Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 22, 30 May 1863 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Na Nane Apiki o kuu Buke

1.     KA MANU I HANAU I KA IOLE.  Ma kuu buke iki, he wahi nane apiki, he pukahee ke ano, he kupono : He Mauna e hookohi ana, kupinai ana na wahi a pau i kona kahea ; lulunui nui ka poe makaikai, me ke kuhi iho e hanau ana i ka mea kamahao; noloko mai o ke Taona i oi mamua o Ladana a me Pikina, hoea mai heaha? I hanau mai ka hana he Iole. Ua kaena o A. M. Kuhele, me kona poe nana i hawanawana, "i ka oi o kona pini, i ke kahe o kona inika," i mea hooiaio i na olelo hooioi o kona poe Bihopa, mai a St. Paulo mai lakou. Nui ka leo kupinai a wawalo na Taona nui, a i hoao iho la ka hana e hoike i Kuauhau Moo Bihopa. Aole iho la. Aole i akaka ko Parker Bihopa ana ; a hiki ia Barlow, pilikia loa. Nui mai la ke kanalua no Parker, ke poo o na Bihopa o Enelani.

1.

1. 2. KA RANA ME KA BIPI. Aia no i kuu buke iki keia wahi nane apiki: he palau ka moolelo, he oiaio ke ano o loko. Ua ike kahi rana i ka bipi nunui. Aole paha i like ua wahi rana la me ka huainoa, ua kuko no nae e nui e like me kela bipi. No ia mea, kikookoo ae la kona mau wawae, hoomohala i kona mau lala, hoopehu i kona kino me ka makani, a olelo iho la i kekahi hoa ona, "E nana mai hoi paha oe, ua nui paha wau e like me ka bipi?" Hoole mai kela, "Aole." Hooikaika hou un rana nei e kikoo kona mau lala a pehu knoa kino, a olelo iho la, "Ua hiki paha wau me ia ea?" Aole. "Eia hoi ha?" Aole no! ole loa, aole oe e like aku me bipi. A no ka nui loa o knoa hooikaika ana, pahu maoli ia a make loa iho la. Aloha ino!

1.

1.

Auhea oe e A. M. K., ua makemake oe e nui ko aoao Enelani me ko ke Katolike, ua haanui oe, hoopehu wale i na olelo makani, kikoi aku kou mau lala ia St. Augutino me St. Toma, Beteka ma, na punahele o ka aoaoa Katolike Roma; no ka pehu loa, o kou pehu no ia a moe i ka wai. Make oe la i kou komohewa ana ma ko hai kuleana. Auhea oe, e hele oe ia Aeiou Y. M., aia no ia ia ke kaulahao, ke Tuea helepololei o ka oiaio, ka lama oiaio o ke ola manawakolu, ka nani ka oiaio e hiki ai i ka lani kiekie loa, a ma o na la oe e hoounana iho ai, e loaa no ia oe ke kuleana o ka lani, aole e loaa ma ka aoao Enelani, a me na aoao e ae he nui wale e ku mai nei, ua pili hoi me ia ka pohaku kihi o ka oiaio, e hoolei oe i ko wahi apana kaula paapaaina wale. E hopu oe i ke kaula e paa la me ka heleuma, a e loaa i kou moku ke kahulihuli, a me kulanalana ole i na poino ili wale mai a ka enemi, alaila, nui ko aoao Enelani, a me ko lalani Bihopa o ka aoao Katolike Roma.

3. O IEKO I AAHU I NA HULU PEA-KOKE. Ma kuu wahi buke iki no ua wahi nane apiki hou nei, he pukahee no ka olelo, he kupono nae ke ano: I kekahi la, ua loaa i ua lako nei, he mau hulu Pea--koke, a kapili ma kona kino, o kona hele hookano no ia me na Pea-koke oiaio, e kilohi ai a e akena ai i kona maikai, kuhi iho la ia, ua maikai kupono, a oi aku paha kona maikai mamua o na Pea-koke; nolaila. loiloiia knoa aahu hoopili wale, heneheneia, nemanemaia, akaakaia, a hukiia kona hulu hoopili wale kona. A i kona hele anaaku i kona poe hoalike, ua kipakuia mawaho o ko lakou anaina. A he hoka ka mea i loaa ia ia, a me ka hilahila.

E. A. M. Kuhele, ua lawe wale kou poe Enelani i ka inoa Katolika, me ka olelo ana iho he kuleana ko oukou ilaila, kuleana ka auanei! Nawai i haawi aku ia oukou? A no ko oukou ano lawe wale; nolaila, hoohewahewaia oukou e ka poe Pope, a me ka poe Hoolepope. Ina paha i malama oe i ke ano o ka Ekalesia i ka wa ia St. Augutino, Toma, a me Beteka ma, ina ua hookipa maikai ia oe e Aeiou Y. M. ma. Ina no hoi paha ko ano e like me ka wa ia Edward VI., ina no paha, ua hookipa mai o Rev. Kalaka a me Rev. Kamika ma. Ua kahuli no paha kekahi poe Episekopale, ua kahuli hou mamuli o ke ano o Pusay; kainoa he Pea-koke oe, aole hoi ha! he hulu kapili wale hoi ha kou.

4. KA HONU A ME NA KOLOA ELUA. Ua piha kuu buke i na nane apiki; eia keia olelo pukahee, o ke ano, ua oiaio nae: Ua ike kahi Honu i ka Aeto-lele-lani, ua akenui e kauaheahe meia iloko o ke aouli. Nolaila, kukakuka pu ia me na manu Koloa elua: "na maua no e hapai ia oe a hiki aku i ke aolewa." Ua holo ka olelo e pii ka Honu ma ia wahi malihiai, hoomakaukauia ka laau, puliki paa ka ka Honu i ka laau me kona waha. "E paa oe i ke kookoo," wahi a na Koloa; o ko laua hopu iho la no ia, ma kekahi welau kekahi, a ma kekahi welau no hoi kekahi, a iwaena hoi o Ledi (Honu,) a pii pu aku al ia me na Koloa elua. He nuhou keia nana wahi ana i makaikai aku ai. "Eia o Ledi Honu! Eia o Ledi Honu, "owau no ia, mai noho oukou a henehene mai." Ua poina loa o Ledi i kona ekemu ana, no ka mea, haule koke oia ilalo i ka oaka ana o kona waha, a ua make loa.

Auhea oe, e A. M. K., ua puni wale oe e like ka ka Honu, ua kukakuka pu oe me na Koloa ano e, hoao oe e pii me na Aeto. Nanaaku la ko Hawaii i ko pii malihini, ua hulo no i kinohi, a i ko ekemu ana, ua haule oe, no ka lalau i ka pii i ka lapa manu ole. Ua hai hewaia ko Parker makahiki i poniia ai: hele imua, hoi i hope. o ko make no ia. Aole i akaka loa ko Parker poniia ana. Ma na mea he nui, ua ao pololei o Aeiou Y. M. ia oe. E aho oe e hele ae iona ala, i lilo oe i Aeto a-i loloa, a kauaheahea oe i na lani kiekie. aole oe e haule hou.

Ke Kaao o Kana Ka Mea Loihi. Aole m kuu Buke iki keia kaao apiki, ua paanaau a kamaaina i kanaka keia kaao. He kanaka loihi (loloa) loa keia, he uhini wale no o Golia ma ka hoohalike ana; mai Molokai a Hawaii kona wahi moe; aka,  he ole loa ia ke hoohalikeia me ka pope a A. M. Kuhele i manao ai. Mai Italia a Beritania.  Kupanaha maoli ka loihi o ka wawae o keia pope hookano! wahi a ka enemi ka oiaio.

Eia hoi na ninau kupono i laila. Ehia na mile mai Italia a Beritania? Ehia kapuai ke kiekie o ua pope la? E ku ana anei, e moe ana paha i ke kau ana o kona mau wawae maluna o ke Alii? Ina e ku ana, e pii paha kona poo maluna o ke aouli, aole anei e make i ke ea ole? Ina he moe, aole anei e eha kona kuamoo i na mauna o Helevetia? Aole anei i pepe ko Ionae a-i i ke kaumaha? Nawai i kukulu i hale kupono no ua pope la? Nawai i kapili o ka puka komo o kona halepule? Ehia ili bipi e lawa'i kona paa kamaa? Ehia iwilei paina e lawa'i kona kapa Kahuna? Ehia hoi kapuai ke anawaena o kona papale?

Ke auau ana a me ke kahi ana i ka umiumi o ka ekalesia. He ekalesia maemae ka ekalesia o Peleula, he pulapula ia no ka ekalesia i hana hou ia e Heneri VII. Ua kuhi o Heneri, ua lepo kona ekalesia, o kona hoao iho la no ia e holoi, a hopu ino i kona mau wawae, a i kona hopu ana, ua hemo kekahi lala o ka ekalesia Katolika Roma, hulihia ua lala nei, a palaha a haule mawaho o ke kahua oiaio o ka ekalesia o na Aposetole, a ua kukulu houia maluna iho o ka lima haumia o Heneri VIII, oia no ia e ku maloo nei ma ka lima o ka Moiwahine o Beritania. Hoao  iho la o Heneri e holoi i kona poo, a e kahi hoi i kona i kona umiumi, o ka lepo kelekele haumia, ka lima puni koko, a me ka lawe wale, ke sopa holoi o kona poo a me kona umiumi. a no ka wikiwiki ino i ke kahi i kona umiumi, nolaila, ua moku ka puu kania-i o ua ekalesia la. He poo nakekeke, ke poo o ua ekalesia la e ku la. Ua hoao iho la nei o A. M. K. e hoike i ke ku ana o uaekalesia hou nei ma kekahua, ua hoao no hoi e hookui i na apana helelei mai ka ekalesia aku, aka, aole nae he pili iki, ua helelei loa a nele loa maoli no i na pomaikai uhane.

Auhea oe a A. M. Kuhele, aole loa wau e mahalo ia kaua ma keia kamailio ana, ua kuhihewa oe a pii i ka lapa manu ole. Aka, o Aeiou Y. M. ka'u e mahalo nei, ua hoike ponokeia ia oe i na umiumi o ka pololei a me ka oiaio maoli, a ua kuhikuhi no hoi ia oe i na pakele, na hookalapua, na pali kiekie e hiki ole ai oe ke pii, na luapa-u hohonu o k   ahi au e ku ala.

Maihookuli i ke ao a kou hoa ia oe, o like auanei me Kaupokaneiahuea, ka hookui pinepine i ka pali o ke kuhihewa, a nahaha ka waa. Haalelei ke alanui o ka  oiaio, a me ka leo hoopakele i ka make. E aloha auanei.     L. Makakihi.

He kanikau no Kahawau.

He kanikau aloha keia nou e Kahawalu,

Kuu pokii, kaikuahine i aloha nui,

Kuu lei mae ole i ke kau a kau la e-a;

Akahi no kau e mae ai, ua akoia e ka eu,

Ke kolohe, ka hookalapua o ka aina hanau,

Aloha ino no kuu kaikuahine, kuu muli e,

Kuu hoa o ka uka anuanu o Hauli la,

O ka ua leo nui nehe i Maunaleihale e-a;

Akahi no kau e mae ai, ua akoia e ka eu,

Ke kolohe, ka hookala kupua o ka aina hanau,

Aloha ino no kuu kaikuahine, kuu muli e,

O ka ua leo nui nehe i Maunaleihale e-a

Aloha pa koni hui wela i kuu ake paa;

Ke loku wehenei i ka pili a ka manawa,

Helelei pu no me ka pua o kuu waimaka,

O ko'u makamaka o ke kai malino o ka lai,

Kai wawalo hone lua i ka hono o na moku,

E kani hoene ana i ke kula o Awikiwiki.

Ua wikiwiki mai au i kou pilikia la e-a;

Aole i loaa kou ola, ua hala i ke ala hoi ole mai.

E Kahawalu e-a, e hoi  mai e halawai uhane kaua;

H uwe, he halialia aloha ia oe la e-a.

Kuu kaikuahine nani laha olei ka aina,

He hikuhiku no o na kaikamahine,

He ahi lelel wena i ka muo o ka hala,

Ua hala ka uhan ka hoa pili o ke kino,

Ke noho la i ka poli o ka makua mana loa,

Ke paiauma nei makou, me ke  kaumaha pau ole.

Na makua, na keiki, na makamaka no a pau,

Ke uwe alala nei o mama, aoleia e na ana,

Ua lupea pu makou i ke kaumana i ke aloha,

E Kahawalu e-a, e huli mai, he alo he alo,

He aala kupukupu ka uka o Mahipali,

I ka poai hele ia e ka wahine kui pua lei,

E noho nanea ana paha i ke kui pua rose,

I kahiko no ke kino lauakea o ka wahine,

Ua hala ka nani Isaboka ke aupuni,

Ua kuu kou luhi, ua kaa ka uhane ua nalo i ke ao,

Auwe kuu luhi, kuu kaikuahine oka uka o Kaumalumalu;

I walea ai maua i ka hua mua o ka ike a me ka noiau.

Kuu hoa hele o ka uka iu makamaka ole o Papenene,

He u me ka minamina ia oe ia i-a,

O oe no ia e ka pua saliana hookaukanaka o ka uka,

I kupu mai a ohaoha i ka luna wale la e Hikiau,

Ke auau la ka uhane i ka wai maemae o ka lani,

Ua kakaa ka lani, ua ino ka honua i kou hele ana,

Wehe mai nei ka pili a maua, ua kaawale ka noho ana,

Nahae iho la ka paku ka pale umauma o ke kanaka,

Ua niniaole ka manao; ua noho i ka hale makamaka ole,

Awe kuu pokii, kuu kaikuahine o ka iu ma kani he eka.

U ka mea aloha, ua nalo, ua pau ka ike ana; ua kii mai ka make,

Ua huna ke ao uli, ua lawe ka make, ke paa mai nei ka lua, aole hiki aku.

E mahaloia ke Akua, no kona kokua ana mai, Amene.    L. W. Kanealii

Holualoa, Kona, Hawaii, Mei 13, 1863.

He kanikau no Hiikau.

He u he manaolana,

Me ka minamina ia oe,

I kou hele ana i ka la 1 o Peperuali.

I ka hora umi o ke awakea,

Haalele ka uhane i ke kino.

Kaili ke'a pau ka hanu,

Hele i ke ala hoi ole mai.

Noho makou me ke aloha,

Aloha ka makani-wehe kapa o ka aina,

E wehe mai ana i ka pili a kaua,

I piliia ka ua me ka makani,

I aloia ke anu me ke koekoe,

Koekoe kanahele ua hala oe,

Ke kuleana, ka makamaka oia wahi,

E walea ai iu-a uka nei,

Kuu kane mai na kuahiwi elua,

Mai Puukaeo no a Hoauloa,

Aloha ia wahi a kkaua e hele ai,

E hoomanawanui ai,

I ka ua a ka hooili,

E alo aku ai i ka wai o kanahele, Hele oe ka hoa ohumu o kahi mehameha,

Hoa kuka hoi o ke aumoe,

Kuu hoa mai ka hale palai o kaimi,

Mai ka moena hoeha ili ke noho,

Noho hoomanawanui i ke anu a ke kehau,

I pupuu a mehana i ko aloha,

Aloha ka hoa pili he kane,

Mai ke ala makamaka ole ke hele,

Aloha ka i-a makanahelehele o kukapoki,

Ka i-a hooikaika pu no me ke kino,

Aloha o Omao i ka ai a ke kanaloa,

Aloha ka loko manu me palapu,

Aloha o Ohuauli i ka i-a hoeha lima,

Auwe kuu aloa e.     Na Maele.

Hoike ka hoopunipuni o ka apana Hawaii.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

E hiki paha ia oe ke hookomo iho i keia wahi puolo ma kou kino, a nau ia elaawe hele aku ma na palena o ka aina, i ike mai ai na makamaka o kaua, mai ka la hiki i Kumukahi, a hiki aku i ka welo ana a ka la i Lehua, kekahi hana kupanaha loa. Penei noia, o Keau oia ka inoa kanaka o Kane oia kekahi inoa akua, a o Kanaloa ka lua o ke akua ona. Eia ka hana a ua kanaka la, a me na kua ona, o ka olelo i na kane a me na wahine, a me na keiki, e hele nui i kona hale, i ike i na mea hou, oia hoi ke dala, he halii noloko o ka hale, a me ka ulu o ka awa iloko o ka hale, a me ka hainaka he lele ae iluna mehe manu ala, a huli iho ilalo ua piha pono i ke dala, a me ka hai aku i na ea a pau, o kana mea e koho ai i dala ko loko i pohaku paha, oia iho la no, he dala, a me ke koho aku i ka ua e malie ae, ua malie ae la, a me ke koho aku i ka hekili e kui iho, ua kui no, a me kekahi hana e ae no he nui wale, a o keia mau mea i hai ia ae la maluna, ua lilo i mea ole, no ka mea, ua hai ua kanaka nei he ahaaina nui, ia la e hoike ia ai na mea kupanaha a apu ana i olelo ai, a me ke kui ana o na hekili ikaika ewalu, a me ka ua nui loa, a me ke ku o na i-a eha, oia Kekule, ka Opelu, ka Aweoweo, a me ka Oio, oia na mea kupanaha ke hiki i kala e ahaaina ai, ua hele nui mai kekahi poe ma kahi kokoke, a o kekahi poe ua makau no ko lakou lohe ana he ua, a me ka hekili, oia ko lakou mea i noho ai, a i ka hiki ana i ka la i olelo ia ai o ka aiaaina, ua piha pono loa i na kanaka, a me  na wahine, a me na keiki, o ke kumu o ka hele nui  ana mai o na kanaka e ike i ke dala luhi ole, a me ka awa luhi ole i ke kanu, a me ka i a luhi ole i ka hana i ka makau, a me ka hainaka lele mehe manu ala, a me na meano apau i hai ia eai, ua lalau i ka pali o ka lalau i ike i ka haka lewa i Nualolo, i ke kai.

Eia kekahi, o ka inoa o na kanaka, a me na wahine, ua kahea ia mai ma ka inoa kapakapa, a ona inoa mua o lakou ua pau i kiolaia. Penei na inoa o na kane ewalu i kaheaia, o Kane, o Kanaloa, o Kukaenaakane, o Kukauahikane, o Kawehenaokalani, Ka pikookahonua, o Lono, o Akua, o Papaenaena, o Hakikaikookamoana. Eia ka inoao na wahine, Puakailima, o Kaulapaokalani, o Kaualaokalani, o Keaouliokalani, o Keokoo. kookalani. a kaulele iho keia mau wahi inoa o Kahooppunipuniokalani. o Kawahaheeokalani alaila paupono na inoa oua poe nei i huli malaila. E-o e na hoa o huli ma keia hana hoopunipuni. a Keau, a me kana mau olelo wahahee, a me kana hai aku i na mea a pau, he Akua ia. e nanapu mai kakou aha mea Akua, o Kamakua, o Kekeiki, Kauhanememolele, a o Keau ma Mahaulepu. Uhu pau pono kauna, kupanaha maoli, he mea hu wale maino ka ke dala ma ke koho wale aku no, i na meia, ua makehewa ka holo ana i Keomolewa i ka huli dala, no ka mea, he luhi ia dala i ka hana aku, ma Mahaulepu nei, aole luhi, nui loa ma ka hale o Keau, no ka mea; he mana ame ka ike iaia. Ahukupanaha i ka la i Mana, kau a mea he wahahee, eia no kekahi ma kona hale aole e komo ka poe hewa o haumia ka ia, e mee a ke kanaka pono, aole wahi hewa iki, mai mua mai a hiki i keia wa.

Eia kekahi mea nui loa, o ka olelo o na mea a pau e olelo nei, he'lii, mea iho no he'lii, me ka olelo aku i kona poe e hele mai mahope ona, i loaa ole ka mai, ke hiki mai ma Mahaulepu nei, no ko lakou hoolohe mahope o Keau, a me ko lakou hele pinepine i ka pua ilima, i mea e mohai aku ai i na Akua o lakou, e na makamaka e, e nana pu mai kakou i keia olelo kaena a  ka apana Hawaii, aole no hoi o ka olelo ma ka mea kupono. ohi wale aku la  noma ka mea kuponoole, e ka Nupepa Kuokoa e, e eleu oei keia wahi mea hou i ike mai ai nahoa o kaua, i laha aku keia hana wahahee ma Kauai nei

D. Kuupau.

Koloa, Kauai, Mei 20, 1863.

Ka "Nupepa Kuokoa."

Hooopuka mau ia ma Honolulu

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00 no ka makahiki,

Me Ka Hookaa Mua Mai.

Na Olelo Hoolaha aole i oi mamua o 20 laina no ka hoopuka hookahi ana. $1.00: alua komo ana. he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.

Kanikau -- he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 2 keneta no ka lalani hookahi - penei: he 25 lalani, $0.50; 50 lalani, $1.00; a pela aku.

Ka Uku No Na Olelo Hoolaha - ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai

O Na Uku Pepa A Pau E Hookaa mua mai no - aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.      H. M. Wini. (Luna Pai)

Ka "Nupepa Kuokoa."

Is published in Honolulu

Every Saturday

$2.00 per annum........in advance,

Advertisements not exceeing 20 lines, inserted for $1.00; twice for $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid in advance.

Kanikaus will be charged 50 cents per page.

Payments for Advertisments, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

All Subscriptions must be prepaid. No names, either of foreigners or natives will be inserted on the subscription list, until paid for. This fule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

H. M. Whitney.

Publisher.

Volume I of the Kuokoa, bound, for sale, $4.00 each.

Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound volumes, by paying $2.00.

Olelo Hoolaha

Ua hoopii mai o Kamahiai k, Kue i kana wahine o Kalaaunui, no Wailuku, Maui, mamua e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kalaaunui, i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano Ioane Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 17 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. Brown

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Mei 21, 1863.      79-2@

Olelo Hoolaha.

E ike auanei na kanaka a pua loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, o na mea Lio i nalowale, ma Maui Hikina a me Maui Komohana nei. Eia ma ko'u lima kekahi Lio hele hewa, kahi i malama pono ia ai, he Lio Kane Keokeo makole, me knoa hao kuni, eia (U), he hao hou keia, ke kuni kahiko, eia T. K. ma ka uha hema, keia mau hao kuni i haiia ae la maluna, oia no kona mau hao. Ina e kii mai ka mea nona keia Lio, me na ddala he umi ($10.) ke lawe pu mai, no ke komo hewa ai nana, me ko'u lilo i ka hoolaha ana, ina kii ole mai a hala na la he 21 mai keia la 15 o Mei a hiki i ka la 7 o Iune, alaila, lilo loa ia'u keia lio.         L. Z. E. Kalaaukumuole.

Puohoowali, Lahaina, Mei 18, 1863.                          78-3t

Lio Helehewa

Eia ma ko'u lima kekahi lio hele hewa, he Lio Kane Keokeo kuapuka, i kunuia i ka hao, penei: H. ma ka uha akau: a ma ka uha hema hoi, penei: K. E pono e kii koke mai ka mea nona keia Lio me na dala elima ($5.OO.) oiai aole i pau na la he kanakolu, e like me ke kanawa: ina i kii ole mai a hala na la he kanakolu, alaila, lilo loa ia'u keia Lio. E maa no au ma Kauluwela, Honolulu, Oahu.   S. F. Kapahu.

Kauluwela, Honolulu, Mei 15, 1863.

Olelo Hoolaha.

Luna Hooponopono Waiwai

No ka mea, Ua hoonohoia ka mea nona ka ino malalo nei, i Luna Hooponopono Waiwai no Puunui, i make aku nei, ma Honolulu, Oahu. Nolaila, ua kauohaia na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ko lakou kuleana iloko o ka mahina hookahi mai keia la aku, a o namea hoi i aie mai ia ia ke poloai ia nei lakou e hookaa mai.

Kahae.

Panoa, Oahu, Mei 20, 1863.                

Olelo Hoolaha.

Ua haalele mai o Kalahoouka ia'u, kuu wahine mareia; nolaila, ke papa aku nei au ia oukou e na Haole, Pake, a me na kanaka maoli, mai hoaie mai ia ia. Ina e hoaie oukou ia ia, aole au e hookaa ana ia aie.

Kahalekauila.

Papaikou, Hilo, Hawaii, Mei 2, 1863.      76-@@

Ke Chathedral Hawaii!

ma ke Alanui Kukui, Peleula.

O ka manawa pule ma keia Hale Pule Kiekie i keia wa, penei no ia: Na La Sabati-

He Ahaaina Hemolele a ka Haku, ma ka hapalua o ka hora 7 o ke kakahiaka: pule ma ka olelo Hawaii, ma ka hora 9; pule ma ka olelo Beritania, ma ka hola 11; Kula Sabati, ma ka hora 4 o ke ahiahi. L@@ani ma ka olelo Hawaii a me ka himeni, ma ka hapalua o ka hora 6 o ke ahiahi; Pule Haole, ma ka hora 7 a me ka hapa o ke ahiahi a mahope iho o ka paa o ka Litania ma ka olelo Hawaii, oia ka wa Babetiso.

Wa Pule o na la e ae.

Ma ka hora 7 o ke kakahiaka, Pula Ahaaina a ka Haku: ma ka hora 9 A. M. pule Haole. (Ma@@:) pule ma ka olelo Hawaii ma ka hora 4 o ke ahiahi. Koe nae na Poakolu, he pule Haole ko la  @@ ma ka hapalua o ka hora @ o ke ahiahi.       75-@@.

J. H. Col.

Luna Kudala.

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Me ke Alanui Alii Wahine.   39-6m

H. W. Sevarana.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Halo Mahoo.

Alanui Aliiwahine.

Oihana Loio!

John L. Nailiili. Aia kona keena oihana Loio ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn ma ka Hale Alii o na Kanaka Hawaii, i kapaia.

O Haleola.

ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai, no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ka oukou mau Palapala Kuai o kela ano a me keia ano, me na Palaala hoolimalima, me na palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, na Olelo Ae Like o kela ano a me keia ano, ka Palapala Hoopaa o kela ano keia ano, na Palapala Mokaki, Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kiwila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.

Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-ly

A. S. Cleghorn, AKE.

MEA Kui LOLE

A ME NA WAIWAI E AE.

Me ke Kui Kukaa a ke Kuai Liilii.

Ala Ma Ka Hale Pohaku.

Ma ka Uwapo.

Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine.

Ma Alanui Nuuanu,

MAWAENA O

Alanui Alii me Alanui Hokele.

Ma ka ahoaho Hikina o Haleola.

Honolulu, Ianuari 16, 1863.    60-@@

KEENA LOIO!

Ua hoi ae nei ka mea nona ka inoa malalo nei, o ka hale kuai o Kapena Snow, K@no,) a ua makaukau hoi me ka makemake e kokua i ka poe a pau ma na hihia kanawai imua o na AHA HOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni. A no ka mea hoi, ua makaukau au i ka Unuhi-olelo kupono, nolaila, ua hiki ia ia ke kakau i na palapala o na ano a pau, ma ka Olelo Hawaii a me ka Olelo Haole. A no ka mea hoi, owau no kekahi Luna Hooiaio, nolaila, ua hiki ia ʻ u ke hoomakaukau i na palapala a au, no ke koe ana iloko o ka Buke Aupuni.   A. B. Bates (Mi Betl.)

Honolulu, Aperila 24, 1863.             74-6m

HALE PAI KII

Ma luna ae o ka Keena Pai o Ka

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii, hookahi wale no dala no kee, he elua dala ka uku i ka pae Pai Kii mua. E paiia no ke kii iluna o ke Aniani a me ka Pepa.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

H. L. Chase (Keiki.)

PAPA MAKEPONO!

Aia ka halu kuai o Lui (C. H. Lewers, Alanui Papu, kahi e kuai oluola ai. Na papa oregoan 1 a hiki 3 iniha. Laau Kaola, oa a me na ou, a me na opaka e a Laau Pa a me Pene pa, Laau aho halepili. aa Ulaula, papa paina. Papa kepa. Pili Ulaula a me Keokeo. Pena Keokeo, Omaomao, Eleele, Ulaula. Poho, Galu, Hulu Pena. Kui o na ano a pau, Laka. Ami, Kilou, Kui Kakiamoena, Kuina Pepa Hoonani Keena. Pani Hale, Pani Aniani. Aniani Kaawale, Pate, Pani Olepelepe.

Eia ka mea kupauaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ke wale keia i Kamelo.

Hala Hana Piula!

Ma ke Alanui Nuuanu, Ma kai iho o ka L@iala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka hale oihana piula. A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike ao oukou iho.

59-6m       F. H. & G. Segelken.

Ana Aina! Hana Palapala Kuai! Ua lawe ae nei ka mea nona ka inoa malalo nei i ke keena o J. W. Aukina Loio, ma ka Hale Leta, ma Honolulu, a ua makaukau oia e ana i ka Aina o ka poe e makemake ana e anaia ko lakou mau Aina: a @@ makaukau pu no hoi au e kakau i na Palapala Hoolilo o kela ano keia ano, me ke kumukuai oluolu no.   W. H. Pease., (Mikapi.)

Honolulu, April 4, 1863.    71-3m

Makemake 10,000 Kapiki.

Ke makemake nei au e kuai aku i 10,000 Kapiki Maikai, a e uku no au i ke kumukuai Kiekie Loa no ia mea. O ka mea Kapii, e makemake ana i @o@ kuai, e pono e hele koke mai ma ko ʻ u Hale Kuai ma Kikihale, ma ke kihi o ke Alanui Maunakea me ke Alanui Hotele. E wikiwiki mai oukou.

67-3m      @. Wilhelm (Wilihema.)

Olelo Hoolaha.

O ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau. e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o Ukumehame, mai ka ali o Man@wian@i, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala.) me ke kao, a me ka hipa, ewalu @@, $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana ku@ kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke @ol@he i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.     

P. Nahaolelua.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki: 31, 1862.   19-@@

Kakela Me Kuke.

Ma ka Hale Pohaku Hou, ma Polelewa kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na Luna no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. Na mea ai, Na Bakeke, Na ipu tini, Na pa lepo, Na Kamaa, Na pahi me na O-O, na apa me na noho, Na ipuhao, Na nobo lio. na ma e kakau. Na pena me na aila. Na mea Mahiai, A me keia mea kela mea.

Me na l@@@ a Dr. D. Jayne.

Honolulu, Dedemaba, 1861.

Olelo Hoolaha i na Kanaka Hawaii! Makai iho o Aigupita ma hope iho o ka Pa o Mahuka! Ka Pa Kuai Papa o Lewers & Dickson,

Ma laila e loaa ai na papa o kela ano keia ano, me ke kumukuai makepona loa, nolaila e naue mai oukou e ike i ka oiaio o kela leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii.

Na Papa Olegona, Laau Hale a me na Pou, Laau Kaola a me na pine pa laau aaho hale pili maoli,. Papa Ulaula Papa aina., Papa Kepa a me Ka Aaho, Pili Ulaula a me ke Keokeo

Kupanaha

Ma keia hale - maanei i wiliia ka Palaoa a ma ka Hana Pahu e like loa me ko Ulakoheo mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua: nolaila, e naue mai e makaikai. Na Pena Keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele, Poho, Koku, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, Laka o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pae, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A pela wale aku. Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko maua wahi: aka, he hilinai no mauamau ke ano maikai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau ia mai ai ka domaikai, i loaa mau ia maua mamua aku nei.

Honolulu, Okatoba 30, 1862

E Makaala!

O wau o Kamuela ka hoa kuai o na Kanaka Hawaii, Nona ka Hale Kuai Papa ma uka iho o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa, "Constitution!" a ke ku mai oia, e loaa ana ia ʻ u na Lako Kapili Hale o kela ano, keia ano, Eia no ke waiho nei. Na: Papa o kela ano, keia ano. Laau Hale, o kela ano, keia ano. Pili Hale, Pine Aaho, Kepa, Pani Puka, Puka Aniani, Olepelepe, Kui Pena, Aila Pena. Wai hoomaloo pena.

Ia mea aku, ia mea aku,

Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he Keiki Kamaaina au, he hiki ia oukou e ka Lahui Mai Hawaii a Niihau, ke kipa mai i o ʻ u nei. E hiki ana no na moku papa o ʻ u i na manawa a pau, a hoolako mau ia ʻ u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehale la. Aka, he hiki ole ia ʻ u ke hana pela, o ko ʻ u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia o ko oukou makamaka.

Kauela, (Kaikaina o Kimo Pelekane,)

Honolulu, Ian. 3, 1863.     75-8m

Aila Kuaia.

A me na Waiwai e ae.

Ina kanaka a me ka poe e ae a pau ke nana mai i keia. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ua makaukau au e kuai aku ia oukou i ka Aila Maikai Loa!

A me ka lole maikai o kela ano keia ano, na lole wahine a me na lole kane. Na kalakoa @@ hou o na ano a pau, na mea ono, ka palaoa maikai, ka barena, ke kamaa haahaa, ke kamaa buti, a me na mea e ae he nui wale pau i ka helu ia, kepa, na pola, puna, a me na pahi o na ano a pau. E hele mai oukou e ikemaka no oukou iho, ma ko ʻ u Hale Kuai, ma Kaumakapili, ma ke kihi o ke Alanui Maunakea me ke Alanui Beritania, e pili ia me ka hale pule o Kaumakapili.

M. McInerny (Mikanane.)

Honolulu, Aperila 10, 1863.        72-2m