Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 25, 20 June 1863 — Page 4

This text was transcribed by:	Tamara Moan
This work is dedicated to:	Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Pane ia Beni.

@ka@a ku ina @ H@22 o ka H@ Pakipi@a i kap@ia @ olelo @ wah@ ke @ahua hoomoana i @ ak@ i ka @ K@pi oia@ malaila a@ i ma@ ai, aole i ike i ka mea a@u e olelo n@i. Ke p@ a manao @a@ Hokai no hoi ua kaua kam@waiek" Pehea i maopopo ai @ka@ kamalii a@ h@he wale @la ke kue @ hemahema ana, a pane@ua hohe io paha wa@, aka, @ aku, mamuli o k@u ike @W@ pono e hoohalahala ai., a ke p@k@ mau olelo pa@ i o a ia nei, me k@ p@ i kahi i hoohalahala ia, iloko o kou k@k@ m@ a.

E@ hooiaio @ i keia Paaka K@wai e olelo a@a. "Aole @ ia @ ma kekahi hana o ke Aupuni @ i ka olelo Beritania, me ka olelo Hawaii." E ka@ hulu peni o Palila, @ ka waiwai o keia Pauku Kanawai, au@ oiai aole au i keu aku i ke k@, a mau kanaka paha i piha i @a olelo @ ke noho ae ma ka oihana o ke Aupuni. @ wale @ o k@ ke k@ okoa na @ maii @ aha ka waiwai? Aole ia @ m@ li@ ai ke kumu i hoohalahalaia i @ lilo na olelo olakui a hapaka au i mea e maemae ai ko kapa a@ ku i ka ike loaa ma na Kula apana, h@ puwale, ina oia ke kumu i ahewa ia ku@ka manao ana, me ka akena a @ manao wale ma ka Nupepa i mea @ ai, aole @ he kuo@ o ka manao @ ia @ like me ka hookeikei puawa wa@ he io o ke aa; he hookohukohu @ hoi, hoole ana i ka manao oia mea.

Eia @ e ninau aku ia @ ma kahi au pan@ ana, "He ke@ haumana kula waha@ a Laima@a, @ io paha au@ Laiana, alaila, eia na ninau @alala iho.

1. Nohea mai kou ike? 2. He aha ko`u wahahee me ka alapahi. E kahi Beni laau kuku ole ma ka pakek o Makaioulu, he makemake nu e hoike pololei mai oe ma ka mea i @a.

O kela ninau ma ka hope o ko`u pane mua ana ia oe, au i hai mai nei no ka haina o na @au ke loaa kona haina, a i loaa ole, e aho @ pau kou pane ana mai, a e haawi aku au i aina nou, loaa kou haawina; Aia i Kohala o Hookukekii ka i uka, he puu ia, o Kahua ka@ kai, he ahua ia, a ke hooholo loa aku ka moa o na aina @ Hookukekii i kai o Kahua; o Hoolehelehekii ke Konohiki, o Hoka ka mea nana e lawe aku na hapaumi o ka aina i@la, a o Loma no ko@ hale papaa. P@l@huku no ua kanaka.

Ke ku mai nei iloko o ko kaua lahui nei ka po@ i kela ahohonu ke akamai mamua o kou, n@le @ae lakou i ku mai iluna a pehi iho i ke poo o Kula Apuna, i paki liilii ia a makeaku, no ka mea, ua maopopo loa ia lakou, a ia makou pu, he makua no ia o ka malamalama @oko o keia lahui, nana no oe i hanai iho, maalea ai k@ waha i ka palolo, a kua@ aku i ka ike i loaa iloko o na Kula Apana piikoi koke oe me ka kohu ole, e ao @ a kumu haole ma kela wahi keia wahi i ike i ka olelo haole, a noloko mai o ia ike,hiki ke hana i mokuahi, a i hale like me na wahine puni i na kahiko nani, i oi loa ke kumukuai mamua o ka laua loaa me kona kan@; ka wahine hoi e hele hooeoe ana ma na halekuai, a ike i na mea nani, kuko nui aku a paa kena manao malaila, me ka nele o ke kumukaui kupono ma kona lima, eloaa mai ai ua lole nanila. Pehea, lilo anei kela manao piikoi ona i mea e loaa mai ai o kela kahiko iaia me ka nele o ke dala. Ua waiwai anei kona makemake kumu ole? A pehea hoi, nalowale anei ke ano maoli o kela wahine i ka poe haaha, na lakou e noonoo pono ana, a hoolilo aku i ko lakou wahi loaa @ku ma ke kuai aku, me ka mea kuai kulike mai? H@ina aole e nalo ke ano o kela wahine piikoi. O ko wai ano ia? O kou no ia e Beni Kaulainamoku.

Eia kekahi ano ou, ua ike au i kekahi wahi manu kamaaina o Hawaii nei, i kapaia kona inoa he Elepaio, e ninau mai paha oukou, "he aha kona hana." Eia he wahi kani koni kona, a hookahi no ano o kana kani, a i kona ka@ ana, me na huaolelo hiki no ia kakou ke hoomaepopo aku, a me kona ano, penei no ia, "Ono ka i-a, Ono ka i-a," Me he mea la he wahi manu lawaia ia, a ua ai la ia i ka i-a, a ike i ka ono, a he wahi ano kanaka iki la iloko o kela manu. aole nae ua kani wale kela wahi manu me ka ike ole i ke ano o ka mea ana e kani nei, a ina e hoao kakou e ninau aku ia ia, "ua ono oe i ka i-a? A he hiki no ia oe ke kii i ka i-a?" Aole e hiki ia ia ke pane mai i ka ninau, owai ka mea i hoohalike ia me keia wahi manu e kaui nei, me ka ike ole i ke ano o kana mea e kani nei? Haina, o Beni. Ke hoi nei ko Walua keiki ua hoio o Kilauea.

KAUAKANILEHUA.

Hilo, Hawaii, Mei 2@, 1863.

Kahi e puka koke mai ai ke Dala, Mahea La?

I ka @ no keia e kama@ kakou.

AKAHI. I keia wa e noho nei kakou, o ke dala @ no ka heke o ko ke kanaka mau kuko a pau i ka wa e ola ana; ua akaka ma ka Palapala Kemolele, ua kapaia ia kuko, @ o ka hewa," a pela io no. Aole @e@eolelo ana ua hooneleia ke kanaka i kekahi mau kuko e ae, i oi aku ko lakou ino i ko ia nei.

ALUA. E nana iki paha kakou i keia mau @ua e kau kehakeha ae l@ maluna o ke poo o keia kuku@u manao ana, a nolaila ko kakou kamailio "Kahi e puka koke mai ai ke dala, mahea la?" Mahea hoi! Ke olelo nei kekahi p@ e @i Kahiki i keia la, a malaila e puka koke mai ai ke dala, ae, pela io @; i kuu wa e noho Kumuao Kula ana iloko o keia Apana, mai ka A.D. 1813.-A.D. 1860. i ka wa o D.H.N., ke Kahukula o onei, pau kuu noho Kumuao ana; o ka ohumu nui no ia o na keikikane e noho ana iloko o ka`u kula, e olelo ana, "A, pau no anei na makahiki o ko kakou noho ana i ke kula ea, pea@ku @ kakou, holo ana i Kahiki, i kahi o ke dala, a me ka lole, a me ka io bipi, io puaa, io kama@o, a me na io e ae; makau wale ka auhauia mai i na kala o ke Aupuni." Ua ko ia o@ ana i kekahi poe o lakou a hiki i ka make, ao aku au, aohe wahi mea a hoolohe ia mai; o ka make ka mea i loaa koke, aole o ke dala.

I kekahi poe makemake e holo i Kahiki, puka koke mai no ke dala, hele ma Honolulu, komo ma ka Hale-kepa, kepaia, hookahi no la, loaa ke dala. Poe hou, mai ka $15.00, a hiki i ka $18.00; a o ka poe i maa, mai ka $20.00 a oi aku, aia la! nakeke la, olo io no ka eke la; i oili ae ka hana mawaho iho o ka Hale-kepa, e hoomaka mai ana ka popoki i ka ai i ka iole, hookahi no ke poi, a haha! i hamo iho ka hana, e alualu ana ka eke malalo o kona huamoa, oia no ka poe i aie aku ai ua Holokahiki la, a me na wahine manu-hulu-pelehu a lakou, aia la! ku aku @ hio ana ka manu hulu ole, o ka luhi a me@ loaa koke mai, aole o ke dala.

AKOLU.@ hou no, pehea ka oihana kamana? A ma@ hana e loaa koke mai ai ke dala? Ae, loaa K@ dala, o ka poe no i aooia ma ia hana, aole nae@ loa ia poe maanei; he hapa loa, a o ka hapa iki i ike ma ia hana, o lakou wale no ke pomaikai; e waiho kakou ia.

AHA. E ana hou no, o ka oihana mahiai paha? Ae, oia paha, aia malaila ko`u Home e ku nei, (ka manao iloko o`u,) he pono no nae ia kakou e noonoo pono i ke ano o keia oihana nui, a e kapa iho ia ia, ka makuahine o ke ao nei. Ma ka Baibala, ua ike kakou, o ka oihana keia i kukulu mua ia mai ka hookumu ana mai o ke ao nei e ke Akua, i mea e pono ai na kupuna mua o kakou, oia kela mala ma ka hikina o Asia.

Aka, aole i like loa keia me na oihana e ae, ka loaa koke mai o ke dala, aole no hoi i like me ke poo o keia kukulu manao ana, he lohi ka puka ana mai o ke dala. O ka oihana kamana, amara, lawaia, kalai waa, kupakako, kupa`pahu, loio, a me na mea like, hookahi no la, polohuku ka eke, pokeokeo no hoi, puka koke mai no ke dala, e like me kekahi olelo kaulana iwaena o ka poe Hikini. "Mai ka lima no a ka waha, mai ka waha no a ka lima."

O ke ano o keia oihana, o ka mahiai, he hana luhi a me ka lohi loa, elima mahina, puka mai ka hua o kekahi mea i kanuia`i e ke kanaka, oia no hoi ka uala, a me kekahi mau mea kanu e ae; o ke kalo, me kekahi mau mea like, hookahi makahiki a oi aku, oo ke kalo, a me kekahi mau mea like me ia. Nolaila, ma ke poo o keia kukulu manao ana, he mea paakiki maoli no, o ke kumu loaa a kakou e hilinai nei, ua kue i ua poo la.

Aka, e hoomaopopo iho kakou; penei paha kekahi kumu hoohalike, i ka wa uuku o ke kanaka, he lohi loa kona ulu ana mai, na ka makua oia i malama a hooponopono me ka hoomanawanui, pela no a hala na makahiki he nui, mahope @o ke kanaka i mea akamai, naauao, a me ka waiwai, a lilo paha ia kanaka i mea e pono ai ka lehulehu; pela no ka pomaikai e loaa mai ana ma ka oihana a kakou e manao nei.

ALIMA. Ua maopopo paha keia, eia na mea i koe. (1.) O na mea e kanu ai, heaha la? Ua paipai mai na Kumu a kakou a me kekahi poe naauao e ae, e kanu i kekahi mau hua waiwai nui a lakou i ike ai ma ko lakou aina, oia no ke akaakai, uala, ualakahiki, raiki, kofe, a me ke ko. (2.) Eia nae ka ninau, e pono anei i kela a me keia kanaka, ke lawe mai i keia mau hua a pau nana e kanu, i mea e waiwai ai oia? I ka nana`ku he hemahema loa ia, penei paha ka pono, e lawe pakahi, e koho nae i ka mea ana e hana`i, a malaila no e kupaa`i a hiki i ke ko ana o ia mea.

E noonoo nae i ka mea kupono e kanu ai, o kekahi mau mea kanu i oleloia maluna, aole no i kupono i ka poe ilihune, e like me ke ko, uala liilii, raiki. Eia no ka hua kupono ia kakou ke kanu, o ke kofe, o kekahi poo no ia o na mea kanu maluna o keia Hokuhele a ke Akua i haawi mai ai i ke kanaka. Oia, o ke kofe, oia ka oi, ua kuponoia i na hoa o`u ma ka papa akahi o ka ilihune.

Ahaolelo o na Holoholona.

He olelo nane.

holoholona @aka@ ao ka mea @ ka mea @ waiwai nui ai o k@ lak@lo a@ a ka Lio. Bipi kau@ B@ wahine, ka Hip@ me ka L@ alaila, wehewehe m@ ka Puaa p@nei, "Ua akaka." wahi ana, ua makemake nuiia ka holoholona i malama wale ia me ka hana ole. O@ hoi ia mea. O@e e ka Lio, ua ma@ pono @ ka@ ia oe ua hanai lakou ia @ a maona, a ua @ maemae lakou ia oe, aka, no kou hana ka malama pono ana ia oe, ua ike au ia oe, ua paa i ke kau@hao, a i ke kaa kaumaha, a malaila oe e ha@ mai ka puka ana o ka ia a awakea, a hoomaha iki, a hana hou a po ka la, pela hoi ko lakou hoohana ana ia oe, e ka Bipi kane, aole hoi lakou i Malama pono ia oe e like me ka m@ma a@ i ka Lio. O@ hoi e M@ (Bipi wahine) @ wale no kau waiwai, o k@ waiu i laewia i ke kakahiaka, ai k@ ahiahi, pololi iho la kau kaiki, a ua lilo wale aku oia. O@e e ka Hipa, @a waiho aku lakou ia oe e imi i kau ai m@ a puu neoneo w@ole, a ua paa oe iloko o ka pa me he paahao la. Ua lilo wale kou hulu i kela makahiki i keia makahiki, a aneane oe e make i ke anu. A @oe e ka Ilio, ka mea manao haaheo @o kau ai e ana malalo o ka papa aina a kou kahu, a hoowahawaha mai hoi ia makou, @a hookauwa ia oe i ke ao, a ua lilo oe i kiai i ka po, i ka wa a makou i hiamoe oluolu ai.

Pela hoi oukou a pau, he mau kauwa hooluhi oukou a pau. A owau hoi o (Puaa,) "He wahi moe mehana ko`u, a ua nui loa ka ai, aole hoi i haawi ia mai ia`u kekahi hana" Pela i olelo kaena ai ka Puaa imua o @a holoholona, ua kokoke mai ka hooilo, ke a@u ahiki mai ia, he wi nui a pilikia ua kanaka nei @ona na holoholona, no ka ai ole a lako@. Manao iho la oia iloko ona, aole paha e hi@i ia`u ke malama i keia mau holoholona a pa@ ua pono ia`u ke pepehi i ke kahi o lakou, aole e hiki ia`u ke kuai i ka Lio ame na Bipi lauo, no ka mea, he hana ka`u ia lakou, a o ka Bipi wahine hoi, nona mai kahi waiu, o na Hipa hoi, ua hiki ia lakou ke imi i ka lakou ai iho malama o na puu. Amamuli ulu ko lakou hulu i mea e aahu no ko ka hale o@ Aka, ona Puaa, nui ka ai i lilo ia lakou, aole hoi he wahi waiwai ka malama ana ia lakou@ no hoi he wahihana. Ua pono ia`u ke pepehi koke ia lakou. Pau ia olelo a ka mea nona na holoholona, lalau iho oia i ua Puaa hai olelo nei a pepehi koke ia ia. Ke ao mai @ noole o ka haaheo, e like me ka Puaa, ame ka poino hoi o ka poe nohowale hanaole, e like me ka Puaa nona @a olelo @aena maluna ae. Owau no me ka mahalo.

M. AHIKAOOKANAIKA.

Kamoiliili, Oahu, Mei 23, 1863.

Kumumano no

KE ALII HOPE LOA O MAUI NEI.

Eia ka ninau ia oukou e na keiki papa i hele a Kolopupu a Haumakaiole ka noho na ia Maui, ka aina kapu o Kama. Owai la na~lii hope loa la o Maui nei? Ina aole e hiki ia oukou ka ekemu ana no keia ninau; alaila, maanei no ka pane ana no ua ninau la. O ke alii hope loa o Maui nei, o Kahekili no ia, a ina pela, mahea la kahi i hanau ai o keia alii. Ua oleloia, ua hanau oia ma Ealiimaile, i Makawao. O kona makuakane o Kalanikuihonoikamoku, a o kona makuahine o Kekuaiapoiwa akahi. Aole no o keia Kahekili wale ka laua keiki hoao, he eha ko lakou nui, o ka mua o Kamehameha akahi no Maui nei. Mai manao mai oukou o Kamehameha akhi keia o Hawaii, o keia Kamehameha akahi ke keiki a Kalanikuihonoikamoku, laua o Kekuaiapoiwa na~lii kapu o Maui. O kela Kamehameha akahi hoi, o ke keiki ia a Kalanikupuapaikalaninui, laua o Kekuaiapoiwa alua na`lii kapu Niaupio o Hawaii, o kona muli aku o Namakeha, o ke kolu o Kalola, a o ko lakou muli loa ke kumu o ko kakou hana i keia la. Aka, ia ia e noho alii ana ia Maui nei, ka mokupuni o kakou i keia wa; ua lawe oia ia Kauahine i hoa kuka, a kuwili hoi i na po hau anu o ka Hooilo, a me ka la wela o ke Kau. A na laua mai he mau keiki elua, o Kalanikupule, a me Koalaukani. No ke ano o keia alii, o kona leo he hanapilo, o kona helehelena, he maikai a ku i ka hanohano i ka nana aku, a i ka nana aku i kona ouli, he kanaka kohukohu ma ka noho aupuni ana.

No ke ano o ka malama ana i kona aupuni, imi iho la oia i ka mea e malu like ai na`lii, a me na makaainana, o ka aina i na`lii o ko lakou no ia, o ka aoina hoi i na makaainana o ko lakou no ia, a o ka aoina hoi e waiho ana ia ianei, a me ko ianei kanaka, o ka ianei loaa no ia e nuupeu ai. Ua oleloia, aole he ino o keia alii ma ka malama aupuni ana; a o na hana hoi a keia alii e pau ai kona moloa, o ka Lelekawa, Puaiole, a me Kamaika, iloko o keia mau hana kona walea ana a hiki i kona make ana. No ka hana hoi a keia alii i kauia maluna o kona mau kanaka, o ka Paele, o kona ano, oia no ke kaku eleele ana e like ma na Nuuhiwa a kakou e ike nei; pau na kane, na wahine, na keiki kane, na kaikamahine, na luahine, a me na elemakule i keia mea o ka Paele, a he hana kaulana no keia a keia alii i hana ai, oiai e noho alii ana oia ia Maui nei. Aka, mamua @N@ ka nana i @ e @ ai k@na aina, o ke ka@ kaua a keia a@ i komo @me Pele@ ke alii o O@ oia malun@ o Peleioh@ni, o ka @ ana ia o Oahu ia @. Eia kana olelo kaulana mahope iho o ka make ana o P@ pio ka oe ahi p@ ka @ Eia ka @ o ke kaua, i ka wa e noho @ ana o Kai@p@u ia Hawaii. Holo mai ia @ Ma@i n@i, e kaua ia Kahekili, ma @ k@ nakila o Kalanipuu a @ o Maui Hikina ia i@. Aole @ i make o Kahekili i k@ kola a me ka ha o ke kaua ana me Kamehameha @ w@ Hawaii. Aole @ae i @ Kahekili, pau @ kane, @ wahine, keiki, ne elemakule, a me na @hine, i ka lukuia e Kamehameha. Aole no nae i make o Kahekili. Ma Maui me Hawaii keia maua kaua, p@u keia mau kaua eha, k@ ka luhi o keia alii.

Mahope i@o o ka pa@ ani @ keia mau kaua, hana iho la ia he ma@ ahaaina nana ma kela wahi keia wahi o kona mau mokupuni. Oiai he manawa kupono ia e @i ai i kana loaa, no ka mea, ua kokoke mai ka huina o kona mau la. A @ nee aku ana ia i kau wahi o ka hapauwea, a me ka elemakule. Aka, o kahi akua a keia ahi e hiipoi mau ana ia wa, o@a no na kii leo ole, lohe ole, hele ole, n@oo ole, e like me ke akua ana i hoomana`i, pela no kona ano.

Ia ia e paki haalele ana i ke ulakolako a kona wahi kino a e makaikai ana h@i i na palena o kona mau aina, lohe ia aku la ka leo o Kamehameha ka hookala kupua o Hawaii, e lawe wale ia Oahu oiai e ola kino ana o Kahekili. Eia ka Kahekili olelo ia Kamehameha, "Nana ae oe ia`u a uauhi kapa eleele a kau ka puaa i ka nuku, manao ae oe o ka aina ia ki@ ae." Eia ke ano o keia, nana ae oe iau a ua make a kau ka puaa ame ke kanaka i ka lele, kii ae i ko aina, mahope iho o keia olelo kaulana, a h@la ka huina o kona mau la, a haule iho la oia ma ke awaawa a Adama i hoomakaukau ai no kana poe mamo, malaila kona noho Moi ana a hiki i keia la. O kona wahi i make ai ma Oahu no ia, hana, o ka pau no ia o ka hana o keia Alii.

J.W. KAIOLE.

Haule i ka Lio

@ Aloha oe:

I ka la 7 o keia @ ka la Sabati, holo aku la o Kailino a me Nakapalau, a hiki laua ma Halawa, ma kahi i kapa@a o Kaawilii, he wahi awawa kahawai ia, aia hoi e waiho ana kekahi kanaka ua ha@le i ka lio, o Nainoa kona inoa; no Kapuukolo ia kanaka, malaila kona wahi i waiho ai, e ulu ana kona kokoolua e hapai iluna o ka lio, ia wa, lele iho la laua ilalo mai ko la@a mau lio iho, a kokua aku la, me ka ninau aku i kona kokooloa, i k@ kumuu o kona haule ana, hai mai la oia, penei: "@a maua i hele mai nei mai Honolulu mai, no Waianae ka maua huakai, hele mai nei maua a ka hoopii ana o ke kahawai o Halawa, hoomaka na lio o maua e holo, o ka holo mai nei no ia a hiki i keia wahi, hina pu koianei lio, o ka haule aku la no ia me ke kupou aku mamua o ke @oo o ka lio, a eha ke poo, pohole na maka a @e ka papalina, oia keia eha la."

Eia nae ka mea kupanaha, elua kane me hookahi wahine i hele ae ma ke alanui, a ike i ua kanaka pilikia nei, aole no i kokua iho. Ea! no ke aha ke kokua ole ana? A no ke aha hoi ka nana maka ana iho? No ke aloha ole paha, a i ole ia no ka ike ole i ka ka Palapala Hemolele, e i mai ana, "E aloha aku oe i kou hoalauna, e like me kou aloha ia oe iho."

Ia wa koke no, kokua like makou ia ia, ma ka hapai ana a hiki ma ka hale o kekahi kanaka kamaaina ma Halawa, o Naoo kona inoa, a malaila o@a i malamaia`i, oiai oia e noho ana me ka pilikia. Owau no me ka mahalo. G.W.K.

Kalihi, Oahu, Iune 8, 186@.

Olelo Hoolaha.

O KA AINA O PAAKAHI, E WAIHO LA

Ma Puunui, Oahu,

@ J.K.@MANO.

OLELO KAHEA A KA

LUNA PAI.

O KA POE A PAU I LAWE I KEIA @

27 o Iune, 1863.

@ H.M. WINI

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU E @

Ma Pohoakalawaia, Kalihi, Oahu,

@ KEKUAN@

J.H.@OLF.

LUNA KUDALA.

Ma ka Hale Poh@ku o Mi@niani @.

H.W. SE@ARANA.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoo.

Alanui Aliiwahine.

OIHANA LOIO!

JOHN L. NA@ AIA KONA KEENA

O HALEOLA.

A.S. Cleghorn. AKE.

MEA KUAI LOLE

A ME NA WAIWAI E AE.

Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.

ALA MA KA

Hale Poahku.

Ma ka Uwapo.

Ma Alanui Nuuanu,

@AWA@NA

Alanui Alii me Alanui Hokele.

MA KA A@ HIKINA O

HALEOLA.

KEENA LOIO!

UA HOI AE NEI KA MEA NONA KA

HALE PAI KEE.

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka aku@dala

ka uk@

H.L. CHASE K@)

PAPA MAKEPONO!

AIA KA MALE KUAI @LU@ C.H. LEWERS,

ALANUI PAP@

NA PAPA @

@ A@

LAAU @

LAAU AH@HALE@

PAPA ULAL@A, PAPA PAINA.

PAPA KEPA.

PILI ULAILA @K@KEO.

PENA KEOKEO, OMAOMAO,

ELEELE, U@A@IA

POHO, GAL@, HULU PENA.

KUI @ LAKA.

AMI, K@ K@ KAKIAMOENA, KUINA

PEPA H@NANI KEENA.

PANI HALE, PANI ANIANI

ANIANI KAAWALE, PATE

PA@ OLEPELE@

Eia ka m@KAMEL@

Hale Hana Piula.

MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI @O o ka @mau i ka @

F@&G SEGELKEN.

Ana Aina! Hana Palapala Kuai!

UA LAWE AE NEI KA MEA NONA KA

HALE LETA,

ma @W.H.@SE, MIKA@)

@ 71.3m

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA ka@ Honolulu, Oahu. Na@

Kela ano keia ano.

NA MEA AI,

NA @AKEKE,

NA @TINI.

NA PA L@

NA KAMAA.

NA PAHI mena O@

NA PAPA mena NOHO,

NA IPUHAO,

NA NOHO LIO.

NA MEA E KAKA@

NA PENA ME NA AILA.

NA MEA MA@AI

A me ke@a m@ keia mea.

Me na laau a Dr. D. Jayne.

OLELO HOOLAHA.

AUHEA OUKOU E NA MAKAMAKA, NA K@Palapala@

HALE @ KELEKONA.

@mamua.

KA HELE A KA MANAWA.

Hale Aina no Kanaka.

UA WEHE AE O KEO RODE@

Kanaka Hawaii@

Ma ke Alan@Kaa@ Ma@Ahaaina @ i na Kanaka@me ka@nui mai@ 79 1m

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA!

Pa Kuai Papa

()

LEWERS & DICKSON,

MALAHA E LOAA AI NA PAPA O @

NA PAPA OLEGONA.

LAAU HALE A ME NA POU.

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA.

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI.

PAPA ULAULA PAPA PAINA.

PAPA KEPA A ME KA AAHO.

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

Eia ka mea

KUPANAILA

Ma keia hale - maanei i wili@a`i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU

e like @a me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aoie @ pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai.

Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

Poho, Kolu, Hulu Pena,

KUI o na ano a pau,

LAKA o na ano a pau,

Ami, Kilou, Jui kakai moena,

Kui Nao,

Pani Hale,

Pani Aniani, Pake,

Aniani kaawale,

Pani Olepelepe.

A PELA WALE AKU.

Aole @kanaka e kuai mai ma ko mau@

E MAKAALA!

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII.

NONA KA HALE KUAI PAPA MAuka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma H@lulu. Ke @aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no k@a kuu moku papa,

"CONSTITUTION!'

a ke ku mai oia, e loaa ana ia`@a

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, k@

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

LAAU HALE, o kela ano, keia ano.

PILI HALE.

PINE.

AAHO.

KEPA,

PANI PUKA.

PUKA ANIANI,

OLEPELEPE,

KUI,

PENA,

AILA PENA.

WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU.

Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paba ia ouk@u @e KEIKI KAMAAINA nu, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o`u nei. E hiki ana no na moku papa o`u i na manawa a pau, a hoolako mau ia`u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehaia la. Aka, he hiki ole ia`u ke hana pela, o ko`u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho ia no ia o ko oukou makamaka.

KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Ia@. 8, 1863. 75-3m

OLELO HOOLAHA.

O KA MEA NONA KA INOA MALA@ nei, ke papa aku @oia ia na kanaka, haole, a m@ka p@, o kela ano kanaka keia ano kanaka a @ e nana mai ana. Ke @aku@au i na @a u, mai@ wale@ i k@ oukou@ Apana k@ o

Ukumehame,

mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoho ona e hele ana ma ia Apana kula i olelola maluna, e aku mai ka m@ holoholona @1 00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewal@$1 00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i @leloia maluna, alalia, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka @uu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-@