Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 23, 6 June 1863 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

e pili ana i ka ai a me ke kalepa. Aole nae i huiia na mea a ka mokuaina o Kalaponi, e hoouna nei i na aina e. Aole mea i ikeia mamua e like me keia ma ia Aupuni, mai ka wa mai e noho maluhia ana ka aina, me ka lilo hoi o na miliona bela pulupulu o ka Hema, i mea nana e hoopehu ae i ke kumu loaa o Amerika Huipuia. Ua lilo mai nei o Amerika

Huipuia, ka mahiai a na Aupuni o Europa, a no ka nui o kona kulina, palaoa, a me ka huita, a me na mea e ai he nui wale, nolaila, ua piha mau i kona mau mea ai na makeke o Farani, Enelani, a me na Aupuni e ae no hoi Europa.

            Aole anei keia he kumu io e puiwa ai na Aupuni o Europa ke nana mai, oiai hoi ua manaolana lakou e hoea ae ana ka haunaele ana, a me ka ilihune, ma ke Aupuni Akau? Aole anei o keia lako ana ke kumu i ahewa pono aku ai na kanaka o Europa, i ko lakou mau Luna, i ke kue ana mai i ke Aupuni Hui, me ke hooikaika mai hoi e kue i ka hoa kuai o lakou, a me ko lakou makamaka oiaio no hoi?

            A ina e hoomauia keia kaua ana a hala he mau makahiki, alaila, e puka hou mai

ana o amerika me ka ikaika, a me ka hanohano no hoi. Na ka manawa no e wehewehe mai i keia mau mea ia kakou.

            E ike kakou, ua noho na puali koa aupuni a pau ma ke kulana maikai-ua loaa ke kulana maikai ia Gen Huka, ma Feradarigabuka, a pela no hoi o Gen. Banks, ka Luna nui o na puali koa ma ke kowa, ma Nu Olina, a me na wahi a pau e pili ana i ka mokuaina o Lusiana; ua makaukau hou no hoi o Adimarala Dupona (Dupont,) me kona mau mokuhao, e kii hou e hoouka i na Papu o Kaletona, ka punana o na kipi i hanau ai; ke noho nei o Gen. Foster ma Karolina Akau, me ke ku ma ke kulana maikai, a pela no hoi o Gen. Burnside, ma ka mokuaina o Kenetuke; a pela pu me Gen. Rosekrans (Rosekarana,) ma Tenesi. Aka, o kona kulana nae, he ano kanalua iki no; no ka mea, ua oleloia mai e kekahi poe, e aneane ana oia e hoopuniia e na puali koa kipi e houluulu mau ia mai nei ma kona mau aoao; ua olelo no nae oia, he kiki no ia ia ke malama ia ia iho, me ka hoopio aku i ka poe enemi a pau i hele mai ana imua o kona puali.

            E huli ae kakou ia Europa, a e ike no kakou, aia iluna ona kahi i kau ai o ke ao

naulu uliuli o ke ku-e-e ana. Ua hoike ia mai e ka Uwaea Telegarapa, ke hoomakaukau

nei na Aupuni a pau o Europa no ke kaua, no ka mea, ua hoolele mauia ko lakou oili e ke au kaua ma Polani, a no ka manao no hoi kekahi o na Aupuni nui o ia wahi, e keakea i ka puka ana o ke kaua mawaho o Polani. Eia o Auseteria ke kau nei iluna o kekahi luapele, no ka piha mau o ia Aupuni i ka noho kue o na makaainana me ka poe

ahi, a no ia mea, aohe i maopopo ka wa a kona poe kanaka ma Sevila, e huli mai ai e kipi ia ia. Ua lokahi ka pili ana o ka manao aloha o na Aupuni o Europa ia Polani, a o Perusia wale no ka mea nana e kokua nei ka bea o Rusia. O ke kumu wale no o na Aupuni aloha ia Polani i hoike akea ole ai i ko lakou manao kokua, no ka makau o kekahi Aupuni i kekahi Aupuni.

            Eia ae paha ma na moku e ku mua mai ana, me na nupepa hou, ka ikeia o ka punana o na mea o Amerika Huipuia a me Europa.

Na Palapala.

Pepehi Kanaka.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha kaua:

            Ke hoouna aku nei au i keia mea au i ike iho nei. Oia hoi ka pepehi kanaka ma Kaena, Waialua, Oahu. O Kaaikaula ka mea i pepehi ia Kekua, a ua make loa, a o Kahakauila ka wahine mare a Kaaikaula, ua ola mahunehune; a penei kakou e ike ai i ke ano o keia pepehi kanaka ana.

            Ma ke ahiahi o ka la Sabati, la 31 o ka malama i hala, olelo aku o Kaaikaula i kana wahine ia Kahakauila. "Apopo e lawe au i kahi mau hipa a kaua a hooili ma ka moku Pakaka, e lawe i Honolulu. A ke Poalua kaua pii aku." "Ae," wahi a Kahakauila, moe iho la laua a ka wanaao, i ka mahina i kokoke aku ai e kapoo, ala mua mai la o

Kahakauila a hoala ia Kaaikaula kana kane, "E hele kaua i ka lawaia," "ae," wahi a Kaaikaula, ia manawa lalau aku o Kaaikaula i ka ipuna paloa, ko laua hele iho la no ia a hiki i ka lae o Iloli, wili iho la laua i ke au o ka upena, a au aku la, aole nae i loaa ka i-a, hoi laua kaulai i ka upena, ia manawa olelo mai la o Kahakauila i kana kane ia Kaaikaula, "E noho au e ako limu no ka ipu opihi a kaua," "ae," wahi a Kaaikaula. Olelo mai a Kaaikaula, "E hoi au a na hipa a kaua lawe aku i ka moku," "ae," wahi Kahakauila o ko Kaaikaula hoi aku la no ia a hiki ma ko laua pa hipa, nana iho la oia i na hipa lawe, a aole hipa kupono ke lawe no ka liilii loa. Ia manawa, kupu ka manao ia Kaaikaula e hoi loa i ka hale e hao i ai a e huli hou i kana wahine. A makaukau ka ai, ame ka wai, hopu aku la oia i koi lipi me ka manao e hele i ka lawaia a hoi mai ma ke oki wahie hoa imu i-o no laua e hele ai i Honolulu, a o kona hele aku la noia, iaia i hele aku ai, ike aku la oia i ka pua hipa e holo ana i o a i anei, manao iho la ia he kanaka, iho aku la oia ma kahakai a hiki ma ka lae o Iloli, ike iho la oia i ke kapa o Kahakauila kana wahine waiho ana ma kahakai, ua puolo ia i ka haukeuke me ka limu. Ia manawa huli aku la oia a nana iuka, ike aku la oia ia Kekua laua o Kahakauila e moe ana ma kekahi awawa. E hana ana hoi i ka hewa moekolohe, ka mea a Kaaikaula i inaina ai me ko laua ike ole mai ia ia nei. Waiho iho la o Kaaikaula i ka umeke me ka huewai, a o ka pouli mai la no ia o kona manao i ka inaina no kona ike maka ana ia laua, hopu aku la oia i ke koi lipi, a o kona hele aku la no ia a hiki i kahi a laua e moe ana, o kona oki iho la no ia ma ke poo kupono ma ka manawa, o ko Kekua ala ae la no ia me ke ano ona, ia manawa hanini aku la ke koko iluna o Kahakauila, i ke koko i hanini iho ai maluna o Kahakauila, pane ai la ia "Loaa kaua," ia manawa ooki hou iho la o Kaaikaula ma ka aoao hema o ka ai o Kekua, ia koi haalele mai o Kekua i ka la i ka mea mahana. O ka nui o na maka koi maluna o Kekua 9; maluna hoi o Kahakauila 6 maka koi.

            Ma keia make ana ua manaonao no ka nana'ku; aka, e hiki nae ia kakou ke nana i ke ano a me ke kumu o keia make weliweli a mahunehune, ina he mea hiki ia i o'u poe makamaka ke nana i ka olelo maluna, me ka hoomaopopo io i ke ano o keia make weliweli, manao au, aole e nele ka like pu o ko lakou manao me ko'u. Aole nae au i manao ua pili ole ka hewa ia Kaaikaula, no ka mea, ua ku i ka lawe ola kuna hana ana. Aole no hoi au i manao ua make o Kekua me ka pomaikai, no ka mea, ua aihue oia i ko Kaaikaula waiwai, nolaila i ulupuni ai ko Kaaikaula manao, no kona ike ana ua hanaia me ka pono ole. Eia ka Paulo i ka poe ma Roma 6:23. Hapa mua, "O ka uku no ka hewa, o ka make no ia." Nolaila, e hoomaopopo kakaou, ua pili io ka hewa ia Kekua, oia ka moekolohe; a i ka la i hookoia'i, ua make io no, a ke ike nei makou i kona kino kupapau me ka weliweli. Owau no ko oukou makamaka aloha.   H.L. Haupu.

Kawaihapai, Waialua, Oahu, Iune 1, 1863.

Kanikau Aloha no M. Kahoomiha a

ME MRS. K. KAHANAINO.

              He uhane he aloha e Kahoomiha,

            Kuu hoa lulana o ka malu hale,

            Ka malu ohia o ka Lokohonu,

            Ka ulu kuikui o Kaihee,

            Ke uka nahele o Kawaipapa,

            Ka malu kope nui Keawe-o,

            Homai ke aloha i lei no u,

            I pale malumalu no ka la wela,

            I walea kakou i ka malu kope,

            Ka malu la-i o Kuaiula,

            He luana noho ana e Kahalekaa,

            Kuu e ka luhi pau e ka hana,

            Hoolohe o ka leo a ke kahuli,

            He leo keia a ke aloha,

            Aloha ino no ko'u makua,

            Kuu hoa o ka i-a mili i ka lima,

            Ka ai aumeume i ka waha,

            Uala ka ai kaui e ka wai,

            Pauma ke aloha hana i ke kino,

            Hooipo ka mano me ka uhane.

              He uhane he aloha e Kahanaino,

            Kuu hoa e ka uka e Waolani,

            Ka la welawela o Laimi,

            Auau i ka wai o Kauhipuna,

            Piina loa ana Kahapaakai.

            Ka welu o ka hau i Waihaka,

            Ka olu o ke koa i Luakaha,

            Ka ulu hau nui o Kahaukomo,

            Makani hulilua e Haupu.

            He makani wehe kapa e Keaholo,

            Homai ke aloha i lei no'u,

            I pale malumalu no ka wela,

            No ka ulu hala nui e Kekele,

            Haalele i ka pili a ke aloha,

            Aloha ino no kuu pokii,

            Kuu hoa o ka ua o Eleao.

            Pukui i ke anu a ka hooilo,

            Mehana i ka poli o ka maku,

            Ke okiia la pau ka ikena.

            He uhane he aloha e ka pokii.

MRS. HARIATA KULAILUA.

            Irish Creek, Ca. April 4, 1863.

Makemake i ka Oiaio.

            E KA NUPEPA KUOKOA E;-Aloha oe: E kamailio ae oe me ka lehulehu no kela mau hua maluna ae. "Makemake i ka Oiaio." He nui kuu makemake e loaa keia ano iloko o ko Hawaii Pae Aina nei, iloko o na'Lii, iloko hoi o na kauwa, iloko o ka poe waiwai, ka poe ilihune, iloko hoi o na makua, na keiki, na makamaka, a me na mea no a pau. Penei i oleolia, "He pono ole ke kanaka ke nele i kekahi hoike ana no ke Akua." Ina pela, he oiaio maoli keia, he pono ole ke kanaka ke nele i ka oiaio iloko ona.

            He mea hoopilimeaai ole ka oiaio, aole hoi he maka'u aole hoi he hopohopo, aole puiwa, aole kanalua, aole hoi hope, aole no hoi i pakaawili, aka, ua kau malie ma ka iliwai o ka pololei; a o kona mau hoa hele, o hoopono, o hana pololei, a o kue i na mea pono ole. Ina e loaa keia mau ano iloko o ke kanaka, a wahine paha, a iloko hoi o ke keiki, he heleuma ia e kaohi paa ana ia ia iloko o na ia kaikoo o keia ola ana. Owai la ka mea makemake i ka hoopunipuni? Aole loa, ina hoi ha pela ea, e kaohi kela mea keia mea i kana olelo, i ole e olelo i ka apaapa. Ua ike maka au i ka nele maoli o kekahi poe i keia ana, ua kiolaia i ka oiaio, a ua hookomoia ka hoopunipuni ma kona wahi; aole nae no ka pohihihi ka hana ana pela, aka, no ka makemake ole maoli no. Aole

nae au e olelo ana i keia no ko'u oiaio loa, ua pipili mai no ia ano ia'u, aka nae, he nui

ka makemake e loaa ka oiaio maoli.

            He makehewa ka haipule ke nele i keia ano, no ka mea, e hoomaemaeia mai paha kona hiu, a emi hope aku ia, hei io mai i kai ala kipuka, o ka polehe ana no ia. Nolaila, ke paipai aku nei au i o'u mau hoa o ka iu o ka la o Lahainaluna, e noho ana ma na palena o ko kakou Islands, a ina makamaka no hoi, a me na kaikuahine iloko o ke aloha, e apo ae i ka oiaio, a e hoopaa iho ma ke kumu o ka puuwai, a i hoohihiaia mai oe, mai haalele oe, a i loa ko poino ia oe, a i huahuaia mai hoi no kou pono, mai kapae oe, e kupaa ma ka oi'io a hiki ka hopena. O ke kanaka i loaa keia ano, ua moani aku kona aala, a puka mawaho o kona opu, mailaila ae a puka mawaho o kona hale i noho ai, pela aku no a hiki loa i na palena o ka honua, a o kona inoa he mea ala loa i ka ihu o ko ka honua, me he Wasinetona la. Ua pau keia kamailio ana, e waiho a mahope pane hou aku wau ma ia mau ano. Me ke aloha no.   EDWARD GELEONI.

            Wailuku, Maui, Mar 7, 1863.

Ka hoike Kula ma Paauhau.

            E KA NUPEPA KUOKOA E!-Aloha oe: He mea maikai paha ke ike mai na mea a pau e heluhelu ana i kou kino i ke ano o ka hoike ana o ke Kula ma Paauhau, ma ka 9 iho nei o keia malama, ma ke kakahiaka oia la, ua puka mai o Rev. L. Laiana ma ko makou Luakini, ua akoakoa mai na haumana, a me na makua pu, a ua hoomaka no ka hoike ana. Ma ka nana aku i na haumana, ua holo maoli ka ike imua ma na mea a ke kumu i ao ai ia lakou, ma ka heluhelu, kakau lima, helu naau, helu kamalii, Huinahelu, Palapala aina, Pa ko li, haiolelo, pauku paanaau o ka ke Akua olelo, a he mau pualu no hoi kekahi, a he mau hana e ae no hoi kekahi e hoohoihoi ai i ka poe i akoakoa mai

ia manawa hoike.

            Ua mahalo o L. Laiana, a me na makua i ke akamai o na haumana, aole pela keia kula i ka manawa i na kumu mamua, he kumu hou no keia, (o J.W. Awa kona inoa, he keiki kupa oia no Puueo, i Hilo, ua noho oia ma Lahainaluna,) nolaila, eha wale no

malama o kona ao ana i keia kula.

            Ma ka olelo mai a ka Puuku, oia hoi o L. Laiana, o keia kana kula i ike ai i ka oi ma kona haawina mai Kohala Hema, a Hamakua nei, a ua kapa iho oia i ka inoa o ua kula nei, o Mareka, no ke akamai loa o na haumana. Lilo make pono ke dala o ke aupuni i na kumu ikaika i ke ao ana, e like me keia kumu kula.

            O kekahi mea mahaloia no hoi ia la, o kahi Luna kula, ikaika oia ma kana hana, oia no ka Luna hoomalu i ka manawa hoike, o ke kumu a me ka haumana wale no ka mea pane, aole leo pane e ae, aia no a hiki i ka wa e olioli ai na makua a me ka lehulehu, alaila, hu ae la ka aka. Aole paha o makou wale kai mahalo i keia kumu, o na mea paha a pau e heluhelu ana i keia mea i haiia maluna, a o ka Papa Hoonaauao o kona makemake nui no ia. E na hoa heluhelu i nei mea he nupepa, e aloha auanei kakou, no ka Luna Hooponopono ko'u aloha i koe, a me ka poe kukulu kepau o ka Halepai Nupepa Kuokoa, aloha kakou. Ke hoi nei au i kahi kiekiena o Kaapahu.   J. S. KEKOI.

Kaapahu, Hamakua, Hawaii, Mei 12, 1863.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU I keia, ke nana mai, ke hoonoho aku nui au ia Noa, no Kaluaaha, Mokupuni o Molokai, i hope no'u, nana e malama i o'u mau Kuleana Aina Kuai.

MA HALAWA, MOLOKAI,

E pili ana ia Peieeleu Kaunahe a me Kanui. E like me na hoolaha mua ana a'u, e hiki ia Noa ke hoopii ia Kanakaokai a me na kekua mahope ona; ua komo hewa lakou me ko'u ae ole, a lawe aku u na mea ulu maluna iho o ua mau kuleana ia, ma ia mea ua kue lakou i ke Kanawai o ka Aina, e like me kuu kauolia e hai nei. Alole o'u makau no Kanakaokai, ke hoopooi oia a me Marie. E kii o Noa i na dala hoopii ma ka Hale Kuai ma Kaluaaha, ia Namakokeawe a me Kalou'u.

  80-3:*                                    E. P. KAMAIPELEKANE.

Olelo Hoolaha.

UA HOOPII MAI O KALUA W, KUE I kana kane o KEKINO, no Makawao, Maui, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o KEKINO, i kana wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano o IOANE Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka ia 27 o Iune. I ka hora 9 o kakahiaka, aia ina ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

  Honolulu, Iune 4, 1863.            80-2t

OLELO HOOLAHA.

O KA PA HALEKULEANA O KAMA, e waiho la ma Leleo, Oahu, ana i hooili mai ai ia maua, i kana mau keiki ponoi, i hooia o ia imua o kekahi o na Lunakanawai Kiekie; no ka mahele like ana i ua Pa Hale ia no maua. Anoalaila, ke hooakaka nei au ma ke akea i ike ai na mea a pau ua kaawale na mahele o maua, ma ko'u koho ana i ko'u hapa iloko o ua pa ia, oia kahi e pili pu ana me ka pa o Kaapuiki, o ko'u hapa ia e lawe nei a paa ma ko'u lima, a o ka hapa i koe e pili no ia me kuu kaikaina, a pela no e hookoia'i ke kauoha hope loa a ka makuahine o mana, aole no he mea nana e keakea mai i na puoo o ka hanau mua ma keia koho ana. O ka la e laha ai ma ke Kuokoa, oia ka manawa e lilo ai ia'u ka mana no ko'u waiwai ponoi iho, koe nae na mea maluna iho no ka poe nona ia. Owau no me ka oiaio.

MRS. KAAOAA.

            Leleo, Iune 2, 1863.                80-2t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU E pili ana. Owau o Kekuanui ka mea nana ka inoa mahalo nei, ke hoike aku nei ma ke akea, i ka poe a pau ka i kuleana a pili iki paha. Ke makemake nei au e lawe aku ka mea noua ka hale ku nei iluna o ka aina.

Ma Pohoakalawaia, Kalihi, Oahu,

mamua o ka hala ana o na la he 50, mahope aia o ka laha ana o keia olelo hoolaha. A i na e lawe ole aku ka poe nona ua hale nei i oleloia maluna alaila, e kau no au i ka uku, no ae ku ana o ka hale i oleloia iluna o kuu aina, a e imi no hoi i ko'u pono ma ke Kanawai                 KEKUANUI.

            Kalihi, Oahu, Iune 6, 1863                 80 3t

Olelo Hoolaha.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA mahalo nei. Ke papa aku nei ao i na Haoia a me na Kanaka, aole e hookue wale i ko kakou mau holoholona, Lio, Bipi, Miula, Hoki, Kao, Hipa, Puaa, Moa, Manukaka, mahana o ka Aina Kuleana o kuu wahine, e waiho nei.

Ma Kawaiahao, Honolulu, Oahu,

Ina e hookuu wale kekahi Haole Kanaka paha i ko lakou mau holoholona, a hele hewa maluna o ua Kuleana nei, me ka hoolimalima ole mai, alaila, e hope no au ia mau loloholoana hele hewa hoopai aku i ke kahu $1 00 no ke poo hookahi. A i na e uku ole mai, alaila, e hoopaa no ao ka holoholona hele hewa ma ka i'a Aupuni e like me na Kanawai o ka Aina. No ka olelo, ke kau nei au i kuu inoa.                   W. B. MAHU.

            Honolulu, Oahu, Mei 25, 1863.                      80-1t*

He Inoa no Kaalekahi.

Maikai Kau hemolele i ka malie,

Ke nana iho ia lalo o Mookini.

Aole hemahema iki olaila.

I kaupeona hike ia e a'u,

I helu aunekiia ka loa,

I ana iliwaiia ka lauala.

I kuea latikuia ka laula o Malama.

I kaupaonaia ka hena o na kuahiwi,

He maikai ka uka o ka Makoa,

I palapala lima ia ka moe,

I hookohuia i ka inika ke aloha-e.

Aloha ia uka i paa mai i ka noe,

Kuululu ka manu hone i ka uka,

Akahi au a ike ia Kaunalewa,

E lewa hele ana laua me Kukii,

I kiina mai e ka noe o Alakai,

E pili hele ana laua me ka ua kuahine,

I wahine hoa'o kupua o ka hala-e.

E hoi ke aloha me Lilinoe,

Me ka wahine noho mauna i ka uka,

Ia uka ui kanaka ole,

Hookahi kanaka o ka ua haao,

Me he mea i palkiia la ke kuahiwi

O Mauna Loa e waiho nei,

E auamoia nei e Poliahu.

Aahu iho la laua i ke kapa anu o uka,

Ia kapa kahiko i ka mauna,

Maikai ka poli o Hopoe e waiho nei,

E akalawe iho oe ia Waiwelawela,

I kahi a ke aloha e haaipo nei,

Ua hoohihi no au na'u oiala,

I pau kuhihewa ia Hapaimama,

Ua kaupaona likeia laua me Ohialele,

Hele hookahi i ke one o Luhi-e.

Aia la o a'u pae hala makai,

Ua hele a pulu elo i ka ua a ka waahia,

E hahai ana me ka noe o Haili,

Ua ilihia au i ka ukana aloko,

E i'ia nei o ka po hoa ole,

Eia la-e hoi mai-e.

Hoi mai oe e ka hoa kilia o ke aumoe,

Hoa hiolani o ka po mahina,

I nahinei kau hiki ana mai,

Kuena la paha ka ikena,

E ka hoa hoi mai-e.

E hoi kaua i ka lai o ka aina,

E nana i na pea hulilua o Kona,

E hoolohe i ke kani a ke kahuli,

Ani maeele loko i ka ukana aloko,

Ke nalii mai la i ke pili o Makahana,

Ka waiho oe no a Waakauhi i ka lai,

Kahoohenahena a na mau a malaia,

E hooaikane ana ka iliiii me olehena,

E nana ana i na keiki hoiamo iliili o Pahuwai

Me he pea lole la ka hio i ka makani,

No Alima hua no he inoa.

Na D. M. KEAOLANUI

Papa, Kona Hema, Hawaii, Iune 1, 1863.

OLELO KAHEA A KA

LUNA PAI.

O KA POE A PAU I LAWE I KEIA PEPA, e uku mua niai i ke DALA HOOKAHI no ka pepa, e pono ke hoomaopopo e pau ana ka manawa o ka oukou uku ana i kala

27 o Iune, 1863.

A mahope mai oia la, o ke poe e makemake ana e lawe hou i ka pepa, e pono e UKU MUA mai no i hookahi dala, aole no e haawiia ka pepa ke uku e ole mai. O ka poe wale no e uku muamai ana, ka poe e haawiia aku ana i ka pepa,

            Ma ke kauoha a           H. M. WINI.

823m               Luna Pai o ke Kuokoa.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai mai ko o ka waiwai o Hamea (w.) o Honolulu Oahu, i make aku nei, o ka poe ia aieia , o ka poe pili kino, a pii paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai la lakou iho, imua o ka Mea Hanohano o G. M, Robertson, kekahi Lunakawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulai akauhale o Honolulu, i ka Poalua, oia ka ia 23 Iune e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawae hooponopono ia ka moo waiwai a KUAIWA, ka Luna Hooponopono Waiwai a ka mea i make a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai ia.

            G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iune 1, 1863.                      80-2t

Olelo Hoolaha.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Palailiani (w.) e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no KAWAI (k.) no Waiono, Koolauloa, Oahu, i make aku nei: Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nei ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Mei 30, 1863.                     80-2t

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Meliau (w,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KEAKA (k.) no Waikahalulu, Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo a no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo ma

Honolulu, Oahu.         G. W. BROWN. 

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Mei 30, 1863.                     80-2t

OLELO HOOLAHA

E KUAI KUDALAIA'NA NA LIO ma ka i'a Aupuni,

Ma Kaelepulu,

ke hiki aku i ka la 8 o Iune, oia ka Poakahi e hiki mai ana. Eia malalo iho ke ano a me ka hao o na Lio:

            1 Lio kane ulaula, hao manamana ano e.

            1       "        puakea hao ano e.

            1       "        ahinahina, hao ano e.

            1       "        eleele, hao, eia H.

            2 Lio wahine ulaula, hao ano e.

E hele mai oukou ia la me ka makaukau i ke dala.

Na JOHN PALE (Luna Pa Aupuni.)

Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu. Iune 4, 1863.                        80-1t*

Olelo Hoolaha.

EIA I KA PA AUPUNI

Ma Pauoa,

kekahi mau holoholona hele hewa i hookomo ia mai. Elua Piula e kudalaia'na i ka la 13 o Iune nei, hookahi Lio.

KE ANO ME KA HAO MALALO NEI

            1 Lio kane ulaula, hao K. hema

            1       "         lokia ahu ano e

            1       "        kakokoa, hao 15, akau, L hema

            1       "        ulaula hao K. akau, NL hema

            1 Lio wahine wiwi me ke keiki, hao NP. akau, 13 hema

            1       "       puakea, hao ES akau.

            4       "       wiwi, kohu ole i na la he kanakoia.

            1 Bipi kane eleele, ano haalaula, aole akaka pono ka hao

            1       "        ulaula, hao A. akau.

            1 Bipi wahine eleele, hao K. akau, K. hema.

            1       "        eleele me ke keiki, aole hao.

            1 Piala kane huku lole, aole akaka o ka kao.

            1 Piala wahine hulu lole, aole akaka o ka hao.

NAPUNAKO, (Luna Pa Aupuni.)

Paooa, Iune 3, 1863.               80-1t

AWA O HONOLULU

 

No ko Moku ku mai.

Ma 28- M@, mai Lahaina a me Kahului mai, me 82 pahu ko, 30 barela kalokea, 20 p@@ a me 3 ohua

            30- Kilauea, mai Hawaii a me Maui mai me 166 pahu ko, 333 ili bipi, 82 paha uala, 3 kukaa pulu, 8 kukaa halu bipa, 7 pahu @, 133 ili kao, 8 eke kopa, 2 owili @, 2 barela aila bipi, 1 laau koa, 2 pahu waiubata, @32, 27 bipi, 1 bipi keiki, 1 lio, 17 hipa, 3 kao, 21 puaa a me na moa. 2 kukaa awa, a me na ohua

            30 Kamehameha IV, mai Maliko mai, me 266 pahu ko, 1500 kapua kukui. 500 barela ko, 2 eke pepeiao 1 owili laau, 14 pahu mea kanu 2 puaa a me 8 ohua

            30-Jeannette, mai Kauai mai me ka piha papa

            31-Kekauluohi, mai Kau a me Kona mai, me 54 kukaa

pula, 1000 @ kao, 3 ili @, 13 eke kope, 1 eke dala, 2 paila wahie, 3 puaa, a me 22 ohua.

            31 Hana, mai Hilo mai me 350 pahu ko. 105 eke ko, a me 5 ohua

Iune 1 - Manuokawai mai Hana mai, me 120 pahu ko a me 5 ohua.

            2 Ane Lale mai Kauai mai, me 300 pai ai. 16 paila wahie, 6 puaa, a me 50 ohua

            3-Ema Kuki mai Lahaina a me Ulupalakua mai, me 350 pahu ko, 23 ili bipi 50 ili kao.

HANAU.

Mei 2, ma Maemae, Honolulu hanau o Kaaimoku, na Kama me Kalehuamakamoe.

Mei 27, ma Maua@lana, Honululu, hanau e Mekana Ane w. na Lomi George Keumi me mele Keumi.

Mei 19, ma Paula, Kau, Hawaii, hanau o Alapai k. na Lu'a me Ohumukini.

Aper. 2, ma Kaupakeina, Ham, Maui, hanau o Kauo k. na Kauo me Kamaka.

Aper. 18, ma ia wahi no, hanau o Koanui w, na Kalua me Koanui.

Mei 20. ma Kulaha, Ham, Maui, hanau o Naholoa w, na Kekihei me Kaauaeauna.

Mei 18, ma Kuiaimano, Hilo, Hawaii, habau o Kahaleanu k, na Pahau me Maria.

Mei 24, ma Waiolama, Hilo, Hawaii, hanau o Keola w, na Meke me Nakahuahale.

Mei 18, ma Waialua, Hilo, Hawaii, hanau o Kalewe w, na Kahawaiolaa me Maa.

Aper, 24, ma Kealakehe, Kona A., Hawaii, hanau o Pua w, na Pepe me Kaopiha.

Mei 10, ma Honokohau, Kona A., Hawaii, hanau o Inoaole k. na Kailiuana me Makalau.

MARE

Mei 7, ma Kaiwiki, Hilo, Hawaii, mare o Alapai me Kamaawe, na Rev. T. Coan laua i mare.

Mei 25, ma Piihonua, Hilo, Hawaii, mare o Aiko (Pake) me Huailua na Rev. Kaeolo laua i mare,

Mei 21, ma Kamaile, Waianae, Oahu, mare o Mehekuhi me Hana.

Mei 27, ma Makaha, Waianae, Oahu, mare o Mu me Wahine-maikai i o Manelenui me Kaaihue, ma ia wahi hookahi no. Na Rev. S. Kahoohalahala lakou i mare.

MAKE.

Mei 19, ma Kaupakulua, Ham, Maui, make o Lukini k.

Mei 20, ma Kuiaha Ham, Maui, make o Pokaaka w.

Mei 22, ma ia wahi no, make o Kahina k, a malaila no kekahi, make o Kaokaaka k.

Mei 2, ma Maemae, Honolulu, make o Kaaimokuula.

Mei 19, ma ia wahi no, make o Kealaiki.

Mei 6, ma kawananakoa, Honolulu, make o S. Kahookuu.

Mei 23, ma Puiwa, Honolulu, make o Nawai.

Mei 22, ma Paiahaa, Kau, Hawaii, make o Koma k.

Mei 16, ma Kaupakuea, Hilo, Haw, make o Nahuewai k.

Aper. 20, ma Waianuenue, Hilo, make o Kaahui w.

Aper. 29, ma Haaheo, Hilo, Hawaii, make o Piho k.

Mei 15, ma Kealakehe, Kona, Hawaii, make o Pua w.

Aper. 26, ma Honokohauiki, Kona, Hawaii, make o Kailipelapeia w.

Mei 6, ma Makaha, Waianae, Oahu, make o Kuhemu w.

Mei 18, ma Kamaile, Waianae, Oahu, make o Nahea k.

Mei 29, ma Kahoolanakio, Waianae, Oahu, make o Kaumahaleolani w.

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, A me na Haole, na Pake, a i e ka poe mea Hale Kuai, mai kahikina a ka la i Haehae a ke komo ana a ka la i Lehua. Ke papa aku nei ao ia oukou, mai hoaie, mai haawi, ami kipe i kuu wahine mare, nona ka inoa.

O MANAOLE,

ma Papaaloa, Hilo, Hawaii. Ua haalele mai oia i ko maua wahi moe, o ka mea hoaie ia ia, maluna ona ko oukou poho, aole au e e hookaa, a na kona kapena hou e hookua kona aie.

D. KALAIONEHU.

            Papaaloa, Hilo, Hawaii, Mei 20, 1863.                       80-1t*

OLELO HOOLAHA.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA malalo nei. Ke hookapu mau nei maua i ko maua aina hoolimalima,

O Makaukaipo, he lele o Puahia,

Iloko o Manoa. Aole hele kekahi holoholona a mau holoholona paha, maluna o keia mau aina, Lio, Bipi, Hoki, Piula, Hipa, Kao, Puaa, ina e loaa maluna o keia aina, e hopu ia a e uku e like me ke Kanawai, a o na ano manu, e uku e like me ka poino. Ina o ka mea hookuli i keia hoolaha ana, e pilikia ana ia, a hala ka manawa ma hope iho o ka hopu ana e like me ke Kanawai, e lawe ia ho ma ka Pa Aupuni. E lilo keia i Kanawai paa i kona puka ana ma ke Kuokoa.

G. NAULU.

S. KAINOA

            Manoa, Oahu, Iune 8,1863                 80-2t*

Olelo Hoolaha.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ke papa aku nei oia i na Kanaka, na Haole, na Pake, kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Mai kii wale oukou i na mea a pau e ulu wale ana maluna o ka apana aina kula o

Lehuulanui me Kawanui,

kahi i koe mai i ki Konohiki, mai ka hoolimalima ana me na kanaka, ua kapu loa ke Kukui, ke Koli, ke Pali, kula mea ulu keia mea ulu maluna o ua aina kula la. Ina i loheia a loaa paha kekahi e hele ana, e lawe ana i na mea e ulu wale ana maluna o ua aina kula la i popaia, e uku no oia e ($4 00) no ke kanaka hookahi : aka, ina e mano ke kanaka e kii, e olelo mua me ka luna nana i malama ua aina kula la, a pono ka olelo no ka uku, alaila, e kii no oia. Ua hoomaluia no na holoholona, aole e hele maluna o ua aina nei, ina i komo a helehewa paha, ke Bipi, Lio, Hoki, Miula, Kekake, Hipa, Kao, Puaa, e uku no ($1 00) no ke poo hookahi.          C. KANAINA.

Honolulu, Mei 25, 1863                      79-2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU OWAU O J. W. G. Kaia, kane mare a kauhu (w.) ke hoolaha nei au ma ke Kuokoa,

Ia KAEHU,

aole au e hookaa ana i na aie mua, a na aie hou aku ma keia hope aku. E ke oukou e ka poe mua kuai, mai hoaie la Kaehu, ina e hookuli oukou, no oukou no ia poho. Aole loa ao e hookaa ana ma keia hope aku.                  J. W. G. KAIA.

Hana, Kauai, Aper. 22, 1863.             79-2t*

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O KAWAHALAMA k, kue i kana wahine, o Koalaoia, no Kohala Akau, Hawaii, mamua, e hooiai i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kualaula i kana kane. E hana a keia hoopii mea o ka Mea Hanohano Ionue Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 27 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakaaolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oahu, Mei 29, 1863.

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O KAMAHIAI k. KUE i kana wahine, o Kalaaunui, no Wailuku, Maui, mamua, e hooiki i ko laau mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kalaaunui, i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano Ionue Ii, kekahi Lunakaoawau o ka Aha Kiekie, ma ka la 17 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakaaolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oahu, Mei 25, 1863.                      79 2t

Olelo Hoolaha.

E IKE NA MEA A PAU, MA WAIAlae nui i o kekahi kanaka i kapana ka loaa malaila, o KAIHELAMEKI, kane mare hoi a Kahoowaha olaila, i make aku nei, a me na mea e ae i poi i na mea la i make; ka poe hoo e mahi ana ma kuu Kuleana Aina e waiho la,

Ma Mauuakapuaa, Waialae-nui,

Kuleana Helu 3579, i hoakakala ma ka Palapala Sila Nui, Hele 4829. Ke hai aku nei au, a ke hoolaha nei, me ka papa aku, aole loa lakou e mahi hou maluna o ua aina la ole, mai keia la aku, aole hoi o kekahi mea e ae i ae ole la e a'e. A ke kanoha ia aku nei ka poe mana ka ai e ku la maluna o na aina la o'e, e lawe koke i ka lakou ai iloko o na la he 30, mai keia la aku; a hala na la he kanakeha a o ke koena ai mahope olaila, aole o lakou kuleana i koe iloko oia koena ai. Me ka mahalo.

            Owau no me ka oiaio.             L.W. MAHUKA.

Kauanoooula, Honolulu, Mei 23, 1863                       79-3t*

KA MOKUAHI

'KILAUEA,'

E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI

Honolulu ike ma ka

Poaha, Iune 11,

Ma ka hapulua o ka hora Eha o ke ahiahi.

NO

LAHAINA,

KALEPOLEPO,

ULUPALAKUA,

KEALAKEKUA,

KAILUA,

KAWAIHAE,

HONOIPU,

A ME HILO.

            Ma ke a hope aku e hoomau ana no o "KILAUEA" i ka helu ma na wahi a pau i Keie@a maluna.

MA KA

Puaha, Iune     11 Poakahi Iune          22

JANION, GREEN & CO

I. H A H M

Honolulu, Aperila 9, 1863

72 tf

KA MOKUAHI

KIALUA

"ANNIE LAURIE,"
E HAALELE ANA IA HONOLULU-

NO

KOLOA & NAWILIWILI,

            I kela pule kela pule, i na la elima a pau e ku ai ma Waimea ma he ukaua nolaila ma ka holo ana i K loa

JANION, GREEN & CO

I. H A H M

Honolulu, Aperila 9, 1863

72tf

Olelo Hoolaha.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho ke papa aku nei au i na kanaka a pau, mai komo kuleana oia a lawe wale i na mea maluna iho o kuu ai a hoolimalima.

Ma Waialae-iki, Oahu,

a me na mea holoholona, Lio, bipi, Hoki, Piula, Puaa. Ma hookuu wale ma ua aina la o'u, ua kapu loa, loa oukou e hookuli a loaa aku i kuu luna, ia Lohiau a uku no $1 00 ae ke

poo hookahi. Aole pili keia olelo maluna i ka poe i hoolimalima mai ia'u. E Lio keia olelo hoolaha i hanawai pua mai kona la e puka aku ai ma ka nupepa Kuokoa

REBECCA M JOHNSTONE

            Puunui, Honolulu, Mei 23 1863                      79-2t*

Olelo Hoolaha.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano o G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kawahamaalea w, a me Apanakahau k, e hookohu ia laua i luna hooponopono waiwai no H@ wale k, no Honolulu, Oahu. I make aku nei. Nolaila ua hoike ia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka Poaono, oia ka la 13 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora 9 oleloia no ka hoolohe i ka oiaio a me a mea haole i hoikeia, aka ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

            Honolulu, Oahu, Mei 27, 1863.                      79 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano o G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Wahinenui, a me ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no PUUPUU, no Ewa, Oahu, a make aku nei. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau loa, ae pili, o ka Poalima, oia ka la 5 io Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oahu, Mei 25, 1863.                      79 2t

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPI MAI O KANALOA w, KUE i kana kane o Mahina no Waimea, Hawaii, mamua, e hooiki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Mahina i kaua wahine. E hanaia keia hoopu imua o ka Mea Hanohano Ioane Ii, kekahi Lunakawai o ka Aha

Kiekie, ma ka la 17 o Iune, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakaaolelo kokua o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oahu, Mei 25, 1863.                      79 2t

OLELO HOOLAHA.

AUHEA OUKOU E NA MAKAMAKA, NA Kanaka Hawaii. Ina paha he wahi hana ka oukou ma na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, a i na hoi, he Palapala Hoolilo Aina, Hoolimalima, a ae hoe paha. Eia no au, ae noho makaukau nei, e hana i ka oukou mau hana a pau, me ka uku oluolu. E loaa no au ma ke Keena o Lopaka, Lunakanawai Hoomalu o Honolulu                HALE L. KELEKONA.

Lunakanawai Kaapuni o Kona mamua.

            Honolulu, Mei 27, 1863                      79 5t*

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, o kela ano kela ano, ke hele iho ma kela Olelo Hoolaha. Ua eeku loa mai ka'u wahine mare ia'u.

O KEOLA,

a ua hele aku kela ma ke koi a ka puuwai e @ ana i ka ha mea hinuhinu, a a ma Keaau, Kona, aina wahi i kuu paha, kana kihikihi, haalelo iho no i ae keiki puukani o Kaakepa.

Nolaila, ke papa aku nei au i na Kanaka, Haole, Pake, Paikua, mai hoaie i kuu wahine @ i kuli oukou, no oukou no a pau. Ke hoi nei keiki paukani o Kaakepa.       PUHI@I

            Kaakepa, Hilo, Hawaii, Mei 11, 1863                        79-2t*

KA HELE A KA MANAWA.

Hale Aina no Kanaka.

UA WEHE AE O KEO RODErick ma ka Poaono la 16 o Mei iho nei, i kekahi

Hale Aina no na

Kanaka Hawaii!

Ma ke Alanui Kaahumanu, e pili la me ka Pa o kona Hotele. Ma ia la ua haawi oia he Ahaaina Manawalea i na Kanaka Maoli, a ua lehulehu no ka poe i kipa mai, a ua olioli no hoi ko lakou paina ana. A no ka mea hoi, e malama mau ana oia i na Kuke a me na Kuene; nolaila, e lako mau ana kona hale i na mea ai maikai o na ano a pau, me ka POI a me ka I-A, me ka emi loa o ka uku. Ke lana nei no kona manao, e kipa nui mai na Kanaka Maoli ma kona Hotele e paina ai. 79-1m

 

Olelo Hoolaha.

            E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, o kela ano kela ano, ke nana mai lakou i keia Olelo Hoolaha. O makou o ka poe nona na inoa malalo iho nei, ke papa aku nei makou i na mea holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Kekake, Hipa, Kao, Puaa. Aole e hele wale ma ko makou ana kuai.

Ma Kealakomo, Puna, Hawaii.

E malama i ko oukou mau holoholona, mai hookuu wale, o ka mea hookuli i keia olelo papa. E hiki no i ka luna a maluna i kona ai ke hopu aku a hoopua, e hoouku e like me ke kanaka. Ke papa aku nei nei makou, oa kanaka o keia wahi keia wahi mai kii wale i na mea e ulu  ana ma ua aina la; ma e loaa kekahi o na holoholona i oleloia maluna, oia hoi ka Lio, Bipi, Hoki, Kekake, hookahi dala ($1 00) po ke poo hookahi i no ka Hipa, Kao, Puaa, he hapawalu (30 12 1/2) no ke poo hookahi. Ka haawai nei makou i ka hana i ka Luna a makou i koho ai, ia KAULUNAHELE. Nolaila ua kau iho makou i ko makou inoa malalo iho.

            Kenaaulani, Kama, Haau, Hauhili, Holokai, Kaulunahele, Nalohelua, Palapala, Keaka, Kahaku, Kaneamo, Kahai, Inoa, Ioane, Keikimoo, Mahia.                        KAANAANA.

Kealakomo, Puoa, Hawaii, Mei 6, 1863                     79 2t

Olelo Hoolaha.

O KA AINA O PAAKAHI, E WAIHO LA

Ma Puunui, Oahu,

na kuai ia o ka mea nona ka inoa i kakauia malalo iho, owau ke ona maluna o na aina la. Nolaila, ke papa aku nei au me ka hoomalu ana, aole e kukuhu i ka Lio, a Bipi paha, a holoholona e ae. O ka poe nana ka ai e ulu ana ma ua alua la, o pono la lakou ke uhuki koke maloko iho o ua la 30, a i ole la o kuai mai me a'u. M lilo keia kanawai paa i kona la o laha ai ma ke Kuokoa.                      J. K. KAUNAMANO.

Maemae, Mei 26, 1863.                      79-1m