Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 16, 18 April 1863 — KE KAAO O LOSINEHAMA, KA PUA NANI IUIU O SEVILA. [ARTICLE]

KE KAAO O LOSINEHAMA, KA PUA NANI IUIU O SEVILA.

[I uiiuhiia mailoko ae o ka Bukt a Geberiana.]

HELI 1 KEKAHI MANAWA, IA LOSINE-; j hama ma ka mahinaai o ka pa kula, e. makaikai ana i na pua kanu, hele la kekahi Alihikaua malalo o Henen,; me kona hanohano Alii, a me na koa ukali ■ pu me ia, a ku iho la mawaho o ka pa o ka-; hi a Losinehama e makaikai ana, aneane he! hapaha hora paha ke ku ana o ke keiki Alii ; me kona mau koa. j Alaila, pane aku la me ka ieo hoohoi ii kana olelo nane, me ka ninau aku, " Heaha | ka oi o na pua uhane ole e ku ana maloko o' ke kihapai, mamua o ka laau kiekie e ku nei i luluu i na hua momonaokeia kulana- ; kauhale malalo o Heneri ?'* i A no keia ninau a ke keiki Alii, aole i lilo' ia i mea inaemae i ko Losinehama manao, j me kona manao e pane ole aku. | Aka, i mea e akaka ai i ke keiki Alii ko| ianei makeinake ole, nolaila, pane aku la Oi Losinehama, me ke kukuli aku imua ona,| "He oiaio, eke Alii e; ma kau e ninau nei,; ua nneane e hoohaumia mai kau ninau ia'u. ! A nolaila, ua oi aku ka nani o na pua uhane; ole o keia kihapai a'u e makaikai nei, ma« mua o ka laau hanohano i luluu i na hua momona 1 hoohaumia mai ia'u. Oia hoi, ke pule nei vvau i keakua e pale aku i ka oleloane powa i pae mai mawaho o ka mahinaai.";

A no keia olelo a Losinehama, ua hoowalnniaia ka naiiu o ke keiki Alii, a hoi aku la me koua mau koa ukali. 1 kekahi la, i ka manawa kula ole, komo ae la o Losinehama ma kekahi keena o ka Halekula oia wale no, e hookani Piana ana, a he mea mau, oia wale no ka ke kumu i ae e hookani Piana. a ua ike no na mea a pau ia Losinehaina ma ia keena i na la o pau. Nolaila, i ka hiki ana o ka inaina ma o ke keiki Alii la, i.ka lohe ana i ka leoo Losinehanm ma ke kihapai, lawe ae la ua keiki Alii nei hookahi puali kaua lio, me na makana pakahi e makana aku ai ia Losinehama. A ua oi aku ka hanohano o ke keiki Alii i keia la mamua o kela la i hiki ai ma ke kihapai. Ia Losinehama e hookani Piana ana ma ka rumi, hiki aku la ke keiki Alii me kona puali koa kaua lio, a komo aku la iloko o kela keena a Loainehama e hookani Piana ana me ka maluhia. I ke keiki Alii i komo aku ai, alailn, he mea oluolu ole ia ia Losinehama, ia mana\va, haawi iho la oia i kona mau maka imua 0 ka Piana, me ka nana ole aku ia lakou, a no ka luli ole aku o na maka o Losinehama 1 ke keiki Alii, alaila, hele mai la ua keiki Alii nei, a noho iho la iluna o ka Piana, me ka olelo iho, 44 E Losinehama, ke Alii wahine o na kaei olu, ua hoowahawaha paha oe ia makou, i nana ole mai ai oe i ka makou ku aku ina kou rumi hanohano nei?" I aku la o Losinehama, 14 E ke Alii kuu Haku e; aole wau i hoowahawaha mua ma kou hele ana mai nei me kou puali koa, a ia'u i ike aku ai, he mea mahalo ia i kau kauwa nei, aka, i ke komo ana mai nei o ke Alii kuu Haku me ke kikeke ole mai, nolaila, ua manao kau kauwa, ua hele mai ke Alii kuu Haku e powa mai ia'u, a nolaiia, aole wau i ae ia'u e haawi iho i kun mau maka no oukou. A nolaila, e kuu Haku ke Alii e, e kala mai ia'u, a mnhope o kou hoomaikai ana mai ia'u, e hai mai ke Alii kuu Haku i knna huakai ī hiki mai ai ma keia keena." Olelo aku la ke keiki Alii, 14 Ua hala ole oe, no ka mea, ke ike nei wau, ua hewa makou no ko makou malama ole ana i ka rula mau o ka lokomaikai, a me ka hooponoia. | Aka hoi, no kau ninau ana mai e ke Alii wahine maikai e, i ka'u huokni i komo mai ai me ko'u puali kaua lio ma keia keena nei, ; a nolaila, ke hai aku nei wau he wahi mooj lelo loihi ke oluolu kuu Alii wahine." £ olelo mai," wahi hoi a Losineham&. " Ua hoauwanaia kuu maoao maikai e na Satana he iehulehu," wahi a ke keiki Alii, 44 a ua kauoia'ku mawaho o ua palena kupono o kuu Lunaikehala, a ua hiki ole i kuu Lunaikehala ke kiei mai i kuu kino holookoa, ma ka manao maikai ana. A uo ia mea, ua uhi paapuia kuu manao maikai e na kuaua koikoi o ke kuko, uo ka ike ana iku i na waihooluu ehiku e kau ana ma na papalina

lahilahi o ke Alii wahine, he waihooluu ano e i oi aku mamua o na papalina panoa o na kaikamahine kamaaina o Ladana nei. Oia hoi, ua kukuluia mai e kuu koko he hoeuli pololei e hookele mai ī kuu kino okoa, e halawai me ke Alii wahine, ka Haku kiekie o keia keena. A nolaila, ke hea mai nei ka mapu leo o ke kuko maloko ae o kuu kino nei, " E lawe oe ia Losinehama ! E lawe oe ia Losinehama i wahine mare nau, a e hoonoho aku ia ia ma ka aoao akau o kou noho honohano, a haule aku kou makuakane i ka aoao mau o ka honua, alaila, e kaikai ae oe ia ia a hoonoho iho ma ka pane poo o ka noho Alii o ke Kalaunu o Beritania." Pela ka leo e hea nei iloko o'u, a nolaila, e Losinehama kiekie e, he pono nau e hooko aku i keia leo kahea mailoko aku o'u, a maua hoi e kamailio nei ma ke kiionohi i hooleleia e ke aka." A pau ka ke keiki Alii olelo ana ī keia mea, haule like iho la na makana a kona puali kaua lio imua o Losinehama, he mau momi, ua like me hookahi miiiona dala keokeo ($1,000,000.) I ka manawa nae i pau ae ai ka ke keiki Alii olelo ana, ia manawa, haule iho ia o Losinehama ilalo o ka papa hele mai iuna iho o ka noho, a kukuii iho la imua o ke keiki Alii, me ka olelo aku, «• E ke Alii, kuu Haku e, e hoomaikai mai ia'u mamua o kuu hoopuka ana aku i kekahi olelo pale imua ou a me kau mau kauwa. No ka mea, o ka olelo kahea a ko kuko mailoko ae o ko kino hoiookoa i piha i ka hauinia, aole ia he mea pono imua o kau kauwa wahine nei. A noiaila, e kuu Haku, ke Alii e, mai aneane pono ka leo kahea a kou kuko, ina aoie wau i hoopalauia me kekahi mea e ae, a no ia mea, e kuu Haku, ke Alii e. Ua kakau inoa aku wau me Raukesila kuu kanehoopalau malalo o kekahi palapala hoohui kino i kakauia e ka mana kumu o ke Kula Alii ma Parisa, oia hoi, he mau maiama koe, aiaila, e hooko ia ua palapala hoohui nei o maua. A no keia mau kumu e kuu Haku, ke Alii e, ua maalo ae ka noho Aiii Hanohano o fieritama mai kuu maka ae, a o na makana a kou puali kaua lio imua o'u, e hoihoi aku ia mea ia lakou, a pela wnle no hoi e pono ai wau e olelo aku ia oe e ke AliL n A lohe ke keiki Alii i keia olelo a Losine-

hama, kali iho la oia a liuliu me ka noonoo loihi a hala he hapaha hora, alaila, paneaku Ia oia me ka leo oluolu, " E Losinehama k\iu Haku e, ua aponoia kau olelo i waiho mai nei imua o makou. A nolaila, ke hooki mai nei ka leo o ke kuko ia'u, me ka i mai, aole wau e lawe la oe ma ka hoopalau ana e mare, no ka mea, ua lilo oe na ka mea e. Eia wale no ka mea a kuu kuko e paipai mai nei e olelo aku ; e ae mai oe ia'u e hoohui kino kaua no ka manawa pokole, i like ka loihi me ka po hookahi, alaila, e haawi aku no wau i kanalima tausani dala ulaula, (So0,000,) a me na uku kaulele, i kanalima dala (S5O 00) no ka la hookahi, pela e uku kauleleia'i oe a pau ka makahiki, alaila, e loaa no ia oe ka pomaikai nui iloko o kou ola ana no na dala hookahi miliona, umikuī mamawalu tausam, elua haneri kanalima, ! (81,018550 00) ke hui pauia ka nui o kou j lona, no ka po hookahi wale no."

A no keia olelo a ke keiki Alii, i aku la o i Losinehama, " Auwe! auwe wau e ke Alii | e!! Aole wau i ike i kekahi pilikia nui iloko ! o ko'u mau la i hala e like me keia la. No- ■ laila, o kau mau olelo a pau, ua kiola loa'ku wau ia mea ma kuu kua, a ua lilo ia mea i welu aila imua o'u. A nolaila, o kau ma- • kana e ke Alii, he uku no ka po pau ole, a | me ka eleele o ka make, a no keia mea au e i ke Alii, e aho e kau mai kau pahi kaua mai luna o'u, mamua o kuu hooko ana aku i kau l olelo haumia, a me ka hohono loa. A eia | kuu olelo hope loa ; e lawe aku oe i kau ma- | kana a kiola aku ma kahi hohonu o ka moa- | na, i oie ai e ike aku ai wau ia makana ino, | nolaila, e hoi oukou ano." | I aku la ke keiki Alii, « A no ka hiki ole | ia oe ke hooko mai i ka'u mau olelo a pau ; | nolaila, e kauoha no wau i ko\j mau koa kaI ua lio e kau aku i na pahi kaua maluna ou, . e lawe i kou ola, e like me ka ikaika o kuu mana, a me ka hanohano o kuu nani." ! I aku la o Losinehama, " He mea pono ! no nou e ke Alii ke lawe aku i kuu ola mai ; o'u aku me kuu hala o!e imua ou. Oia hoi, , ke manaolana nei wau i ka Haku o na Raku. M la manawa, puka aku la ua keiki Alii nei iwaho o ka hale, a poni mai la i ka puka o ka romi, a hoonoho ibo la elua koa mawaho o ka mmi e malama ia Losinehama, a hiki

mai ka minute e knu ai lra pahi kuua maluna ona. la Lcvsinehama ma ka rumi, pule aku la oia i ke Akoa, •' E ka Haku, aoie he mana* u-a i toe e laweia kuu ola mai o'u aku ma ka maka o ka pahi kaua, me kuu hala oie imua o ke Alii, a nolaila, ke ae nei wau i ko'u make, i na nae ua ike kuu Haku ke Akua o kuu manawa keia e laweia'i ma ka maka 0 ka pahi kaua, a nolaila, ke waiho aku nei \\*au i kuu oia ma kou lima, a uau no e ae, a e hoole paha. Aka hoi, ma kuu hala ole i ke Aiii, alaila, ke noi aku nei \vau ia oe, e kau iho oe i ka poino maiuna o ke Aiii nana 1 hooiiaumia mai ia*u." I keia manawa nae i pau ae ai kana pule, weheia mai ia ka puka o ka rumi, aia hoi, ike aku Ia o Losinehama ua makaukau na pahi kaua maiuna ona. I na koa e hoomakaukau ana no ka paikau a hoouka iho maiuna oka enemi. ia manawa koke no kani ana ka beie, he beie pauahi, īa manawa, ike aku ia iakou, o ka hale o ua keiki Aiii nei ke a ia ana e ke ahi, aiaiia, holo koke aku la iakou a pau, aole i kau ka jxihi kaua inaiuna o Losinehaina, a pakele ae In oia ika lima ona enemi. O keia ka makamua o ko Losinehama kupaa ana. Mahope iho o keia mau mea, hoi aku la o Losinehama, a hai aku ia i ke kumu kuia i ka hana a ke keiki Alii nona, me ka i aku nae, " E hoopii aku oe ia Heneri ka Moi, he pono e kauia i kanawai no na keiki Alii o ke aupuni, aoie e hele mai iakou maloko o keia pa aina o ke kula, i ole ai wau a me na hauinana e ae e hoohaumia mai ma na oleio ano holohoiona." Ma keia oleio a ke kaikamahine Losine< hama, ua hookoia ko ke kaikamahine manao. Hoopii aku ia ke kumu imua o ka Moi, e like me ke kauoha a Losinehama ; a iiio iho ia ka olelo a Losinehama i kanawai ma ke aupuni o Ladana maluna o na keiki Aiii wale »o. Ekolu maiama mahope iho o ko Losinehama hoowalewaleia'na, hiki mai ia ka palapaia a Raukesiia, a me kona kii pu, he mea e hoike ana ia Losinehama, a penei na oieio o ua paiapaia ia : ,l E Losinehama ka Aeko e ; aloha oe : Ehiku maiama i koe, alaiia, e lele mai oe mai ia kula mai, no ka mea, ua kokoke mai ka manawa e hookoia'i ka paiapaia a kaua i kakau inoa aku ai maiaio o ka palapaia i kakauia ma Parisa eka kaua kumu. Oia hoi, ua makaukau wau no na kapa mare, a makaukau pu no hoi no na dala e kikooia mai ana no ko kaua noho ana ma na kuia a pau. A ke hooili aku nei wau i ko'u kii, a me ko'u kahiko aiii maiaio o ke Kalaunu o Ge« remania nei, ke hooili pu aku nei wau he kii no ko'u hae ma ko'u ano Kuhina no kc na aina e, he mea e hoike ana ia oe no ko'u la e ku aku ai ma Ladana, i makaukau ai oe mamua o kuu halawai maka ana me oe/

A loaa mai la ia Losinehama keia palapala, aole oia i wikiwiki i ka wehe ae, aka, i mea e like ai me ke kanawai o ua kula nei, nolaila, lawe aku la oia i kana kumu i keia palapala, alaila, wehe ae la oia (ke kumu) i ua palapala nei, heluhelu iho la oia, aole nae i hoike aku kana kumu i hookahi huaolelo, aole no hoi i haiia aku ka mea nana ka pala* pala. A pau ka heiuhelu ana a ke kumu, alaila, haawi aku la oia ia Losinehama. A loaa kela palapala ma ko Losinehama lima, i aku la oia i kana kumu, 44 Ua ike wau ma keia palapala, o ka lima o kuu kane hoopalau, aka, ma ke kuni o ka wepa, ua Silaia ma ke Kalaunu o Geremania, a nolaila, e hai mai oe i ka mea nana keia paiap»i». ame kona ano. Ina paha ua ike kuu kumu ua haumia na olelo maloko, alaila, e hai mua mai i kona haumia. Oia hoi, aole makemake ka hapa uuku o ko'u maka e ike i keia palapala, ina ua hoohaumla mai keia paiapala ia'u." I mai la kana kumu, 14 Aole wau i ike i ka mea nana keia palapala, aole no hoi e hiki ia'u ke heluhelu, no ka mea, ua kakauia ma ka olelo o Sepania» nolaila, e heluhelu ae oe a hai pololei mai." A no keia olelo a ke kumu, wehe ae la oia i ka poiapala, a heluhelu aku la ma ka olelo Enelani, e like me ka mea i hai muaia ae nei maluna. A lohe ke kumu i na olelo o keia p&lapeia, alaila, hoolimalima aku la oia me ke aupuni; e hoonohoia o LoMnehama ma kekahi Hale Alii no na malama ehiku, me iva koa kiai kino ia Lonnehama, i malamaia ka maluhiao Loaioehama & hiki mai kaoa kaoe hoopalau o Kaukeaila Homela, a hooholo ae la ka M.oi no keia mea.

Ein hoi Lekahi; i ku inauawa o l*vinohama i haawi aku ai i kana kuinu i kn pal.ipala, maka&U aku la oia ma na holehelena o kat>a kumu, in» paha ho ino, alaila, ua hc» \va, aka. ma ka ike ana aku o Losinrhama, ua oluolu no ka heleheiena o-kana kumu. A hoio ka olelo hoolimalima me ke aupuni no ka malama ana ia Lo«inehama, a nohoia aku la oia maloko o kekahi Hale Alii, a mak&ila i malamaia'i ka maluhia o Losiuehama a hiki i ka halawai ana me Kaukesihv • Homela. la Losjnehama maioko o kona Hale Alii, he nui na buke kanawni e waiho ana ma na ikeena hooiaana, malaila oia i ike ai i ke ano 0 ke kanawai ma na aupuni AUi a pau o ka honuaa puni. I kekahi manawa kula ole ona, uaake nui oia e haawi i ka hapa o kona manawa ma ka ! heluhelu kanawai, ua hoomau oia ma ka hu--Ili kanawai i na manawa a pau iloko o kona |mau malama hoomalu ma ka Hale Alii. A Ino kona makemake nui e ike mau i na kana- | wai, kuai aku la oia i mau buke kanawai o ! kela aupuni keia aupuni, a lilo iho la na ka- ! nawai a pau ia ia i mea paanaau, mc ka ike !no nae i na ano nui, a mc na ano liiiii. J (,fo/e i paw.)