Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 26, 27 June 1863 — Page 3

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Katie Ching
This work is dedicated to:  Hula Halau Kawaihoa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

ka hikiwawae mai o ka wa a Farani e hoopaa ai i kona kaua ana’ku ia Mesiko, o ka wa ia a Napolina e hoomau iho ai ma, ma ka ana i ka Lei Alii o Farani.  Ua lohe ia mai, ma o na Beritania.  Farani, Amerika, a ma ka poe Mesikana, ua hoopau o Gen. Forey o Farani; i ke kaua ana’ku ia Puebala, a ua hoi ae oia, a aia ke hele aku nei i Orizaba.  O ka olelo pale a ke Generala Farani, no ia haalele ana ia wahi ana i manao ai e kaua’ku, no la nele ka i na pu nunui kupono, a no ka hiki ana mai hoi kekahi o ka wa ua o ia wahi, a no ia mea, ua kupono ole ke kii aku e kaua ia wahi; a na ia mau pilikia i wanana mai i ke alii koa Farani, aole make kaua aku ia wahi i keia manawa. Ma na mea i ike maopopoia, ua hoikeia mai o Gen. Forey, oia kekahi o na’lii koa o kaulana ma ke au kaua i Rusia, a me Italia, me na koa Farani Le 30,000, a me na pu nui no hoi, ua hoopioia mai, a ua hoauheeia hoi ena Mesikana, ka poe hoi a na Farani i manao aku ai, he poe nawaliwali, a he poe ku ole hoi, i ka hawele ana i na pahikaua ma ko lakou mau puhaka.  A no ia mea hoi, aole e hiki i na poe Farani, ke kue aku i na kamaaina mamua o ka malama o Okatoba e hiki mai ana, nolaila.  E loaa ana ka wa kupono e hooikaikaiia ai na pakaua ma Puebala, a e lako ana no hoi lakou i na pu a me na koa hou; a e lilo ana lakou he aoao ikaika loa, ke hiki mai ka wa a na poe Farani e hoomakaukau ai e hoouka aku ia lakou.  A eia no keia pomaikai nui i loaa mai i na poe Mesikana, malia paha iloko o keia mau mahina e kali nei, e loaa ana i ke Aupuni o Amerika Huipuia ke kumu kupono e koi aku ai ia Farani, e lawe i kona mau koa mai Mesiko aku.

            I ka hoomaka ana a ka Emepera e komo iloko o keia kaua kumu ole, ua akaka lea, ua uhaki oia i na kanawai Aupuni, a ua makalaia mai hoi oia, e ka waihona aloha o na aupuni nui a pau.  Ua ahewaia mai kana mau hana e Enelani a me Sepania, aole no hoi i mahaloia kanamau hana e na poe o kona aupuni iho.  O na Luna Aupuni o Farani, a me kekahi o na nupepa o ia wahi, ua a-a ae lakou e kamailio iki ma ia mea, me ke kapa aku no hoi, he mea hoopoho dala wale no keia kaua, a he pepehi kumu ole no hoi i na makaainana o ka aina; no ka mea aole no he pomaikai, a he aina hou paha ae loaa mai ana, ina hoi e lanakila na koa Farani iloko o keia ana iho.  A ke hiki aku paha ananei ka lono o ke pio ana o ka poe Farani i na poe Mesikana alaila, e loaa ana no ke kumu kupono a na nupepa, a me kekahi, o na Luna Aupuni e hoohalahala ai, me ke koi kumu aku hoi, e hoopauia ke kaua ana ma Mesiko.  Aole i loaa i na koa Farani iloko o keia au kaua; aka, ua loaa nae ia ia ka hoohaahaa ia imua o kona enemi.  Ua hoopoia lakou e ke aupuni nawaliwali iloko o Amerika, a ina e hoomauia keia kaua; a laila me he mea la, e kauoia ana o Farani iloko o ke kaua me Amerika Huipuia, ke aupuni nana i hoopio hikiwawe aku o Mesiko, iloko o na au kaua i kaahope ae, a ke aupuni hoi i lako loa, na mea kaua.  Malia paha, he mea hiiahila no Farani, ke hooki ae i ke kaua ana i keia wa.  He mea hilahila io no paha i kekahi o na alii hanohano loa o ke ao nei; ka ae ana'e i kona pio, a me ka lanakila ole ana, maluna o kahi aupuni nawaliwali loa o Mesiko.  Aka, e lilo and keia hoopaa kumu ole ana a Farani, mamuli o ke kaua i hoahewaia e ka lehulehu mai o a o, i mea nana e hoonaueue i ka maluhia o ka noho Alii ana o na mamo a Bonapate.  Aole e hiki ke hooekaumaha waleia'ku ia poe.  me ka loaa ole mai hoi o ka hanohano i ka poe nana e kuau ana, a ua ikea maopopoia, aole loa e loaa ana ia mea ia Farani, ma Mesiko.

            Aia iwaena o ka poe e hauoli ana i ke pio ana o Gen. Forey, kekahi poe o Farani, oia hoi ka poe pili a kupaa mau mamuli o ke Kumukanawai.  O keia kanaka o Gen Forey, oia kekahi i komo iloko o ka wa e hanaia'na kekahi mau me nui, a lilo ai o Napoliona ae nei, i Emepera no ke aupuni o Farani.  Ua kaulana io paha o Gen. Forey i na kaua Rusia, a me Italia, a i haawiia no paha keia noho ana hanohano ia ia, no kona kokua nui ana ia Napoliona, a hoonohoia'i oia iluna o ka noho alii hanohano o Farani?  Aole no i maopopo loa na kumu; aka, he kaulana loa nae oia iloko o na oelo hoike a pau a ka Emepera Napoliona.  I ka wa i hookumu ai e hele ae i Mesiko; aia hoi, ua hoopuka ae oia i kekahi mau olelo kuahaua kaena, me ka olelo iho hoi, he hiki ia ia ke keakea i ka hoonui ana'e o Amerika Huipuia i kona mau moku aina hou ma na wahi a pau o Amerika.  Aole no hoi paha e nele ana ke komo o ka hilahila, nui iloko ona, i ka ike iho no kona pio, i na poe Mesikana nawaliwali, me ke kokua ole ia mai e hai.  Aka, e hiki aku ana nae ia lono me ka olioli nui, i ka poe haole Farani, e makemake ole ana e malamaia ke aupuni iloko o kahi paa, a e o ia'ku hoi ka elau ma kona umauma.  He hiki i ka poe Amerika Huipuia, ke akaaka aku i ka poe e komo wale mai ana e lawelawe i na mea o lakou i kuleana ole ai.  Ua hoao mai nei o Lui Napoliona, a ua maopopo i na aupuni, o Europa, aole he holo pono o na hana ana ma Mesiko.  Aole no e hiki i na koa o Gen. Fory ke hele imua, aia no a loaa maopopo kahi e hiki ai ke hoolako ia mai kona mau koa i ka ai, mai kekahi wahi ma o Amerika Huipuia, aia no a i ka lako ana ia mau mea, akahi no a nee aku imua me ka manao aku e kaua aku i ka poe Mesikana, a iloko o ia lako ana, me ka makaukau pono no hoi, ua loaahia ia no na koa Farani i ka poino ame ke pio.  He wali lihi iki anei kekahi e hiki ai i ka poe puni kaua o keia wahi, e manaolana iki ae ai, he pono ke hele mai e kaua i keia mau wahi?  He wahi anei kekahi e hiki ai ke manao lana iki ae ai, e hiki mai ana ka wa e lilo ai ka mana o ka hooponopono ana i keia mau aupuni, i kekahi o na aupuai o Europa?  Aole!  e hooiaioia mai ana na olelo i hoopukaia e Monro (Monoro.) oia hoi na olelo i hoohenehene ia ai e na aupuni o Europa, me ka olelo ia iho no hoi, he olelo kaena wale no na ka Amerika, aka, ke hooiaioia mai nei 'ia mau olelo.  A e lilo ana ia mau olelo i mea e hoonaauaoi'ai o ka poe a pau e noho ana ma keia aoao o ka moana Atalanika, ke makaikai iho lakou i ka haule hia ana o Farani ia Mesiko.

 

                                                Ka Moolelo O Maui.

            No ke Kuokoa  He wahi keiki o Maui na Hina me Malo, oia hoi o Kaakomalo.  Aia ia wahi i Kipahulu o Maui nei, ma kahakai o ia wahi.  Aole nae o Malo ka inoa o ka Hina kane hoao maoli, he kane wale iho no ia i loaa ia Hina i kona wa i hele ai i ka wau limu; a o ka inoa o ka Hina kane hoao maoli, o Akalana noia, a na Hina ame Akalana, mai na keiki ekolu, oia hoi na inoa i kapa ia mai, o Maui-mua, o Maui-hope, o Maui-Kiikii, a o Maui-akalana, a oia ka Maui nona keia moolelo a kakou e lohe ai.  Penei ke kumu i loaa ai o ia Maui.  Noho ua Hina nei kukupapa maloko o kekahi ana, malolo o ka hano ai, i kapaia mai o Oheo malaila kana noho ana kuku, a ono i ka limu ua Hina nei, ka hopu no ia i ka laau kahakai aia nei, i ka ipu kai, i ka eke kahakai, o ka hele iho la no ia.  I keia manawa wa'e no hoi ka hele ponoi o ua Alii wahine nei i ka lawaia limu.  Ina e ono limu ua Hina nei i ka wa mamua aku, o na kahu no ka mea nana e kii ka limu, pela ka mea maa mau, aka, i keia hana ana hoi, ono no i ka limu, o ka hele ponoi iho la noia.  A ia ia nei i hele ai i kekahi, aole hoi o ianei hele iho ma kahi nui o ka limu, a wahi kokoke no hoi, ka hele loa noia i kahi i kapa ia mai o Kaanomalo.  A i ko ia nei hiki ana aku ilaila kiei iho keia e waiho ana he malo ula, ko ianei, iho aku la no ia, hopu ia ua malo nei, o ka pa-u ae la no ia o ianei a paa no hoi i ka pa-u, ko ianei hina aku la no ia make i ka hiamoe, ka waiho no ia, a aui ka la, puoho ae ka hana, ua aui ka la, ko ia nei ala ae la no ia, aole i loaa ka mea ana i ono ai o ka limu make e keia i ka hiamoe.  Ke huli mai nei na kahu iaia nei, e hoi aku ana no hoi ua Hina nei, a hiki i ka hale, ninau mai la na kahu, "ihea nei la ou a po," I  mai la no ha ua Hina nei, e like me ka mea i olelo ia mamua a pane mai o Akalani, "E loaa hoi ko kaua haku." Noho aku no lakou nei, a hanau ne la, kapa ia iho la o Maui-akalana, hanai ia no hoi a nui, a o ka ai no lakou nei, aole i Hoomoaia, a o ka ai no lakou e ai ai, o na mea i hoopalaia ma ka lepo.  No ka mea, aole ka he ahi la manawa, e hoomoa ai i na mea ai no lakou, a no ka mea ole e moa ai ke kalo, ka ala, ka uhi, ke ki, a me na mea a pau e loaa ai ia Akalana.

            Ninau ua Maui nei ia Hina, "O ke aha la hoi ka mea nana e hoomoa i ka kakou ai?"  Pane mai ka makuahine ia ianei, "O ke ahi ka mea nana e hoomoa." "Aia la hoi ia wai ke ahi?" wahi a Maui.  Pane hou mai ka makuahine ia ianei, "Aia i ka Alae ke ahi."  Olelo aku ua keiki nei, "E kii hoi ha wau i ke ahi?"  Pane mai ka makuahine ia ianei, "He ikaika no nae oe; aia a nui ka ikaika a me ka mama alaila, loaa ia oe ke ahi." "Ae," wahi a Maui.

            Alaila, a-oa-o pono mai la o Hina ia ianei, "Ina oe e kii i ke ahi, aole i ka nui manu o lakou, aia la i kahi manu uuku, oia hoi kahi manu Alae-iki."  Ia manawa, ko ianei kii no ia, hele keia a hiki i Waianae, Oahu, ia hiki ana aku o ua keiki nei, e a mai ana ke ahi a ua poe Alae nei, o ka poe Alae nui wale no.  A penei ka olelo a ua poe Alae nei, "E ua moa ka ke Elehuapi, he keiki mama ka Hina," Eia nae ke kumu o keia olelo a lakou no ke alualu pinepine o ua Maui nei mamua aku, a ua ike ua poe Alae nei he keiki mama keia.  I hopu aku ana ka hana o ia nei huiu aku la no lakou la e ke ahi, o ka maia, o ka leha, o ka wahie, pau aku la lakou la i ka lele hoia ino la keia, pela aku, pela aku kaianui kii mau ana, loaa iho ana ia ia nei kahi mahu uuku, e pulupulu ana ka ua wahi manu nei i ke ahi, a kau iho i ka maia, e hopu aku ana o ua Maui nei, o ka wahie, o ka maia, a o ua wahi manu Alae nei, paa ia ia nei, kupee iho la keia e umi, no ka hooinaina a ua Maui nei i ke pi o ka Alae i ke ahi.  Pane ae'la ka ua wahi Alae nei," E mai pepehi oe ia'u, o loaa ole auanei ko ahi."  Nonoi aku la no hoi ua wahi keiki nei," E haawi mai hoi ha oe ia'u i ke ahi."  Olelo mai la ua wahi Alae nei.  "E hele aku oe e hia i ka ha o ke kalo, aia ka hoi ilaila ko ahi."  Hele keia hiahia, aole a o ke ahi, oia ka ka mowae o ka ha o ke kalo a kakou e ike nei.  Koi hou aku ia no ua Maui nei." E haawi mai oe ia'u i ke ahi, ina aole oe e haawi ma make oe ia'u, aole ou wahi e ola ai."  Pane hou mai ua wahi manu nei.  "E kii aku oe i ka lau ki."  Kii aku la ho o Maui, hiahia i ka lau ki, aohe a , oia ka ka mowae o ka lau ki, no ka hiahia ia e Maui.  Hoi hou aku la no hoi o Maui e pepehi i ua wahi manu nei, pane mai no kela e like me mamua.  Olelo hou mai la no e kii o Maui e hiahia i ka wai, he olelo nane keia no ua wahi manu nei, aole o ka wai maoli, o ka laau i kapaia mai Waimea, kii keia hia i ka wai, aole loaa ke ahi ia ia nei, hoi keia, e pepehi hou i ua wahi manu nei.  Alaila, i mai ua wahi Alae nei, "E kii aku oe i kela laau e ku mai la, oia hoi ka Waimea," kii no hoi keia hiahia, a ke ahi, e kuni aku ana ka o Maui i ka lae o ua wahi manu nei, oia ka ka ula o ka lae o ka Alae a kakou e ike nei la; oia ka ka loaa mai o ke ahi ia kakou i keia manawa.  A pau ia, ua loaa ke ahi ia Maui ia manawa.  Olelo aku i ka makuahine, pane mai ka makuahine, "Aia hoi i hea kau, ke kuhi mai ka kau he pono ka'u e hana aku nei, o ke kuku aku no paha kau, aole e pae pono aku kahi nao ia, o ke kapoo no ia o ka la, hala ka pule, hala ka mahina, alaila, oki kahi kapa hookahi, i kaulaiaku ka hana, aole e maloo, ke kapoo no ia o ka la, pela mau i keia manawa keia manawa, o ka mea e maloo ai o kahi kapa hookahi o ka hoa i ke ahi."  Pane aku ua keiki Maui nei, "Aole la hoi au e pono e kii e oki i na wawae o ka la?" I mai la no hoi ka makuahine, "He ikaika no nae oe?"  Ae aku la no hoi ia "Ae, he ikaika no au."  Ninau mai o Hina. "He aha kau mau mea make e make ai ka La ia oe?"  I aku la no hoi ia, "O ko'u ikaika no hoi paha, e pakele hoi ia ia'u," ai mai o Hina, "Ae, e hele, eia nae na mea e paa ai ka La ia oe."  Haawi aku la o Hina i na aha he umikumamalina, a me ka i mai aole e keia mau mea wale no, e hele oe a i ko kupunawahine, aia iaia na mea i koe, alaila, make ka La ia oe, e nana hoi ia e kuhikuhi pono aku ia oe, na ka mea, oia ka mea nana e hanai i ka La." O ka inoa o ua kupuna nei o ianei, o Wiliwili-puha. "Aia i kou hele ana a hiki i ke kuku Wiliwili nui e kuana la, aia no ka hoi ua kupuna ala ou ilaila, o ka inoa o ka hale o ua La nei e hanai ia ai, o Haleakala."  Aoao pono mai la no hoi o Hina ia ianei, noho auanei oe ilaila a kani mai ka moa kuakahi, a kualua, i ka moa kuakolu, nana aku auanei oe i ka puka ae o ka luahine nui, oia ka hoi ko kupunawahine, i pulupulu auaanei kela a-a ke ahi, a kau i ka maia, alaila auanei oe lalau iho i ka e ka maia a i hanu auanei i o ianei, a hanu ae auanei iluna, a i ninau ae, nawae ke kupu o oe, alailai hai aku oe, nau no, i ninau hou mai, na'u nawai oe, hai hou aku no oe, nau na Hina."  Aoao mai la no hoi ua makuahine nei a pau pono, hoomaka keia i ka hele mai a hiki i Kaupo, ma uka pono o Nuu pia aku la no hoi o Maui a hiki i kahi a Hina i kuhikuhi ai ia ianei.

(Aole i pau)

KA MOKU AHI

"KILAUEA,"

E holo ana o "Kilauea" mai

Honolulu, Hawaii

POAHA, IULAI 2

Ma ka hapalua o ku hora Eha o ke ahiahi.

Lahaina

Kalepolepo

Ulupalakua

Kealakekua

Kailua

Kawaihae

Honoipu.

A Me Hilo.

ME KEA HOPE AKU, E HOLO ANA I KA

Poakahi......................................................................................................Iulai 20

Poaha.........................................................................................................Iulai 30

Poakahi......................................................................................................Aug. 10

Poaha.........................................................................................................Aug. 20

Poaha.........................................................................................................Sept. 3

Poakahi......................................................................................................Sept. 14

Poaha.........................................................................................................Sept. 24

Me keia hope aku e hoomau ana no o "KILAUEA" i ka holo ma no wahi a pau i oleloia maluna.

                                                                                    JANION, GREEN & CO.

                                                                                    L.H.A.H.M.

Honolulu Aperila 9, 18@@

                                                                                                                       

KA MOKUAHI

Kialua

"ANNIE LAURIE"

E Haalele ana ia Honolulu

-NO-

Hanalei, Koloa a me Nawiliwili.

I kela elima la keia la, ina he ukana me ia mau wahi.

                                                                                    JANION, GREEN & CO.

                                                                                    L.H.A.H.M.

Honolulu Aperila 9, 1863

                                   

OLELO HOOLAHA .

            NO KA MEA, UA NOIIA MAU AU E Rev. K. Bund, oia ka Luna Hooponopono, waiwai  o Makuole, no Kohala, Hawaii i make kauoha ole, e koho i kekahi la e hooponopono i kona hoowaiwai, a e hookuuia la mai kona oihana loaa aku.  Nolaila, ke hookeia nei i na mea a pau loa ke pili, e ka Poalua oia ka la 7 o Iulai, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia ai, e hoolohe no ia nui ana mai:  a me na mea hoole e hoike ia, aia ma ke'a hale ma Halawa.

                                                                                    J. WIGHT, Lunakanawai Kaapuni

Kohala, Hawaii Iune 10 1863

            83-3t                           

KANIKAU ALOHA NO PAHIA

Kanikau aloha nou e Pahia.

Kuu kane mai ka lai puaha o ka aina,

Mai ke kai mao keiki o kona,

Kou kane mai ke kai leo nui o Hopekai-a,

Kuu hoa pili o ka ea me ka la,

Ke anu hoi me ke koekoe,

Kuu kane hoi o ka wa kamalii o ke kino,

Kuu kane mai ka ua hehi mai iluna o ka Inia,

Ke noho nei au me ka u me ke aloha ia oe,

Aloha no hoi kahi a kaua e hele ai,

Kuu hoa hoomanawanui o ka aina

Kuu kane mai ka wai o Waiakauleopapa,

Mai ka pali ula i na kanaka e Paaoao,

Kuu kane mai ka uluniu o Lehuula,

Holo ana ka lio hoomaha i Paekii,

Nana ae ke kino o ka aui ae o ka la

E hoi i ka mal@ i Hanakamalii,

Kuu kane mai ka luana kanaka o Paauhau,

Hoo maha aku ka lio Honalo,

Kuu hoa lei keiki,

Kuu kani mai ka lai pohu o ka aina,

A kaua no e noho io ai me ke aloha,

Hoolohe aku kaua o ka leo e na manu,

Oia uka kanaka ole a kakou i noho iho ai,

Kuu kane mai ka wai hoopumehana la a ka haole.

                                                LUISA MAOLINA

                       

HANAU

            Mar 24, ma Wa@ika, Waimea, Hawaii hanau o I@ale w na Nuuanu me Poupou.

            Mar 18, ma N@ha, Kau, Hawaii hanau o Liha Kekulu w.  na S. Pek@ ma H@.

            Mei 27, ma Ahuapala, Kau, Hawaii hanau o Loe w., na Kamalo me Kaika.

            Iune 16, ma Waimanalo, Koolaupoko, hanau o Inoaole w, na Kalehuna me K@aiahi.

            Iune 6, ma Niumalu, Kauai, hanau o Kawawauhui w, na Makakaneole me Kaewa.

            Aper 5, ma Lihue, Kauai hanau o Puarose k, na Ewaliko me Kamaka.

            Aper 29, ma Kaapahu, Kipahulu, Maui hanau o Kaaihue K. na Kuhuke me Kaipo.

            Mei 14, ma Lolekua, Kipahulu, Maui, hanau o Naholea k. na Kunewa me Kahalehuna.

            Mei 25, ma Waialua, Molokai, hanau o Lutera Kaine k. na D. W. Kaine me H.K.Kaine.

            Iune 16, ma Moanui, Molokai, hanau o Paaoao w. na Babi me Kelupena.

            Iune 3, ma Waiohinu, Kau, Hawaii, hanau o Inoaole k. ma N. George me Pi.

                       

MARE

            Aper. 7, ma Hilo, Hawaii, mare o Hoii me Kaulehua, na Austin la ia i mare.

            Aper. 30, ma Papaloa, Kipahulu, Maui, mare o D. Kaahu me kahea na S. E. Bishop laua i mare.

            Mei 21, ma Kaluaaha, Molokai, mare o Henry Moo me Elisabeta Keamalu, na Rev.  A.O. Fortes laua i mare.

                       

MAKE

Mei 3, ma Waiaka, Waimea, H, make o Keauipeohiwi w.

Mei 25, ma Kapia, Waimea, H, make o Maria w.

Iune 3, ma Kalaekoa, Waimea, H, make o Luh a w.

Iune 2, ma Waimea, Koolauloa, make o Kaupono w.

Iune 4, ma ia wahi no, make o Mokuheu k.

Iune 6, ma Paumalu, Koolauloa, make o Kalaiku k.

Iune 7, ma Waimanalo, Koolaupoko, make o Pulu w.

Iune 9, ma wahi na, make o Wela k.

Iune 15, ma wahi na, make o Nanahe w.

Aper 13, ma Kahiii, Hilo, H, make o Aheakalani k.

Iune 15, ma Paumoi, Hilo, H, make o Aikahalelo w.

Iune 19, ma Hakipuu, Koolaupoko, make o Namaka Koohulikea k.

Iune 8, ma Hionamoa, Kau, H., make o Sema Kahalewai k.

Aper 18, ma kapuaikini, Kipahulu, M., make o kuiwehena k.

           

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA UA NOIIA MAI KAHEA o ma ka inoa malalo e J.W.H. Kauwahi iaia o Keopenui, e hoohohona eia i e Lana Hooponopono Waiwai no ka waiwai o Lilia Namakaokuawe, o Lahaina, Maui i make aku nei. Nolaila ua hoikeia i na kanaka a i au loa, ke pili o ka Poalua, oia ka la 21 o Iulai, M.H. 186e i ka hora 11 o kakahiaka, ma ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio e keia nei ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.

                                                                                    F. W. HUTCHISON.

                                                                                    Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahainaluna, Maui, Iune 22 1863.

83 3t

                       

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA UA NOIIA MAI KA MEA o ina ka inoa malalo e Wm. Ap. Jamison a Luna Hooponopono no ka waiwai.  Timoteo Keawe@i no Lahaina, Maui, i make, ke koho aku i kekahi ia, e hoike ke i kana palapala hoike @ like, a e hookuuia ia ma kona oihana Luna Hooponopono ae.  Nolaila, ke hoikeia aku nei i na kanaka a pau ka, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 21 o Iulai M. H. 1863 i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la a me ka manawa i oleloia, no ka hoolohe ana i ka @ keia noi ana mai, a me na @ mea @ i hoikeia, aia ua ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui kahi e hana ai.                        

                                                                                    F. W. HUTCHISON.

                                                                        Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahainaluna, Maui, Iune 22 1863

83-3t

                       

OLELO HOOLAHA.

            E IKE OUKOU A PAU. E NA KANAKA mai Hawaii o Niihau, owau i MANU wahine, e noho ana ma Kamahoa Mokupuni Kauai i o ka'u kane.

O MAIKAI,

ua haalele ia ia'u a me ko maua wahi moe, aole oia me a'u iloko o keia mau makahiki elima, a ua haalele mai ola i ko maua pili ana a me ka maua keiki.  Nolaila ke Kauoha aku nei au i ka'u kane, e hoi mai, a @ o ke a makahiki 1863, o ka malama o Dekemaha, i ka la hope oia malama e hoi mai oia; ina aole oia e hoi mai, e hoopii no au ia ia e like me ae Kanawai o ka aina a me ka poi aia o ko maua mare ia ana, a ke noho nei ku me ka pilikia i ka pono o keia noho ana, a ua hoi ka pono i aku mau makua, e like me ka wa kane ole.                                                                                       MRS. MANU.

Kamooloa, Kauai, Iune 17 1863

83 2-t

                       

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA UA NOIIA MAI KAHEA Hanohano o G. M. Robertson kekahi o na Lunakanawai oa ka Aha Kiekie e HANA wale hookahi ia ia i Lana Hooponopono Waiwai o WAHILANI k, no Honolulu, Oahu i make aku nei.  Nolaila ua hoike ia i ka kauaka a pau loa ke paha o ka Poekaha oia ka ia 23 o Iulai, i ka hora 9 o kakahiaka oia ua ia a me ia hora i olelo ia no ka hoolole oiaio o keia nui ana mai, a me ka mea i hoo keia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Oahu                                                                                       G. W. BROWN

                                                                                    Kekauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Oahu, Iune 22, 1863 83-2t

                       

OLELO HOOLAHA.

            UA HOOPII MAI O EKEAK w, KUE I kana kane o Likanaonao ,no Kaneohe, Oahu mamua e hooiki i ke kaua mare ana, ao ka haalele wale ana no na makahiki ea aka o Likanaoanao i kona wahine. E kanaka keia hoopili imua o ka Mea Hanohano Ioane II kekahi Lanakawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 29 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

                                                                                                G. W. BROWN

                                                                                    Kekauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Oahu, Iune 23, 1863          53-2t

           

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e D.H.L. Hakuole e hoonoho oia Luna Hooponopono o ka Waiwai o Pupuka, o Lahaina Maui, i make aku nei. Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 21 o Iulai M.H. 1863, i ka hora 11 o kakahiaka, o ka la a me i ka hora oleloia, no ka hoolohe ia oiaio o keia nei ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.

                                                                                    F. W. HUTCHISON.

                                                                                    Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahainaluna, Maui, Iune 22 1863     83-3t

                       

AWA O HONOLULU

No Ka Moku Ku Mai

Iune 14---- M @@@

18---- Jeannette, ma @@@

23----Hana mai Hilo mai @@@

19---M@@@

20---M@@@

20---Kau@@@

20---Kilauea @@@

21---Nek@@@

22---A@@@

23-K@@

23---O@@@

25---E@@@

26---Kaho@@@

 

                       

HAULE!

HE WEPA KUMU IWI PALAOA KEOkeo.  E uku a @@@

83-1t                            @@@

                       

OLELO HOOLAHA.

KE PAPAIA  A'KU ME NA MEA A PAU, aole e haawi wale @@@@ i Hookahi Dala me hapa walu, ke @. A ke hoikeia aku nei, @, e hoike koke mai @ lakou @.

J. R. H. KAMAINA.
Honolulu, Iune 2@1863.

 

MAKEMAKEIA I Kuke!

            O KA MEA IKE I KA OLELO BERITANIA ka mea @. E ninau ia
R.F. SNOW, @

Honolulu, Iune 22, 1863

OLELO HOOLAHA.

AUHEA OUKOU E NA MAKAMAKA A PAU o ko'u mau apana @,

Capt. A. White,

ko oukou hoa aloha e noho ana ma Hanalei, ke kauoha aku nei au ia oukou, e hele mai @ ma ko'u Hale Kuai, e @ ai i na ano NU HOU o ka LOLE @ a me na KAMAA NU HOU paa o @, na NOHO LIO, o kela ano keia ano. Eia @ ma ko'u Hale Kuai ke KO PAA a me ka MALAEEKE, a @ e naue mai e nana no oukou iho, a mau aku.

A WAIKA @@@@@,

Hanalei, Kauai Iune 14, 1863.

OLELO HOOLAHA

            ME KA MAHALO KE HAI AKU nei ka mea nui a ka mea @ a ka mea malalo iho nei i @@@ aole no i pau kena noho ana ma ko OIHANA HANA KAMAA, no ke pau ana @@@@ ma ka halekuai lole.  Ua makaukau wau @@@ hana i ke kamaa ame ke kamaa buti, a o kona mau makamaka @@@ mau iho nei ma ke alanui Hotel, mawaena o ka alanui Nuuanu me ke alanui Maunakea.  Aia malaila e hanaia na  KAMAA MAKAI LOA.

                                                                                                GEORGE CLARK

82-4t    Honolulu, Iune 17, 1863

                       

ANOANO KAPIKI, ANOANO KAPIKI.

            UA LOAA MAI NEI IA'U MAI KAPALAKIKO, mai he mau ano,

ANOANO KAPIKI!

Maikai Loa, a ua makaukau au e kuai aku i ka poe e makemake mai ana.  He @ no na ano aneane  e ae ia'u.  E hele wikiwiki mai o pau e auanei.  E ninau e kuu wahi i ke Keena Pai Kuokoa.

                                                                                    HENRY FOSBROOKE, (Hanale)

Honolulu, Iune 20 1863

82-3t

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e No@@@ i na Palapala Kauoha o MAKI AOLE @ no Waikiki, Honolulu, Oahu, make aku nei.  Nolaila ua hookelai na kanaia a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, a ka la 22 o Iune, i ka hora 9, ka kahiaka, eia ka la, a me ka hora o kakahiaka , oia ka la a me ka lima palapala o ka hoi nei i ka oiaio o keia Palapala Kauola, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.

                                                                                                G. W. BROWN

                                                                                    Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Iune 16, 1863

82-2t

                       

OLELO HOOLAHA

NO KA

OIHANA OHEWAI O HONOLULU

O KA POE A PAU E LAWE ANA I KA  Wai@ @@ ka la

MUA AE NEI O IULAI,

o ka wa ua ia uuku mua mai ai no ka hapa makahiki e hiki mai ana, @ mahope iho o ka hana ana a na la he UMI ma ia hope aku, alaila, ke @ oki a na Ohewai ma ia mau awa aku, e @ aku.

            O na poe a pau e lawe a @ i ka uku o keia hapa makahiki e pau e lawe pu mai i ka palapala hookaa o kela hapa makahiki i hala'ku nei.

                                                                        HENRY PRENDERGAST, Luna Wai

            Keena o ka Oihana Wai, Honolulu, Iune 18 1863      82-3t

 

OLELO HOOLAHA

A NA

LUNA HOOPONOPONO WAIWAI

UA KOHOIA MAI NA MEA NONA NA inoa malalo e ka Aha Hookolokolo Hooko Kauoha, i Luna Hooponopono Waiwai @ HINAWALE, o Honolulu, i make aku nei, nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau i AIE i ua mea la i make aku @, a o ka poe hoi ana i aie aku ai, e waiho koke mai i ka lakou mau bila aie, mamua mai o ka la 13 o Iulai, 1863. J.E. CHAPMAN. KAWAHA MAALEA.
Honolulu, Iune 12, 1863. 82-4t

 

OLELO HOOLAHA.

            OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ke papa ikeia nei, au i na Haole, Pake, a me na Kanaka maoli mai hope aku i ko lakou mau holoholona Lio, Bipi, Hoki, Piula, Kao, Hipa, mai hookuu

MA PAIHAALOA, HILO-PALIKU, HAWAII,

ina i hele wale kekahi o keia mau holoholona maluna o ka aina i papaia ia maluna, e hopu no $1.00 no ke poo hookahi. O Kapalena ka mea nana e malama i ua aina la, a hopu hoi i na holoholona. Eia kekahi, mai hele na kane, na wahine, a me na kamalii, ma na kahawai o keia aina i ka lawaia, ua kapu loa.

            NA KAILIAHI

            Manoa, Oahu, Iune 13, 1863              82-2t

 

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA hanohano o G. M. Robertson, @ na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kahalekaua (w) i Luna Hooponopono no ka Waiwai o Pila (k), no Honolulu, @ i make aku nei, e ae ka Ahja ia ia e kuai aku i ka waiwai paa o ua Pila (k) nei:  Nolaila, ke hoolana aku nei keia palapala i na kanaka a pau, ke kukana iloko o keia waiwai, ua koho ia ka la 29 o Iune, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe i ua nei nei , me na mau a pau e kue ana, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu nei.                                                                       G. W. BROWN

                                                                        Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie

            Honolulu, Iune 16, 1863                                 82-2t

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O KAIPO w. KUE I kana kane o MAIKAI, no Hilo, Hawaii, mamua e hooki i ko loaa mare ana, no ka haalele ale ana no na makahiki ekolu o MAIKAI, i kana wahine.  E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano o IOANE II, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 15 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

                                                                        G. W. BROWN.

                                                            Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie

            Honolulu, Oahu, Iune 19, 1863                      83 2t

 

 

OLELO HOOLAHA.

Ke Hoike Iuki Nei Malalo Na @@@

OAHU. ---HONOLULU.

KE HOIKA IA'KU NEI MALALO NA @ na kanaka a pau ma Hawaii a i Kauai, i @ a ke waihoia nei no na Palapala Hoo@ ke Keena K@, ua @ ka waiho ana, a he @

                                                            OAHU. – HONOLULU.

Kauwiki, K@.

PAUOA.
@, Kapalua.

WAIKIKI

@, @. @, Hamohamo.
@, Hamohamo. K@, Hopoe.
@ Ulukou.

Kalua@.

MAKIKI.

@.

PALOLO.

@, Kahaleula, Wa@

EWA

@, Waipue. Hopoe, Mananaiki.

@, " Mahoe, Kilauao.

@, ". @, Waiaole.

Niau, ". Kalei, "

Heia, Waipue-uka. P@, "

K@, ". H@, Honouliuli.

K@, ". Lei@, "

K@, "
P@, "

WAIANAE

@

WAIALUA
K@, Laakih@.

KOOLAULOA.
Hama, Punaluu, Keloha, Waiona.
K@ Laie, K@, Kahana.
P@ ", K@, Kapaka.

P@, "

KOOLAUPOKO

Ka@, Kaneohe. @ Waiahole

K@ " K@ "
M@, " K@, "

A@, Kailua. Mo@ihau, "

@, " Ka@, "

Kmaka, ". P@, Waimanalo.
kau@ " H@, Heeia.
K@ ", H@, Heeiakea.

K@ " P@

K@ " K@, Waihee.
L@ " @ Kaalaea

Ma@ " K@ "
Nakahana, " K@, Kahalua,
Wana, " K@

MAUI. – LAHAINA
K@, P@, Keokeo, Halea.
OLOWALU.
Pa@, Olowalu. P@kunui, Kaman@

HONOLUA.
P@, Kahuiki.
KIPAHULU.
Naha, Halemano.
KAHAKULOA
Puana, Hanonana. Auahikia, Haleokane.
AHIKULI.
Kahula, Papalaloa.
KOOLAU.

Kahaka, Keaa.
KAUPO.
Lahaina, Pualaea.
KULA.

Hale@, Kaiihi-Puehu, Kapai@le, Waiakoa,
Keawe, Oma pio 7 Kawalau, "
K@kane, " 9 Makahiki, "
Kamoa, " 1 Ma@ "
Keama, Keokea, Naha

Ka@ " Pii, Kealahou.
Ka@ulani, " Ka@, Waiohuli

Pa, " Kapuula, Palehu,

U@ " Ma@kuhia, Kalianui
Paakai, " N@, Pulehu
Papukai " P@ "
HAMAKUALOA.
Huluhulu, Waipo 1 a me 3. Makaliikipuni, Honopou,
K@ 1, Halehoku, Mahiai, Kuiaha.
Kilauea, Keaaula, Mana, Halehaku,

K@, Kealii-iki, Ma@la, "
K@leamoku, Opana, Naluahi, Kaopa
K@, Waipio-nui, Naala, Keaaula,
K@, Papaaea, Owili, Pumaile,

Kala@auhee, Huele, Palana, Oha,
K@waa, Honopou, Piopio, Halehaku,
K@, Honokala, Paaluhi, "
Kea, Nienie, Uheke, Honokala

Kapohaka, Haiku, Wahieloa, Hanauana,

HAMAKUAPOKO.
Kuke, Waiopua,

HONUAULA.
Kainoa, Kanaio, Kaliakahou, Mooiki,

K@kaina, Palauoa, Mahoe, Palauoa, @,
Kamaka, Keauhou, Nawaiki, Keauhou,

K@kaulu, " Ohule, Kanaio,

M@ " Pepeiaonui, Panahu
Kiniakua, Mohopilo, &c., Uluehu, Waipao

Kekuauli, Waipao,

WAIEHU.

Auwae, Halelau. Kaupe, Kapalaua.
Kaaa, Hamohamo, Napoe, Poinonui,

Kaiakahi, Haleolena, Wanaoa, Halelena.
WAIHEE

Keapu, Papaina, Kamakaualii, Lupai, &c.,

Kaaipuni, Paaole, &c. Kalua, Papaina,

WAILUKU

Ihumai, Helu, &c. Paiwi, Kapalaalea,
Kainakauahoa, Kalua, Pilihee J. "
Kaleo, Puohala, Pokee, Papohaku,

Papaiakea, Puolua a me Huelo, Manu, Puako
Kawaa, Puhala, Kaalae, Papaaea,

HANA.
Kuahiwinui, Honomaele, Manu, Aleamai
Kuamauna, Pueokauiki, Ikua, Mokae,
Kaholokai, Kawaipapa, Naohe, Kawaloa, &c.

Kala, Makaalae, Napala, Maalea,
Kikoo, Aleamai, Puhake, Wakiu

Kekukahiko, " Uhai Ahuakamalii,

Kaleimakalii, Mokae.
HAWAII. – KONA.
Anaila@ea, Hopuloa, Kaaanui, Honokua,
Malia Mahia, " Kahunainoa, "
@niamina, Alae, Kalaikoa, "
Kahiamoe, " Keawekolohe, "
Maaele, " Pilo, "
H@puhalu, Kalahiki, Pakake, "
@kua, " Wailuku, "
H@, Keokea, Kaina, Keopu.

Makaiki, " Kaulu, Kanaueue,

Haai, Pahoehoe 4 Kalimakauo, "
Ka@, " 1" Kaheana, "
K@, " 1 Kalamaia, Keokeo

K@, " 1 Nawai, "
Pohai, " 1 Kaulia, Haukalua,
Haumea, Kukuiopae.

KONA.
K@, Kalama 2, Kaanehe, Waiaha
K@, " Kaumu, Keei

Kawelo, Honaunau, Kauwahi, Olehumoana,

P@ " Kuikai, A@

Kane@lani, Puaa 1, Kahunalua, "
Makai, " 3 Kam@, Honomaino,

Kawainui, Puapuaa 1, Kaama, H@ili,

Paaluhi, ", K@naole, Kapua

Keawe, Kokukano, Kaawa, "
N@huewai, " Nahulu, "
Kaupo, Onouli, Ka@ala, Haukalua,
Kahananui, ", Naaha, Kaawaloa,
K@, K@ 1, Nakea, Oomokaa,
K@ola, Kahului, Waa, "
Kaulua, " 1, Uilama, Kaohe 3.
Ku@, Kahaluu, Walawala, Honuaula.

M@, "
KAU.
Kaepalawa, Makaka, Kailiponi, Punaluu
Kahikaa, " Kaawa. "
K@laa, ", L@ula, Moaula
Kapule, Waiopua, Kamakona, "

Poa@ae, " Waiahulu, "
P@ahina, " Pulehu, Ninole

Ku, Kahuku, Kahananui, "

Kopala, " Kaui, "
K@ " Kapunanui, Papaikou,

Kauwila, Keheekai, Wahine, Keheakai,
Hawaii, Wailau, Palea, Aemalo,
Papa, " Paahao, Keaiwa,
Mauna, " Kahookamoku, Kauhuheula

H@lapa, Honuapo, Keawe, Hilea,
@kalani, " Makahelu, Manienie

@kanakaole, Kiao, Kahaku, Waiohinu,
Pahapu, Kaunamano,

HAMAKUA.
Hua, Paauilo, Kea, Nienie

Kainaina, Honokaio, Lono, Mooiki
Kahimaunu, Waimea, Meheula, Keehia.
K@kua, Nienie, Maliu, Kaunamano,

Kahiku, Papalele, Nawai, Hora,
Kaaukai, Paalaea 3, Namoku, Haukoi,

Kekoa, Haina 1, Pakele, Kawiki
Kahoopahee, ", Pule, @ania

Kapu, Papalele, U@, Nienie
Kahemolele, Malanahae, Uau, Aamana

Kahuhu, Koloaha, K@hopali, Kaao Waipio,

Kauhimano, Nienie,
MOLOKAI.
KaKaupe, Ualapue, Napeia, Kahananui,

Kana, ", Kaluau 3, "
Kauhikoakoa, " Kahooeaha, Ohia,
Kekuhe, " Maalahia, "

Koenakaia, " Nahoiha, Moanui,

Kawelo, " Kauhi, "

Nahoaai, " Kauhanui, "

Pala, " Kelupaina, Mapulehu

Puupuu, " Kapoli, Kupeke,

Palahi, " Kualualu, Kaluaaha,

Hapuku, Kapualei, Puailelewale, Kalaupapa

Nakeleawe, " Kauhi, "

Lipali, " Napela, Manawai

Nahauna, " Kalamaika, "

Poinoa, ", Ponopono, K@mi,

Kawaihoa, " Kahiaina, Waialua,

Kanakaokai, " Koa, Waikohu,

Pahupu, Keawanui, Kane no Kau, Halawa,

Kaailepo, " Kelohanui, Onouhuliwai.
Kaiu, Kahananui,
Ma ke kauoha. S. SPENCER, Kakauolelo. 81-3t