Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 15, 11 April 1863 — Page 4
This text was transcribed by: | Inger Hojfeldt |
This work is dedicated to: | Daughters of Hawaii |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
HE KAAO
NO KE KEIKI ALII OPIO
CAMALAZAMANA,
A ME KE'LII WAHINE OPIO
BADOURA.
I @ @loko mai o ka Arabian Nights, hoomakaia mai ka po hookahi haneri me kanahiku. a pau i ke koena o ka po elua haneri me kanaha kumamaiwa.
HELU 5.
A ME HE MEA LA I PAIA WALE ia ae no kahi o ka pomaikai, no ka mea, e noho ana na Kuhina a pau o ke Aupuni, a e kau ana ke poo o Camalazamana iluna o na uha o ka makuakane, a e kahili ana na kauwa i ka nalo. Elua la o ko Camalazamana noho ana me ka ai ole i ka ai, a me ka inu ole i ka wai; a ma na wawae kahi e ku ana o ke Kuhina, e pili ana ma ka puka aniani e nana ana iloko o ke kai, a ike mai la oia ia Mazawana e kokoke ana e poiia iho e ka nalu a make loa, nolaila, komo iho la ke aloha iloko ona, a noi aku e hele ia e wehe i ka puka olalo, i pakele ke kanaka mai ka make mai, a malie o hoopakele mai ke Akua i ke keiki mai kona mai mai, ma ia mea.
Pane mai ka Moi, "O na pilikia a pau i loaa i kuu keiki mai a oe mai, a ina paha oe e hoopakele i keia kanaka e piho ana, e ike mai paha auanei kela i ka kakou mau hana, a ike mai kela i kuu keiki iloko o keia ano. Aka, ke hoohiki nei au ma o Alahe, ina e hiki mai keia kanaka, a ike i kuu keiki, a hele aku kela e hoolaha i ka kakoumea huna, alaila, e oki ana au i kou poo mamua o kona; no ka mea, o oe e na Kuhina ka mea i loohia mai ai keia mau mea maluna o makou, mai ka mua a ka hope. E hana oe e like me kou makemake."
O kona iho aku la no ia a wehe i ka puka olalo, a loaa aku la o Mazawana e hele aku ana i ka make loa. O ko ia nei hopu aku la no ia ma ka lauoho, a huki mai la, ua pau nae ka ike o Mazawana; ua piha loa ka opu i ke kai, ua puu na maka. Kakali iho la ke Kuhina a pohala ae la kela, wehe ae la i na wahi kapa pulu ona, a hookomohou iho la i ke kapa maloo; alaila olelo aku, "E ike oe, owau kou mea i pale ai, a mai imi oe i mea no'u a me oe e make ai." "Pehea hoi?" Wahi a Mazawana.
Pane aku ke Kuhina, "No ka mea, e hele aku ana oe iwaena o na Alii, a, aohe o lakou leo pane mai, no ka mai o Camalazamana, ke keiki a ka Moi."
I ka wa i lohe ai o Mazawana i ka inoa o Camalazamana, ike iho la ia; ua lohe mua ia i ko iala moolelo, i na aina ana i hele mai ai; aka, ninau aku la no keia, "Owai o Camalazamana?" Pane mai la ke Kuhina, "O ke keiki ia a ka Moi Sha-Zamana, a ua mai. e malama pono oe, mai nana iki oe ia ia, o make auanei kaua." Koi aku keia e hai mai kela i ke kum o kona mai. Pane mai ke Kuhina, "Ekolu makahiki i hala aku nei, koi aku ka makuakane e mare, a hoole mai kela, ala ae kela i ke kakahiaka a hooia mail, ua moe kekahi kaikamahine ui loa ma kona aoao, a olelo mai kela ia makou, ua wehe ia i ko iala komo a hookomo i kona lima, a hookomo aku i kona komo i ko iala lima; aole nae makou i ike ia mea."
Nolaila, olelo iho o Mazawana iloko ona, "Ma o alahe, o ka'u mea keia e e huli nei!" O ko laua nei pii aku lano ia a noho iloko; a noho iho la ke Kuhina ma na wawae o Camalazamana. O Mazawana hoi, hele loa aku la no ia a ku ana mamua pono o Camalazamana, a nana pono aku la; nolaila, ua like iho la ke Kuhina me he mea la ua make, a ani mai la ka lima ia Mazawana, e hele pela, aole nae o ia nei nana aku.
Nana iho la keia a maopopo loa, olelo ae la, "E hoonaniia ka mea nana i hana a like me ia, (Badoura.) Wehe ae la o Camalazama i na maka ona, a hoolohe aku la, a i ko Mazawana ike ana iho e hoolohe mai ana kela ia ia, hoopuka ae la ia he mau hua mele. I ka pau ana o ia mele, ua loaa koke mai ka oluolu ia Camalazamana, a ani aku la ka lima ona i ka Moi, a me he mea la e olelo aku ana, "E hoonoho mai i keia kanaka opiopio ma kuu aoao."
I ka ike ana o ka Moi ia mea, piha loa ia i ka olioli; aka, ua manao mua aku nae ia e oki i ke poo o ua wahi kanaka nei, a hana mai la ia me ka oluolu, a ninau mai, "E kuu keiki, mai ka aina hea mai oe?" Pane aku keia, "Mai na Mokupuni mai nei au o ka Moi Gaiona."
Huli ae la keia a hawanawana aku ia Camalazamana, "E hooikaika i kou manao, a mai ninau mai oe i ka mea nana i hoemi i keia ano ou. Ua huna oe i kou moolelo, a loaa oe i ka mai; ua hai kela i kona manao, a lilo i pupule. A ina o ko ke Akua makemake ia, alaila, awau ko olua mea nana e hoola."
I ko Camalazamana lohe ana i keia, o kona ikaika koke ae la no ia; a ike aku la ka makuakane i ka oluolu o ke keiki, a kauoha koke aku la ia e hoonaniia ke kulanakauhale. Hoopunahele loa ia mai la keia e ka Moi, a laweia mai la ka mea ai, a ai pu iho la laua nei me Camalazamana.
I kakahiaka ana ae, hai aku la o Mazawana i kona moolelo ia Camalazamana, i kona hele ana mai a me na pilikia a pau i loaa ia Badoura. Ua hoohoihoi mau aku ia ia Camalazamana, a hiki i kona ola loa ana.
Alaila, olelo aku o Mazawana ia Camalazamana, "E ike oe, i hele mai nei au e hoopakele ia Badoura mailoko ae o kona pilikia; eia wale no koe, e imi kaua i mea e hiki ai kaua i ona la; no ka mea, aole e ae mai ana ko makuakane ia oe e hele. Apopo auanei noi aku oe e hele i ka huli holoholona, a e lawe pu oe elua eke i piha i ke dala, olelo aku auanei oe, e makemake ana oe e hele i ka hahai holohalona, a moe no i ke kula ia po."
O ko Camalazamana hele aku la no ia e noi e like me ka Mazawana i aoao aku ai. Ae mai la no hoi ka makuakane, me ke kauoha mai nae, aohe make noho a oi aku mamua o ka po hookahi. O ko laua nei hele aku la no ia a kau iluna o ko laua mau lio, me ke Kamelo lawe ukana a laua; hele aku la laua nei a po ia la, a hoomaha iki iho la. A kau hou ae la no e hele aku la, a hala ekolu la; i ka ha o ka la komo laua nei iloko o ka ululaau;a pepehi iho la o Mazawana i ke Kamelo a me kekahi Lio, a lawe mai la i ka palule o Camalazamana a me ka lole wawae, a hoopulu iho la i ke koko.
Mahope iho, hele aku la laua nei a kahi i ninau aku ai o Camalazamana i ke kumu o ko Mazawana haehae ana i ka lole a ho-u i ke koko; a pane mai la o Mazawana, "E ike oe, noho mai auanei ko Makuakane a hala ka po mua, a hoi ole aku oe i ka lua o ka po, huli mai kela mahope o kaua, a hiki mai kela i kahi o ke koko, a me ou wahi lole ua nahaehae, alaila, manao iho kela, ua powa ia oe, a ua pau paha ika aiia e na holoholona hihiu; alaila kela manao iho ua pau kouloaa ana, a hoi hou aku kela i ke kulanakauhale; a pela e ko ai ko kaua makemake."
(Aole i pau.)
Aeiou, Y.M. ia A.M. Kuhele.
Aloha oe e ka makamaka. Ua ike iho nei au i kau palapala i hookomoia ma ka Hoku Pakipika, 26 Maraki, M.H. 1863. Ma ia palapala ke hai hou mai nei oe ia makou i ka "oi" o kou "peni" a me kou "hiki a makaukau loa ke mokomoko aku me na oihana hoomana a pau." Ua pono ia, a ma ka hana e maopopo ai.
I kuu "olelo mau" ana, na Heneri VIII i hoomaka i ka ekalesia Enelani, aole au i "kuhihewa" iki, no ka mea, o ka olelo no ia o na moolelo a pau i hookumuia maluna o ka oiaio.
O ka "poe naauao" ma Farani, ma Sepania, ma Itaria, ma Geremania, ma Rusia, a me na aupuni e ae a pau, a puni ka honua, aole no lakou i hooiaio iki i ka oiaio o na Bihopa Enelani e noho nei, aole loa. I ka manao ana o ka nui o lakou, nele loa ka ekalesia au e hiipoi nei i ke kahuna ole; aole he Bihopa hookahi, aole he kahuna hookahi, aole he Diakona hookahi, he poe laimana wale no lakou. A ina pela, he ekalesia anei kou ekalesia? Ke ku nei anei oe iloko o ka pahipa o ka Haku? Pehea oe e kanalua ole ai, a pehea hoi e pili ai ia oe keia olelo: "In medio tutissimus ibis? Auwe! ka pilikia o kou noho ana, e ke hoa. Auhea la hoi ka oiaio o kou ekalesia?
Ke i mai nei oe i kona "hookomo ole ia ia iho iloko o ka haumia o kekahi." He oiaio paha, aole paha; aka, i ka nana aku, aole anei e lawa o kona haumia ponoi me ka imi ole i ka haumia o hai?
Ae aku au ia oe i kou i ana: "Aole i pili keia hua Katolika i ko Roma poe wale no;" no ka mea, ke pili nei no ia i ka poe i hookaawaleia mai ke Poo aku, e like me ka poe e hahai ana mamuli o ka hoomana hou a Heneri VIII i hoomaka i ka umikumamaono o ke Keneturia mahope mai o ka hookumuia ana o ka ekalesia oiaio.
Ua loheia a ua heluheluia o na olelo i kukalaia ma Enelani, a maanei kekahi, e na kumu o Peleula; nolaila, he hiki no i ka lehulehu ke hoomaopopo i ka oiaio paha, a i ka oiaio ole paha o kou hai ana: "Na laua no mua i lele koha iho nei me ka hana oleia aku."
Ma na mea e pili ana i na Buke II, Mokuna II o ka moolelo ekalesia a Ven. Bede, e ae mai paha oe ke kuhikuhi aku au i ka hemahema o kau olelo.
1. Aole i hai mai o Ven. Bede iloko o ka mokuna i oleloia maluna i "ka olelo a Dinothus ka Abota o Banagoa," a ia oe, ua hai mai.
2. O ka olelo i haawi hewaia e oe i ka Abota Banagoa, aole ia e loaa ma ia mokuna, a ia oe, ua loaa no.
3. Aole i olelo ikiia no "ka Bihopa o Caerleona," a ia oe, ua oleloia no. Kupanaha kau hana, e ke hoa. Ua heluhelu io anei oe i ka Mokuna II o ka Buke II o ka moolelo ekalesia o Ven. Bede? Me he mea la aole oe i heluhelu, a no kou paulele wale no ia hai, nolaila mai paha ke kapakahi o kou ike ma ia wahi.
Eia kekahi: Ke ae mai no oe i ka lukuia ana o kela poe kipi i oleloia iloko o ka mokuna i haiia maluna, e like me ka olelo wanana a Augusetina; aka, aole oe i hai mai he alii pegana ka mea nana lakou i luku; aole oe i hoike mai ua make o Augusetina ia manawa, aole hoi e kala o ka make ana. Ua huna oe ia mau mea no ke aha? I kuhi paha ka lehulehu o Augusetina no ke kumu o ia lukuia ana. Aka, ke ike nei no ka lehulehu ua wanana pinepine na kaula o ka Haku i na poino o ia ano, aole nae lakou i hewa, ua wananaia pela ka lukuia'na o Ierusalema, aole nae i hewa ka Mea nana i wanana. A ina e makemake oe e koho i ua poe kipi la i mau kupuna nou, me oe no ia.
Aole i hooleia ka noho ana o kekahi mau Bihopa, Kahuna, Diakona ma Enelani iloko o na Keneturia mamua aku o ka hiki ana'ku o Augusetina malaila. Ua ikeia iloko o ka moolelo, i ke noi ana o Lucius kekahi o na alii Beritania, ua hoounaia ma ia aina he mau Kahuna elua, o Fugatius, a me Damianus, a ua ike paha laua "ia mea he Pope." Ma ke noi ikaika ana o kekahi Diakona o Paladio ka inoa, ua hoouna o Keletino, ka Pope aha o ke Keneturia alima, ia Geremano ka Bihopa o Auserre, ma Enelani i hooleia'i ka poe heretiko o ia wa. E nana oe ia St. Prosper in Chron. ad ann 429. Hoouna hou o ua Keletino nei ia Paladio i Bihopa no ka poe Secotia, a ua ike paha ua mau Bihopa nei "ia mea he Pope." Ke ike nei au iloko o ia mau Keneturia a ma ia aina hookahi no; he mau Bihopa, he mau Kahuna, a he mau mea e ae hoi i hookomoia e ka Pope iloko o ka papainoa o ka Poe Hemolele, a o kela poe hemolele, aole paha lakou i kue i ka Pope. Ke ike nei au iloko o ka moolelo ekalesia o Ven. Bede, Buke III, Mokuna XXV, i ke kuikahi like o na mea a pau ma ka noho pookela ana o Petero, a me kona mau hope; a ke olelo nei oe, "aole ike ko Enelani poe ia mea he Pope!" Nani kou alakai hewaia ana, e ke hoa.
E heluhelu hou oe i ka'u olelo no Ioane I, i maopopo ia oe ke ano o ke kukuli ana o na'lii katolika. E like me ka emi ole o ka mana o na'lii Enelani, e kukuli ana imua o ko lakou mau Bihopa, pela no ka emi ole o ka mana o na'lii katolika i ko lakou kukuli ana imua o ka "luna o ka Pope." Aole kue kii ia hana i ka olelo a ka Haku, "Aole no keia honua ko'u aupuni."
Ua hoomalu no o Valenetiana a me na'lii kristiano e ae iloko o ko lakou mau kanawai, i ka mana pookela o ka Pope, i loaa mai ia ia mai ke Akua mai. Na ke Akua no ia mana, aole i kanalua iki ua poe alii la ma ia wahi, aole manao iki lakou ua mana lakou e haawi ia mana, o ka hoomalu a me ke kokua, oia wale no ka lakou, a e hiki no ia oe ke "kamailio loihi no keia mea," ke makemake oe.
O kou hoohalike ana "me ke kikowaena o ke kaha poepoe," ua kupono ia wai? Ia'u paha, ia oe paha. Na ka poe heluhelu e nana.
I kou olelo ana ua poniia o M. Parker i ka la 17 o Dekemaba, M.H. 1541, ua aloha aku au ia oe i kuu i ana: "Na ka paipalapala paha ka hewa," eia ka! ke paakiki nei oe, me ke kuhikuhi ana i kau "Buke moolelo o ka ekalesia Enelani," me ke kapa ana i "ka hewa ole o ka mea i hoikeia" e oe, me ka hooili ana i ka la a me ka makahiki i kuhikuhiia e au maluna o ka poe "Iesuita, &c, &c. Aka, ua pono anei oe? He poe "Iesuita" anei o Mason, a me na mea e ae i oleloia iloko o ko'u olelo pane ia oe? Ua poniia ka! o Mr. Parker i ka la 17 o Dekemaba, M.H. 1541. Aka, aole i make o Heneri VIII ia manawa. Ua make ia i ka makahiki 1547. Ua make o Edward VI, ko Heneri VIII hope i ka makahiki 1553. Ua make o Mary, ko edward VI hope, i ka makahiki 1558, a ma ia makhiki, ua hoomakaia ka noho alii ana o Elisabeth, a na ua Elisabeth nei i koho ia M. Parker i Akibihopa o Kanetaburi, a nana no i kauoha ia Barlow e poni ia ia. A ua olelo oe mamuli o ka'u "Buke moolelo o ka ekalesia Enelani," a ke olelo hou nei no, "ua poniia o M. Parker, 17 Dec. 1541!" Auwe! ka paakiki launa ole.
Ua kakau mua ia ka inoa o Barlow ma ka palapala o Lambeth, a he mea mau ia ma na palapala oia ano e kakau mua i ka inoa o ka maa nana i poni. Ua olelo mua ia e ko oukou poe, o Barlow no ka mea nana i poni i ua M. Parker nei (Consecrator.) a o na mea e ae, he mau mea ku ike maka wale no lakou (Assistants.) Ina paha oe e hoolei ia Barlow, aole no e pau kou pilikia, no ka mea, ua hanaia ia poni ana, wahi a oukou, mamuli o ka Ordinal o Edward VI, a eia kekahi, aole paha e hiki ia oe ke hoomaopopo mai i ka oiaio a me ka mana o John Scory, Mills Cowerdale, a me John Hodgkins no ia mea. Nolaila, e mau loa ana no ke kanalua a me ka pohihihi.
Aole au e hoole i ka hoopapaa me oe ma ka Ordinal ea Edward VI, a e hiki no ia oe ke hoike mai i kou "makaukau" no ia mea.
Ke kapa mai nei oe ia Bonner, Mason, Bramhall, Burnet, a me ka lehulehu o lakou "he poe manaoino ia oukou. He oiaio anei? He poe Pope anei lakou? He poe "Iesuita" anei? Nani hou kou ike, e ke hoa.
Aole au i hoole i ka noho ana o Barlow ma Bath a me Wells, aka, i kona noho ana ilaila, aole i akaka ka oiaio o kona poniia ana. Aole i hoike mai o Godwin i ka inoa o ka mea nana i poni i ua Barlow nei, aole i ikeia na mea i ike maka, aole i loheia kahi i poniia, a no ia mau kumu a me na kumu e ae i weheweheia e ka poe naauao o kela aoao keia aoao, ua lilo ka olelo a Godwin i mea ole.
Ke kuhikuhi mai nei oe i na "Akibihopa o ka Hoomana Helene," me ka i ana: "Aole kue o kolaila poe, e like me ko Roma i ko Enelani." Aka, ua poina paha ia oe ka moolelo o Kirila Lukara, ka mea i hopuia e ka poe Helene o Konesatinopoli, a hooleiia iloko o ka Halepaahao, a u-u-miia ilaila, no kona ao iki ana i kekahi mau pauku o ko oukou manaoio. O ka mea anei e maopopo ai ke kue ole o kolaila poe i ko Enelani?
"Ua lalau loa," wahi au, ka mea i kapilipiliia ma Mat. XII:32, a me 1 Kor. I.I:15, &c., a o kou pane ana no ia!
"Ua ike no hoi" oe " i ka manao o na makua Nikene, oia hoi o St Chrysostom, ma Hom. 3. in epst ad Philipo, C 1. i ko St. Hieronym in cap. 11 (o ke aha?) ko St Ambrose, a pela aku; aka, ua kue loa ka na Pope i manao ai, a i hanaia no keia mea he Purgatori," a o ka pau no ia o kou pane ana ma ia wahi. Ina i "ike" oe ia mau manao o na makua Nikene, (ua kapaia lakou pela no ke aha?) e hiki no paha ia oe ke waiho imua o na maka o ka lehulehu; e waiho hoi ha, i maopopo "ua kue loa ka na Pope i manao ai."
Nawai i olelo aku ia oe, "ua kuaiia aku keia manaoio i ke dala?" Na "kau Buke moolelo o ka ekalesia Enelani" paha. Aka, ke hai aku nei au ia oe, e ke hoa, aole i kuaiia pela ko makou manaoio. Mai paulele wale aku oe i kau "Buke." Ua wehewehe ia ke ano o ko makou manaoio iloko o na palapala he miliona, miliona, a ina e makemake oe, @ e hiki no ke hoomaopopo.
I kou noi ana, e kuhikuhi aku no au ia oe, me ka oluolu, i ka "io" o ka Transubstantiation iloko o ke Kauoha Hou. E nana oe ma loan. VI, mai ka pauku 27 a ka pauku 59.-Mat. XXVI:26, 27, 28. Luk. XXII:19, 20.-1 Kor. XI: 23, 24, 25, 26.
O na "Bihopa" he "haneri" i pepehiia e Mary, wahi au, aole ka! he Bihopa lakou a pau loa, he mau "Kahuna" kekahi; he mau "Diakona" kekahi, he mau mea e ae kakehi; a i kuu "hoolauwili paakaawili," aole he "haneri," he "Tausani" ka! ka poe i pepehiia!! Pela anei ma kau palapala i heluheluia iloko o ka Hoku Pakipika, 26 Feb. M.H. 1863?
Me ke aloha. Na'u AEIOU Y.M.
OIHANA LOIO!
JOHN L. NAILIILI. AIA KONA KEENA
Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Kuai o A.S. Cleghorn, ma ka Hale Ai o na Kanaka Hawaii, i kapaia
O HALEOLA,
ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai, no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e Lana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau Palapala Kuai o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, na Olelo Ae like o kela ano a me keia ano, na Palapala Hoopaa o kela ano keia ano, na Palapala Moraki, Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-1y
Olelo Hoolaha,
KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A PAU, MA hookuu wale i ko lakou mau holoholona, ma ka aina kapaia ka inoa
O Hamohamo, Waikiki, Oahu,
oia ka aina o ka Mea Hanohano Lilia Kamakaeha. O ka po e hoolohe ole ana i keia hoolaha, e hoopii ia no ma ke Kanawai
JOHN O DOMINIS.
Honolulu, Mar. 7, 1863 67-3m
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii, hookahi wale no dala no kii, he elua dala ka uku i ka poe Pai Kii mua. E paiia no ke kii iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H.L. CHASE (Keiki.)
67-6m Mea Pai Kii.
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei ola i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o
Ukumehame,
mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ke mea holoholona $1 00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1 00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kou kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka manu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.
Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1863. 19-tf
J.H. COLE.
LUNA KUDALA.
Ma ka Hale Pohaku o Mi. A@ini ma.
Ma ke Alanui Alii Wahine. 59-6m
H.W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoo.
Alanui Aliiwahine.
59-6m
Olelo Hoolaha.
UA WEHE AE NEI AU HE
Hale Kuai hou, ma ke Alanui Papu, mawaena o Alanui Alii me Hokele, a ua hoopiha ia i na Lole Maikai o na ano nu hou a pau, ano no i hiki mai nei, i kuaiia e au
Ma Enelani a me Sekotia,
i ka makahiki i hala iho nei. O ka'u keiki ka mea nana e hooponopono ma ia Hale Kuai. E hele a pau e nana i ka
Lole Nu Hou!
HE LOLE NU HOU WALE NO!
E HOOMAOPOPO NO KA
Helu 10.
JOHN THOS. WATERHOUSE, (Halewai.)
Olelo Hoolaha.
AOLE O KANAMAI O Ka Lole Nu Hou i hiki mai nei, a ua makaukau hoi no ke
KUAI NUI,
A ME KE
KUAI LIILII,
Lole kupono no na kane, na wahine, na keikikane a me na kaikamahine. A he mau
Noho Lio Maikai,
A ME NA
Kaulawaha Nu houi
NO HOI KEKAHI, MA KO'U
Hale Kuai Nei,
a me na KEPA pu hoi nana e hoohoihoi i ka Miula e holo, e like me ka holo o ka Lio.
NA PAHI A ME NA O,
A ME
Na Pa o kela ano keia ano.
&c. &c. &c. &c. &c. &c. &c. &c. &c.
&c. &c. &c. &c. &c. &c. &c.
&c. &c. &c. &c. &c. &c.
&c. &c. &c. &c. &c.
&c. &c. &c. &c.
&c. &c. &c.
&c. &c.
&c.
60-3m JOHN THOS. WATERHOUSE, (Halewai.)
HALE HANA KAMAA.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA ka ino malalo iho nei, e hana i ke
KAMAA MAIKAI LOA,
no ka poe a pau e makemake ana; o na ano no a pau, e like ka nani me na mea oia ano i hanaia ma
Europa a me Amerika.
A hele mai ma ko'u hale, mauka iho o ka Hale Kuai o
George C. McLean,
ma ke Alanui Nuuanu. W.M. BENNETT.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-6m
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o
Kela ano keia ano.
NA MEA AI,
NA BAKEKE,
NA IPU TINI,
NA PA LEPO,
NA KAMAA,
NA PAHI me na O-O,
NA PAPA me na NOHO,
NA IPUHAO,
NA NOHO LIO,
NA MEA E KAKAU,
NA PENA ME NA AILA,
NA MEA MAHIAI.
A me kela mea keia mea.
Me ua laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861.
HALE KAMANA
A ME KA
HALE AMALA.
Ma Waialua, Oahu.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA ka inoa malalo nei, oia o William Clarke, e lawelawe ma ka
Oihana Kamana a me ka Oihana
AMALA,
ma kona Hale Oihana, ma Paalaa, Waialua, Oahu, me ke kumukuai EMI LOA, nolaila, e pono i na kanaka a pau e makemake ana i na mea e pili ana i na oihana maluna, ke hele koke mai ana ko'u Hale Hana. WILLIAM CLARKE.
Amala a me ke Kamana.
Paalaa, Waialua, Oahu, Feb. 20, 1863. 65-3m
KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau!
AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale. Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
PAHU KOAÖ..$12.
Ua loaa ma hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.
A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.
63-6m Alanui Papu
I KA POE KANU LAIKI.
UA MAKAUKAU KA Hui Wili Laiki o Honolulu, e ihi i ka aa, a me ka hoomaikai i ka Laiki, he
Hookahi a me ka hapa keneta
ka uku no ka paona hookahi; a ua makaukau pu no hoi e kuai aku me ka poe mea Laiki, me ka uku aku hookahi keneta me ka hapa no ka paona hookahi, a i na he Laiki maikai loa pii ae no ke kumukuai, a ia ia no ke eke o ka Laiki e laweia mai ana ia ia. E ninau ma ka Hale Wili Lauiki, ma Apua, a i oleia, ia
S.P. FORD (Kauka Poka.)
Hope o ka Hui Wili Laiki o Honolulu.
Aia kona keena, ma ke Keena o ke Kanikela o Amerika Huipuia, ma ka aoao hikina o Halemahoe. 61-3m
Hale Hana Piula.
MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka hale oihana piula. A e hoomoe hoi I ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho.
59-6m F.H. @ G. SEGELKEN.
J.P. HUGHES.
MEA HANA
NOHO LIO
AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio P@ a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, @ ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.
NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau
NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka @
NA ILI KAUO o na ano a pau.
NA EKE ILI.
NA HUIPA.
NA HAO KEEHI.
NA PALAKI LIO.
NA KAHI LIO.
A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaa@ a e kuai ana no ia mau mea.
No ke kumukuai makepono loa!
Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu.
O na pela pulu, ua pela hula, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.
Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e @ ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma M@ ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papa.
J.P. HUGHES.
Honolulu, Okatoba 4, 1862. 19 @-1y
OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!
Makai iho o AIGUPITA
Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA!
KA
Pa Kuai Papa
O
LEWERS & DICKSON,
MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, @ e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e @a makamaka Hawaii.
NA PAPA OLEGONA,
LAAU HALE A ME NA POU,
LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.
Eia ka mea
KUPANAHA
Ma keia hale-maanei i wiliia'i ka
PALAOA a ma ka HANA PAHU
e like loa me ko
ULAKOHEO
mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai
Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,
Na Pena Ulaula a me ka Eleele,
Poho, Kolu, Hulu Pena,
KUI o na ano a pau,
LAKA o na ano a pau,
Ami, Kilou, Kui kakai moena,
Kui Nao,
Pani Hale,
Pani Aniani, Pake,
Aniani kaawale,
Pani Olepelepe
A PELA WALE AKU
Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka @ mai ma ko maua wahi i aka, he hilinai no mauama ke au @ kai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai @ papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana @ ia mai ai ka @maikai, i loaa mau ia maua mamua @
Honolulu, Okatoba 30, 1862. (62 3m)
A.S. Cleghorn, AKE.
MEA KUI LOLE
A ME NA WAIWAI E AE
Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii
AIA MA KA
Hale Pohaku.
Ma ka Uwapo.
Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine.
Ma Alanui Nuuanu.
MAWAENA O
Alanui Alii me Alanui Hokele
MA KA AOAO HIKINA O
HALEOLA.
Honolulu, Ianuari 16, 1863. @
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALE KUAI O LUI (C.H. LEWERS.)
ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai.
NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha.
LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka @
LAAU PA a me na PINE PA,
LAAU AHO HALE PILI.
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA,
PILI ULAULA a me KEOKEO,
PENA KEOKEO, OMAOMAO,
ELEELE, ULAULA.
POHO, GALU, HULU PENA.
KUI o na ano a pau, LAKA.
AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINA@
PEPA HOONANI KEENA.
PANI HALE, PANI ANIANI.
ANIANI KAAWALE, PATE.
PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e ha@ pahu apo, he hikiwawe kupanaha. E hele nui mai e Luau ke wale i keia KAMELO,