Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 20, 16 May 1863 — KA MOOLELO O Na Manu o Hawaii nei [ARTICLE]

KA MOOLELO O Na Manu o Hawaii nei

HF.I.r 3. Manu Iwa. ; Ile niar;u nai ka Iwa e i:kv ::v ka P» !»-hu, no ki»n.i !•:■}>', a m,? k.i h«>>kakale ana, wahi i?!o iki ke ano o ka Poi-.-hu i ko ka Iwa ; Uk' p-00, ka ioihi 0 ka a-i, k:i nui o k'»ri i ki:io, a 11!•.■ ka i»'oa oka wawao a rn»j na vheu ; aka, o na manauiana, ua iike loa n:-? s»a manamana o ka Cwau a :ne ka Piwai. ; A>•!■' ai ka I'.*.*a ika Ioi>? amo ka .M'.'a, a rii? na niea a ptau o uka n<'i. Oka I-a o ka moana. o:a ka ka Iwa ai, e n-> ia i na wanaao a pavi i ka i:ni i-a, a po hoi i ka aina. O ka 1. k ana a ka Iwa, ua ano iike no me ka ka Io ma ke kauaheahe ana, a me ke ka« t >ha ana, aka f aoie like ko iana lele oni ana,; he kamoe ka ieie ana a ka Io ke o»i, aole : peia ka ka Iwa. : Ina ekoiu mile, aoi aku paha o kahi aka Iwa e ieie ana, a manao poha oia e pii ioa'ku ; ; iluna, alaiia, e mio iho keia ilalo i hapa miie paha, mai kahi ana e iele mua ana, e upili no keia i kona mau eheu a piii paa i ikona kino, a makemake oia e pii īluna, e |uweke iki ae oia i kona mau eheu mai kona pili paa ana, alaila, e oni aku no oia a hak

H ; •. ■ hi' • >. • I\V! , ! •• •. K:l , ' 1 . ; i • ; l : ' < ka ' a :• , > i • •. I ..i 1 \ . i •I..-, 1 -- ''' '. k ! -.1 ... .. '' • • \ "■ , ; • • •■ •■ ī. i ī\. ;l'.vo . I •( I m:.> \ : •'» • ;l• ; Ui-' !.'• Ow.i;; \i *.» m' a • vk >. i <•'■■, " t.i \\) \-\ ium : i x i \ . : • ; •; ." :• i ! • ; • :i.io :l A i;n k : i ; 'ui :<!» i. M) n ■ 1 »" !»•'!.i m \' J. * ī \ \!ī!.'- ; i >v ■' 1. M m u i ka .:;.; ;• p.-. ; . ak \, n.i ■ u ■ 1 ' :•;;;! :: \ I* ;;'t: i :;i ī; a !»:k' i k m \ ' k ;;v\: t ! ik.>a h 1 " iw t ;:!) ;•• 'vi> \ ' '... •. ii-.'» i h.: ih;! i ! -'i." 0 Uuni ;\ k a Iw.\, h ' iii'. :i i\.> ; . ;i!ii |» i i, \;:\ pi:nri kon \ !v\ m na k.\;11 i:!'. ;\ o Iw.i, <n:i i>:\ ! lw• •:i v i .• Iw.i lx\ j;i*':v l\'a:i: i.i i " ;'i n i a k'\ lw.\. A iiii k. 1 :ikain:ii i"» Ua I >v i i !m iiw '.'•! la:'a. 11.1 k 1 pi 1.1 om k'<' a I:! o n a m: 1 " i-1 ; a no k"-n ik- % le:\ i\"i i n \ i-a v,\ i k : : an.i mai kaiu ku'ki«* ioa iuai, ■ 1 īU•' ik". a nw k.i 1 vi* o. i :ia i in.: k; in i 'ako'i ni i k\ p:; , \ u:i k.ijiaia 'i:•.k;>.i! na i'.nn.n a :,o 1 I 1 ! ikt ia k i I'.v:i i;i;i k;\ !n""ina i.-a <• ;. !a\vai-a. a ■- ik"ia n" l'.oi <• k.i p"" k"M" r: :• i ka po. i ! x a wa <• l;iu n.\i ai nifti ka p < ••■ mai. IIo iniimi mmkai I u a kr ni:'! <.• Iiki» m»' ka inann I'iwai, :i !,•• b im<>!: n." • Imi koiui ann. A i!f) kf kii'ki" loa o ka !<•!'• nna a ki 1" iluna !i!o i ki iu <> ka !a, no! ii'.t, '.a •;• na';ii nninuli oi \ ar;o, h<- •• lu," a n;.- i, \ kamahuii' i iioohikna ank' inoo ka«i" a :, i kona I.\ o l-.oi ai i ka nuiko, u:i kap.*,i ina kvia inoa liko lm " lu." Manu Uwau. C) ka Uw.-.u. oia ka Mi '.nu i'iio " in ::• " . a pau loa ; elua :tno īlnk" o koua ai it •' m>' ho hapa i-a in, a m>- h»- mami ! \ : • - ko;i:i oiio, ao'n- <• hiki k>- h".-pa [,.«i 4 n. t: '• ono a tno ka mom<ina o ka l.w t•;. i.•• <»!<• i"a ka ono o n;\ manu <• •, :i m<- k-i • : 0 na i-a o k<- kai ; a no k'ona m< •■:•»: 11 .1. kapaia on •• ka oi o na manu <>(;<>." Ua iik»' pu ka l'wnu m<> ka Mo\ k"i ';•:!. Ii<' uuku ko:ia p<>0 <• 11 k• • m-- ko ka V;' p< ia 110 hoi koua !iu!u, a ni" konn m■•, i ■ a pait ; aka, !»«.: oIotni<'n:i iit' kon 1 1 v . wao, ho palahaiaha k<un tnau kapi: li • !. : mo ko ki- K<<!oa, ni<'<: hoi h- !•<;•» 1 <j !.." maiiiu, ho [>o!ii \vro\v» i o kona mau iik<- im' ko ka Nunii. 1 ke no o itni ai ka L'wau 1 k.inn ai, " • i-a o ka moana, o k<* Aku. ka Ma!«.': ., ; • Ihoiho. a rti" ia i-a aku ia i-a aku, <• lo-. 1 •• la i:i ina ka moana. ao!<> oia »> ai an 1 1 : ■ iii'M o ka aina. H»* manu inkahi ka l'wau, •" n><■>:)<) !-k<- : !aua ine kona !ioa l w.iu wahin» > , .••'•• , ,i . r laua i ka imi i-a t ka m./ana, a •' uh-o t:rii no k'i'ia i ka wa a!u'ahi. ao!o l«»a <• V : • - !<■!'• ki manu Uwau kan<' 1 ka mnnu I •". wih:t;*\ a p»«!a n<» hoi ka l'wau \v »!,t'-<- ; i- • l*'.va»j kan«'. h" l:k«- loa !aua ihik'o <> ka 1 a !!;<•' ka !uhi. H»? !tnr.'» hnria ka Uwau, a ni».' ka tc.k i !'t uuka i ko-.a wa Ho nu; k"n i ••'. • h ina. a oa o!v!o mahaloia ka Uwau, p» " 0!;! ka inatiu o k»* no," »ua kon i :r . ! Ua ck*'pu»> e na rnanu, no ka ike 1 k»j k'o!c-ik ana mai o ka wa e hana'i ; 1? ua huli k \ i-a : 3 ua kokok»* mai k'a wohe ana o ka p.aw> ao ; 4 ua e mai na inanu ; r > u : !ia!akau na manu : 6 ua an»: iko ka m ;n;i 1 ke kai hahonu. O na kuahiwi kahi inak'unak»* nui; 1 »• !;•. koti % mai iih lakou »: nohoai, iloko o t;a nn..', oia ko lakou hale, a o na rnrij)oo nana.» • o na ana, oia ko lakou kaena, a mala'l.i • hanau ai i ka iakou mau hua. Ina e hanau ka Uwau wahine i na hua, , alaila, pau kona lele ana me ka Uwau kan-•. ; oia no ka lele i ka lawai-a ma ka inoana. a ! hoi mai no me ka i-a maioko o kona wnh i : hoi no oia a hanai hoolualuai aku la i ka i-a ma ka waha o kana wahine, e like me ka k 1 | manu hanai ana i kana mau keiki. 1 I ka wa e hooinoe ai Iaua i ka laua mau hua, e mahele manawa no laua ma ka hoo- j raoe ana, penei: lna e kaa ka hoomoe ana o j na hua i ka manu wahine, alaila, lele ka ma- s nu kane i ka lawai-a i ola no kana wahine, v a pela no hoi ka manu wahine e hana'i, ke <

1 , iau-i : /w ">-h -k': . ... . a ;.v,i . »--!.•» ' a . ■■.: : .. : V, •. • , ; r. • !?.'! r 1 r.' -. • • I [: < ; nni ia h\a .ki i-a a w:;;;.,. ak'i . • :.,.;u ..\a k*:\Ui. a ha';» J ! I < r:vi»\a har;a a;.a. r." ia. • . ; ka h'i'il IHI H HO K'.iU HiUU ..-.•• ■ n-. I'k'i i;kf j:.'i ka :;-'ho .ara. k•: :i lii" ka .ar«:ī*.vtit 4 ; ... V ~•; . . ar in ku m;:. i;:.a ana i ; ',•; r.* .ki. •• Powiikai 11 a kanaka o Ha*.va:i :.• . j- . •. l.a :. ::ia ana, a iii" i.a iī• ..„■ •:.■- ki !;.Li;-.ir:ia aua 1 na " A;-:,: ;.■■! ka i:.a ka B ;,r ;ia nkv : A . ;.'i, "M i :•' Im.i.' «•'* k't:»aka i k i i:.ana in.i!.<\ a k'.!ia ;u:; kuahi:,. * o : ; ak'i .-a iw kn\a waha «.■ ria .1 ■ .. I I ):•.• •„> 1 i;). ;v I.i-ik' .a' ilia k i ;\V:ih.'." I ".v,i i, !;•■ i : j i nol>>k<.» a<* o kana kl- ,« «. k'an i k i:11 h" t». lpK' ia, ah- t* . I ,i • I ,:a'i ka U'Aaa ika [><»• k<«ao ina- !, !. >:,a '..ikun j]u koi.i', o:a he aa b i>: ;;•: ►. i:;a n iwi.'il. ua i;k*«' !.;•• e nna a '-uiio :•.' a:ia {>ana a k'-'.i a«.' ka iuiii!. 1 ;* l l;{>';l a Jii" 'n-. k. - i...: v I; , ioa :o k" k:;i!,'l i iial.aia'l ka 1« :'• ii. ' i;, ;a i^ai u kvr i.'ia. i m- a e iiiki ai k <, i a< ka I*■:'* i;:a ka iua ;ui f > k' i 'aj a aku ir ;a n-i, • • i;k•.' !ii«.' ka iivic i.'.h'"" .. ka .:ia .. k i t Ma :::ma no i.'.u k<- U• -:manu ik" kv}.au, ; a"1. ;] =.ila ai nia k».' }mid ok" k;a, h"I" ti" k 1 k"iiu iiianu iia ina'i inc:i a h;ki ika ~a l \vau, aiana. }-akn ih<t ia, U huohalulu : : ; ka puka t> ka iua.aiaiia, hookaniaku • a ki !,i 1 inar,u. i ku.ike ai kana kani ; ■ !.•• ]..:•■ i !a na ka L'wau, i nua e akaka'i k; ;u o ka hia, i kf koi.o uianu t- iio«.it.'r L'ue aku ai ; ;hm' pmiii k<- paki: i<»a a liani i k'* i.a<' u ka Sua, o pau na maka i ka Wi'ii, a Uiakapo. I i.a aii.i o ka Uw.iu i ka hoo:rt<.'qan» ::■,a aku a ki' kono inauu, ua kuhihuwa na l ,'.a i }»u:ria <» ko i.ikou inau inakua no kvta (■ i;u>' u::i iit i niawaiio, aiaiia, i:ue uiai ia l::ki u ine ka oiioii kuhilu.'wa, kur'uu< iiu nui a- \*. a pu.'liu aku ia k:v wa-li mai ko iakou !i■ i!u ul.u, !«<.' iii.v' i;i me.a iu<* hc aiia !a. la nianawn, ho-o aku la kc kuno manu 1 ki: a !\ia i iiapaiaia nia kf p<»o ka l'.-io iko k. paii, l:or-}ia aku !a a pa i ka manu, owiii a>' 'ia k»' l.uuo nianu i kt' kia. i pi}iiii ai ka huiu o ka īuaini, aiaiia, lniki akaiu'le inai ia i>\ :>.!■>>, nana.i w;i!r uiai ]a no kela. Ai'!f no <• !awv ko kono inanu a pau loa i.i mauii o ka lua, inai ka hookahi a hiki i !.a < ko!u wai" iio, auk' i» oi aku nuunua oia r.aa h- ia. i ui.'a »• noho mau ai na inanu :."•, ■ o-.a h:'\ ; ao!o no iioi o iawo a p-au loa i! i :\ikua. o uKiiiu auanei ia lua. na l'wau auo kumuiau. ua kapaia !a--k'-u h" •• kaiui." <» ua manu ono lioi. <iia na >: .mu i i.uuui a<\ iiia ī liauau na kaini i na I ".a, i :ii:i a ■ !»"<»:u paiia na hua, inn hoi i hanau na Ouo. lu>t»kahi w*a!o no liua, a noiaila k<'la o'a io, lu' •• luia na ka Uwau. ho hua k a!.: " (-«' '• : ;