Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 31, 1 August 1863 — Page 2

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Papa Olelo Hawaii
This work is dedicated to:  Ko Waimea

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Pane no na Palapala.

            @

 

@ W N o KOHALA AKAU – O kau keia nona ke poo @ hoomoeia ma ka papa, no ka mea, ao-@ na olelo maloko.

@, o HOO@, KONA H, HAWAII.-O kau palapala nona ke poo, “Paa ole ka hupo o ke ka@ ka Hawaii. @ua hoomoeia ma ka papa, no ka mea aole oe i hai mai i kou inoa ponoi.

@ M KEALOHANUI – E komo an no kau palapala, @ k@awaie ka pepa a kakou.

@  H@LA – E pai ana nae kau leta, ke hai @ kou inoa holookoa.

@ K. o PA@, KOHALA AKAU. – O kau leta nona @ “Olelo Kupanaha,” ua hoomoeia ma ka @ aka, maiia nae paha e kamailio iki ka pepa @ ma ka olelo au i hai mai nei.

@, o KEALAKOMO, PUNA, HAWAII. -  Ua loaa @ Kanikau no B. Palapala, no ka loaa ole  @ o ke dala, nolaila, aole a paiia.

@ W. L. o WAIMANALO, KOOLAUPOKO. – Aole e paiiia @ pane ia N. J. K., no ka olelo ana he Ka@ Hoopunipuni o Kaai (w.) he mahalo nui no makou i ka maikai o kou mau manao pane, aka, @ wale no ke kumu o ko makou pai ole ana i kou manao, no kou hai ole ana mai i kou inoa ponoi ia makou.  Aole he makemake o makou e pai, a e @ i kou inoa ponoi, aka, he makemake makou e ike i ka mea nana i kakau ka palapala; no ka @ malia paha he hoopunipuni wale iho no @, no ka mea, ke huna mai nei hoi oe i kou inoa ponoi; nolaila, aia ke paiia o kou manao, a hoike mai oe ia makou i kou inoa ponoi.  A he mea pono no hoi i na poe e ae a pau e kakau mai ana i keia pepa ke hana pu mai pela.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, AUGATE 1, 1863.

Lokoino Wale.

            UA lohe no, a ua ike no hoi makou i kekahi o na hana lokoino a aloha ole no hoi i @ ke hanaia e kekahi mea uhane i kekahi, @ o ka mea lokoino loa nae a makou i ike ai, oia no na kanaka kuonoono o ka aina @ e hele ana i ka “Halemai o ka Moiwahine,” me ke noi aku i laau, a i mea hoi e hoo@ ae ai i ko lakou mau nawaliwali ma ke @, me ka uku ole aku no ua mau laau la, no ka mea, wahi a lakou, “he ilihune! aohe dala! he pilikia!”  Aole no ka paha he noonoo iho o ia poe, i hanaia ka “Halemai o ka Moiwahine,” i puuhonua, a i wahi hoi e hoo@uku ai ka poe ilihune, i pilikiaia e ka mai, a me ka nawaliwali ma ke kino?  I wahi e lapaauia’i lakou, a ina e loaa ole ia lakou ke ola, alaila, e loaa hoi ia lakou ka hiipoi aloha o ka wa nawaliwali, ame na minute ehaeha no hoi o ka noho mai ana.  Aka, auwe @ no hoi, ke kii aku nei no ka poe ulakolako iki—ka poe hoi e hiki ana ke uku i ka lapaau ana ia lakou, me ka kaili mai i kahi ma na iki e hiki ai ke hooluoluia ka la po@hi omaimai o ka poe ilihune.—Ke kokua @ na poe a pau o keia aupuni, ma ka haawi iki ana i kau wahi mea e ola’i ka “Halemai o ka Moiwahine,”—kahi i hooliloia i puuhonua e hoona aku ai ka poe ilihune o keia pae moku; aka nae hoi, ke hele ae nei kekahi poe lokoino, e apo ma-lu aku i kahi @ iki i haawiia no ka poe nele, me ka hoo@ ia lakou iho i ka aahu o ka nele, i kumu e @i ai ke hoopakele ia lakou iho, mai ka uku ana i na dala, ame na lilo, no ko lakou loaa ame ka lapaau ana.

            Ua maopopo no ia kakou, aole ehiki ana i ke Kauka o ka Halemai, ke hoopakele ia ia @ mai ka puni ana, i ka hele mai a ka poe @, me na olelo i hoopaheeia i ka wale o ka awapuhi, me ka hoaahu hookamani hoi ia lakou iho i na wa-hi o ka ilihune, no ka mea, ua komo lakou i ka uhimaka o ka maa@.  Ke ikeia nei no e kakou, ka ane nele o ka “Halemai o ka Moiwahine,” i ke dala kupono e hiki ai ke malama i kona ola,--a iloko ae ka o keia nele nui e ku ka’oka’o mai nei imua o ka poe a pau, kakou e kii aku ai e haowale mai i kahi ma na iki i hookaawaleia i wahi e hooluoluia’i na hora ehaeha o ka poe ilihune, oiai lakou e haiamu ana ma keia aoao o ke awaawa lipolipo o ka make.  He hana hilahila loa keia e hanaia nei e kekahi poe lokoino.  Ua kuhi makou, ua hiki ole la i kekahi mea uhane ke kulou iho a hiki i kahi pelapela—kahi o keia mau hana ino i waiho ai—aka, ua kuhihewa loa makou ma ia manao ana, a ke ohi nei makou i ka naau kaumaha, no ka manao ana’e me ke kaumaha, ame ka minamina no hoi, he hiki i ka manao i waihoia i ka puuwai Hawaii ke kulou iho a hana i ka hana aloha ole i hanaia e kekahi poe o ko kakou iliulaula nei a me ka haowale mai no hoi i ka “Hale” hookahi, nana e keakea nei keia lahui mai ka hiolo nui ana’ku i ka make, ame ka hoi loaia ae paha, mai ka helu ae o na lahui o keia ao; no ka mea, o ke kanaka i hele aku i ka “Halemai o ka Moiwahine” e lapaauia ai, me ka olelo aku he ilihune, oiai, he hiki no ia ia ke uku no kona lapaauia’na, ua like ia me ka mea e aihue ana i kahi apana kalo uuku mai ka waha mai o ka mea ilihune, o ia hoi ke kaili mai i kahi ola iki, ame ka puuhonua no hoi o ka hune Hawaii i hoonawaliwaliia e na mai o keia ola ana.

            E ka poe a pau i lokomaikai, ma ka heluhelu ana i keia mau wahi olelo pokole, e pono mamua o ke kii ana i na laau lapaau no oukou ma ka “Halemai o ka Moiwahine.” e ninau mua i ko oukou Lunai@ehala, i ka hiki ame ka hiki ole ia oukou ke kuai i laau lapaau no oukou; a ina ua nele maoli, alaila kii wale aku i ka laau ilaila.  Ma ia hana ana oukou e hoomaikai ai i ko oukou mau alii, ko oukou lahui, a me oukou iho no hoi, alaila, e hololia’e ka inoa a@ mai o kakou ae.

 

I na Luna Kuokoa.

            Ke kauleo hou aku nei no makou ia oukou, me ka paipai aku no hoi ia oukou ame ka poe heluhelu i keia nupepa, e noho nei ma ka loa a me ka laula o ka aina, e hoouna koke mai i na dala e waiho nei ma ko oukou lima e na Luna Kuokoa; ina paha hookahi wale no dala, e hoouna mai no, a pela ka hana e hololea ai ka kakou nupepa. A ia oukou hoi e na poe iini nupepa e hoopanee mai nei me ka uku ole, e pono e uku koke mai. No ka mea, e na makamaka, ua like ka nupepa me ka mokuahi, aia no a-a mau ke ahi i hoomau ia ai ka wela o ka wai, alaila, hiki i na mea paahana o ka mokuahi e hana, a aia hoi pela e hiki ai iaia ke hooholoia, pela hoi ka nupepa, aia no a hanai mau ia kona ola, alaila, hiki i ka poe nana a lawelawe ke hana iaia a maikai, hoopuka aku i ke alo hiwahiwa o na kanaka Hawaii, --ka poe hoi nana oia e hookipa lokomaikai nei ma keia papa honua. Aka, me he mea la nae i keia manawa, ke poina nei na hoa kaukaunu o ke Kuokoa i kona ola, a ke hoohakuope nei ko lakou hele ana mai e hanai i ua hoa nei o lakou, me ka mau hoi o kahi auhau iki o kona ola ana.

            No keia mau o makou i neia mau la iho nei, i ka holomua ole o ka poe nana kena kona kino e lawe nei, nolaila makou e paipai aku kei i ka poe lawe nupepa, e uku koke ae i ko lakou mau Luna; a he kauoha aku nei hoi makou i na Luna a pau e lawe koke mai i ke dala, i ka wa e hookaaia aku ai ma ko oukou lima, e hoolohe pono oukou i keia mau olelo, i holopono ai ka kakou nupepa.

 

Ka La Hoihoi Ea.

            Ua moe iho na poe a pau o ke kulanakauhale Alii, i ka po o ka la 30 o Iulai, me na puuwai i piha io o ka manao no na mea o ka la 31, ua uhi mai ka welau o ka po oia la me na welau nani wale o ka mahina, e hoohiolo ana i kona malamalama lani maluna o na wahi a pau o ka aina.

KE ANO O KA LA.

I ka hoomaka ana o na hoku e hooki i ko lakou ike ana mai i ka honua, no ka uhaiaholoia e ka malamalama o ka wanaao, aia hoi ua hoonioniia ke ana kau malie o ko ka aina waiho ana; no ka mea, e uluku ana ka manao a ka poe a pau no ka hoonani o ko lakou kino, i ka wa a ka la e halii mai ai iluna o ka aina, e hoike mai ana ua hiki io mai ka la i hoihoiia mai ai ka Ea o ke Aupuni.  I ka hora mau o ka la e hiki ai, aia hoi ua o mua mai la kona lihilihi lani ma ke anaina kanaka nui e noho kupikipiki-o ana, ma ke kulanakauhale Alii. A me he mea la ka la e kuahaua mai ana i ka poe a pau o keia mau mokupuni uliuli o ka moana Pakifika, e ala’e, a e hoonani ia lakou iho, no ka la maikai wale i hoihoiia mai ai ke Ea o ka aina. Me he mea la, o ko ka Lani ake nui ma ia la, e hauoli kela a me keia kanaka o Hawaii e like me kona makemake, me ke kauoha pu mai hoi ia lakou a pau, e ai, a e inu i na mea a ko lakou puuwai iini ai; a he hiki no hoi ia lakou ke hana haakei ma ua pae moku i hoohuiia e ka lima kakauha o ke koa Alii Kaulana o Hawaii nei, oia hoi o Kamehameha Nui; no ka mea, ua kiola mai ka la i kona malamalama hiwahiwa ma ia la.

KA HOULUULU ANA.

            I ka hora 9 ½ o ke kakahiaka, hoomaka ke kukuiu ana o ka huakai, a ia wa no hoi i hoea nui mai ai na kanaka mai kela wahi, a me keia wahi o ke kulanakauhale alii.  E halulu ana ka leo o ka pahu a me ka ohe, e hoeu mai ana i na poe a pau e hele ae e ku i ka huakai e hoomakaukauia ana.  Aohe no hoi o kanamai ka nui o na kanaka i hele mai ia manawa, --ua kahikoia ko lakou mau helehelena i ka olioli ame ka hoihoi, aohe he mea i hookaumaha mai i kona kue maka.  Ua puni no hoi ke kahua i na kahiko o na ano a pau, e kuupau ana kela kanaka ame keia wahine e like me ka lole maikai loa i loaa ia lakou; a o na hapauea me na ui ame ka nani holookoa o Hawaii nei, ilaila lakou kahi i lilo ai i hoa olioli no ka la hoihoi Ea o ke aupuni, me na papalina i hehiia e na kukuna wela o ka la, a i ka nana’ku, ua kulike ko lakou ano me na huaolelo oke mele inoa o Aliiolani, oia hoi o

            “ Maemae i ke kai ka pua o ka hala,

            Ua maewa wale i ka pali o ka hiwa,

            He hiwahiwa lipolipo i Papalauahi,

            O ka nani hemolele o kuu mea aloha iloko. @”

 

KA HUAKAI.

            Mahope iho o keia mau hoea mau ana mai o ka lehulehu, aia hoi, hoomaka ia ke kukulu ana o ka huakai, a penei ke ku ana:

            Ka Hae Hawaii mamua, na Simon Kaai paa.—mahope aku ka poe puhiohe ame ka poe hookani pahu.  Mahope mai o lakou, na Mea Hanohano M. Kekuanaoa, ame R.G. Davis (Lopaka.) ka mea nana e pule, ame ka haiolelo.  Mahope mai o laua Ka Mea Kiekie Prince Kamehameha, Ka Paresidena Nui o na hana o ka la.  Ua kahikoia no ke Alii i ka aahu maoli no, aole he kapa koa, a aohe no hoi he kahiko alii e ae; a o ka mea wale no nana i hoike mai kona kulana kiekie, oia no ka ihiihi a kapukapu no hoi kona helehelena, me he mea la e papa mai ana i ka poe e nana aku ana ia ia, mai hookokoke loa, o a-e auanei ma o aku o ke kaha o ka poe maikai.  Mahope mai o ka Prince, na Ilamuku Nui o ka la, oia hoi o Kapena Keoni MIki (J. Meek.) H.S. Howland (Haulani,) ame Ka Mea Hanohano L. Haalelea, a mahope mai o lakou ka huakai, me na hope Ilamuku o ka la, he 24 ko lakou nui’ ua kahikoia ka huakai e like me ka maikai hiki i ka manao o kela a me keia mea; o ke kahiko o na hope Ilamuku, he Kuka Paina, he Wawae Paina, Puliki keokeo, Mikina lima ili keokeo, Papale Piwa, me na laau ma na lima, i elua paha kapuai ka loihi, i wa-hi ia i na lipine umenaau, ulaula, uliuli, ame ke keokeo, a me ke kahei nani hoi i kauia ma ko lakou mau kino.  Ua pii aku ka huakai ma alanui Papu, a ma alanui alii pii loa no hoi a hiki i ka Luakini ma Kawaiahao.       

NA HANA MA KAWAIAHAO.

            Komo ka huakai iloko o ka luakini ma ka hora umikumamakahi,  hoonohia kela me keia mea ilalo, ua hele a piha ka hale; no ka mea, he 2;000 a oi ae ka nui o ka poe iloko o ka huakai.  Mahope iho o ka pau ana o na poe a pau i ka hoonohoia ilalo, aia hoi, pule mai la ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa a pau ia.  Himeniia ke Mele, “Ke Akua e hoola i ka Moi.”  O ka poe nana i himeni, o na kaikamahine hanohano, a me na keiki kane o ke alo o ke ‘Lii Ka Mea Kiekie Kalohelani, he 30 paha a oi ae ko lakou nui; i ka o mua ana mai o na leo himeni, ku na poe a pau iluna, aole no hoi o kana mai ka hoene o na leo, a no ia mea, ua nakiiia na poe a pau e ua mau leo hoehoene la, a ilaila wale no ka pepeiao o na mea a pau, a hiki i ka wa i pau ai ka himeni ana.  Hoike mai ke Alii Peresidena o ka la, i ka mea haiolelo, Ka Mea Mahaloia R. G. Davis, (Lopaka.)  Ua malu pono ke anaina, aohe onioni iki; a i ka lohe ana’ku i kana mau olelo, ua eehia ke kino holokoa, a o ka puuwai laka ole, ua hooinuia a ona i ka hauoli.  E alakai ana kana mau kamailio ana i na manao o ka poe e hoolohe ana i o a ianei, e kiola mai ana ma kona wehewehe ana i ka helehelena o na mea i hanaia ma ka la i hoihoiia mai ai ka Ea o keia Aupuni.  Ua paipai nui na makaainana no kekahi o kana mau olelo hoalohaloha, a o kekahi poe hoi, ua umiia ko lakou hanu, ua hiki ole i na pana o ko lakou mau puuwai ke oni—ua maeele i ke aloha, ua kauoia na waimaka e hiolo mai, a e hoohanini mai i ka piha a ka puuwai e auamo ana, oia hoi o kana ukana lua ole o ke aloha.  I ka hoike ana mai o ka haiolelo i na mea i hoomanawanuiia e na ‘Lii i hala e aku nei iloko o ke au kupikipiki-o o ka wa popilikia a lakou i noho ai, i ka wa i hao wale ia’i ka hae, a kuuia ilalo, a paniia hoi kona hakahaka e ka hae o ka poe kolohe—ka poe i kii mai a lawe wale aku me ke kumu pono ole—a me ka ka Moi i make aku nei mau huaolelo, oia hoi, “Ua mau ke ea o ka aina i ka pono,”—i ka lohe ana o ke anaina ia mau olelo, aia hoi, aole o kanamai ka paipai o na lima, a o na waimaka hoi kekahi i hookaheia mai, ua hookapaliliia ka houpo, a no ka nui o ke aloha a me ka hauoli, ua manao kuhihewa ae paha kekahi poe, e ku ana lakou ma ke kihi o ka Paredaiso lani, kahi i hoomakaukauia no ka poe pono.

            [E pai ana makou i ka haiolelo a ka Mea Mahaloia R. G. Davis, ma Kawaiahao, i keia pule ae, ina e loaa mai ke kope o ia mea.)

            Mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo ana, aia hoi, himeni hou ia, “E ke Akuta e hoola i ka Moi.”  A kukulu hou ia ka huakai, a hele aku i Kaholaloa, kahi o ka Lani Ahaaina i ku ai, e like no me ke kukulu mua ana, pela no i ka wa o ia hele ana’ku a hiki i ke kahua Ahaaina.

KA LANAI AHAAINA.

            Ua kukuluia ka lanai ma Kahololoa ma ka aina o Kimo Pelekane, ame Sumner ma.  He 200 kapuai ka loa, a he 75 kapuai ka laiula, a maloko o laila, ua hoomoeia ewalu papa aina, a ma ke kihi komohana o ka lanai, ua kukuluia he awai no ka poe haimanao, ua hoopuniia i na hae o keia aupuni, ame ka hoailona Alii o ka aina; mamua ponoi, ma ke alo Hikina o ka lanai, ua kukuluia he pahu hae, a ilaila kahi i welo ai o ka Hae Hawaii ma na eheu o ka makani, a ua kahikoia no hoi o waho o ka lanai i na hae liiilii, ua hele wale a “puia pu ke kula i ka nani e.”  Ua maikai no ka hoomakaukau ana o na Komite hana lanai i ka lanai, oia hoi o Capt. John. H. Brown (Balaunu.) J. A. Cummins, W. S. Keolaloa, E. H. Boyd, ame ka Mea Hanohano C. Kapaakea.  Ua hana lima maoli ka Luna Hoomalu o keia Komite, a ua aie aku na makaainana ia ia ame kona mau hoa, no ka hooikaika ana me ke kukulu ana, ame ka hooponoponoana i na mea a pau e pili ana i ka lanai, ua hana lakou i ka po a me ke ao.

KA PAINA ANA.

            Mahope iho o ka noho ana o na poe a pau, o ka huakai ma ka papa aina ua hoomaka koke no ka paina me ka maikai ua hoopiha ia ka papakaukau i na mea ai o na ano he nui wale, a no ka piha loa o kakou mau papaaina, nolail, ua hiolo ilalo i ia honua.  Ua noho na kanaka, wahine, ame na keiki o kela ano keia ano me na papalina hiehie i kahakahaia i ka olioli, a no ka piha loa o loko i ka maile ame ka awapuhi, ame na lau uliuli e ae no hoi o ke kuahiwi, nolaila, ua like me he ulu nahele la ke ano o loko o ka Lanai; a i ke koaheahe ana mai a ka makani ma ke kukulu akau, ua ahaipu mai no i ke ala o ka awapuhi ame ka maile.  I ka pau ana o ka paina ana a ka lehulehu, alaila, hoopuka mai o Ka Mea Kiekie Prince Kamehameha, he mau manao.

INU ALOHA.

            O ka mua, o ka hoomaikaialoha ana i ke ola a na Moi, na Prince L. Kamehameha.  Ua hoopiha na poe a pau i ko lakou mau kiaha me ka wai huihui, a ua inu aku i ko lakou aloha no ua Moi, a ua huro nui no hoi na akana, aole i kana mai, e hoike ana i ko lakou aloha nui i ko lakou mau Alii, a ua kiia he 21 pu ia manawa koke no.  O ka lua, o ka la nona ka hoomanao ana, (oia hoi ka la 31 o Iulai.) na Prince L. Kamehameha.  Ua paneia mai e Kauka G. P. Judd, ua hoike kumu mai oia i na mea i hanaia e ka ‘Lii mua aku nei, i ka wa i hoihoiia mai ai ka hae, a ua nui no ka mahalo o na kanaka a pau i kana mau olelo.  [A kei apule ae paiia’ku kana mau olelo.  O ke kolu, o ke ola maikai o ka Mea Kiekie ke Alii Prince Kamehameha, na ka Loio Kuhina C. C. Harris, ua huro nui loa na kanaka, ua iwakalua paha a keu : huro! huro! huro! huro! huro! huro! ka mea loheia mai kela kihi a keia kihi o ka lanai ahaaina.  A mahope iho no oia manawa, ua inuia no kekahi mau kiaha wai huihui, no ke ola maikai o na poe e ae he nui wale.  A ma ka hapalua o ka hora 3 P. M., pau nui aku la ka Aha i ka hoi, e hele ana i o a ianei, e like me ke kono a ko lakou mau lunamanao.

KE KOMITE MEA AI.

            Ua hiki ole ia makou ke aua iho i ka mahalo nui i na Komite nana i hoomakaukau na mea ai no ka ahaaina a na makaainana, oia hoi o Ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa, J. W. Kaikainahaole, J. Kanihina, S. P. Kalama, Hon. C. Kapaakea, W. S. Keolaloa, no ko lakou hooikaika ana e hoomakaukau i na mea he nui wale i pono ai ka ahaaina.  Ua kahikoia lakou i na kahiko maikai wale, ua like no ko lakou kahiko me na kokua o na poe Ilamuku he 24 o ka huakai, aka, o ko lakou wahi i nani ai o na lipine uliuli i apo pahaia ma ko lakou mau umauma, me na pohaka maikai a nani no hoi ke nana’ku.

KA AHAAINA MA KEONEULA.

            He ahaaina no hoi kekahi i hoomakaukau ia e Kimo Pelekane, ma kona wahi ma Keoneula, Kapalama.  Ua hanaia ia ahaaina, na kona poe kanaka ponoi, ame ka lakou mau wahine, keiki ame ka lakou mau hapauea.  He 150 paha ka nui o ka poe i ai ma ia ahaaina, --ua ai—ua inu—a ua hoolakoia no hoi i na mea a pau e maikai ai.

PAINA MA HALAANINI

            He paina iki nohoi kekahi i hoomakaukauia e ka Haku Hale Wahine o Halaaniani, a ua hele mai no kekahi poe wae ma ia hale, a ua hoolawaia no hoi i na mea a pau e hauoli ai ka puuwai Hawaii, a he mau ahaaina liilii no hoi kekahi ma na wahi e ae.  Ua hooholoia na lio me ke akamai nui, ma na alanui o ke Kaona, a he mau heihei lio no hoi kekahi ma Kulaokahua.  A ua hoomanao maikai a no hoi ka la, mai kela pea, a keia pea o ka aina, a ua hiki io no ia kakou a pau ke olelo ae, “Ua mau ke Ea o ka aina i ka pono.”

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

            EMI KE KUMUKUAI.—E pono i na makamaka a pau i komo iloko o ka oihana kuai ilipipi, a ilikao paha, ke hoomaopopo mai i ka emi ana o ke kumukuai o ka ilikao ame ka ilipipi, ma na hale e kuai ana ia mau waiwai ma Hanalulu nei. O ke kumu o keia emi ana, oia no ka nui o na lilo ke laweia’ku maluna o na moku mai anei aku, a hiki i Amerika Huipuia, no ka mea, he lilo okoa hoi ko ka hooili ana’ku ma ka moku, a he lilo okoa hoi ko ka poe nana e hooia mai i ka hiki ana’ku o ka waiwai i kahi i manaoia ma ke aupuni o Amerika Huipuia; oia ka poe Insurance Company. Penei ka hana ana a ia poe: Na lakou e hooia mai i ka hoihoi pono ana mai i ke kumukuai o kau ukana i hooili aku ai; ina paha e lilo i na kipi, a e poina paha ma kekahi ano e ae, alaila, na ua poe Insurance Company nei, e hoihoi mai i kou mau poho a pau; a o ka uku no ko lakou la ku hope ana mai he 15 keneia i ke dala hookahi, ke poho, a ke poho ole kou waiwai. O ka mea mau mamua iho nei, he 2 keneta wale no, no ka pii loa ana mai nei o keia auhau maluna o na mea i hoonaia’ku mai o kakou aku, nolaila, ua lilo ia i kumu e hookaumaha wale mai ai i ko kakou poe kalepa, anolaila mai ka hoomua ana o ke kumukuai o ka ilipipi ame ka ilikao.

            KE ALII KUHINA NUI.—Ma na kuaaina ke Alii Kuhina Nui. I keia mau la iho nei ma “Ewa aina kaiula i ka lepo.” Kahi i noho ai i kekahi mau la, a malaila’ku, a “Waialua i ke ehu kai oaio.” Malaila kahi i hoomaha’i, a i ke ahiahi nei o ka Poalua ka hoi ana mai a hiki i ke kaoka nei. ua lohe mai makou ua maikai no ke ola o ke kaikamahine Alii ke Kuhina Nui.

 

Ka HUAOLELO “Parole”--- No ko makou lohe pinepine ana i ka ninau e kekahi o ko makou peo makamaka i ke ano o ka huaolelo parole , nolaila, ke makemake nei makou e hoike maopopo aku i ke ano o la mea ia lakou, a penei no ia. O ke ano o ka huaolelo parole , oia ka poe i poi i ke kaua, a hookuuia mamuli o ko lakou olelo ana aole e kaua mai ka poe o lakou i pio ai, mamua o ko lakou kukaiia’na, oia hoi ka hoihoi ana mai o ka poe i pio i na poe koa pio o ko lakou enemi io lakou.

 

            HOIKE KULA--- Ua hoikeia na kula a pau o ka apana o Kona Oahu, iloko o keia pule iho nei, a ua mahalo nuiia no hoi na haumana o ia mau kula, ma ke akamai ame ka eleu o ka hana ana ma na mea i aoia ia lakou. O ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao kai hele kino e hoike i ua mau kula nei, aia me na keiki Hawaii a pau i hoike ko makou manao lana e holo lakou a a-u i kahi hohonu loa o ka naauao ame ka ike. Nolaila, e na makua mea keiki, ame na keiki pu hoi, e hooikaika nui oukou i ka imi, i pomaikai nui ia ko kakou lahui kanaka i ka ike. a i ola ai hoi ma o kakou la, ka inoa hanohano o Hawaii new, i hooili ia iho ia kakou e ko kakou mau kupuna.

 

            KA UKU PONO NO KE KOLOHE.-- Ua hai ia mai makou e kekahi o ko makou makamaka i ka hoopiiia ana o S.B. Keliikanakaole. no ke dala o ka nupepa Hoku Pakipika, imua o ka Aha Hoomalu. o lahaina. a ua hookolokoloia. a ua hoopaiia he 33s la maka hana oolea, no ka hana o keia kanaka kolohe, no ka mea . ua hao wale ia e ia no pono pu hoi o ka lehulehu; a he mea pono loa i na poe a pau e malam ana i ka hai waiwai. ke malama an i ka hai waiwai. ke malama pono ia mau mea.

 

NA MEA O NA AINA E.

 

---Ua pio ke kulanakauhale o Bradshaw he 20 mile o ia wahi mai Nu Olina aki ma ka la eono iho nei o Iune; a ua pio hoi he 1000 koa aupuni. Ua emi hope mai na koa aupuni aia i Butler Station, he 20 mile o ia wahi mai nu olina aku. Ua maluhua no nae o Nu Olina i keia wa, no ka mea, ua puni mai no okai i na aumoku kaua, a ua puni pono no hoi o waho o ke kulanakauhale i ka hoonohoia i na puali koa aupuni. A ua hiki pono no hoi i na pukuniahi o ke aupuni ke kiai pono i ka maluhia o ia kulakauhale. 

----- Aohe mea nui e hanaia nei ma Pota Hudesona. Ke mau nei no ke pani ana a na moku aupuni i na papa kipi malaila, aka, ke manaoia nei nae ua hooukaia ku ia wahi e na koa aupuni, ma ka la 27 iho nei o Iune.

--- Ua hoopuka`e o Gen. Boyle Luisa-vile, he olelo kuahaua, e kahea ana i na kanaka a pau o ka mokuaina o Inidina, e houluulu koke ae.    Ua lohe ia mai ka ma ia wahi, ua laki ae ka o Gen. Morgan, me kekahi mau koa lio 4000, na ae mai la ma keia aoao o ka muliwai Kamabalana, ma kahi e kokoke ana i Somoseto, ma ka la 3 iho nei o Iulai, me ka manao e hele aku e hoopoino o na alanui kaamahu e holo`la i Nasavile, ame Luisavile, ma kekahi wahi mai o ka mokuaina o kenetuke i komo ai, a malaila aku e hele ai a komo iloko o Luisavile. Ke nui loa nei ka weliweli o na kanaka o ia kulanakauhale, no ka makau i na kipi, a ke hu’ipu nei hoi na kane ikaika o ia wahi ma ka hoomakaukau ana e pale aku i ka enemi. Ua ho@aia’ku he elua papa koa, me kekahi poe pu kuniahi mai Inidiaaapoli aku.

--Elua Generala nui o ka Hema i make, oia hoi o Gen. Kemper a me Gen. Johnston, a o Gen. Penter, ua ku  ia i ka pu. Ua make o Gen. Farnsworth (o ka Akau.) a ua ku ia o Gen. Bulterfield i ka pu, aole nae i nui kona poino. Aole he oiaio ka olelo na pio o Gen. Longstreet a me Hill o ka Hema i ka Akau.

Louisavile, Iulai 8.—Ua@pio i na poe powa o ka Hema, elua mokumahu ma ke awa o Kenet@ke, ma ka la 7 o Iulai nei. Ua aloalu ia’ku nei e kekahi o na waa kaua o ke Aupuni.

--Ua hiki ae ka lohe ma Nu Ioka, mai Wasinetona mai, e hai mai ana ua haalele o Adimarala Wilkes, i ka noho Luna Nui ana no na aumoku kaua o ke Aupuni, ma na kai o Inia Komohana, a ua hoi ae a aia i Wasinetona i keia manawa. A ua lono pu ia ae no hoi ka hoike ana’e a kekahi Luna Nui o ke Aupuni, e hiki koke mai ana ka, ka wa e haawiia’i ka hana i na poe Major Generala a pau o ke Aupuai. A he nui wale no hoi o ia poe e noho lawelawe oihana ole ana i keia mau la.

-Ua hiki mai kekahi lohe ma ka olelo wale ia no nae, ua pio ka o Gen. Lee. a me kona pua@ holookoa: ua keia ka o @ o ia mea, e hai mai ana, i ka wa no ka a moku. Midnight i holo mai nei, o ka wa no ia i lohe ia mai ai o ia mau mea @ Kapalakiko ma ka waea telegarapa ka lohe ia ana mai.

Louisavile, Iulai 5.- Ma ka hora 7 o keia kakahiaka, ua hoomaka o Gen. John Morgan. (he powa noka Hema, me na koa lio he 4,000, e hoouka ia Kanela Harisona a me kona mau puali koa he 400 ka nui, ma Lebanona Kenetuke, mahope iho o ka hau ana o na hora 7 o ke kaua ana, alaila, hoomaka na kipi e puhi ia kulanakauhale i ke ahi, ma ka hale oihaa o ka poe hui kaamahu. A ma ka hora eono a me ka hora 7 o ke ahiahi, ua hoomaka ia kekahi mau hale e ae e puhiia i ke ahi. A ma ia manawa no hoi, ua haawi pio aku o Kanela Harisona ia ia iho, a me kona puali koa. Mahope o ia manawa, hele aku o Gen. Morgan ma ke alanui e hele ana i Springfield. Ua maka iki no na koa o na aoao a elua, a ua hoehaia no hoi kekahi poe.

-Ua ike ia iho ma kekahi o na nupepa o Rikemona, o ka la 6 o Iulai iho nei, ke manaoai nei, e hoi hou ana o Karolina Akau iloko o ka hui kahiko, : aole no paha e liuliu ka manawa e kali ai, a e lohe koke mai no kakou ia mea.

 

-Ua hiki ae kekahi moku mai Nu Olina mai, a ma ona la ua loheia mai ka hoomau ana o na puali koa o Gen. Banks o ka Akau, ma ka hoopuni ana i na pakaua kipi ma Pota Hundesona : a ua hoike pu ia mai no hoi ke poholopu ana o ka mea a na kipi i manao iho nei e hana, oia hoi, o ka hoao e keakea i ua koa o Gen. Banks, i hiki ole ke hui aku me na koa aupuni e nihi nei ma ke kulanakauhale o Nu Olina, a ma ia hana la e hoonawaliwali mai ai i na koa aupuni.

Na olelo a Gen. Pemberton.

Eia malalo iho nei, na olelo a Gen. Pemberton. (Pematona) ka Luna Nui o na koa kipi ma Vikibuga, i ka wa ana i haawi pio aku ai i na papu kipi e waiho ana malalo o kona mana, a me na olelo pane mai no nae hoi a Generala Grand. ka Luna Nui o na koa Aupuni pio ai o Vikibuga. Mamua aku o ko ke `Lu kipi hoopio ana ia ia iho, hoouna e aku ia i na olelo malalo nei, i kahi o ka Luna o ke Aupuni, oia hoi o General Grant. A penei no ke ano o kana mau olelo:

“Me kuu hilinai no i ka ikaika kupono o`u e kue aku i kou mau koa, no kekahi manawa loiho wale: aka, i mea e hooko ai i ka hookahe ana i ke koko, nolaila ke nonoi aku nei au ia oe, e koho oe i ekolu Komisina e hele mai e halawai me kekahi mau Kumisina ekolu a`u e koho ai, i poe nana e hooponopono i na mea e holopono ai ka hooki ana i keia kaua.”

Pane mai o General Grant o ka Akau penei:

“O ke koho ana i mau Komisina, he hana kumu ole no ia. He oiaio, he nui no ko`u makemake e hooki i ka hookahe ana i ke koko; aka o na ano wale no nae a`u e ae ai, o keia no ia: E hoopio loa mai, me ka olelo hoakaka ole. Aka , he maukaukau no nae au a me ko`u mau Alii Koa, a me ko`u poe koa, e hoike aku, i ke koa nui i hanaia e okou ma ke keakea ana mai i na enemi ma Vikibuka.”

Ma ka hora 11 o ke awakea, hoi mai ka ahaiolelo o Gen. Grant. a hele aku oia a mawaho o kahi a na koa o na aoao a elua i ku ai, e like me ke kauoha a General Pemberton, a malaila laua kahi i hui ai, me ke kuka no hoi no ke ano o ka hoopio ana mai a ka poe Hema i ka poe o ka Akau, a mahope iho o ka hala ana o ka hora hookahi o ko lakou kuka ana, aia hoi, ua hooholoia e haawi pio ia mai ke kulanakauhale o Vikibuga ia Generala Grat o ka Akau.

-O ka nui o na poe i poinoia ma ka aoao o na kipi, ma ka make, pio, a me ka poe i hoehaia ma na kaua i Penesilevenia, he 35,000; a o ka nui hoi oka poino o ka aoao Aupuni ma ia mau kaua ana, he 19 paha tausani; pela ka olelo hoike a Generala Miade, ke koa lanakila o ka Akau.  A mahope mai o na la kaua ma Getebuga, ua nui loa ka poina o ka puali koa kipi, no ka nui o ka poe mau pua ka mai, ma ha mea la, o ka lai kiekie kekahi e kaua kokua ana maka aoao o ke aupuni, iloko o ia mau au kaua.  Ma ke kakahiaka o ka la 4 o Iulai, ua ikeia ka hoomaka an o Gen. Lee, e hoau aku i kekahi o kona mau lio kauo kaa kaumaha loa, ma kela kapa o ka muliwai o ka Potomaka, maluna o na waapa, a aia no ma hope aku e aloalo liiiii aku ai na kaa