Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 21, 23 May 1863 — Na Palapala. Olelo hoakaka i ka lehulehu, no na olelo a K. B. Kaiwinui. [ARTICLE]

Na Palapala.

Olelo hoakaka i ka lehulehu, no na olelo a K. B. Kaiwinui.

ICuokoa t ; Aloha oe: H («luolu oe e hai nku i ka lehulehu no ka Kaiwinui mnu olelo ano ole imua o lJ poe heiuholu Pakipika. Ho hoomaloka paha o Kaiwinui, he hoorian:i o paha kona. he hoahanau paha, he ~»wao palm, he heluhelu Palapala Hemopalui ? He ike hohonu paha, he ike papahn. he ike pono paha, he lohe paha, iCn:i p.)ha keia nmnao, no hai paha, elua ekolu jx\ha ? Aia nvA k a Helu 2S okn PaJsipikaUn*> k1 ma ka Helu 17 oke Kuoioa ka'u, e naiJ oukou uie ke kaupaona like, (ua he\va wa Ut ao j e ua hewa paha oKa *> r «ui, aole paha ?) Ama ka Helu 30 oka ua pane hou mai o Kaiwinui roe o ka olelo ano ole. i na olelo a Kaiwinui ma ka Helu Pakipi/ea, 4i I ka la 8 o Aaperila, ua o Kaheaku ma ko*u wahi, he olelo "* , \rahi ana, i kii mai nei au ia e huli kakou ma keia aoao hoomanaiSu» aia i hea iu hoomana ? Aia malalo o P» u °*aina, na wai la hoomana ? Na Waahia. ka wanana a Waahia, ma.ka pule mua 1 e hiki mai ana hemai ahulau nui loa, 1 ka malamu o lune e pau loa ana na *o&ka ln e U a haole ika make. ka lua o ka wanana, o Kauai, o Maui, 'Hawaii, e lilo ano i ahi pele, ekolu hoimoHawaii e lilo ana i moananui, o Puna, ' o Hamakua, ame na oielo liilii eae i 10 °puka ia. holo ln anr j 0 Kaiwinui a launa

Waahia no na mea ana i lohe ai ia Kaheaku, aole, oia lohe wale no ko Kaiwinui ia Kaheaku, aole ia Waahia, he oiaio, aole o Waahia i olelo ia Kaiwinui no na mea ana e hoolohe nei, o ka ka raea e knna e hoolaha nei ma ke akea. Hoik« oiaio anei o Kaheaku no ia oleio ana ia Kaiwinui, ehia hoike i olelo ia Kaiwinui i oiaio ai he wanana wahahee o Waahia ? ke i mai nei ka buke hoola, ina hookahi hoike i ike, he mea ole kana ike ana, Kanawailua 19: 15. " Mai kue mai ka mea ikemaka hookahi i ke kanaka, no kekahi hala, a no ka iiewa a ; pau ana i hana hewa ai, ma ka waha o na * ikemaka elua, a o na ikemaka ekohi paha, e hookupaa ia ai ia mea.'' Aia la, loaa pono o Kaiwinui, he mahaoi, a he epa, a he hoopunipuni imua o ka lehulehu, a he hoopunipuni mua no paha kou e Kaiwinui, a o ko iohe ana ia Kaheaku. ka-' pili oe ua Waahia. Aole oe 1 launa iki me Waahia, he maka kou, he maka kona, he waha kou, he waha kona. E maopoopo ai )a he oiaio kau hoolaha ana, aole, nolaila ku'u leta i hoolaha ai ma ke Kuokoa, e manao ana au he naau noonoo kou a me ka pololei, a e hele ana la oe imua 0 Waahia e ninau ai e like me S. D. Keolanui, a me kekahi poe e ae, aole'ka. " Ke pane mai nei oe ia'u he waha kamailio no waahia,a he puohowale, a hehoaloha no Waahia,a hekeeo,a hehuna,apela aku." ' Ua hewa anei keia olelo a'u ia oe ma ke Kuokoa, penei, 14 ua hewa oe no kou wikiwiki ana e hoopuka ma ka lohe wale no, aole nae oe i hele e halawai kino, he waha, he waha, he maka, he maka, a kuka pu, a kaipailio a maopoopo, alaila hoolaha pololei.*' 1 Aole ia he olelo keeo, a he olelo huna, a I he hoole i kou mahnlo ana, a me kou hooki- | ekie ana, a me kou laipila wale ana, he olelo ! uwao ia ma waena ou o ka holoholo olelo a ! me ka mea olelo. E nana iho oe ma ka Ma- | taio 5: 9, " Pomaikai ka poe uwao, noka ; mea, e iia lakou he poe keiki na ke Akua." ; Ina aole o waahia i olele e !ike me kau e t wanana nei, aole hoi he hoike e noho nei e ! like me kou lohe, pe hea kou hoolaha, oiaio | anei ? Aole, nolaila, ua loaa pono oe ia'u ma I kela olelo i kau ia ma ke Kuokoa. " O ka j inea wikiwiki na wawae e helehewa no ia, | o ka mea eli i ka lua e haule no ia." ! He mea mau ka mahaoi a rne ka lele ka- ! okao ana o ka olelo mai kahiko mai o kekahi | poe o keia lihui kanaka, a loaa oe e pane | noonoo ole nei, he maa paha nou mai na : makua mai a loaa oe. Ke i mai nei o Kaiwinui, " no Waahia a uie Kaheaku ka'u kamailio, aka, puoho wa- ; le inaino oMaipelekane," me he mea ala oia i kekehi i kamailio ia aku. ! O kuu olelo ana aku anei ia oe e Kaiwinui | ma ke Kuokoa, " ua hewa oe i kou wiki wiki | ana i ka hoolaha ma ka lohe, aole nae oe i ; hele e halawai kino me Waahia, a kuka pu I a kamailio, nlaila, hoolaha pololei." ; He kokua ia ia oukou o Maemae la ke olelo aku peia, he puoho ia la, he aha kona ; hoopai, e hai mai oe e ka mea i maa i ka ho- | loholo olelo, ke olelo mai nei lesu ma Mataio ; 5 : 38, 41, 42, 44, " He maka no he maka, ■ he niho no he niho, o ka mea e koi mai e \ hele pu meia i hookahi mile, e hele pu meia I elua mile. 1 " O ka mea e noi mai i kau mea e lawe lilo ole aku mai kaii ae oe, e aloha aku i ko i oukou poe enemi. e hoomaikai aku i ka poe \ hoino mai ia oukou." j Aka, aole nae oe i hele ia Kaheaku i kii ; aku ai e maopoopo ai he wahahee, a he hoo- ■ punipuni o Waahia. a pono ai kau olelo ana | no'u he kokua no Waahia. | Aia ma ka pauku aha o kou kukulu maj nao alua ana, mamnla mahope, penei, " ae, | ke pono ala oe ilaila." ua ike iho la ka oe i | ka pono o ka'u olelo uwao ia oe, kai no o ka uwilani ka pono, i lohe aku o hai hookupu ia oe. Ke olelo Pake mai nei o Kaiwinui, ua hoj o ia aku wau i kana hoolaha ana, inenei. | *' e hiki mai ana he mai ahulau, e pau ana j na kanaka i ka make, o Kauai, o Maui, o ! Hawaii, e liloana i ahi pele." \ Ua ae aku au ma ko'u lohe io, a ua hoo | le aku au ma kekahi mea. Mataio 5 : 37, !" O ka ae, he ae ia, o ka hoole, he lidole ia, | o ka mea oi aku i keia no ke ino mai ia." | Ma keia mea, he oiaio kuu olelo uwao I akahele ia Kaiwinui, a he oiaio hoi kuu ! uwao ana mawaena o Kaiwinui, a me Waa- | hia, malaina aole i olelo o W aahia e like me \ kau e hoolaha nei, a ina ua olelo heaha ko'u I hewa ma ia mea. | Nolaila, e maopopo auanei he kokua ole | au ia Waahia ma kuu ae ana aku i keia, a | he huna ole e like tne ka Kaiwinui e hoola* \ ha nei raa ke akea. j « Ke olelo ifiai nei, ua pono ke aupuni ma j keia hoolaha ana a'u V* Ke pololei ke kumu ; kahi o ka oielo i hiki ai, aka, ina ua apo j wale ae oe ma ka maa o kou waha ina olelo pono o!e a hoolaha, auhea ka pomaikai o ke aupuni i kau olelo I O ko kamailio ana anei me Kaheaku, o ko uwilaui auei* hoolaha wahaheeme ka \ lohe oiaio ole, o ko kaulana anei ma ka hoo- | iaha ana, oia anei ko ke aupuni pono ? ] " Ua loaa keia hoōpai »a fehova no ka hoi hope o ua knnaka i ka hewa, hula, inu rama, inu awa, hoomanakii ?" A heaha ka hewa o ia olelo a'ū ia oe, kai no o lehova ko kakou

Akua o keia wa ; heaha ka hewa o ka iohe alua ana, a me ka lohe akolu aoa. " Ua poloki anei ka wanana ana a Waahia, i noho mau ai oe ma ke alo o keia wahine hoomanakii ?" Aole a'u olelo hoapono no Waahia, ina e koole kana wanana, a ina e ko ka wanana, alaila, he hoapono ka'u hana ia Waahia, e like me ka olelo kauawai a ke Akua ia Mose. ma Kanawaiiua 1S : 22. A i olelo aku kekahi kaula ma ka inoa 0 lehova, a i hiki ole mai ia mea, aole hoi ia e ko, oia ka mea a i olelo ole mai ai?" Aia ko'u la i lohe oe, ame ka poe naauao uhane a pau loa. Aole au i ike he kii ka Waahia, e like.me ko na Halepule o ka pope, no ka mea, he £uke Baibala ka'u, a o fehova ka'u e pule nei, a me ka Waahia, oia kuu mea i olelo ai ia oe e hele pono a ike me na maka, i pololei ka oielo ana ma ke akea. ' "Ke oielo mai nei o Kaiwinui, ina he oiaio ka Waahia, he oiaio kanā kumu olelo ka make o ka poe hewa, a pela aku?" Aole no paha oe i lohe he oleli hooie keia i na kumu, he olelo manaoio ika lakou. Mareko 16 : 17, 4 * Oia no na ouli kupimaha e pili aku i ka poe e manaoio mai ia'u, ma ko'u inoa lakou e mahiki aku ai i na daimonio, a e olelo no hoi lakou ma na olelo ano e. j E Kaiwinui! e Kaiwinui!! aole anei no | kou ike ole i na kiko eleele o ka Palapala Hemolele, kou mea i hapuku opala ai e like me ke Kao, a nolaila, e ala ae kou hiamoe a e holoi i kou mau maka i ka wai, a e ; kawele hoi i pau ka poaeae a kunahihi hoi, |alaila, nana iho ma 1 Korineko 12: 4, 11, 1 " Ua nui nn haawina hookahi no ka Uhane." | A i kekahi na hana mana, i kekahi ka i wanana, i kekahi ka īke i na uhane, i kekaihi ka olelo i na olelo e, a~ i kekahi hoi ka i hoomaopopo i na olelo ano e. | Nana hou iho ma ka pauku 28, "Ua hoo|noho mai ke Akua i na mea maloko o ka |Ekalesia. o ka mua, o na luna olelo, o ka 'lua, he kaula, o ke kolu, o na kumu, a majhope o lakou na mea hana i na hana mana." I Aia kou lalau ame ka ike ole, au e olelo inei me ka manao kanaka, hookahi wale no jwaha olelo o ke Akua, e ao o haule oe i kaj hi o Samuela i poholo ai, i kona mahalo waI le ana ia Eliapa mawaho me ka ike ole i ka jnaau. Iloko anei oe o ko'u opu e ike ai ua i huli au mahope o Waahia, a e loaa ai au he | hoa aloha nona, a he kuka no kana olelo. j E kali kaua a hiki īka malama o Mei, a ! me lune, i ikeia ka oiaio, hewa anei ia olelo i kali a'u ia oe, kai no o ka pololei hoi ia, ina ; e ko ole, he wahahee io, a ina hoi e ko, pehea iho la oe e Kaiwinui, aohe hewa oia ina he opu ahonui kou. " O ka mea wikiwiki na wawae, e hele ! hewa no ia ?" Ae, he pena paa keia nou, , le e hiki ia oe ke hoano e e like me ka Leoi pati, ma kou waha he ole, ma kau hana ana ua like, e hele puia mai e oe me Kaheaku a launa pu ine Waahia, ina aole oe e |wikiwiki, aole la hoi e paholo pu iloko o ke--lia olelo a'u ia oe, a no ke kupono ia oe, ka liki wale ae la no. i Oke ano nui iho la keia oika'u mau olelo |uwao ia oe i lohe oe e Kaiwinui, " Ke olelo : inai nei oe i kuu kamailio wale aku ia oe jme kou pane ole mai ia'u." | Ae, nolaila, ke ae aku nei au ia oe, ke hai ' mai oe he hewa ka uwao ana mawaena o na mea hoopaapaa, a hoonaukiuki paha, a he , kanawai aina e waiho nei roa ka aina o Mae- ; mae, e nana aku oe ia Elisai me na keiki he kanahakumamalua, heaha kona kuleana i na bea elua, no ka mea, na ke Akua ia ? Oia kai hoopai i ko Elisai enemi, E olelo mai paha auanei oe na ka inana ia o ke Akua, aohe olelo malaila i kakauia pela, ina e nana oe, aka, ua ike ka hea he mea maikai ka uwao, e like me a'u. Pela o Balaama me kona hoki, aole nae i pane aku o Balauma i ka anela, i ka hoki no, a heaha ko ka anela kuleana ia Balaama i pane niai ai oia ma ka aoao oka hoki; e hai mai oe e Kaiwinui i maopopo he pono ole ke olelo, o kau ka pono o ka lalau ike ole. Ke olelo hou mai nei o Kaiwinui, *' Ua hiki inai na kumu e wanana maloko o na makahiki he kanaha," e hai mai oe i kuu ! hoole ana ma kau olelo mua, a i ole ia, na ; kou opu keemoa ae ia mea. | *• ISo ke aha la oe i noho pu ai me ka poe [ hoomanakii ?" Ae, ua noho pu au ine ke kaimailio, na lohe i ka Waahia olelo, eia nae, ; e hai mai oe ma ka buke hoola, aole ma ka I enemi kanaka, e like me oe, ** Ke olelo mai ; nei o lesu, i hele mai nei au i ke ao nei no !ka poe hewa, aol? no ka poe pono e like ine Kaiwinui, e aloha i kou enemi, i na e pololi ie hanai, i na e makewai e hooiuu, aole o ke | pale e like me oe." | «* No ke kapa ana mai anei a Waahia ia !oe he Mesia e Kamaipelekane," ea! oia kou lalau a me ka mahaei, he naaupo anei au e ilike me oe, he lalau wale anei e like me oe, he kamalii anei e like me oe. | ** No ka wanana anei a Waahia ko moku, ka Lunamakaainana, ka Halelaau, a me ka j Waiwai ?" Heaha kou kuleana olaila. he kuhalahala waiwai ka paha kekahi o ka maIhaoianaae, a ma ua wanana o Waahia, : heaha kou poho ? A ina ua hoolohe au i kana o!e!o, heaha kou poho malaila, pau kau, ■ ihhune oe, malama paha he ilihune kahiko ;no kou, a he nele mua, a he makilo mua, a pehea, poho anei oe, ea ! ao kou ilikole ana no mamuli o kou palaualelo, a me ka hoopau wale i kou manawa ma ka holoholo olelo, o |ia ka kou mea e hiii lalau wale mai i ka lako o ka poe lima hana. i Aloha au ia oe i ko Hlo i haku inoa no i Waahia, a ine ka K&maipelekane, a he euemi ae nei maua nou, oia ka mea i pau ai o i ko puolo nalo i ka helelei, a ilihune jkou hemolele imua oke Akua, o kaC olelo !hoouluhua a meka hoonaukiuki. O ka poe koaka, mahaoi, ialau, a me ka jpoe naaupo ke puni i kau ele!o, o ka poe ma ka naau, aoie e puni ana, ua Uke lakou ma ke kumu o kau oielo he lawe llau. aoie lawe kumu. ! Nolaila, e noonoo oe, a e heie ae e mihi ia'u, a i ole ia Waahia, i ole oe e hoopiiia ma ka laipila wale ma ke akea. Aloha ka īpoe lehulehu, E. P. Kimaīpklekane. Honalulu, Mei IS, 1868.