae i ka ea hooluolu manao o kona one hanau, mamua o ke kiola ana iho ia ia ma ka nakii mau loa o ka noho mare ana.

  --Ma ka la 9 iho nei o Maraki, ua komo malu mai o Kapena Morsley o ka aoao Hema i Fairfax Court House, a ua lawe pio aku i na koa a pau e noho ana ilaila, a me na lio, a me kekahi mau mea e ae no hoi, a ua lawe pu ia`ku no hoi kekahi Generala o ka Akau. Ua laweia aku na lio o ke aupuni, a me na lio o ka poe kamaaina oia wahi. Ua pakele mai no o Gen. Johnston, ka luna nui o na koa malaila. Ua huli ae na kipi no na kanaka ma na wahi a pau. Ua alualuia aku nae ua poe la e na koa lio o ke aupuni, a i ka wa i hiki mai nei ka lohe hope loa i Wasinetona, e alualu ana no.

  --Ua loheia mai nei ua haalele o Gen. Sigela i kona noho alii koa ana no ka aoao aupuni. O ke kumu o keia haalele ana, aole no i mapopo pono ia makou, a o ka hooiaio ana ia mea, he wahi iki no e komo ai ke kanalua ana.

  --Ua hoikeia mai nei e ka nupepa Herald o Nu Ioka, ua ikeia iho ke ku ana`e i ka la 25 o Feberuari iho nei, ma Nassau, o ka moku kialua kipi Retribution. Ua lele ae kona mau alii a I ka Hotele Vitoria kahi i haiamu ai, me ke kamailio huna ole no i na mea a lakou i manao ai e hana aku. Ma ia ahiahi no, ua ku ae ilaila ekolu mokumahu kipi, penei ko lakou mau inoa; akahi, o Georgiana, he moku kialua mahope ka huila; elua, o Britannia, Goddess of Neutrality, ma ka aoao kona huila, he moku holo loa; ekolu, o Gertrude, he mokumahu kialua, he waa holo no. O keia mau moku maikai a pau, e lilo ana ia i mea nana e hooikaika aku ka aoao kipi, ma ka hoopoino mau ana I na moku kalepa a pau o ka Akau, e holo nei ma o a maaanei no hoi, a ina e hoouna ole ia i mau moku olo e like me ka Baltic a me ka Vanderbilt, alaila, he hiki ole ke hoopioia ia mau moku.

    MOKU POWA O KAPALAKIKO.—He haunaele nui ma ke kulanakauhale nui o Kapalakiko iloko o keia mau la iho nei, no ka loaa ana o kekahi kialua kipi, i hoomakaukauia no e kii e powa i na moku e pili aku ana ia waho o Kapalakiko, me ka manao hoi e lawe i ka makuaina holookoa o Kalaponi; aka, ua hoopomaikaiia mai nae ke aupuni e ka lohe, a ma ia mea i hoopioia`i keia ino nui i ulu ai ma ka mala a ka poe e hoao ana e kanu i ka hua o ke kipi ma keia aoao o ka moana Pakipika. Penei ka hana ana a ka poe kipi non aka moku i hopuia mai nei I Kapalakiko.

  Ua kuai lakou he moku kialua maikai o Chapman kona inoa, a ua hooiliia na eke lole he nui wale i ukana no ua moku nei, a maloko o ua eke lole nei, ua hahaoia i na lole komo huluhulu, e like me kea no o ka lole manuwa, a ua hoouka malu no hoi lakou i na pu a me na poka he nui wale, nap u kuniahi liilii a me nap u kaupoohiwi, a me na apona pauda no hoi he lehulehu wale. Oiai ua poe haole kipi nei e paina lealea ana ma kekahi hotele, aia hoi ua hoopuka ae kekahi o lakou i na mea ino a lakou i manao ai e hana aku penei. Ua kuka mua lakou e hooholo e ka moku o lakou mamua, a o kekahi poe o lakou he 40 ka nui, e kau maluna o ka mokuahi maikai Oregon, oia kekahi o na moku lawe ohua mawaena o Kalaponi, a me kekahi o na awa o Mesiko, a malaila lakou e holo aku ai a hiki i ka wa e loaa`i na hoa o lakou o luna o ko lakou moku ponoi, ma ka moana mawaena o Kalaponi a me Mesiko, a ma ia Manawa lakou e hoomakaukau ia e kii mai ai e kaua mai i ka mokumahu Oregon, a n aka poe 40 i ee mai maluna o ua mokumahu nei e ki pu aku i na haole o luna, a pela lakou e hoopio aku ai i ka mokumahu. A mahope iho o ke pio ana o ka mokumahu ia lakou, alaila, hookau ae ilaila na lako kaua a lakou, a pau ia mau mea i ka hoomakaukauia, alaila, hoomaka aku lakou i ka lakou hana powa ma na wahi e pili ana i ke awa o Kapalakiko, a o kahi moku kialua o lakou, ua hoouna loa ia i Mesiko e kuai ai. Pela iho la ke kuka ana a ia poe kolohe.

  A o kekahi poe hoi, o ka hele ka lakou hana iwaena o na kulanakauhale a pau o Kalaponi e hakilo ai, me ka huli aku hoi i na poe a pau e ikea ana he hilinai mamuli o ka Hema, a o ka wa e maopopo ai ka hilinai io o ia poe mamuli o na kipi, alaila, o ka wa iho la ia e hui ai ma ka halawai liilii e kuka`i no na mea a lakou i manao ai e hana`ku, a i ka wa e mahuahua pono ai na kanaka o ua poe nei, alaila, hele loa lakou i Kakalameno e hui ai, a malaila lakou e hoomaka`i i ka lawe ana i ka mokuaina o Kalaponi; o ka lakou manao ana e oki i na Waea Telegarapa a pau e holo ana mai ia kulanakauhale aku a Kapalakiko, a ma ka Manawa a kekahi o na moku lawe ahua e holo aku ai a ku ma Kakalameno, o ka wa ia a ua poe kipi nei e lawe pio ai i ua moku ahi lawe ohua nei, a ma ia moku e holo mai ai a hiki ma ka Mokupuni Alakata a me Papu Point, kahi o ka hale waiho mea kaua o ka mokuaina o Kalaponi, a ina e lilo ia mau wahi, alaila, o ka wa iho la no ia e pio ai o ka mokuaina o Kalaponi, me ka huki koke ia`e hoi mawaho o ka noho hui ana me ke aupuni o Amerika Huipuia. Aka, ua poholopu e nae ka mea a lakou i manao ai, no ka ike e ia ana o ka lakou hana kipi. Ua loaa iluna o kahi moku o ua poe kipi la i hopuia mai nei, he kope no kekahi olelo hoohiki i hoomakaukauia i mea e hoohiki ai ka poe e komo ana iloko o ua hui kipi nei. Ua hoopaaia ka poe non aka moku, a me ke kapena, a me na luina a pau, a i ka wa a ka moku Yankee i holo mai nei, aole i pau ka hookolokoloia ana o ua poe nei.

 [Ina paha e holo pono mai nei ka hana a keia poe kipi, ina la paha aohe nao o na wahi moku lawe leta o kakou e holo nei mawaena o Kapalikiko a me Honolulu nei. Pau loa paha lakou i ke pio, o ke kali kakou e kali aku ai me ka hoaa`ku, ken oho mai nei ka lakou la iloko o ke puhiokaoka a na kipi –Luna Hoopon.]

  --Ke hanaia nei kekahi moku nui i wahiia i ka hao owaho, aia ma Nu Ioka. He 380 kapuai kona loihi; he 70 kapuai kona laula, he 32 kapuai kona kiekie, he 700 ka nui o kona mau tona; he Masine amhu he 6000 ikaika lio kona mea nana e hooholo, he keu keia a ka waa nui.

  --Ua haiia mai e kekahi Lutanela kipi i hopuia i keia mau la iho nei, ua hui pinepine kekahi poe ma ke kulanakauhale o Rikemona, no ke kuka ana no ke kuikahi iwaena o ke aupuni kahiko a me kona mau panalaau e kipi nei; aka, aole nae he aeia o na nupepa e hoopuka i ka hana a ia poe imua o ka lehulehu.

  --Ua hopuia ka moku kialua Belle e kekahi o na moku o ko Adimarala Dupona nahele, ma na palenakai o ka mokuaina o Georgia. Ua piha ua moku nei i ka ukana nan a kipi.

  --Ua hiki ae he 11 Beregade (Brigade) hou no Gen. Bragg, a i ka manao o na Alihikaua, ua makaukau oia, a ua lawa kupono no hoi e pale aku, a e hoopio aku no hoi ia Gen. resekrans o ka Akau.

  KA PUALI O KA PATOMAKA.—Ke Ku pili loa nein a kiai waho o na aoao hoouka ma ka muliwai o ka Rapahanoka, he ikea maopopoia aku no kea no o na kiai o na kipi, a he ike maopopoa mai no hoi kea no o na kiai o ka aoao Akai, he 150 paha na kapuai o ko lakou kaawale mai kekahi aoao a i kekahi aoao. O ka hapa o na koa kipi e noho nei e kiai ia wahi he poe nekelo. Ua holo ae o Gen. Hooker e hui me ka Paresidena, a me ke Kuhina Kaua ma Wasinetona, no ka noonoo ana I kea no o ke kaua ana, a ua hoi aku ma ke ahiahi o ka la 12 o Maraki iho nei.

  --Ua hiki ae kekahi poe koa kipi a ahuka ma Wasinetona, a ua hoike @; ka nui o ka pilikia o ka poe o Rikemona, no ka nele maoli i na mea e pono ai @ola ana, a ua nui loa ka u ana o na kanaka no ka pilikia e oili mai nei iluna @ lakou.

  --Ua hoolaha wale ia`e, ua kai ae ma Rikemona ae, he 10,000 koa kipimalalo o Gen. Anasona, e hele ana e kokua I ka hoouka kaua ma Kaletona.

  --Ua komo na moku kaua o ka Akau ma ka waha ponoi o ke awa o Kaletona, a ke pani paa loa nei i ke awa, ua aneane kekahi mau moku e pili loa i ka Papu Sumeta, o ka hoomaka maoli no keia o ka hana a na puali koa a me na aumoku manuwa o ka Akau i hoouna mua ia iho nei ilaila e kaua ai. O kekahi mahele o na moku kaua o ke aupuni, eia no ia ke ku ku lalani nei imua o ke awa o Kaletona. Eia nae ma ka aoao mai o na @ ua loheia ken oho mau nei no lakou @ ka makaala, a ua hoopihaia na wahi a pau o ke awa i na Topadaes, he mau poka a i hoolanaia ma ka opu o ka hohonu, i hoopihaia i ka pauda, aia iuka ka @ kuni ai i kea hi, a i ka wa e hiki mai ai kea hi i ke kino o ka poko, alaila, o ka waiho la ia e poha ae ai o ua poka nei, a ina he moku ke lana ana maluna ponoi ae @ ua poka nei, alaila, o kona wa iho ia @ ia e hooleleia`i iluna, a i ole he nahala liilii no ke loaa pono ae. Ua haiia ma e kekahi alii manuwa o ka Moi Wahine Vitoria, ua paa loa no ka ke kulana moku o Kaletona, i ka hanaia i ka maka upena hao, a ua hoopihaia no hoi ke awa i ua moku poka Topadaes nei.

  --Ua hoikeia mai e ka Hale Ahaolelo o ka mokuaina o Karolina Hema, ke hoomoana nui nei ka na koa he lehulehu wale o na kipi ma Tenesi. O ke kumu o keia hoomoana nui ana malaila, oia no, i @ ai i kekahi mau puali kipi ke kaua aku o Gen. Rosekrans, alilo hoi oia me ia poe kaua ai, alaila, kaawale ae hoi kea la nana e keakea nein a kipi, mai ke komo ana iloko o ka mokuaina o Kenetuke. Aka, kehilinai nui nei no o Gen. Rosekrans i ka ikaika o kona puali, me ka hooia pu mai no nae hoi, i ka hiki @ ia ia ke pale aku i na enemi a pau a @ Hema e manao ai e hoouna mai e kue @ ia, a no ia mea, aohe lele iki o ka oia ke aupuni noia kulania a kona mau @ e noho nei.

  --Ke hilinai nein a poe Hema i ka @ki koke mai o ko lakou mau moku ia kaua mai Beritania mai iloko o keia malama, a in aka e hiki mai, alaila, e @mi lakou i na moku aupuni a pau mai papalina ae o ka muliwai Misisipi, i @ ai ke kaua hui aku me na koa o ka @ o ka mokuaina o Kenetuke. Ma @ mea e ikeia iho ai o keia kaua pepehi @ ka ma Amerika Huipuia, aia mai @ na lako a pau o na kipi e loaa mai nei, mea e hiki ai ia lakou ke lako pono keia kaua,--no Enelani main a moku na kipi,--no Enelani main a lako @ a nolaila mai no hoi na mea a pau e @ ana i ka hooikaika i ka aoao Hema @ o keia kaua ana, a ina e ole ke kokua @ o na haole o Enelani i na poe Hema. @ la kalakahiko i au wale ka la i pau ana ia kaua ana. O ko ke aupuni Enelani kulana nae, eia no i ka wa, a oia wale @ la no, aka, o ka hapanui o kona mau @ kaainana ke hana nei no i ka lakou @ hana oino kuloko, e kue ana i ka @ Akau. No ka mea, ma kekahi mau wahi awa kumoku e waiho nei malalo @ mana o Enelani, ua haawaiia kekahi @ pono i na moku kipi, a i na moku. @ hoi ua hooleia, aole nae i ikeia ke @ ana o Enelani i na hana a kona mau @na Aupuni e kiai nei i ua mau awa ia aole no hoi e ikeia kona hoahewa ana @ lakou, a nolaila, ke lana malie wale @ no ia mau mea imua o ke aupuni o Amerika Huipuia, aka, malia paha e hiki @ an aka la e hooponoponoia`i o keia @ mea.

  TEKASA.—Ua hikiia ae ka lono i @ Iola, no ka pilikia nui e waiho nei @ o na kamaaina o ka mokuaina o Tekasa no ka nele i na mea kupono o ke ola @ a ua holo aku he 2,000 o ua koa o Gen. Hindman ilaila, a ua hoohiki ia poe @ lakou e hoi hou mai i ke kaua ma ka @