Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 18, 2 May 1863 — Heaha la ke kumu i hookahuli ai kekahi poe i ka olelo Hawaii? [ARTICLE]

Heaha la ke kumu i hookahuli ai kekahi poe i ka olelo Hawaii?

E hi .%\p*p.z (. •-< .- E e!uoiu oe e iiookomo :ho i ke:a wani puoio ma kahi kaawaie o kou kino puipiīī. i ike mai ka nui o na poe opiopio o kaua i keakamai o na keiki Hawaii i ka hookapeke i ka oieio Hnwaii. Alawa ae kaua iluna. *"Heaha !a ke kumu i hookahuii ai kekahi poe i ka oielo Hawaii ?" Ahe! Oia iho ia. E wehewehe iki kaua mamua, a :r.ahope liai aku ka haina. He poe akamai na kanaka Hawaii i ka hoohuli i ka oieio mai ka wa kahiko nui.ke mau mai nei a hiki i keia wa. Aia ika wa kahiko. akoakoa ae na kanaka a me na wahine ma ka hale ioha a hulu paha. ia wi no iakou e hookaj>eke ai i ka oielo Hawaii, ī lohe o;e mai kekahi poe e noho pu ana. Penei ka o!e!o ia wa. '• Auhea kewale keoe ekuu kewnhi kehoa i hele kepu keai keka keua, i kahi kekula. i kahi kena kehelekehe!e o puu kehinakehina, ahina keiki keae kekakeua, i kahi kehana kenui. kehoo kelilo keae kewau i kahi kewai kenui, o Hilo keiv:i ke!a." E unuiii ae knun ma ka olelo Hawaii. i ike mai lakou la ae, a me lakou nei iho, a me iala ae hoi e hoolohe mai la i ke ano o keia mau oleio (kake) maluna ae. " Auhea oe e kuu iioa. e hele kaua i ke kuia i kahi nahelehele o Puuhinahina, a hina iki ae kaua i ka hana nui.'a li!o kaua i ka wai nui o Hiio nei la." A iloko oka wa kamailio o kekahi mau mea ma keia olelo, lilo iho la ia i mea kuli i ka paliu kani o na o keka!:i poe e nolio pu ana. Eia no kekahi ele--10 okoa ae. " Liilii ka hii aka waiapo." A ke unu!ii ae ina ka olelo Hawaii. " E h?!e ana oe i hea ?'* Aole anei keia o ke kaptke o ka olelo Hawaii ? Oia no, ua kaj)eke maoli ka ! A heaha ke kumu o ka hookahuli ana i ka olelo ? E hai kaua ika haina. "I nalo ai ka lakou hana kolohe ana." Oia iho la. Mai ka wa kahiko mai a hiki i keia \va, ua ewe mai ke koko o na kupuna o Hawaii nei a i ka lakou poe mamo, a lohe no na keiki ina olelo liooimli ana makua. Aia ho' i ka wa e hui ai kekahi mau keikikane me kekahi mau kaikamahme, o ke kuu aku la no ia i keia mau apu palau. Aukona ke kama me ke kepapine ma kolo kihlani o 1« nahenahe." Eia ke ano. " E hele ke kaie me ka wahine maloko o ka nahelehele." Ea hoi kekahi. 4i Pukupuku mai." Ke unuhi ae ma ka o!elo Hawai. " He Makemako iw»' " Koekoe aku," u he makemake ole ia." A no keia hoohuli ana i ka olelo Hawaii kekahi kumu o ke emi ana o keia lahui, ke ole nae au e kuhihewn. Pela anei ka laliui haole, ka hoohuli i ka oleio ? Ae paha, mali--11 kauanei ka lakou hua, hookahi no wahine haole tausani ua mea he keiki. Pahea ihe la hoi na wahine Hawaii ? Ka ! hookahi no ao ka nene ka nui. Nolaila, he kumu io ki keia o ka emi ana o keia lahui, o ka hoohuli ana i ka o!elo Hawaii, me ka hana i ka hewa. E like me ka huli ana o ka olelo Hawaii, pela no i huli ae ai keia lahui. E wiki kaua ī ka hele kukini ma keia mau kai, i ike mai ka poe elemakule i ka mea mo ana i ao inai ai i na keiki, o nei mea iie hoohuli i ka olelo. J. p. f w .\. ll.inauuiU'ihiki, A'a'-ui.i, Huj,.-Jp t r. 8, 1853.