Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 21, 23 May 1863 — KE KAAO O LOSINEHAMA! KA PUA NANI IUIU O SEVILA. [ARTICLE]

KE KAAO O LOSINEHAMA! KA PUA NANI IUIU O SEVILA.

[I unuhua mailoko ae o ka Buke a Geberia7ta.] HELi: 7 AKU LA O RAUKESILA, » KE AE wau e wa ihoia na wniwni paa, a me na waiwni lewa o knua i'oko o kekahi palapala hoopaa kupono, a waihoia ma ka lima o ke aupuni i pili ole ia kaua, a e hanaia i olelo aelike no kou hele ana e hoowalewale, a me ka loihi o kou manawa e hoowalewale ai, a leakau inoa aku kaua malalo o ka palapala hoopaa, a me ka olelo aelike, alaila. e manaoia ua kupaa mau kaua ma keia kumu hoopaapaa." A ike ae la o Seremaneda i keia olelo he pono, alaila, he niea emoole ua ae ae la ke Alii ia mau olelo paa a hua. Ma keia manawa koke no, hanaia kekahi palapaln hoopaa no na waiwai o laua, a me kekahi olelo aelike no ka hoowalewale nna. a me ka manawa e hoowalewale ai, a kakau inoa aku la laua ma ua mau palapala nei me na hoike o laua, me ke paiia i ka hoailona pai o ke Alii, a laweia aku la imua o Alexanedero ua mau palapala nei, ka Luna kakau kope Nui o Italia. A ike aku la o Raukesila ua hooko pnnoia ko lai|a kumu hoopaapaa, alaila, olelo aku la oia ia Seremaneda, " O kela wahine o'u e olelo nei he wahine kupaa, o ka'u wahine mare ponoi no, a no ko'u ike i kona kupaa iloko o ko maua mau la. nolaila wau i olelo kaena ai me l<a maka'u ole, me ka ae aku e oe ia ia, a no ia kumu hookahi no, ua waiho aku wau me ka naau kaumaha ole i ko'u waiwai a pau malalo o ka palapala hoopaa ; a ina no o kuu ola nei ke kuinu e piliia mai ai, alaila, e hookuu no wau i kuu ola malalo o ka palapala hoopaa, a aelike*hoi no ke kupaa o ua wahine la a'u ? " A nolaila, i ko hele ana e hoowalewale, e hiki ia'u ke manaoio ole aku, ke hoi mai oe a olelo mai, ua puni ua wahine la i ka hoowalewalei.i e a'u, no ka manawa au e hoowaU-wale ai e like me na la i haiia maloko o ka palapala hoopaa, ke hoi mai oe me ka olelo waha mai. aka. ina i hoi mai oe mai kou hoowalewale ana me kekahi hoike e pili ana i kona kino ponoi. a hoike mai oe ia makou. alaila, e manaoio wau, ua puni io ua wahine la ia oe, alaila, e olelo wau, o oe ka oi ma ke ao nei i ka hoowalewale ana e like me kau olelo kaena ; al.ila, aole wau e kanalua i ka ae aku i na mea i waihoia ma ko kaua palapala hoopaa." Alahope iho ō kela olelo ana, kakau iho la o Raukesila i wahi palapala hoike aku ia Losinehama penei: u E Losixehama—Alnhaoe: Ke hoounaia aku nei o Seremaneda e hele aku e halawai me oe maloko o ko kaua pa, e pono ia oe ke hnokipa ia ia ma ka hale maikai o kaua, a e malania ia ia iloko o na la he umikumamalua, aole e oi aku. aole hoi e emi mai, e like me kou inalama ana ia oe iho, pela oe e malama ai ia ia ; o na mea a pau ana e makemake ai, e pono m oe ke haawi aku, o na mea a pau ana e noi aku ai, e hooko mai oe, aole hoi e keakeaia kona noho ana maioko o ko kaua haie. M A pau ka Rankesita kakau paiapala ana, kakau aku ia oia i kona inoa malalo o ua paiapala nei. 1 aku ia o Raukesiia, " E Seremaneda e; ua kakau au i \rahi paiapaia na Losinehama, he wahi polapaln e hoike aku ana m oe, me kuu kauoha aku, e malama pouo ia oe a pon na la he umikumamalua i oleloia iloko o ka paiapala hoopna." la wa. ialau mai la o Seremaneda i kela palapaln, nana iho la. a ike iho la ke Alii ua haawi pau o Raukesila e hoowalewaleia kana wahine. i aka la o Raukestia, u O keia palnpaia a*u, e no oe ma koa iima, a nau ponoi no e haawi aku ia ia ma kona lima ponoi. A i hiki oe mawaho oka poka pa t a i kīkeke aku oe, ina e ninania mai kā hua, alaila, I hai aku oe 4 Abenem,' alaila, koeoo oe i!oko. n Ia po iho o ka ia i hoomaka'i ka ahaaina, | komo ae kk oia a me na hoa ai a pau iloko o kekahi hale huiahuia o ka poe hanohano, koe «ae o Raukesiia aole i hele, e like na >me konn aoao mau.

I ka manau-a e huiahula ana, a hoomaha ae, puka aku la ke Alii SeTemaneda mailoko ae o ka hale hulahuia me kona mau hoa he nui, a noho iho ia iiuna o na noho mawaho o ka lanai o ka haie maiuna, ia lakou hoi e walea ana me uh Alii nei. I aku la o Seremaneda i na hoa ona, «• Ua haawiia mai ia'u o Losinehama e kana kane e heie au e hoowalewale, a nolailn, he inea olioli nui ioa ia ia'u, aoie paha e haia na ia 0 ka hoowaiewale ana, e ike auanei oukou, aia keia Losinehama ma kuu iima i liaiia nei; he mea pomaikai loa no keia wahine ke kupaa elima minute." Aka, i ka lohe ana aku o Raukesila i keia oielo, he mea ole wale no ia i kona manao. I kekahi la ae, holo aku ia o Seremaneda 1 Sepania, a i ka hiki ana aku mawaho o ka puka pa o Losinehatna, kikeke aku ia, ninau mai ia na koa ia laua ia Vati, ko ka Hale Aiii mau koa, ,4 Heaha kn hua ?" " Abenera," wahi a Seremaneda. Ia manawa, wehe kokeia mai ia ka puka, aia hoi e ku ana he keiki alii maikai o ka helehelena, i opiopio a nani hoi. Ninau aku'li na koa, " Heaha kau ?" " I helo mai nei wau e komo iioko o keia pa," wahi a ke keiki Alii, " e haiawai pu me ka Hiku wahine o keia pa, ka mea hoi nana ke kane e noho la \ Italia, ma ka papa aina a ka Moi i keia mau la." I aku la na koa kiai puka, 44 Pela oe e ku ai, e iiele maua e haiaku i ko maua Katiana ia oe, a nana e hai aku i kona mea maluna iho, a na ka mea maluna iho ona e hai aku i ka mea maluna iho ona, pela e hele papa ai a hiki aku i ke kauwa wahine, a na ua kauwa wahine la e hai aku ia Losinehaiua, aia hooounaia mai ka oleio ae ia maua e koino oe, alaila pono." A pau ke kamailio ana a na koa me Seremaneda, pani &e ia ua mau koa nei i ka puka, a ku iho la ke keiki Alii mawaho. Hele aku la kekahi o na koa kiai pukn e hai aku no kela keiki Alii i ke Katiana ; a lohe ae la ua Katiana nei, laweia aku ia ka lohe a hiki i ke kauwa wahine a Losinehama. la manawa, hele aku ia ua kauwa wahine nei e halowai me Losinehama, me ka oleio aku, •* Ua laweia mai nei ka lohe i o'u nei, mai ka waha mai oka Luna Nui o na koa, ua olelo mai nei, he maiihmi aia inawaho o ka puka pa, he keiki maikai, he keiki Aiii o Italia ; ua heie mai nei e halawai pu olua. n Oielo inai ia o Losinehama i kana kauwa wahine, " E heie aku oe e hai aku i kuu oleio i ka Luna Nui o na koa ; e hele ponoi aku oia a i ua keiki la e kipaku aku ia ia. aole i makemakeia kona mau knpuai e hehi maioko o keia pa." Hele aku ia ke kauwa a hai aku ia i ka Luna koa e iike me ka olelo a Losinchama. Hele aku ia ko ke Aiii Luna Koa Nui, a oielo aku i ke keiki Aiii o Ita!ia, e iike me ka oieio i haiia mai ia ia, me ka i aku, " Ua hiki mai ke kauoha ia'n mai ke Alii mai mai ka waha o kana kauwa wahine mai; ua haiia aku eia oe mawaho nei, a no ia mea, ua kanohaia mai wau e hele mai e kipaku nku ia oe, aole he malemake o ko makou Aiii wahine e hehi kou mau kapuai maloko 0 keia pa, pela mai nei ka leo i hiki mai nei 1 o'u nei, oia ka'u i lawe mai nei e hai aku ia oe." A iohe o Sereinaneda i keia oleln, ia manawa, hoopuka aku la oia i kana olelo i ka Lona koa. oiai e hoomaka mai ana ke koa ■ kiai puka e pani i ka puka, me ka olelo aku o Seremaneda penei: " E ka Luna Nui o ke Alii wahine, he . roea mahaloia nou, ke hoopanee i ka hoopaa j ana i ka puka. mahope īho o ka pau ana o ! kou hai ana mai i ka oielo ia'u : aka. e olu- : olu nni oe e ku iho pela no kekahi mau minute, i hoopuka aku ai wau he wahi olelo imua ou ; i ike ai ko ke Aiii wahine Lana Nui, he kumu oiaio ko ka malihini o ka hiki ana maaoei." I I mai la ka Luna Koa Nui ia ia, M E ole\\o mai «no V " Aole no'u ko'u makemake i hiki ai maanei, w wahi a Seremaneda, u aka, na ke kane : no a ka Haku wahine o oukou i keia ia, a ' no ko'u inakemake e makaikai i ko ka honua ' nei a ponn i ike ai wao ina kuiana o ko ke ! ao nei noho ana ; a no kuu olelo ana e hiki ! ana wau ma ko uukou aupuni nei, noiaiia, ua makemake nui ke kane a ka Haku wahi-

ne o oukou. o hookipa maikaiia v\*aa ma ki*ia Hale Alii «ei: ano ia »nea. ua hanwiia mti ia'u he pnlapala na ka Haku wahiue c oukou, mai kana kme mai. Oia hoi, he pa!apala e hoike ana 110 ka hookipa ana ia'u iloko o ka manaw» i han\riia mai ia'u e hoomaha maloko nei; ua kuhi \\*au, he like ka manao 0 ko oukou Hnku tvahine me kana kane, aole ka ! E ka Luna Nui o ke Alii \vnhine»\ aole paha he maiihmi oe i ke ano o ka malama ana o ka Hnie Aln ; a peiiea ia i hemo ai ke pani o kn puka jva o keia Hale Ahi, ke oU* e haiia mai ia'u ke kumu e hemo ai ke pani ? Nolaila, e noo»ioo ko ke Alii Luna Nui, he kumu, n he kuieana nui ko ka maiihini o ka hiki ana mai maanei. Oia hoi. ua haawiia mai he 4 hua ' e like me ka mea mau o kr\ Haie Aiii, he kun hikt ole ke haiia aku i na mea e ae, ika Hal«> Alii wale iho no ia. A no keia mea, e ko ke Aiii Luna Nui e; e hele aku oe a hai aku i kn Haku wahine o oukou, i na kumu a me na kuleana 0 ko ka maiihini hiki ana maanei." I mai lu ka Luna Koa, " E ku oe pela, e hele Wiiu e hai aku i ke kumu a me na ku • leana o kou hiki ana maanei, i ka Haku \va> hine o keia Hale Alii nei." Heie aku ia ka Luna Koa, a hai aku ia i ke knuwu \\*ahine a ke Ali», »ne ka hai aku 1 ka olelo e like me ka mea i oleloia mai ai ia ia c Seremaneda. I ke kauwa wanine i hiki aku ni imua 0 Losinehama, a hai aku la ina mea ana i lohe ai i ka Luna Koa. 1 mai ia o Losinchnma i kana kauwa, " E heie pololei oe a hnlawai me ua malihini la, a e ninau maopopo aku i kona kumu i hiki mai ai maanei, mnlia |>aha, he hoopunipuni na ka Luna Koa ; a ina he palapala, e haawi mai ia oc, a e kipaku aku i uā keiki lu." A no keia olelo a Losinehamn, hele aku la ke kauwa wahine a hiki ma ka puka pa, wehe ne la i ke pani, aia hoi, e ku mai ana o Seremaneda ma ka puka, me kona hanohano alii a pau, me kona mau koa ukali pu. I ua kauwa nei nae i ike aku ai, he mra e kona iini nui; a haiiwai aku la, a hoohanhaa aku la ke kauwa imua 0 ke Alii, me ka oleio aku, " I hele mai nei wau e halawai kaua e iike me ke kauoha a kuu Haku, e ninau aku i na kumu a mc na kuieana o kou hiki ana mai mnanei, e like me kn ka Luna Koa i hni ne nei m'u ; a no ke kanalua o ke Aiii i ka oiaio ole oia mau mea i haiia ae ia'u, noiaila i koounaia mai nei wau e ninau pono aku ia oe e ke Alii." Ahila, olelo mai la o Seremanedu e like me kana oieio mua ana » ke kauwa ; a maopopo īho la i ke kauwa. ua oiaio na mea a pau a ka Luna Koa i olelo ai. I aku la ke knuwa i kana oleio hope imua 0 Seremaneda, " Ua olelo inai nei ke Alii ia'u e hanwi mai oe i ka palapaia, a e hoi oe mai keia pa aku." 44 Aole pela," wahi a Seremaneda, »* »»a oleio ponoi mai no o Raukesila ia'u, na'u ponoi no e iaweaku ka palapala a haawi ma ka lima o ko oukou Haku wahine. a nana e hai mai ka mea pono e hanaia rmii ai no'u. M I mai ia ke kauwa, w E ke Aiii e, aole pela, no ka mea, ua waihoia inai he oleio paa ia Losioehama f mamua 0 kona hele ana 1 ka ahaaina, aoie e komo ko waho mai iioko nei, aole hoi ko loko nei i waho ; a eiu hou, aole e hiki i na mea e ae ke launn pu rne ua Haku wahine la 0 makou, aole nae no kana kane, aka, no ua Haku ponoi ia no 0 uiakou, no ka mea, ona mea a pau o keia pa nei, aole kekahi i oleio pu me ia, mai kinohi mai 0 ka noho ana maloko nei a hiki i keia ia ; owau wale no, 0 kc kahu kaa, a rne kana kane na inea huna aku me ua Haku wahine ia o makou, nolaiia, aole he aiii nui ma ka honua nei i like me keia wahine." A lohe o Seremaneda i keia mea, aiaila, hoomanao ae ia oia i ke kupaa 0 ua wahine nei r aka, aole nae i pau kona kuhihewa ia | manawa. 1 aku la o Sercmancda, " Maiia paha i 1 hoole loa raai hela ia'u aoie e komo iioko» no kona ike ole mai i ko'u ano ; aka, e hoi oe me ka haawi oleia aku o ka palapala ia oe; eia wale no kau mea e lawe aku, 0 kuu kii, oia kau mea e hoike aku ai ia ia." A loaa ke kii 0 Seremaneda ma ka lima 0 ke kauwa, hoi aku la a halawai me ke Alii. I ke Alii i ike mai ai, e hele aku ana kana kauwa me ka maka olioli.

t ( Ninao mai !a o LoMoehama, '• Auhea La palapala f I aka U kc kau«*a. " Aole e ioaa mai, aa <4p)<s mai nei kela. nmna ponoi no e Uwe mai ka palapala a hanwi ma kmi lima, e !ike me k* oleln a R.nikeMU." , I mai Unp mea i oiioi|i|i l;ou mfttf%aka|tiioi «j|jjf&ei ? Kuhi aku noi wau na mal kaiPlnea i kii aku 1 Olelo akt% knna W ae o ko'u olioli ana, eia wa!e no, o kela keiki, he keiki maikai i oi aku mamua o na keiki i heluia ma ka helu o ka poe maikai ma Hepania nei, a ke olelo nei wau, oia ka. oi o iia pua maikai ma na mala pua o ke ao oei; a -om hookohi ma ka papa helu akahi o na kulann o kn honua nei; aka, ua lawe mai noi ivau 1 ke kii ponoi i iike me kona mau holehelenu, he mea e hoike ana imuoo.kou «unu inaka." I mai la o Loainehama, "E hoi oe me kona kii, a olelo aku i ka mea nona ua kii la au e paa !a, e wawahi, a i ole ia, e kio!a aku rna kahi hooleina mpka; e lawe mai oe i ka paUpala, a ike wau he palnpala pono, alaila. o haiia'ku ka mea e pono ai nona ke komo mai iloko nei." Hele hou aku U ke kauwa e halawai me Seremaneda; i aku la, " Ua lawe aku nei wau i ko kii e ke Alii, me kuu haiakn ikau mau olelo a pau, aole nae keia i makemake <• ike i ua kii nei, ua olelo mai nei kela, e hoihoi mai wau i ke kii ia ōe, me ka i mai, • © wawalu ke kii, a i o!e t e kio!a aku i kahi hooleina moka,' ua kauoha mai nei keia, e ku oe pela mawaho nei, a e Uwe wnu i ka palapala, a ike ia un pono ka olelo oloko, aUiU, e haiia mai ka rnea pono e hannia aku ai nou ; akn, i kou inanao nau ponoi e Uwe aku ka paUpaU, aole oe e ike iki ana." A iio keia olelo, noonoo nui iho la o Sorcmanedn, he wahine kupoa io ka keia ; aka, no ka olelo a ke kauwa e haawiia ka palapala o like me ke kauoha a ke Alii Losinehama, noiaiU, haawiia aku U kela paUpnla, a Uweia aku U ia Losinehamn, A hiki aku la ke kauwa nie ka palapala imua o ke Alii, nana iho U oia mawaho o ka wepa, ua kuniia i ke kuni o Raukesila. A i ka ike ana ina olelo oloko; ia manawa, kauoha ae la oia ī kana kauwa, e hoomakaukauia kekuhi hale inaikai no Seremaneda, i hale kaawale i hookahi mile ke kaawale mni ka Hale Aiii aku. A makauknu ka hale, hoi aku la ke kauwa a hai aku U i ka hana i haiia mai ia ia. Olelo nku la o Losinehama, " E kii oe ia Seremaneda, e hookomo mai ia ia iloko nei, a ,e hoonoho aku ia ia i ka hale i hoomaknuUauia uona, a malaila oia e noho ai a pau kona mau la malniU, alaila hoi aku oia, a o na mea a pau ana e makemake ai, ponoi ia oe ke hooko aku e like ine kekauoha a Roukesiia no ka māiama ana ja Seremaneda." Ia manawa, kiiia aku la o Seremaneda, oin a me kona inau koakiai. komo ne la iloko o ka pa o ka Hale Alii. lu Serenmneda i komoaku ai, aia hoi e ku ano hnokahi puali koa o ka Hale Alii, he mau koa ukaii, i malamaia'i ka maluhia o Seremaneda Piudnse. A kau aku U o Sercmaueda iluna o ke kaa, a lawe ae U ke kahu kaa ma kahi i hoomukaukauia nona. I kuU manawa t ka ike ana aku o Seremaneiia i ke kaa e holo ana ma ke alanui e, i aku la, 41 E ke kahu kaa, e hookeie ponoia ke kaa ma ka Hale Alii." I mai )a ke kahu kaa, 14 E ke Aii» e, aole i loaa ia'u ka oielo pela mai ke kauwa wahine a ke Alii mai, o ka mea i haiia mai ia'u, e Uwe pololeiia oe a ma ka hale i hoomakaukauin nou, oia waie no. M Laweia aku !a ke Alii SeremanetU a hiki ma ka hale, ain hoi, un hoomakaukau mua ia, he mau kuene a me na kuke, he poe Uwelawe mnlalo o Seremaneda iloko o kona mau la, oiai e noho ana maloko. Elua hom mnhope iho o ko Sercmaneda noho ana ma kona hale, u\ manawa, kani mai la ka Me ainn awakea a Losinehama, o ktv hom ehia ia. He mea mau hoi iwaena o ka poe waiwai u mo ka poe hanohano ma Sejwnia, o ka hom e»ua ko Ukou nina awakea. aka, o Seremaneda, hoopanee ae U oia i kona aina awakea ma ka hom ekolu, i oia ka oi mn ka hanohano. Iloko o keh hapei U, he mea inakemake nui loa ia Seremaneda e halawai me Losinehama, i hoomaka ai oia i kana hana, aka, aole nae e hiki. A ma ke ahiahi ana iho, ninau aku la o Seremaneda i kona kuene lawelawo maialo ona, 44 AoHe anei he manawa holoholo kaa o Losinehama i kekahi la r* 1 aku la ke kuene, " He holoholo kaa no, ma ka liora eiima o kela ia keia la e hoioholo kaa*i; M Ninau hou ua Serrmaneda nei, " 4 E hiki mai ana no anei oia mnanei V* " Ae," wahi a ke kuene. la laua no e kamaUio ana, hana mai ana ke kahu kaa o Losin«hama i na lio. la manawa, puka ae U o Seremaneda mai loko mai o ka haie, a holohoio ae U ma ka Unai o ka hale maluna, e hoike aoaia ia no ka hiki mai o Loainehama, e iike me kana oleio kaena, mamua o ko Uua pili ana me Raukesiia Abenera. A i ka holo iiw mni o ke Alii wahine a

hiki maUlo o ka hale a Sc-remaneda e noho nei, oiai e hoike ana ua Seremaaeda eei ia ia iho; ia manawa, haawi ae U o Losinehama i kooa aioha i ke Italia, ma ke kunou ana, e iike me ke mloha i haawi muaia aku ia b, mai a Ser«itae<ia aku. ke|ClJi|j|p* a i ku*lp& kaa, o ka hofe ana mi&no hale oiu, o ka holo tto ta hoto ibft a : lg||r ika Alii. ' - Ehf;la ok&jK>ho ana o SereisißiiedU ma > kona hale, aole oia i ike hou ia Losinehama, ;a i ka eono ooaiao ianei malaila, alaiU, he jmea kaumaha loa ia ia Seremaneda, no ka ?mea, ua kokoke loa mai ka hookoia'na o ka . Raukesiia oieio kaena, no ka mea, i iho la o Ser£ißaneda iloko ona, oiaio, e lilo aoa kitfa-:Waiwrti a pau ia Raukesila, no ka mea, ke ike nei wau i ke kupaa io o ke Alii wahine o Sepania nei." 1 kekghi ahiahi, hoouna mai U ke kauwa i umi mau kaikamahine puupaa i hoohaumia oieia, a lawe mai U ka Luna Koa Nui o ke Aiii imua o Seremaneda ; me ka oieio aky, 4k Ua iawe inai rtei wau i keia poe kaikamahine i hoohaumia oleia, e like me ka makemake oke kauwa wahine ake Alii; a o ka mea nu e makemake ai, e iawe no oe e ihookamaaina ia ia ma kou wahi nei. M j I mai ia o Sereinaueda, " Auhea oe, aoie lo'umakemake e hanaia ia mea imua o'u | ma ke ano haumia maloko o keia wahi, aole ino ia o ko'u kumu i hiki ai maanei, aka hoi, le hoomaha wau ia'u a pau na la he umikuImamalua, aiaiia, heie aku." i O kein ka oleio hoakaka a Seremaneda, | no ka mea, aoie nae ia o kona manao maoii, |aka, ua makemake no oia e hana aku i ka imea i haawiia mai ia īa, aka, i mea e oi aku |ai kona maikai mamua o na kamaaina, no|laila oia i hoakaka'i ma ke akea, i kuhiia ,mai ai oia he kupaa, a he hoopailua loa i na mea haumia o ke ao nei. (,lole i p«u.)