Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 15, 11 April 1863 — Na Palapala. [ARTICLE]

Na Palapala.

r ■■ I Makena, Mai i Hikina, ) I Maroh i2G, \ | Li na Hooi'ONoroNo o ke Kuokoa.—Xo ka ' fct'luhelu nui nna iho me ka olioli auie ka hoonanuno inni no hoi i na olelo hoopanpua hoOiniuia akamai i hoopukaia ma kou mau kohiiuu iioko o koia niau mahina ekolu i hala a i ka nnna ana iho i na inoa lehulehu o ka j)oe mnkua kahiko i kuhikuhiia e poo kakau akamai, ua iliia mai au e ka Iniaiiao mau ana i" ln ihoir Hvc tlic wonted A noioila, i uku no keia olioli nui a me a mnnao hoonaauno no hoi i loaa ia'u ina i heiuheiu ana, noiaiia, ke hoouna aku nei u i i oo i kekahi o na mea i kakauia e a'u, jj ko'u hoio ana i keia mau la iho nei, mai .sl;iKi'iia a Makawao, mai Makawaoa Haiku, tn i Hniku a Kahuiui, maiaiia aku a Waiiiee, Waioiiu, Waiiuku, Waikapu, Kaiepoiepo, iPaiauoa, a hiki i kahi i hoomaka'i, wahi a |ku poo nna ainn, ! Kk Kai* Hi:ita o ka M. H. ISG3. I l'a maikai ka heloiu'iena o na mala huita lliai Kuia a Mnkawao. Aoie i like ka poino 1 ka innnu, mo ka mea i inanaoia e n'u. O ia rr i o ka ir.Mta o ka makahiki i hala iho Bo:. ho 'J7.000 buseia, ua \vilih\ e ka Hui AVii. o Honoiuiu, he 22,000 busela, a i ka V : i [ aiaoa hoi o Waiiuku, he 5,000 busela. O ka paiaoa i wiliia e ko W r aiiuku, ua mnikai maoii no. nia ka maiama a rhe ka laweana a ka Luna wiii akamai, oia o Mr. i«a!:;::'or»i. !;o kanaka wiii pa!ao:i no Kalafo--1»'. '.. ;■«. ia ka hoike mai a kana mau paiapaia hi > maikai a k« Ahaui mahiai mai o ia %.-u.i i.ke kn maikaiokw palaoa i wiliia ma ai a. rao ko Honolulu, a ua oi aku no pu':.a. O ke kumu o ko'u hoike ana i keia j®it i hiki ai ia oukou ke īko iho, he hiki '. kuaaina nei ke hana i na mea a like ka liaikni mo ko na kulanaknūhale. O ka nui ka huita o ko kau o ka M. H. 1963, e hiki na i ke 30,000 busela, pela kau koho wale ku. mahojv iho no o kn hooiawe ana mai i a moa i haiia mai ia'u e ka poe kana huii. oia hoi o Messrs. Maddox, Snitßn, a me okahi poe e ae. O ka uku ok» busela huix i ka makahiki i hala iho pei he 31.00, oie no i |x>ho ka poe Hui Wili Paiaoa o lonoluiu, no ko lokou hoouna ana i ka paloa a lakou i Kina, aka, ua ho» inai uo nae kahi kumup»a wale no. No ia mea, e mi ann ke kumukuai o ka buseia huita i teia maleahiki, no ka mea, ua hooholo iho ta Hui Wili Palaoa o Honolulu, aole e hiki a lakou ke uku i Sl.OO no ka busela hoorahi. E ole no ka pii makepono ana o ua >ilapt\la kikoo dala o Enelan», i na no la ua >oho ia poe, no'ka huiia a lakou i kuai iho lei i ka makahiki i hala hope aeuei. O na hla kikoo dala a lakou i kuai ai, ma na pita paiaoa a lakou i hoouna ai i Kiaa, ua Luaiia no ke 47 penee no ke daia hookahi.

U ka mua, ua hoounaia i LaeUna e aponoia'i. aoka lua me ke kolu, ua kuaiia ianei, ua kakauia ia ir;3U biia he eono malama mahope ibo o ka hoikeia ana'ku iniua o ka po€ nana e hookaa mai, aka, ua hke 110 nae ia« no?, me na paiapala kikoo dala haawi koke, a me na kikoo he 60 ia mahope iho 0 ka hoike muaia'na. Ua ikeia ma ka papa hoike a ka Luna Dute Xui, o ka M. H. 1562, ua hoounaia'ku i na aina e, na pahu paiaoa o onei he 82.257. a o ko ka M. H. 1961 hoi he 1064 pahu i hoounaia i na aina e. A noiaila. he hiki i ka poe mahiai hoita o Maka* wao ke ike iho 1 ko iakou holo mua ana. Ka Wili Palaoa o Wailueu. O keia wili i hoomaikaiia iho nei e na Ona mua e Messrx. Cart«right a me Halloek, ua lilo ae nei i ka mea e 1 keia malama iho nei. he £ ia Kap. Thomas Hobron, 0 Makawao, a me Waiehu, kekahi 0 na mea nana i korno nui ka huai pau ana mai i na kumu loaa 0 Makuwao, ma ka hoolilo kupono ana i ka- : na mau daia. E komo ana paha ka Hui i Wili Paiaoa o Honoiulu, a meCapt. Hobron i o ka Wiii Palaoa o Wailuku, malalo o kekahi olelo aelike, i kue oleakua kue ole mai ; kekahi i kekahi ma ke kuai ana i ka huita. I O Kapena Hopena ka hope 0 ka wili o Ho|noiulu ma ke kuai ana i ka huita, i ka ma- . kahiki i hala iho nei. a ma kona mau moku | i laweia'i ka huita i Honolulu. ; Ke Kau ko 0 Maui Hikina. no ka M. H. 1563. O ka nui 0 ke ko ma keia makahiki ma na aina mahi ko a pau o Maui Hikina, ma ke ; koho waie aku penei no ia : ; Ko Makee aio!i, 400 tona. ; " Uimu», " 'J5O 44 ! Ko ka Ilui Haiku ai:m -100 44 44 Ka Hui Maui Hikiin, 75 44 " " Wii-ehu, (aiua hou ) 44 " Waihi-e, 44 ; 41 Ka Hui Wailuku 250 ,4 Ka aina wiiiko o Waikapu,.. 3t)<) " | " 44 44 Hana I*J5 44 ( Ka huina pau he 1800 tona. A ina e huiia ko Lahaiua, aluiia loaa, 20D * 4 i 2000 tona. oia hoi he 4,000,000 paona, e kokoke ana he 1,000,000 paona ka pakeu mamua o ko ka makahiki i hala iho nei, ke hoohalikeia me ka papa hoike a ka Luna Dute Nui, no ka M. H. 1862, no na ko i laweia'ku mai kaaina nei, oia hoi he 3.053,605 paona. O ka ioaa nae o ka hapa nui o keia mau aina mahi ko 1 keia makahiki ae e pii ana, no ka mea, ke kanu hou nei kekahi o lakou i na mala ko hou, a hui hoi me na mala i makaukau mua ia iho nei, e oi loa aku ana ke ko o keia makahiki ne. KA AINA KO 0 MAKEE. No ka nui loa o ka maloohaha o ka aina maiii ko o Maki, nolaila, ua emi īho he 100 tona ko, o ka M. H. 1563, aka, ua lawa kupono no nae ke koena no ka malama ana ī kekahi ohana ilihune. E hookaheia maiana ka wai mai na puu mai o Palauea iloko o keia mau malama iho, ua hoouna aku nei ka Ona no na ia wahi, (oia o Kap. Makee,) i piula e hookahe mai ai i ka wai. Ua hoomaka hou iho no o Kap. Makee e mahiai i na aina ona ma Palauea, hele a hui me na aina ko iho nei o Mr. Wilcox i kuaiia iho nei. Nolaila, e lawa ana no ka wiiiko holookoa i ke ko o keia mau aina, e kukulu hou ia ana no nae i wiliko hou ma na kiekiena e pili la me ke alanui aupuni e holo la i Makawao, ma Polauea, ma uka iho o ka hale noho o ka Lunakanawai Saflery, a me Mr.: Wiicox. Ke m:\naoiana nei au e hookuu ia na piula nana e alakai ī ka wai mai Paiauea a hiki i na aina kanu ko mai ka uku ana : i ke dute, me ke kue hoi i ka oielo hoike a ■ ke komite o ka Hale o ka poe i kohoia. o ke ; kau Ahaolelo o ka M, H. 1862, e oieio nna e uku no ī ke dute, no ka mea, (wnhi a ko\ lakou noonoo,) ua nui loa ka piula \vn'\ i !awe! ia mai. He nui loa iho la ka ka hoolako : ana i na piula e hiki ai ke lawe mai i ka wai ' mui kahi mai he elua mile a me ka hapa ke j kaawale, lioko o ko'u manao, ua hiki ole i j ke akua mana o Arabia ke hoopokole iho i j ka piula wai e lawa'i ia wahi. ] Ke laweia mai nei mai Ainerika Huipuia i mai, he wahi wiiiko uuku no ia wahi, i lawa : pono ai na mea nana e wili i ke ko o ia mau aina. ke lilo nni nei ko makou manawa no ka hoomakaukau ana no ia mau mea. Ma keia wahi au i halawai ai me kekahi o ka : poe kakau manao o ka nupepa haole P. ; C. Adcertiscr. he kanaka oo i nui na la, a : nana au i hoikeike mnnaka ole mai i na mea a jxiu e pili ana ia wahi. A ke lana mau nei ko'u manao e hoolako mauia oia me ka nele ole o kahi pakeke ona i kahi dala ole,! me ka manaolana mau hoi, e loaa mau ke' dala i kona lima i na wa a pau ana e hoo ai ; ia mea iloko o kona pakeke e hoopumehana'i.! Aole t fxtu. Who do you Think ? E A. H. A. —Ua ike au i kau olelo hoolaha mla ma ka buke 2 Helu 9 o ka Nupe-; pa Kuokoa, i kau ia ma ke poo, 41 No ka lai o Lele ke aloha." Auhea oe, he manao no ko'u e wehewehe moakaka'ku ia oe i ke ano o na tula pono a' na kanaka e hana'i ma keia honua, ina nae he keiki kamaaina oe no ua Kapitala la o ka mokupuni o makou, i kuhihewa hou ole ai, aole hoi e hiki he malihini aela hoi oe, nolaila, makehewa au ke kuu pau alai la oe i na uwila ahai lono o ka'u Telegarapa. aka, ma kau wahi no nae hoi i olelo mai ai, " kahea ia'ku ua hapahaole la e hookaawale ae i ke alanui. hele no mamua, kuikui no me ka wahine, kai no paha ua ike i na ru!a.^ E! e ka malihini, malia paha no kou maHhini io, aole oe i ike i ke ano oia mau \rahine, ea? aole oia wale, aole no hoi no kou malihini ana, no kou hupo maoli no, e pono paha oe e hai inai i ka inoa o ua mau wahi-

ne la, a me ka iaua hana, ke ike oe, a ma i ike oie oe, e ninau iho oe i ka Ahahui Anuenue. ko makamaks. a maiiao ha; mai lakou ia oe, i ike mai ai ko lehuiehu, ka poe e nana mai i ka mea o kaua i malama i ka ruU o ka heie ana ma na alanui, malia paha aoie keia o ka. kaua mau olelo pane hope. Auhea oe, e ua malihini nei o k&hi o lakoula, ua maopoopo no ia'u la, a oia ke kumu maa o ko'u kapae ole, a eia ka lua. ua ike no wau, ua oi ae ko'u mau makahiki i ko , laua, a owau anei ke hoolohe aku i ka opio» |na ka opio anei e kapae ae i ke kanaka oo . mai kona kulana ae? A eia ke kolu, o ua Ahahui Anuenue 'ia, ia la, he ano hehena loa, i j kahiko ia i na kapa ano Arabia powa, a oia aha anei oia ano, ka mea nana e hoonaue ae ika heie ana, o ke kane mare me kana wahine mre i kuikui pu ai i na limaloha o ka hooiailai ? i ko ike, oia ka ua nei. Eia keia, he kanalua no ko'u i kou malihini ana, he oiaio no paha, aole oe he kupa no ia lai, aka, ua iuakaha wale nae hoi paha kau noho ana ilaila, ma kou inoa i maopoopo ai ia'u, o A. H. A. he inoa ohana no ia no kekahi o na kamaaina oua maiu ulu la, ua ; ike no wau ia ia a me ka ohana, he mau hoa no no makou i ka nalu o uo, a no ka manao paha o paweo na maka ke kau i kona inoa i Karistiano, nolaila, kau mai nei i kainoa |ohana i huikau ai, akamai io no. Pela no I nae ka manu okekerika, ina e alualu ia a ' maloeloe, huna koke oia i kona poo iioko o j ke one, a koe kona kino nui iwaho, me kona | manao no naeua nalo, pela hoi keia A. H. A. |a ina io nae k?ia o kahi A. H. A. o kahi o |makou, alaila, ke hai aku nei au i ka lehu- | lehu, he wahi kanaka akmai io i na rula, o i ka laua ao pu ana Mr P. i na rula i ke kula i nui o Sotloma a me Gomora, kai no paha ua ; poina, aole ka. | Ea, eke hoa, " papapau kaua ia he aa ko j ka hale," mai wikiwiki oe i ka hoeponopono ji na rula, no ka manao ana anei ī ka lilu ana o na oleh ao a Ahitobara, ke kahu mua iho nei o ko haku wahine. i mea ole na kau paraparau ana, i manao ai oe, e hoopuka i kou akamai ma na rula ? 1 ko'u manao, ina oe e hoomau i ko haku wahine ma muli o kau mau oielo ao, holo ia moa aole puapua. A eia ka lua oka'u olelo pane ia A. H. A. no kana ole'o ana, 44 kai no paha he Ahahui aloha, aole ka! ke kipaku mai ia," ea ! haule hou no oe ilalo, malia no paha i houpo ai, o Kaneiahueaka ! kahi malihini o Kaupo, kai no hoi he ike oe ina rula, aole ka ! E ! mai j hele hupo pela e A. H. A. me na maka ano j makilo maeli, e haalele ia Kaina, huli mai jko pepeiao eao aku wau ia oe ia rula. Ina oe i makemake e komo, e nana paha ma kahi e hana ia ana kekahi ahahui ea ! e komo mua ae i paalole ano Gent!eman nou, alaiia, hele aku a kekahi lala o ka hui i launa ia oe, a nana oe e hoolauna ae i na hoa o ia hui, a na lakou oe e noiae i ka luna nui, a na ka luna nui oee kikoo aku ma kau palapaia hookipa, alaik eiua ku hele ana mai, hano hoi ka nohona aka hoi, o ko lele kamako okoa mai no a ku ana me ko kapa powa, nawai ole kip «ku ia ou, e ! e ao oe, ke ao mua ole iu a e ao hou hoi, ina ua ao mua ia. Ke hoi nei au i keia wa, a loaa ia'u ka wa kupono, e pane hou mai ana no wau ia oe. Hapa Haole. .Makawao, Maui, Mar. 22, 1863.