Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 19, 9 May 1863 — KE KAAO O LOSINEHAMA! KA PUA NANI IUIU O SEVILA. [ARTICLE]

KE KAAO O LOSINEHAMA! KA PUA NANI IUIU O SEVILA.

[I unuAiia mailoko ae o ka Buke a GeleriaJui.}

HELI' 3 T KA EONO MALAMA O KO LAUA noho ana ma Geremania, komo ae la r / lau.i i ka hoahanau ma ka o V Gercmania. A liio ae la laua i mau hoahanau ma ka ; o k:\iesia Geremania ; ia manaw*a ka hoolaha ana a Losinehama i ka laua olelo kupaa ma | na nupepa, a penei ua olelo kupaa la: : " Iloko o ko maua mau la opiopio ia maua i ma ko maua Kuianui » hoonohoia ai, ma | Serj!a i Sejiania. Oia hoi, i ka elua o ko ■ niaua roau makahiki ma ua Kulanui la, loaa ( ia maua ka ike ana ma na palapala hulina- { auao a pau ; aka, ma ka heluhleu Baibala 1 ko maua manawa mahuahua ma ka noonoo ' nui ana, a o ka oi no ia o ka bake i loaa ia ; raaua mamua o na buke e ae i loaa ia maua, | a he waiwai nui kona a me ka pomaikai, o j ia he pomaikai ma keia ola ana, a me keia | oia aaa mahope akn. | " 1 ko maua hoonohoia'na ma na Kulanui | mahope mai, ua mahuahua no ka īke ma na [ palapala naauao a pau, a oi no ko in&ua maj nawa ma ka huli Baibaia ana. Aka, ua hoomika mua mai ko maua ike i ke Akua i ko maua mau ia opiopio; a no ia mea, ua kupaa mau maua i na hoowalewale he nui i hoowalewaleia mai, me ka maka'u ole i ka make, a rne na hoopai kuhihewa o keia ao,

>i n:\ keiki a kat;ak;\ o ko koko o Adamu. A ao ko iiiaua luHilaaia'aa taa ka nioa o kv Akua k'R Makun. a :ae ka hc»o;naejr.aeia'r.a ' tna ke koko halaoie o Knsto ka llaku Nui o ke ao aohiila, o aa hoowuiowulo a pau. a nie aa :nake a jviu a aa keiki a kaaaka. e ■ laaakiia ao auaaei maua laaiuaa o ko maua ' aiea e ir.linai nui nei: a e lilo auaaei k.i aiakeauike o kekahi poe i kekahi o maua i ; mea kuhiiiewa loa, a maluna o ko maua hi-li-iai i ke Akua ka Makua e kaawaie ai i aa I pilikia he aui o koia ao. aia keia o!a aaa." i l ka eha o aa makahiki o K:iukt-siia me ikana Losiaehaau\ ma Geremaaia, taa ka aoao o ke aupuni ma ka •• Oii.aaa Kuhitia no . ko aa aiaa e." la \va, kohoia iho la o Lo<i- ; nehama, oia kekahi hoa o ka Hale Ahaolelo 1 Alii e like lae k«t makemake o ka aha Kuhiaa. I A o ka Moi o Geromania, o Conerade i Varedo, ua hooiialua mau oia i na hora olujolu elua o ka la no aka, nnle | aae he manawa kaawale e iiiki ai ke iioopaka aku i kaaa olelo. no ka mea, ua pili mau 0 Losiaehama me kana kaae ma ka rumi oi- ■ hana o I\aukesila i na la a jciu, elua makajhiki me eiwa malaina ka hoomau ana o ke ikuko maluna o ka Moi no Losinehama, aole j nae i loaa koaa hoomamaia no keia mea ; ia imaaawa i ikeia aku ai ka lielehelena o ka : Moi ua ano e, me he mea la ua loohia i ke- ' kaiii mai hokii. ! I kekahi la, hele aku Ia o Dr. Ap. Samita, j ko ka Moi Kahuna lapaau mau ma ka Haie Alii. A ī ka ike ana īnai o ka Moi ia Dr. J Ap. Samita e hele aku aaa ; aiaila, hooikaika ae la ka Moi me he mea la aole lie mai, 1 mea hoi e ike ole ai o Dr. Ap. Samita aole i mai ke Alii, a i mea hoi e huna ai ikona hilahila. o ikea mai konn mai aloha wahino. ! Aka, i ka halawai ana o Dr. Ap. Samita i me ka Moi ma kekahi rumi hooluana o ka : Hale Alii, ninau aku la ke Kauka, 44 Heaha : kou mai e ke Alii ? M i I mai la ka Moi, " Ua ike mai ia anei oe he mai ko'u." " Pela ko'u ike aku ma kou helehelena," walii a Dr. Ap. Samita, 44 no ka mea, aole oe pela mamua aku nei, aka, i keia la ke iko nei wau he mai kou, no ka mea, ua wiwi oe " ; Olelo mai la ka Moi, 41 Aole wau i ike iki he mai ko'u, o ko'u ano mau no, aka, he inea pono nou e nana mai ia'u ano, malia he mai io ko'u." la wa koke, nana aku la ke Kauka ma ke ,alelo o ka Moi, aole i loaa ka mai; lalau aku ; la ua Kauka nei ma na lima. ua wikiwiki ka j pana ana, elua pana ana ma ke sekona hoohahi; a mahope, hoolohe aku !a ma ka pana ana o ka puuwai, ua like ka hana a ka puuwai me ka pana a na lima. la manawa, hai aku la o Dr. Ap. Samita ī ka mai o ke Alii, '• Ua oiaio kuu olelo he |inai kou, i na mau keia mai ia oe, alaila, . iie pilikia ka hope." | I mai la ke Ahi, 44 Heaha la kuu mai ?•' | Hai aku ia ke Kauka, 44 0 ka paku ma- : waeaa o ka puuwai, a me ke akepaa, ua aaha ; me he mea la, ua loaa ia oe kekahi kuko nui ma kau Oihana Moi, ma na mea e piii aaa i ka hooponopono aupuni ana, a ina ao!o ia, ma kekahi ano e ae paha ; a no ka hiki ole paha o ia mea e loaa ia oe ma ia noonoo nui ana, nolaila, ua pono ole kou manao, a no ia pono ole, ua loaa ia oe keia mai. Ano, e ke Alii e, ke noi aku nei wau e hooiaio mai oe i na mea a pau a'u e olelo nei, i o!e oe e pilikia ma keia mai." f mai la ke Alii, 44 He oiaio, ua haule wau i ke kuko nui iloko o na makahiki i hala ae nei, aole nae ma na mea e pili ana rna ko'u oihana. aka, ua kuko nui wau no ka wahine a Kaukesila, kuu Kuhina o ko na aina e; nolaila, ano, e haawi mai oe i ka laau e ola ! ai keia mai. nana i hooemi kuu kino i ka ; wiwi, ma ka mea e hoohilahila ai." i 1 akn la o Dr. Ap. Samita, 44 E ke Alii e, aole wau i ike maloko o ko'u hale iapaau,, he laau kekahi no keia mai ; eia wale no, a | ia a loaa ia oe kela wahine e like me kau j kuko ana, alaila ola oe. Nolaila, penei wa» ] le no e pono ai j aia a hiki mai i keia kau j ahaolelo ae, he pono e hoololiia kekahi pau ku o ke Kumukanawai, a e hanaia i bila ka-1 aawai penei : i j 4 * Na ke Alii (Moi,) & me kona Kuhina e! kukakuka ma kekahi keena no ka hoohoioj loa ana i na bila kanawai i hooholoia e na i Hale Ahaoielo elua, aoie hoi e oi aku ko la» ua manawn kuka mamua o ka maiama hookahi, aole hoi emi malalo o na pule ekolu. *' Ina e hooholoia ka hoololi ana, a me ke- i la bila kanawai, alaila, hookuu ka ahaolelo, | a mahope iho o la manawa, e koho aldi oe

i i Lo> ncliAn::i i Kuhin.: Nr., : s :i.A -\k . •j!u;\ no k-iu i jahvkm uu: ai, r.n .a 5 ivv\:\ :;i oo ; jvU wnio no o-.\; \ liAunvni :. A no koi.i o'f!«> :\ k«> Kav;\a i:\ ;a, n.\ ir-i---:nn ;k; ;\e ia k.i r.;\au o ko Al.'. A hūt i ke ku o k:\ ah.ioloio luv;>'.;ki aku i.\ k;\ M.i; i k*u:i t»;i;\ k;in:\u i; . .x i. • h«iio;.\ ao !;\. A i k.i nninr.\vi : li»N)kuu,.i : > • ku ;i:;noio;o. kohom iho U o l.os;:iv h.\;.. ; ; Kuh:na Nui, a iho i.i ma ku aoao o k - aupuni ma ka (,)vhana Kuhina Nui. i kekaiii m;u\a\va, i ka ;r.Aii;nva \ ai k;\ Moi o kukakuku ma ua i.:oa o p .1 \ . i k.i hana i waihoia aku ia u\. 1\ manawii. kauoha ao la ka Moi » k. . Ku!;;n;\ Nui, t' holo mai 0 kukakuwa o iik mo wc Kuuuikanawai. A hiki mai ia 0 i nia ko k' .; i hookaawaloia no l:\Ua me ka Moi; ui »r..\nawa puka mai la ka .Moi. a hu» iho l.i 1.. 1 ua Knhiiui 1101. ; IK>ko oia manawa, kukakuka ao la I.iua, v hooh >lo ao la t kokahi mau m«v\, mo k»> k .- kau inoa i lilo ai i kanawai pa. Eono na la 0 ko laua hui nmu nna n\a U >. laua oihana, aolo nao 1 hoojwk:\ ik\ A i kona manao mua i ii!o ai ko kinn o k«* A;.i i ka wiwi ; a ho moa mahnlo nui no inu ia r. \ ! Losinohama i ka Moi, no kona hana <>!.• : Ikekahi moa jk)uo 010 ia Losinoham;\ ; 01 u i bua walo ma ko kaawalo. j 1 l<a olua pulo o ko laua hui nna, m.i k a i Poaono, mali«»p< 4 0 ka aina uwakoa, akaln n«► a hoopuka aku ka Moi i kona manao ia Losinohaina, 1110 ka 01010 aku, " E kuu Kuhi- , na Nui, m;\ koia la e hookuu ai ka k \ :a ihana, aka, ma ka hora ewalu o keia ahiahi . ;e hele mai oe ma ko kaua keoni oihana n 1, je hooponopono no ka hana uuku i k->e, ala;- • la, hookuu loa," ) Hoi aku la e Losinehama. a hiki i ka m 1nawa i kauohu e hele aku ma kahi 1 kau<--haia ia Losineaama. iMamua naeo ko Losinehama hole ana. olelo aku la oi;\ i kana kane. " Ho hao'.ao ko'u i keia hana n maua i koe, no ka m».-a, aole he hana i ke-e a ka nhaololo i 01-> k > inaua hooholo, a i.ealia la ka maua hann 1 i koe; malia paha 0 hana mai kela i kona maj keinake kino, aka, aole nae wau i iko ho A.:i i manao nui kela i ka mea haumia, no ka nu-a, olua pule ko maua kuka anr», aole ke Aii; t ' hana ino mai ia'u." j 0 ka Moi hoi, mamua 0 ko lau.i h'>r \ l\ui iine Losinohama, .kauoha ao la oia i kor. i • maa kanakalawela\ve e laweia kekuhi 110 ; nui ma ko laua hana, ine ka hoonn- | kaukau muaia o na k\hiko a pau o ko AI; s i ma ua keena nei,a aku mo na t:.« n | inu maikai kupono i ke Ajii, a kahiko pn.a me na pua o kela ano keia ano ilo'eo 0 na ip i pua 0 ka llale Alii, i malamii'iai ko ke Alm ! hanohano, a me Lo.sinohama pu i ua po n« i. j Mamua o ko Losinehama manawa iiik; 'aku ma ko laua keona oiiiana, ua hiki mna ka Moi a noho ma ka iumi, uie kekahi puah koa 0 ke Aiii, a me na mea hookahi 0 ke Ain. Iu Losinehama i hiki akuai, aia im*», ui oi aku ka hanohano o ka lumi oihana o I iu i mamua o ka lutni hooluana o ka Ha!o Ai:; ana i ike ai. Aka, he mea haohao loa nakeia ia Lo^inehama. la ia i hooinaka aku e komo ma ka puk 1 pa. ia manawa, hookaniia mai la na mea kani imua 0 Losineharna. Aka, i ke k'»i:io ona aku ma ka lurni oihana, aia na puaii ko \ he nui e ku poai ana a puni ka lumi oihana. Ia Losinehama maluna o kona noho K 1hina, ia manawa, ka haalele ana o ka Miulehu o loko ia iaua, a koe 0 laua wale. la Losinehama i ike aku ai i kekahi i:nv e ku ana, hoopaka aku ia oia i kekahi ninau imua 0 ka Moi, " He keena oihana anei He ke«na moe paha no kau Haku. I mai ia hoi ka Moi, 44 He luini oihmu no, aka, no kn kaua hana i ko»% he lumi hooluana a hooluolu iho." I aku la 0 Losinehama, M E hana kauu no lea hana i koe i ike 010 ia e a'u, a he aha ua hana la." / mai b ka Moi. " O ka hana a T u i koe : hai ole aku a 1 ia oe, oia no lea hoohui ana ia kaua ma keia po no ka hapalua hora. No Noiaila, he mea mahalo nuiia no kuu Kuhina ke hoole mai, a he mea mahalo hoi no'u ke ae mai e hoohui, oiai he mau hora oluolu no ka hoohui ana. " No ka mea, 0 Dr. Ap. Samita, kuu kahuna mau, ka mea nana i olelo mai ia'u, nau 1 e hooiuoiu i kuu mai nui, oia hoi, ua wiwi a 8 hokii kuu kmo no kuu kuko mau ana nou e I kuu Kuhina, no keia mea au enoi nei ia oe. Jr No ka mea, mahope iho 0 ko oiua hiki ana t,✓P!

• - :r»-i n-i. o : r\ ka hoomaki v.i ■ k--'a :.i3, <• 1'«53 w'u. a no. e ofuo; i f- ■'►.•■» rr»"« = *. k-i :r,».n i akn ii '"»••• k,l :.ij» :vi ;:.3et7>3': » ?.vi , L ki Moi kuu Haka." a :.o rr.3«mse r.o kau noi n.'< "•». i.o Wa poe oie : k- Akua, aka. nei la, he men :,r f a pil-i'i !■>! ia i ko ! l Ki3.V:'M r;f:i. H' 'mwi n'j; k"''•? ii i k'.-ia miu h i kna e is"i <• k*-- A'ln nn:;io maikai, :. = • ka ?rf-3, m kaua :r,.i k<-: i iu::;: i k«ria mau -•-. j ?, !ji ae r»ii. }:'>so .'ini n ko kaua inau ia kus-..«kuka m--? ka knna oih?.na. aole oe i ha- , ■;••■; i mai i ko'u kino i r.,*i k'.-ia m<*a nu noi mai nei, ao'e r, • !,• •: k ; ; Moi i īieopuka mai kekahi olelo r •, ;;•• i' 7W?,V ana ia'ii ika hoohaumiaki. ak :hi wau a ik'? ua mo kuuAlii , k' .a U. '■ V>' iila. rna 'ka unnao kupaa o kou Kuhi- • s ♦■).•:, »;o!;ii;a.. ko hoopuka aku nei wau i; ii.-i-.-f i kou makemake e ke Alii. | -• k; mea, e ke A!ii. ua ike no oe ma ! ka i:up , pi. ua hor»|ahi wau iko iTiaua mamo k'!; ! '.. mamua o kou koho ana ia'u :) h'i:t ka H I!'' Ahao!°io Aiii, mahope iho o; ko inaua ii!o ana i hoaimnau iloko o ka eka-! 1 ia o (r* rc:iiania nei, a noiaila, aole oul i!t :k- :a:tk" <• hooliaumia mai kuu Moi ia'u. ■ " K" o!"!o nei wau, ua oi aku kou mail'ai • <• k" Aiii niamua o kou Kauka. ka mea nana ; s a! h* wa ia o" iioko o ka haumia ; i ole-1 !o ai hf i iau i::piau kuu kino no kou ; mai. Oia hoi, oka laau iapuau ana i knhik i!n a: ia o*-. h" iaau pfp*.'hi ia i kou uhane. ' a !io ia iaau hipaau k»:* kuleana ma ka iua , ahi }i;o o!<* i hoomakaiikauiaia no ka poe e iik*• ana n»e oe. i " Noi.nia, ano. ko waiho noi wau i olelo j hooiana p.'Mi ; e ku oe a e mihi. e hook&awa-1 i•• f ir* o«? mai keia ino ana, i lilo oe i Moi ' j:i likai maluna o kou aupuni, a me kou iahui 1 kanaka ; no ka mea, ua ike no oe ina ka ' B.i:hala, ' Ma ko Akua ka hoalii ana maiu-! :.-i o kona lahuikanaka.' | '• !Via hoi. ke pule nei wau i ke Akua u »u. e kuu Moi, i loaa ia oe ke kuleana mau j in.i k.\ iani, i pak*'i»» ai oe i ka houkoiokolo ! i.o i.a la nui o iiiki inai ana." ! '• E ka Losinehama maikai e," wahi n ka ! Moi. " nau »' kauoha ae i ko'u Alihikaua, e hoouna mai i hookahi tau<ani paiiikaua, i hoouka liio ai maluna o'u ; he oiaio, ua oi aku kn p.«uo o ka make o'u mamua o keia oia ana ; a mainua o kuu make nua i ka pahi kaua, ke mihi uoi wau i keia hewa nui o'u, me ke noi aku i ke keiki Hipa e kala mai ia'u, no ka i:ira, ua iiana ino aku wau ia oe, ai ke ( Akua hoi." j I mai la o 4i E ke Alii e, ma I»uu manaolunu ika Haku, ua kaiaia oe ; a no kau oioio, e hooiliia i hookahi tausani paiii kaua maiuna ou ; a nolaiia, e ke Aiii e, ma kuu manao, o kau mau pahi kaua, no ko t hanohano Aiii no ia, aole e hooiliia ma* ! ;na on. no ki\ moa, ua waiho nku wau he <>! hoolana uou. a no kau mau mamo ; ao k t n)"a kau i ka pahi kaua maiuna ou, inai.inaouaka hooiiewa ia, a maiuna hoi o h i n t mau m.imo." 1 kokaiii ia ae, kui aku la ka lono ma Ge- : r:mania a puni, no ke kupaa o Losinehama, a kaulana p\i aku la me ko ka Moi huli ana i Vn K:iriuano, a noho iho 1a oia ma kona n■■':o Aiii a hiki i kona elemakule ana. I k'-kahi ia haiawai uui o ka aha ekalesia : ma (»ereuiania, ua akoakoa nui mai na kanak'i ma ka Luakini i kapaia, "Ko ke ao !)"! l'uuiuuma." I\ manawa. komo ae la ka Moi iioko o ka Luakini i kela manawa : ia wa koke no, lohe un!u ae la ka Luna Nui o ka Luakmi ī ke u ,» ko ke Alii komo ana mai iloko o ka 1 aha i Ue'v aku ia ua l»una Nui nei o ka Luak'N! e haiawai me ka Hihopa (Kahunapule N'.ii.i a h.u aku Ja i ke kumu o ko ka Moi h:ki a'.i\ mr»i n\a ka Luakini. la luauawn, haawi ae K\ ke Kahunapuie i ka o!e!o uui i i ka Moi, e hoike mai hoi i ke kumu o kona hiki ana mai ma ka Luakini. ī /*;».)