Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 18, 2 May 1863 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kawena Komeiji
This work is dedicated to:  Hawai'inuiakea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa.

 

no ka mea @@@@ a me ka hewa no @@@@ @@ i keia Aha Lunakanawai.

            A @@@@ @@@ ka Lunakanawai i ka @@@ i keia mau la i hala ae nei, no ko'u kipaku ana mai i ke keiki Alii ma kona hoo@@@@ ana ae ia'u mawaho o ke kihapai? Aole au i lohe ka Launakanawai i ka moolelo no kuu makemake ole e hana i ka hewa me ua keiki Alii nei, i ka hele ana ae me keia mau puali kaua lio i kuu la maloko o kekahi @@@@ k@@@, oiai e hookani Piana ana wau. Oia hoi, aole wau i maka'u i ka maka o ka pahikaua a ua keiki Alii nei i ke @@@@ maluna o'u, no ko'u hoole ana aku i keia makemake a me kana mau makana @@@@ i kumukuaiia mai ai no kuu kino i hookahi po?

            "A ua ike no ka Lunakanawai i ka make weliweli ana o ka Moi Heneri ma ka pali me kona lio, a ua lohe no hoi i ke kumu o ia make weliweli ana o ke Alii, oia no ka hilahila ana o ka Moi, i kana kuai ana mai i kuu kino, e iho ia'u, owau kekahi hooilina i ka noho Alii o Beritania nei, a no ko'u ike maopopo ana he manao hoohaumia kona no'u, ua kipaku ikaika aku wau me ke kanalua ole i ka Moi Heneri. A pehea hoi keia Tariana haumia e hoopii hilahila ole nei imua o ka Aha Lunakanawai? A heaha keia Tariana imua o'u i hoolohe ai ka Lunakanawai i kana hoopii? Ke hoike oiaio nei wau i ka Aha Lunakanawai, ua noho wau me ka manao maikai wale no i ke Akua a hiki mai i keia la, a ma ia kumu wale no wau i kue @@@ ai i i na mea hoowalewale he nui a'u e olelo nei imua o ka Aha Lunakanawai.

            "Ina nae ua ike ka Lunakanawai, a me ka aha, he mea waiwai ole ka hewa? A laila, pela e manaoio ai ka Lunakanawai, he mea hiki ole ia'u ke manao aku he pomaikai nui ia no'u? A ma keia mau mea a'u i kamailio mua ae nei, ua kauo mai wau i mau kumu hooholo na ke'lii o ka aha e hooholo ai, aole i ku i ka pololei ka mea i hoopiiia mai no'u i keia la. Nolaila, ma ka inoa o ke Akua, ke olelo nei wau imua o ka aha, aole loa wau i hana i keia hewa o'u e hoopiiia nei. A ma kuu manaolana i ka Haku o na Haku i keia la, he hiki i ke Akua ke hoolilo i ka hoopii a Tariana i mea lapuwale, ina ua hoomaopopo pono ke Alii o ka Aha Lunakanawai i ka'u mau olelo hoike i kauo ae nei imua o keia aha. A no keia mea, e Pilate Famalea Kiekie e! ke waiho aku nei wau i ka'u mau mea a pau imua o ka aha i keia la."

            A pau ka Losinehama olelo hoike imua o ka aha, kakau iho la ka Lunakanawai i kana olelo hooholo e hoahewa aku ia Losinehama; a aneane e hoopuka mai ka Lunakanawai i kana olelo hooholo. Ia manawa, ikeia aku la kekahi hapa pulima ma ka paia o ka hale e paa ana me kekahi palapala liilii maloko o ka lapalapa ahi, i kakauia i kekahi mau lalani olelo penei: "Mai hooili i ka hoopai maluna o Losinehama ka mea hewa ole? E hoopauia ka oihana mai a Tariana ae; e hoopaahao mau ia ia no na makahiki ewalu."

            I ka manawa a ka Aha Lunakanawai i ike aku ai i kela hapa pulima, alaila, ua ano e ae la ka Lunakanawai, a kahea ae la me ka leo maka'u. "E ke Akua Losinehama e! he pono nou e kau mai i kau pahikaua maluna o'u, no ko'u hoomakaukau ana i olelo hoahewa aku ia oe, ke manaoio nei wau i ke Akua mana ma o Kristo la."

            A no keia mea, aole i koe kekahi o ka Aha Lunakanawai i ka manaoio i ke Akua, he kanakolukumamaiwa tausani ka nui o lakou.

            A ma keia hana maikai a Losinehama, ua hookuuia mai o Raukesila mai kona hoopaahao ana i kahi paa o ke Alii, me ka hookolokolo oleia, a lilo iho la ke aupuni i aie nui ia Raukesila.

            Mahope iho o keia mau mea, hoi aku la o Raukesila ma i Geremania, a noho iho la o ua Raukesila nei ma ka aoao o ke aupuni ma kana oihana "Kuhina o ko na aina e."

(Aole i pau.)

 

Hale Pau Ahi.

            E KA NUPEPA KUOKOA E! - Aloha oe: I ka po Sabati, oia hoi ka la 22 o Maraki i hala iho nei, ua pau na hale elua o Kealoha wahinekanemake i ke ahi, ma Kalaoa uka, Kona Akau, Hawaii, mamua iho hoi o ke kani ana mai o ka moa, ka pau ana i ke ahi, a penei hoi ke ano o ka pau ana:

            Ua moe aku hoi oia a aumoe, me kekahi kaikamahine ana, puka mai la kekahi kanaka i hoounaia mai no laua, e hele aku i kekahi hale no ka mai o kekahi kaikamahine ana i loaa i ka mai, "oia hoi o Luhia." A i ko laua hele ana, waiho iho la ua mau hale nei me ke kanaka ole. Ua hoomauia nae ke ahi iloko o ke kapuahi, i kokoke loa i ka paia kala, a me ka puka komo.

            Aia hoi, ia laua maloko o o ka hale o ka mea mai, ia wa, pau aku la hoi na hale elua mahope i ke ahi, o ka mea nana i hoike mai i ka wa i pau ai o na hale, no ka nui o ka malamalama o ke ahi. I oili aku ka hana iwaho, aia hoi, ua pau loa na hale i ke ahi, i holo aku ka hana me ka manao e loaa mai kauwahi lako o ke kino, aole nae i loaa mai, no ka mea, ua lawe aku ke ahi i na pono a pau loa, a hookahi wale no mea i pakele mai, o ke Sila o ka aina kuai. O ke kumu o ka pau ana o keia mau hale, oia no hoi ke ahi baka, a nolail ea! he ai hoomanao ole ka ke ahi, e like me Pele la. ku ka haoehaoe o ke a, o kona hoa no ia e like ai.

            A nolaila ea! e na makamaka mai Hawaii, a Niihau, he enemi ino loa ka baka, e hoopau ana i na lako o ke kino, a me na mea e ae he nui wale; aka, e hoomanao oukou e ka poe puhi baka, akahi ka hana ino loa o ka baka, he ohi pau ka hana i na lako o ke kino, me he ilio olohe la. Eia wale no ka pono, e hoopau aku i ke puhi ana o ka baka, a e haalele aku hoi ia hana ino, a lapuwale loa. Me ke aloha no. N. SIMEONA.

Holualoa, Kona A., Hawaii, Aper. 22, 1868.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, MEI 2, 1863.

 

Kia Hoomanao no Kapena Kuke.

            UA hoike mua aku no keia pepa i ka hui ana o kekahi poe Hanohano o keia Kulanakauhale. me ka manao e kukulu i Kia Hoomanao, no ka Mea Kaulana Kapena Cook, (Kuke,) ka mea i loaa'i o keia Pae Aina, a ua ike iho nei no hoi makou me ka olioli nui, i ka holopono ana o ka hooikaika ana a ia poe, a ua hooholo lakou, o ke Kia Hoomanao a lakou e kukulu ai, oia no i Hale Kukui mawaho o Mamala. Ua houluuluia na dala i haawi manawaleaia mai no ia mea, e ka poe e ake ana e loaa ka mea e hoomanao ia i ka mea hookele akamai, nana i imi noiau, a loaa keia pukoa iwaenakonu o ke kai uliuli o ka Pakifika, a ua hiki aku ka nui i ke tausani dala a oi iki ae. Ua nui ko makou mahalo i keia hana maikai i hoomakaia iho nei, a no ia mea ko makou huli ana'ku i na kanaka a pau o keia pae moku, e hui mai ma ke kokua ana i keia hana maikai. He oiaio e hoomanaoia'na ka hookele kaulana nana i huli a loaa keia aina, ma ka Hale Kukui i hooholoia iho nei e kukulu mawaho o Mamala. Aka, aole oia wale ka pomaikai i loohia mai i ka lehulehu ma ia mea; aka, ua pakeu ae no ka pomaikai i loaa mai, no ka mea, ina e ku ka Hale Kukui ma kahi i hai mua ia ae nei, alaila, aole e hoopilikia mau ia na moku holo pili aina o kakou nei, ma ka hoa-a mau ana mawaho o ke awa, i ka wa e pouliuli loa ai na po, a pela no hoi na moku malihini; a ke lana nei ko makou manao, ina e lako kakou i na kukui mawaho o ke awa, alaila, e nui wale ana na moku e kipa mai ana ianei, i na wa a lakou e holo ae ai mawaho nei o kakou i ka po.

            O ka Hale Kukui, he mea ia i makemake nuiia e kakou, a o ka hooliloia ana o ke Kia Hoomanao o Kapena Kuke. I ko makou manao, ua kupono no kona hoomanaoia'na, a he aie keia Lahui kanaka ia ia; no ka mea, oia ko kakou mea nana i imi a loaa, a nolaila, mai ia ia mai ka iliia ana mai e na pomaikai e ae he nui wale - nana i kuhikuhi ke alanui i hiki ai ka malamalama i o kakou nei, a i iia iho ai kakou i keia mau la, he poe naauao. A iloko hoi o ia hoomanao ana i kana mau hana maikai, nolaila, ua lana maoli no ka manao e paipai aku i na makamaka i lako, e haawi manawalea ae no keia Hale Kukui e manaoia nei e kukulu ma ka nuku o ke awa. Ke kaena nei kakou i ka naauao, a me ka lako pono no hoi i na mea o ka ike a me ka noho like ana ma ke ano kanaka, me ka poe e ae o na Aupuni kahiko, ua lilo kekahi poe o kakou i mau Luna Ahaolelo. e lawelawe ana ma na mea nui o ke Aupuni; aka, ina kakou e hoomaalili iho i ko kakou manao hukihuki, a e huli aku hoi i hope e hookolo aku i ka maawe i hiki ai kakou i ka naauao, alaila, e ike iho no kakou i ka mea i loaa'i keia pae aina, ka mea nana i hooili mai i na pomaikai he nui wale iluna o kakou; nana i hoomoe ka punana o ka malamalama, a na hai ae hoi i kiko aku. A i ka manao ana'e i keia mau mea, nolaila, ua hooholo iho makou i ka olelo hooholo, he pono ke lulu wahi dala aku kakou, no ke kokua aku i ke kukulu ana i Kia Hoomanao, no ka hookele kaulana, nana i huli keia mau Mokupuni, a ma ka meheu hoi o kona mau kapuai i hookolo mai ai ka malamalama, a loaa ai kakou e noho ana iloko o ka pouli nui.

            O Keoni Miki, W.L. Green, H.W. Severeance a me W.C. Pfluger, na Komite nana e ohi na dala a ka poe e manawalea aku ana no ia mea.

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

            E ALOHA NO. - No ko manao wale ana'e no ka maka'u paha o na makaainana o na Moi, ka mea e aloha ole aku nei i ko laua wa e hele ae ai ma ke alanui, nolaila, ke kauleo aku nei makou i ka poe e manao ana pela. he kuhihewa ia manao o lakou; no ka mea, he mea maikai no i na makaainana ke haawi aku i ko lakou aloha i ko lakou mau Moi. ma ka wehe ana i na papale. Aole e hoowahawaha mai ko kakou mau Moi ia hana, nolaila, e aloha aku no.

 

MANAWALEA. - Ua weheia'e he pepa inoa no ka poe e makemake ana e kokua i ka poe pilikia ma Lancashire, Enelani, aia ma Keamolewa, a o na dala i houluuluia no ia mea a hiki i ka la 26 o Maraki iho nei, ua hiki aku i ka $5,797.13. Nani ka hana hemolele, o keia manawalea ana'ku i ka poe e noho u nei ma Enelani.

 

NO KA OHELOPAPA. - Ua oluolu makou i ka ike ana iho i kekahi poe kanaka o ke awaawa o Nuuanu, e hele nei ma keia kaona me na eke i piha i na ohelopapa, no ke kuai aku, a no ia mea, ua koiia mai makou e pane pokole aku no keia mea ai maikai, e ulu nui mai nei iwaena o kakou. Eia ka makou olelo mua, o ka pii o ke kumukuai o ka ohelopapa, oia paha kekahi mea e olelo iho ai na kanaka ma keia hope aku, he mea poho, no ka hilinai nui ma ke kumukuai nui o neia mea ma keia mau la. He nui ko makou makemake e kanu nui mai na makamaka i keia mea o ka ohelopapa iwaena o ko kakou mau kihapai, a e loaa ana no ia lakou ka pomaikai nui ma ia mea; a he hiki no hoi ia kakou ke kanu i na pua, a me na mea e ae he nui wale, me ke keakea ole ia mai o ko kakou hooulu ana i ka ohelopapa. Mai hoolilo kakou i ka emi ana o ke kumukuai i mea nara kakou e ana mai, mai ka hooulu ana i neia mea maikai. He mea pono ia kakou a pau, ke hoomaikai aku i ka MEA MANA LOA. no na haawina maikai a pau ana i haawi mai ai ia kakou, ina paha he uuku, a he nui paha ka mea e loaa mai.

 

NA MIULA. - Ua hikiwawe loa ka holo ana aku nei a ka moku lawe Miula i Keamolewa, oia hoi he 22 la wale no, mai anei aku a hiki i Keamolewa, aole i poinoia kekahi Hoki. He kakaikahi wale ka hiki hikiwawe ana'ku o na moku e like me keia moku Constitution.

 

KE KAAO O PHAETON. - Ua loaa mai ia makou ke Kaao o Phaeton (Pitona.) he kaao kahiko no Helene, na G. Maikeiki i hoouna mai nei, a e puka ana i keia pule ae. E ae mai ka mea nana i kakau, i ko makou aloha hoomaikai.

 

MAI MAKE I KA MOANA. - Ma ke ahiahi iho nei o ka Poalima, ua kahuliia kekahi waapa me ke Kapena o ka moku okohola Hercules, e kalewa ana mawaho o Mamala, a ma ka hooikaika ana o Piikuahiwi, kekahi keiki hoe waapa, me na keiki o kona waapa, ke kumu i pakele ai ke ola o ka poe o ka waapa i kahuli ai.

 

HALE PAU AHI. - Kakau mai nei o Mr. Kealohanui, he palapala i o makou nei, e hoike mai ana i ka pau ana o kekahi hale ma Milolii Kona Hema i ke ahi, a o ke kumu o ka pau ana i ke ahi, o ka malama ole, a he mea maopopo no hoi ua oleloia e ka poe kahiko, "He Kauwa maikai loa ke ahi, aka, he haku ino loa nae."

 

WI PAHA AUANEI - Ke i mai nei o E. Kealakaumana o Panahakeona Waikikikai, i ka wi nui ma Waikikikai i keia mau la iho, o ke kumu ka o ka wi ana, oia no ka palaualelo o na kane i ka mahiai, a ke kuaiia nei ka na wahi huli hou no o ka ulu ana'e i ke ki i ka poe o Palolo. He nui ke aloha no ia poe wi, a he iini pu hoi e poloai aku ia lakou e hopu na lima i ka oo, a e mahiai koke aku o lilo auanei i kolaila poe i poe makilo.

 

HAOLE MAKE EMOOLE. - Ua palapalaia mai makou e W. Kahalelaau o Kopu Kau, Hawaii, e hai mai ana i ka make emoole ana o kekahi haole malaila i ka la 22 o Aperila, ma ia mea e ike iho ai kakou "o ka la o ka Haku me he aihue la i ka po." A no ia mea, he pono ia kakou ke hoomakaukau ia kakou iho no ka la hoopai weliweli e hiki mai ana. No ka mea, auwe wale ka hopena o ka poe e makaukau ole ana ia la.

 

PILI KINO. - Ua ike iho makou ma ka holo ana a ka mokumahu Kilauea i ka Poakahi nei, ua ae pu aku maluna ona, o Mr. H.M. Wini, Luna Hooponopono o ka nupepa haole P.C. Advertiser, a Luna Hoopuka hoi o ka Nupepa Kuokoa. I holo aku nei oia i Lahaina e makaikai ai i ka hoike o Lahainaluna. A e loaa mai ana paha ia makou ka moolelo oia ka hoike ana, ma ka punana o ka lamaku o Hawaii nei.

 

AKUA KII O KA WA KAHIKO. - Ua ike iho makou i kekahi kii pohaku o na akua kii o Hawaii nei, o ka wa kahiko. Ua oleloia oia kekahi o na kupua kaulana o Manoa. Ekolu kapuai kona kiekie, a me ka lei no hoi ma kona a-i; ua maikai no ke kalaiia'na o kona ano, a o kona helehelena, ua like no me ko ke kanaka Hawaii. Ua laweia'ku nei nae i Kahuku, e R. Motita Esq., i kokoolua paha no ke kii no e waiho la ma kona wahi, nona ka inoa o Kioi. No ka mea, he puni no ia keonimana i na mea kupanaha.

 

MAU KEIKI MAKUA OLE. - Ua haiia mai makou e Mr. Peter K. Kalaikini. o Lahaina Maui, i ka holo ana'ku nei ka o ka mokumahu Kilauea i ka la 16 o Aperila iho nei, elua mau wahi keiki makuaole o Nalei a me Kaana ko laua mau inoa i kau pu aku, ke malama ia nei laua e W. Hanaike a me Kaluna, Hanunu, he mau hoa no ka Ahahui Aloha o Lahaina. Ma keia malama maikai ana o na mea nona na inoa maluna i keia mau keiki makua ole, he kupono io ko laua lilo ana i mau hoa no ka Ahahui Aloha, a ke mahalo nei makou ia hana maikai, a ke mahalo pu aku nei no hoi i ka Luna Nui o ia Ahahui, oia hoi o Mrs. Sally Treadway.

 

KA MOKU "HANNAH." - I ke ahiahi Poalima iho nei o ka pule i hala, oiai e lawe ana ka moku kialua Hawaii Hannah (oia o Kawa,) i ka ukana na kekahi moku e ku ana mawaho o Mamala, a i kona wa hoi i kokoke ai e pili aku, a no ka pololei ole paha o ka hana ana a na kahu moku, nolaila, ua komoia ka laau ihu o ka moku Don Quixote mawaena o na kia o ka moku Hannah. A i mea e pakele ai oia mailoko mai o keia hihia ana, ua okiia kona kia mua, i pakele ai oia o kahuli auanei; no ka mea, ua hihia loa, a he makani ikaika hoi ke pa ana ia manawa. A i ke poomuku ana o kona kia mua, ua lana oia ma ka aoao o ka moku Don Quixote, a hiki i ke kakahiaka nui o ka Poaono, a na Pele i kolo mai a komo iloko o ke awa, a ua kapiliia iho nei kona mau wahi i poinoia, a ua holo aku nei i Lahaina, a me Hilo.

 

NA MOKU NANI O KAKOU. - Ua hoomaikaiia iho nei ka moku Emma Ru@a a me Nete, a ua makaukau hou no ka laua hana o ka a-e moana ke hele la a me he mau manu la iluna o ka ili kai ke holo mai, ka ua mea he mea maikai, a he oluolu no hoi ia makou ka ike aku i neia mau waa nani, e hoohanohano mai ana i na ale o Pailolo, a me Alenuihaha.

 

NA HIHIA O KA AHA HOOMALU. - Eia malalo nei ka papa helu o na hihia i hanaia imua o ka mea Mahaloia R.G. Davis, ka Lunakanawai o ka Aha Hoomalu ma Honolulu no ka pule e pau ana i keia la, a penei no ia.

Kaaipalau (w.) - Haalele i kana kane, ua hoi hou no, uku $2 koina.

Kioula (k.) - Holo hooponopono ole hoopai ia $15 me ke koina.

S.H. Cooper & W.L. Green. - Na luna Hooponopono o W.A. Cooper, no ke kuai ana o ko laua mau hope i na waiona i na kanaka Hawaii, hoopaiia $100 $3 koina.

Andrew Miller. - Holo a pepe kekahi keiki, hookuuia.

Kealiikuewa (w.) - Haalele kane, ua hoi no $3 uku koina.

Litator Laikela (Pake.) - No ka mahuka ana mai ka Halepaahao aku hoopaiia 4 malama ma ka hoopaahao, me $1 koina.

Apuna. - No ka hewa like no me ka Pake maluna ae nei, hoopaiia, hookahi makahiki hou, me $25 koina.

Kailihauna o Piapia. - Hoopiiia no ka holonui me ka manao ole i ke ola o ka lehulehu, hoopaiia $10, me $3 koina.

Kaluna or Kaloheaumoku. - Mahuka mai ka aina o John H. Wood, ua hoopaiia 3 malama ma ka hana oolea, me $1.00 koina.

Kaoao. - Ua hoopiiia no ke apuka, me ke kue hoi i ka Mokuna 22 o ke Kanawai Hoopai Karaima. Ua hookuuia no, no ka hoike ole nana e hooiaio mai i ke kumu hoopii.

 

NA MEA O NA AINA E.

KA MOOLELO NO KE KAUA MA PORT HUDESONA. - Wahi a ka nupepa Appeal o Jackson, Misisipi, o ka la 18 o Maraki iho nei, ua haulehia o Banks, ma ke komo ana aku e kaua ma ka aina, oiai hoi e komo ana o Admirala Farragut e hoouka ia Port Hudesona, ma ka muliwai Misisipi; a no ia mea, o Farragot wale no kai hele aku. Nee aku oia imua, a hoouka aku i na papu kipi; aka, no ka hiki ole i ka poka a na kipi ke lele mai ma kahi ana i hoomoana ai me kona mau moku, nolaila, aole no lakou i ki mai. Ma ka po ana iho, ua hoao hou o Farragut e komo iloko aku o ka muliwai, ma kela aoao aku o Port Hudesona; aka, ua halawai oia me ke ki pu ikaika ia mai e na kipi. Ua piha ka muliwai Misisipi, a ke kahe nei iloko o ke kaikuono o Providence, a ua nunui kupono hoi na auwaha no ke komo ana o na moku, e kaali wale ana no o ka huli ae o ke au, alaila, komo aku na moku ilaila. Wahi hoi a na kipi, ke ku nei na aumoku o ke aupuni imua o Port Hudesona, me ka manao e komo mai iloko o ka muliwai, me ka wiwo ole i ka pu o na papu oia wahi.

            Penei no kahi moolelo i hiki mai nei no ka hoouka ana aku a na koa aupuni i na koa a me na papu kipi ma Port Hudesona: Ua hoopukaia ka hoailona no ka nee ana'ku imua, ma ka hapalua o ka hora eiwa o ke ahiahi, o ka la 14 o Maraki iho nei. O na moku ia ia ke alakai o Hartford a me ka Albatross, ua komo laua iloko me ka hakalia ole; o ka Richmond a me ke Genesee mahope aku, ua komo nui loa nae o Richmond iloko o ka pilikia, no ka mea, ua huaipau mai na pu o na papu a pau iluna ona. A ma ia hope koke mai no, kuia kekahi mea e pili ana i kona masini, a nolaila, ua emi hope hou mai oia, a ku ma kahi e kaawale ai i na pu a na kipi. O ka nui o kona poino he ekolu poe i make, ehiku poe i hoehaia, o kona Kapena kekahi, o Luiet-Com. Cummings, a ua make oia ma Nu Olina, ma ka la 17 o Maraki. Ma ia hope aku, holo aku o Monongehala a me ke Kineko, ua nui loa ke kipu ia ana mai o ka moku hope. Ua pau loa kona mau kaula likini i ka mokumoku ia, a ua poino hoi kona hoeuli, a no ia mea, ua hiki ole ia ia ke hookeleia, oia hoi kona kumu i emi hope ai, aole no i maopopo ka nui o kona poino. Ua emi hope pu mai no hoi ka moku Monongehala, me ka make he ehiku o kona poe kanaka, a he iwakalua-kumamakolu hoi i hoehaia; a ua emi hope mai no hoi ka moku Genesee me ka poino no, aole nae i maopopo ka nui.

            Ma ka nana ana iho, o ka moku Misisipi ka moku hope loa i komo i loko o keia hoouka kaua ana, me ka manao e komo aku iloko o ka muliwai Misisipi, kahi hoi a na kipi e hoopue mai ana me ko lakou ikaika nui. I ka holo ana aku i ka po o ka la 14, aole i nui loa kona poino ana, aka nae, i ka nee ana aku a hiki imua o na papu waenakonu o na kipi, aia hoi, no ka nui loa o ka uwahi o na pu o na moku mamua ona, a me ka uwahi nui no hoi e hele mau mai ana mai ka pu mai o na kipi, nolaila, ua poia oia iloko oia puuwai uwahi, a ua hu hewa hoi ka hookele ana a kona Pailata; a no ia mea, ua iliia oia ma ka aoao akau o ka muliwai. He 40 minute o kona kipuaia ana mai e na papu a pau o na kipi. Iloko oia manawa, ua ki aku oia he 240 manawa mai kona mau pu aku a pau; aka, ma ia hope iho nae, ua kuia mai ka hapanui o kona mau pu, a ua hiki ole ke ki aku o na pukapu a pau o kona aoao akau, ua lilo he hakahaka holookoa mai mua a hiki i hope, a ua make hoi he 25 a hiki i ke 30 o kona poe kanaka, me ka hoeha aku no hoi i na poe eha. A no ko ke Kapena ike ana iho i ka ane hiki ole ia ia ke huki hou i kona moku a kaawale, nolaila ua hoopuka koke oia i ke kauoha, e haalele i ka moku. Pau na kanaka iluna o na waapa, a he lehulehu no hoi ka poe i lele iloko o ke kai a make. He 56 nae poe i hoopakeleia e ka moku Essex. A i ka pau loa ana'e o na kanaka i ka haalele i ka moku, alaila, ua lulu ke Kapena i ka oneki o ka moku me ka aila hoomaloo (turpentine,) a kuni aku no hoi i ka moku i ke ahi; aole i liuliu ka a ana'ku a ke ahi, o ka hiki aku la no ia o ke ahi i kahi e waiho ana o ka pauda, a o ke pahu aela no hoi ia o ka pauda, a aia hoi iloko o na sekona uuku mahopo iho, aohe moku e ku mai ana; o ka mea e waiho ana ma kahi a ka moku i ku ai, o na apana laau liilii wale no. He kanahakumamaono o kona poe luina ua nalowale, a ua pio aku nae noloko ae oia poe, he 42.

 

Ka ohumu e kipi ma Kaliponia.

            Penei iho ka olelo a ka nupepa Alta o Kapalakiko no ia mea.

            Ua hoomakaia ka hui kipi ma Napa, malaila kahi i hoohui ai o kekahi poe he 200 paha ka nui, me ka hoohiki e malama i na mea a lakou i ae ai. Ma ke ano o ka lakou olelo ae like, me he mea la, ua hiki ole ia lakou ke hoole aku i ka wa e kiiia mai ai, me ka hana hoi i na mea o lakou e kauohaia mai ai me ka ninau ole aku i ke kumu oia hana ana. Aka, ua loaa e nae ke Kapena o ua poe kipi nei, a ua makaiia kana wahi i hele ai, a me na mea ana i hana ai, a o ka poe i ikeia e kamailio pu ana me ia, ua kiu pu ia no. Ua hoomakakiu hele ia oia mai Napa a hiki i Vallejo, a me na wahi e pili ana. Ua hoomakaukauia no hoi na koa hoomoe oia mau wahi, a ua malama makaala ia ka lakou wahi waiho mea kaua. Aka, aole no nae hoi i loaa ia lakou ke kumu e puka ae e lawelawe ma ia hana o lakou i hoomakaukauia'i.

            Ua lawa kupono no nae na mea i lohe ia mai e na poo aupuni, o ka manao ka o ua poe kipi powa nei, o ka lawe ia Mare's Island. Ma ka manawa nae a ua poe kipi nei i manao ai e hooko i ka mea a lakou i manao ai, ua nakiia ka moku aupuni Saginaw ma ka uwapo. A e lilo ia lakou la ua wahi hana moku nei o ke aupuni, o ka lilo pu no la ia o ka moku kaua Saginaw a me ka Masekuseta a me Independence, a lilo pu no hoi me ka hale waiho pauda, o ka huki ae no la ko lakou la i ka hae kipi, me ka hookau mai hoi i ka mana o Jeff Davisa iluna o ka aina, a me na moku no la hoi, holo mai a hoouka mai i ka moku kaua Cyane o ke aupuni, a me na papu o ke awa, a me ka hopu no hoi i na mokumahu holo ma ka muliwai, a me na moku e ku ana i ke awa o Kapalakiko, a ina e kue ia'ku alaila, o ke kiola mai no ko lakou la i na poka poha, o ka lilo koke no la ia o ke kulanakauhale i mea ole. Ua kuka no ka poe i na mea a lakou i manao ai me ka makaala nui, me ka manao e hoala mai i ke kaua kuloko ma Kalafonia, a ua maopopo no hoi ke kumu io o ka makau o kekahi poe mamua aku nei. No ka lohe e ana no o ka mea ia ia ka malama o Mare's Island ke kumu i makaukau e ai, a no ia mea, ua hooholo loa ia ka moku Saginaw i ke awa o Kapalakiko, me ka makaukau no ke kaua.

            He mea pomaikai maoli ka ike mua ia ana iho nei o ka hana kipi ma ka moku Chapman; ua kiai makaala ia no nae na wahi a pau o ke aupuni, aka, no ka ikeia ana o keia mau mea, he mea ia nana e paipai mai e kiai pono loa ma keia hope aku.

 

No Kenetuke.

            Ke komo mai nei na hanele o na kanaka me ko lakou mau ukana, mai waenakonu ae o Kenetuke, a ke nee nei ma ka Akau aku. Ua haiia mai no nae, ua lawa pono no ka aoao aupuni, no ke pale aku i na mea a na kipi e lawe mai ai. A ua manaopaa ia no hoi, ma ia wahi e hooukaia'i ke kaua nui o keia mau la mai. He elua hapakolu o na koa a pau o ka Hema, ua pau mai i ka laweia a a ke Komohana, i mea e hooikaika ai i ke kulana o Gen. Johnston, ka mea e noho luna nei no na puali koa nana e kue nei o Gen. Rosekrans, o ke aupuni ma ia wahi, e haalele loa ana ka na kipi ia Vereginia, pela ka olelo wale ia mai.

            - Wahi a kekahi Kapena o ka Hemo, i pio mai nei i ka Akau, ua poholopu ka aoao kipi ma na mea a lakou i manao ai e hana'ku ma Kenetuke, pela no ka ka manao o na 'lii koa kiekie o ka Hema. O ke pio ana o Gen. Morgan o ka Hema, ma Milton, a me ka lohe e ia ana o na mea a na kipi i manao ai e hana mai, oia wale no ke kumu i haulehia ai o ka lakou mea i manaolana ai e hana'ku.

            - He hoouka kaua no he eha mile mai Somerset ae, ma Kenetuke, i keia mau la iho nei, he elua hora o ke kaua ana, a ua hee aku na kipi. He 50 poe i make, a ua aneane 400, i lawepio ia mai e ke aupuni, me na 'lii koa kipi he 20, ua hoi hou mai he 400 o na kipi i lawe aihueia aku. Ua make he umi, me ka hoehaia he iwakaluakumamalima, o na koa o ka aoao aupuni. He 1200 ka nui o na koa aupuni, a he 2600 hoi ka nui ma ka aoao o na kipi. Ua nui ka mahalo o Generala Burnside, no ka hana koa a na poe koa aupuni ma ia wahi, ua hoouka lakou me ke kuupau i ko lakou ikaika, no ka pono a me ka pomaikai o ke Aupuni o Amerika Huipuia.

 

No Tenesi.

            Ma ka la 30 iho nei o Maraki, ua lohe ia mai he 8,000 koa kipi malalo o Gen. Van Dorn, ua manao wale ia e hele ana lakou ma ka muliwai Cumberland, makai iki iho o Clarksville, me ka manao e keakea i ka holo ana o na moku aupuni ma ia wahi.

            - Ua hai wale ia mai, ke houluuluia nei he 60,000 koa kipi imua o ko Generala Rosekraus puali, me ka manaopaa e keakea mai ia ia, a i ole ia, e hoouka mai no. Ua manaoia nae aohe koa ma Kaiagona, aohe koa i hiki ae ma Knoxville. Ke lawe nuiia mai nei na mea ai a na kipi mai Vereginia a i Tulahama. Ua manaoia ke nui nei ka pilikia o na kipi no ka wi.

- Ua pio ia Gen. Forrest o ka Hema, he ewalu haneri koa aupuni, ma Brentwood, a ua pio pu no hoi he 17 kaa ukana o ke aupuni, a ua hoopoinoia na waiwai e ae o ke aupuni ma ia wahi.

            - Ua hopuia o Col. Talcott, ka mea nana i hana na papu ma Iokatauna, a me papu Dalina, a ua laweia i ka papu Lafieta e hoopaa'i, aia ia wahi ma Nu Ioka.

 

No Mesiko.

            Aohe lanakila iki o na koa Farani ma Mesiko, he nui nae ka oleloia no ko lakou eleu a me ka lanakila no hoi, aka, me he mea la aohe oiaio oia mau mea, no ka mea, eia no o Puebela ma ka lima o na Paniolo, a aohe no hoi he luna aku o na Farani i ke kulanakauhale o Mesiko. Ke nui mai nei no hoi ke komo ana mai o na poe koa kokua mamuli o ka poe kamaaina.

 

No Europa.

            - Ua hiki aku i Livapula, ka mokumahu Hawkins mai Matamorasa aku, me na bela pulupulu he 1,800, a me na dala he 600,000, ma ke dala maoli. A ua ku aku no hoi ka moku Fanny ma Queenstown, mai Karolina Akau aku, me ka piha pulupulu.

            - Ua paiia na palapala Dipolomatika. (oia na palapala i kakauia e na Luna aupuni me ka Luna o kekahi aupuni e aku.) o ka manao nui o ka palapala a Mr. Adams, ke Kuhina o Amerika Huipuia, no na mea wale no e pili ana i ka moku powa kipi Alabama, e ahewa ana ia Enelani, no na hana ana e pili ana ia mea. O ka manao nui o na palapala a Mr. Mason, ke Kuhina o ka Hema, e koi aku ana no ia Enelani e ike mai i ke kuokoa o ka Hema, a e hoole hoi i ke paniia o kona mau awa; ua nui kona inaina no ka hooko ole ia mai o kana noi.

            - Ke koi nei kekahi poe ia Lord Palmerston e ike aku ia Polani, ma ke ano makamaka, aka, ke paa nei no nae kela, ma ke ku i ka wa.

 

Ka olelo kuahaua a na kipi o Polani.

            O na olelo mahope nei, ua hoopukaia e na Central Komite, nana e malama nei ke aupuni ma ka aoao o na kipi, a penei no ua olelo kuahaua la:

            "Ua pii ae ka inaina o ke aupuni haowale, no ke kue ikaika ana'ku a na poe a kona hookaumaha ana e noho u nei, a