Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 32, 8 August 1863 — HE KAAO NO KE KEIKI ALII OPIO CAMALAZAMANA, A ME KE LII WAHINE OPIO BADOURA. [ARTICLE]

HE KAAO NO KE KEIKI ALII OPIO CAMALAZAMANA, A ME KE LII WAHINE OPIO BADOURA.

I i'.nnūna iinū o kn .-1 !i>orna nui ī,\rii kn p>> !io<>kahi han>.r> kr,Uahiku. (i pou i !:e ktu;nn <> iui po t!ua hūwn i.tt kanaha Liunauuiiii'n. "KA .M001.K1.0 <> SA KKIKI A(' V.II VLA/AM WA.O AMI(a.U)A Yv V. AS AI) V. " ; lIKLI* 11 : Xy>AANEI. E 1101 HOU KAKOU IA d IL Y Ke hoomau nei no ka po-2 Magia- , na i ka pepehi hoi-maiuoino ia ia, i ka po a me ke ao, a haia hookahi makahiki okoa; ia wa kokoke mai ka ahaaina a ua poe Magiana nei. ia wa, imomakaukau iho ia o Bnhuna, in elemakule nei nana keia i lawe ) e hana i moku nonu e hoio ai ; a iiookoinoia iho lu keia ilokoo ka paiiu, a hookau ia aku ia iluna o ka moiai. I La manawa i lawe ia aku ai o ka pahu iluna o ka muku, e ku ana u Amigia'-la, e nana aua ike kai. Kau ae la ia ilunao kona lio, a holo nku !a i ka moku. I ka hiki una aku i ka moku, kauoha ae la ia i kona poe e iuili ii*»ko oka moku. Huli iho la lakou, noie nae i ioan ; a hoi aku la a hai aku ia Amig"uula, a o ko lakou hoi aku la no hoi ia. : Hele aku ia o Balama a kau iluna oka moku, n hoio aku la. Holo aku ia iakou nei 0 ka po, o ke ao ; aia a eiua la, alaila keia weiieia ae e hanai, peia a kokoke wale lakou 1 i ke kuahiwi o ke Ahi. Aka, e hoea mai ana ka makani ino, a kupikipikio na ale o k<» moana; noiaila, ialau ka moku, a iioio aku ia he mana okoa. a ike ana iakou he kuianakauiiale i kapa kahakai. He wahine ka ĪNIoi nonn keia kuianakauhaio. o ke Kuini Magia;na kona inoa. Alaiia, olelo ak'i ke Kapena •o ka moku ia txilama, "Ua iaiau mai k\- ! kou, noiaiia, e komo kakou i keia awa e lioo;maha ai, a mahope aku, e liookuu aku i ke i Akua e hana e 11Uc me kona makemake. j l'ane aku o Balama, " 11 e maikai kau oleio, a e hana ana au e iike me kou makemake. '* Oleio iiou aku ke Kapeua, " lua e hoouna mai ke Kuini Magiana c ninnninau ia kakou, a pehea auanei kakou e pane nku ai ? He Mahomeila *>iaio ke Kuiei Magiana ; a i na | kela e lohe, he poe hoomana kakou i ke debolo, kaiiiia'ku ka moku. a pepehi ia mai kakou a pau loa. " j Pane aku o Baiama. " Eia ka Mahomeda | me kakou. a e iiookomo kakou ia ia i ke kaipa o ke kauwa, a iuwe pvi kakou ia ia me jkakou; a ina e ike mai ke Kuini, kuhi mai iiahekauwa; a na'u auanei ia e oleio aku, ■ 'owau ke kalepa kuai kauwa,' he nui hoi na kauwa a'u i lawe mai nei. a o ianei wale no • koe. " Olelo aku ia ke Ka{>eua. »He inaikai ia manao. " j Iko lakou ku ana aku, e iho akumna ua > wahine nei me na koa, a piii i ka moku, kahea aku la ike Kapena. A lele aku la hoi ; ke Kapena i uka, a honi iho la iioi i ka lepo imua o iaia; a pane mai kela, " Heaha kaukana o kou nioku, a owai ka ohua. Pane laku la keia. " E ke Kuini o ka manawa, he ! kanaka kalepa kauwa kai heie mai nei me la'u. " A oleio aku keia, e iawe ia aku i ona |ala. Aia hoi, heie aku la o Balama, me AI sada, ua hoaahuia i ke kapa o ke kauwa. a i !ka hiki ana aku o Baiama, honi iho la ia i !ka lepo. Ika ike ana oke Kuini Magiana iia Asada, mauao mai la no hoi ia he kauwa | keil; nolaiia, nmau mai i kona inoa. Olelo !aku keia, " 0 ko u inoa anei i keia wa, a o !kou inoa paha i ka wa mamua Elua !ka ou inoa? '* Pela mai ke Kuini. I aku kej Ae, o ko'u inoa mamua, o Asada ;a i ! keia wa, o Mota. " Noiaiia, komo iho la ke laloha iioko o ke Alii wabine v a ninau inai la Ihoi, " He ike no nae paha oe i ke kakau. " Paoe aku keia, " Ae. "* Alaiia, haawi mai la kela ina mea kakau. Alaiia t kakau iho la keia he mau hua mele. Iko iala ike ana i ka ianei mea i kakau ai. koi mai ia ia Balama e kuai ia ia nei. Pane aku o Balama, » Aole e hiki ia'u ke kuai aku la ianei. no ka mea, o ka'u kauwa hookahi no keia i koe/ | \ka olelo aku ke Kuini Magiana, "E law< io ana au i keia -kaux%-a mai ou la, a ina i lole ma ke kuai,a ma ka haawi wale. »

t:uii Sc»-'?.. •• Au'..j au e kuai aku. r.oio :)•.» ii-n ;»u c hiawi. " Aka, hopu inai iu no kola a lawe -aki; !a ; a malīap-;* ;i:o o ko hiki a na i ka hu:e i\i;. kauoha ;r.ai keia ia Ba!ami. m* k».-i;i [ ;:a no'o oe e ho'o i keia po. hno :a e n'u kou waiwui. a hnopomoh e.n'ti kou moku. " I !ca hiki aon o kn H-i»'. pihn <on iho la ii i l:e kauniahn. n olelo iho. " He oiiin. lie !:o--lo moewaa mno'i ann mai nei keia. " A hoomakaukau i!:o la ia no ka hn!o ana i ua po nei, a o'elo mai i ua ke}n, •• L1 hi>o* piha rukou i na iliwa;. v Nu!ai!a, he!e aku ia lakou e ukuhi. I ko Magiana hiki ana aku i ka ha!e, iaua o Asac!a, hoolaie iho ia ia i na kauwa wahiue e l;iWfia mai ka ai; a i len niakauknu ana h\?i. noho pu īho li iaua n**i me A>ai!a e ai. A\nahopeiho, laweia mai la ka uwaina, a innNike iho la no laifh nei. Xo ka hookoino ?fna inai o ke Akua i ke a!oha 'iloko o keia wahine ia As idn, ninini iiio la i*A i ka uwaina iloko o ke kinha a hoohainu ma.i la ia ianei, pela kana liana a hiki wa!e i ka \va i haalele mai ai ko ia nei noonoo. h \\\i, ku ae ia keia a iho aku ia ila-: 10, o kona hek* loa aku la no ia a komo ana iloko o ka pi mea kanu ; hele aleu la keia a ma ke kae o ka punawai, liiamoe. Ia manawa, kahea mai la o Baiama i ni leela e kuu ka pon, a holo aku ; o'eio aku la kannka. aia a piha na iliwai a lakou. Hel» 1 aku !a ua poe ke!a nei a pii aku la maluna, a komo aku la no i!oko o k i pa n>ea kanu. a loaa iho !a keia e moe ana iluruv ke alo. Nolailn, piha iho la lakou i ka olioli i ko ia nei loaa liou nna. O ko lakou hopu iho la 110 ia. a lawe hou i;\ aku la keia īiuna ; 0 ka moku. i I ko Balama ike hou ana mai la ia ianei, piha loa iho la ia i ka olioli, a kena koke ae la e holo ka moku, a o ko lakou liolo koke aku la 110 ia. O ke Kuini Mnc:innn hoi. mahope iho o ko Asada iho ana mai ilalo, noho iho la e kali i ko ia nei hoi hou aku; a no ko ia nei hoi ole; ana aku, ku ae la ia a hele mai la e huii; • aka, aohe nae i loaa. Kauoha aku la ia i na i kauwa wahine e heie e huli. I kona ike anaj aku ua hamama ka puka o ka pa mea kanu,: hele aku la ia iloko o laila e liuii ai, a loaa j iho'la ia īa na kamaa o Asada, e waiho anaj ma ka aoao o ka punnwai; a huli aku la ia a! puni o loko o ua pa nei, aole nae keia i loaa. | Peln kona huli nna a ao ua po nei, ninnu in ' no ka moku, a olelo ia niai ua holo ; noinila. manao iho la ia, ua lawe hou ia no e lakou ' la; nolaila, piha loa iho la hoi ia i ka huhu.a ; lioolale iho ia, e hana ia he umi moku nui. A hooinakaukau iiio la ia iaia iho no ke ka-; ua; a kau aku !a ia me na koa ona, a o!eIo ! aku i na Kapena, "I na e loaa ia oukou ka ' moleu o ka poe .Magiana. e haawi nrt au ia oukou i na !o!e hanohano, a me ka waiwai; a i na i loaa ole ia oukou, pau oukou ia'u ī ka make." Holo aku la lakou nei a paakolu, hoea ae ana ka moku o Balama; aole i po ua la ala. i ua puni koua moku i na moku o ke Kuini ; Magiana. O ka lawe ana ae no ia o Balama e hili ia A?ada, a e uwe ana keia me ke noi; 1 kokua. Aka. aohe nae he loaa ia ia o ke ī kahi mea nana ia e kokua aku. Huli ae ua; o Balama e nana, aia hoi ua puni kahi mo-; ku ona i na moku o ke Kuini Magiana. ; Akaka loa iho ia \a ia kona pilikia, hanu' loihi ae 1«, a olelo ae, M E Asada, e malama ' oe ! o oe wale no ke kumu o keia pilikia ! Aiaik; hopu iho la o Balaina ia ia neu ai olelo aku i na keia, e hooieiia keia iloko o ke [ kai. | 0 ko ianei hopuia iho la no hoi ia a hoo-j leiia i ka moana. Aka, o ke Akua, nona kainoa e hoonaniia, ua makemake ia e hoopa-; kele ia ianei, a ine ka hooloihi i ko ianei ola pu kekahi; nolaila, ua ae ia e piho keia. ae' hoea hou ae no mahope. A hoomaka iho !a ? keia e ka i na wahi !ima, a me na wahi wa* 1 \rae i o a īa nei, a hiki wale i ka manawa a ka Akua i hoomaahli n.ai ai i ko ianei pilikia. Ua hiki mai ke kokua, ua ku ae ua ale { a hoopae ia keia i uka. Kau aku ia keia i uka, me ke akaka ole ua pakele ia; awi' ; iho ia keia i na wahi loie ona, a kaulai ae !a jno hoi, a noho iho la uwe, uo na piiikia i 10-, !aa ia ia. Mahope »ho, komo iho !a keia i na ! j wahi lo!e ona; aka, aole nae ia i ike i kahi e; Iheleai. l O ka iau o ka nahelehele, a me ka hua o . na laan kana ai; a hele aku ia keia o ka po a me ke ao, a hiki ana keia he kulanakauhale, (oke kulanakauhale no keia ona i hoo- ! paa pioia ai, a e noho Kuhioa ana ke kaiku-

aana !; .i k- iii.a M-v s ; Aki. i kona h;ki a;;a a»vU, u.i ;'Or,v;-, a ua paa ka puka o k» 1 ku.ana«;auhaie ; nuiaiia, i.oio i ; • •'Ko o ka pa kupapau e ;:ni at i wahi no:;a »:• ai. • °a-i aku ia k~kahi po.- v hnnuima sina no ka p;:k,i. o k'ina koir:o aku !.\ no ia :lai'..\ e iiia:v.ot' ai. I ka wa i !.v>a ai «» B:tlan:n i k«* Kuini Miiemna. puni mai Ia keia i ka īa la mau o.elo Noiai'a. hoi mai no ia me ka lanakiia a !iiki i ko kuhnakauh-ak-: I kona hoi u:.a mai, hv!»' mai :n ia rna ua uina noi. a ike ilio !a i ka hnmama o kv poo o Asuua e moe ana; nolaiia, oiei-i mo ia ia. •• E nann ana au ia Iwko o keia poo. " A i kc>na nann nna nku ia {nko. iko iiio !a ia ia As.\un e moe i;i:a. al.iii i, pane aku ia. -ke e!a iu-i uo ka oe .' " Hopu aku la ua kanaka nei; a lawo hou ia aku la keia a kahi ona i hoopaa munin'i. lluko o ua hale nei, he iumi aia ; iia!o, a iio kaikamahine kana o lit)>viona ka inon, he iumi koin i hoomakaukau ia i.o ka hoou.ainoino ana i ka poe Mahomed.i. Nakiiia ilio la na wawae o ia nei i ke kaulahao, a oleio aku ua kanaka nei i ke kaikamahine : aua e pepehi mau ia ia nei a hiki i kona wa e make ai. Nolaiia, iho aku la ua kaikamahine nei iialo e pepehi ai ia ia la; aka, i kona ike aua aku i ko ia la knnaka maikni. komo iho la ko nloha iioko ona. a olelo aku. " Owai kou mo:\ ?" I'ane mai ke!n. "O As.\da ko u i:\oa. " Oielo iiou aku ua kaikamahiue uei, •• E lionp.maikai ia 00. a me kou mau ia. ;u>he kupono o ka hana ino aivU la oe, a ua akaka i!io !t ia'u. ua hoeha hala o'e ;a oe. " Alaila. weheia ae la ke kaulahao i paa ai na wawae. I A mahope iho, hele ua kaikamnliine nei a i ku ma ka puka. a lohe aku la ia i ke kanaka e kahea nna, " O ka mea ia ia kekahi kanaka opiopio kanaka maikai, e hoike mai, e !oaa ia īa ka waiwai; a o ka m». a i ike ia ia a huna mai. e liia oia ma ka puka o kona hale ihn, a e haoia kona waiwai, a wawahi ia kona haie. Ua hai mua nku n Asndn i ua kaileamahine nei i koua mooo!elo:a i kona lohe ana i ke kahea, nolaila. akaka īlio la ia ia, no Asnda keia e huii ia mai nei. Hoi aku la ua kaikamahine nei a hai aku la ia Asndn. a o kona ku ae la no in a hele aku la i kahi o ke Kuhina; kahea ae la ia, " Ma o Alahe, a he oiaio o ko'u kaikuanna kfia, o " Hele aku la hiua nei me ua kaikainahine' nei a ka hale a!ii, a i kona ike ana aku i ke kaikuaana. lele aku la keia i ka īke ana inai no hoi o ke kaikuaana, ieie mai la no hoi in, a uwe iho la iaua nei. I ka pau ana ae o ko laua'uwe ana. lawe aku la o A-, in;giada i ke kaikaina imua o ka Moi, a hai: aku la i kona moooleio; nolai'a, kauoha mai la ka Moi ia ia e hno i ka hale o Baiamn. alaila. hele aku la na koa e wawahi i ka ha-: le o Baiamn. a laweia mai ke kaikamahine' imun o ke Kuhiua; aka, ike aku !a ke Kuhina ia ia me ka hanohano. Alaila, haī aku ln 0 Asada i kona mau eha i pepehi hoomainoino ia ai. a me ka malama noa o ke kaikama-. hme o Balama i t ia. Alaiia, hai mai la no hoi o i ka inooolelo o laua me ka | wahhie. a me kona pikeie ana mai iiia, a li-; lo ia i Kuhina. A maiiope iho, knuoha aku la ke alīi e • laweia mai o Ba'tama, a e okiia konn poo ;; pane m -.i o Ba!ama. " E ke aiii mnkai. ua ■ paa kou manao e moku kuu p«K> ?" Pane r.ku ke alii, " Ae." : Alaila, o!elo hou mai o Balaraa, " E hoomannwanui e ke alii." A kulou iho la ke poo o ua o Bxi!ama, a en ae, hai mai la i kona huli ana i Mahomeda. i Alaila, hai aku la o Amigiada ame Asada, 1 na n.ea a pau i loaa ia laua; alaila, pane mai la o Balama, 14 E o'u mau haku, e hoomakaukau olua no ka heie ana, a owau kekahi e hele pu me olua.*' A piha iho ia laua nei i ka olioii no ia mea, e iike me ko laua olioii i ko iala wa i huli ai i Mahomeda, aka, uwe iho la laua nei. Nolaila, oleio aku ia o Haiama, " E o'u ; mau haku, mai uwe olua, malie o hui hou ' oiua me ko oiua ohana. e hke me ko Niame, ame ko Noama ma hui bou ana.^ Ninau mai laua ia, « 4 Heaha hoi ka mea i ; loohia ia Niame, ame Pane aku ! keia e iike me keia mea malaio nei: . KK KAAO O >lA3IE AXE NOAMA, " Ua oleloia e na knnaka, (aka, o ke Akua ka mea ike loa) iloko o ke kuianakauhaie o ) Cufa, he kanaka, a oia ke aiii o ko b*!a ina- ! kaainana. o Rabīa ke keiki a Halima ; b« ! kanaka waiwai loa keia, a ua hanau mai

n.i:; . t.v keiki ka;;. . a kap<\ ;i;o i\ o.v : k. :v.\ ::u a. o Ni •m? : a ia i:\ i ka i kekah' :a. i'ee aku ! \ oia r;e w-.hine k.; ;w\ :ne ka'.i k?. : kani ihiii'» auk".: e kua a n?i:\. Noiaila. pershi aku !.\ o R \ina ike kanaka k:iai a ni'inu nku. •• H-aha k»- kuniukuai o keia w:::;i;:e kaewa -vre ke kniknmaiiine ?" Pauo mai keia. He kana'.i'.oa aiwna Alaiīa, kuai iho !a keia n ii'o mai !a. a ho; aku !a ma kona wnh; jvinoi. !a manawa aua i ho; aku ;ii. ike mni !n knna waluiie i !;■• kauwa. a niiiau mai !a oia. " H-' i'ia k« i.i kauwa waiiiiie ?" Pane aku ke kane, •• I ku.;; aku h» i au ia ia, i loaa knhi Uaikamni.i'ie uuku :a e ike o*\ ina e hiki i k.'īia wa e nui ai. ao'ie iie ::;ea e !ike a; me ia k.i ii i.'i' :i;.i k.\ pae ai:i \ nei o Arabia. aine ua ui;i:i e ;:ku." A'.aiia. niuau aku ka wahine i ke kauwa.' '• Owai kou iuoa ?" Pane mai kela, " E kuu hak'u, o Tou:'eka ko'u inoa." A ninau heu aku nn keia. •' Owai hoi ka inoa o ko kaikaii.ahine ?" Pane hou mai 110 k-. ia. •• O r>aada." I uku !a koii, •• [*a hai oiaio mai oe ; ua pomaikai oe. a ua pomaikai no hoi kou mea nana i kuai mai nei." Alaila. i.uiau aku keia i ke kane. " Owai k;iu inoa e kapa aku ai ?" Pane mai ke kane. •• Aia n-» i kau ino.i e m.nkemake ai." Paue aku ka wahiue, •• E kapa kakou o Noama ?" Pane mai o Kahia, •■ Aohe hewa oia iuoa." Ua hanai puia o Noama me Niame iioko o ka moe iiookahi, a hiki wa!e i ka uuii o ko hiUa mau ui ikaiuki ; a ua like no ko !aua| ui ; me keia ke keiki kane e olelo aku ai,' " O kuu kaikualiiue." A pane mai no hoi! ke kaikuahine, " O kuu kaikunane." Nolaila. ok-lo aku ln ka makuakane i ke' keik) ana, •• E kuu keiki, aoie o Nuama kou kaikuahine : aka, he kauwa ia nau, o kuu ; kuai ana i kou wa iluna ke alo ; a no!ai!a,' . mai kapa oe ia ia he kaikuahine nou mai ' keia la aku." Pane mai ke keiki, " Ina oia ; no!e o ko'u knikunhiue. alnila, e mare ana > i au ia ia." Alaiia, hele aku ia oia e hai i ka makua- ! , hine i kona manao. a pane mni ka inakua-; hine, •• He kauwa ia nou ?" Aka, lawe ae . la no keia ia Noama, a mare iho la i wahine . nana. Eha makahiki mnhope ihooia wa. ; ao!e kekaiii kaikamahine ui ma Cuta e like' me Noama ; he kaikamanine naauao loa ke-: ia, ame ke akamai i ka hookani hila, nolaiia, ua oi aku oia mamua ona wahine a pau. ; la ia e noho ana i kekahi Ia me kana kane : iloko i ka rumi inu, a hopu iho la oia i ka j bi!a a hookani ae la, ame ke niele pu ia wa; | nolaila, piha loa iho !a ke kane i ka olioli; a j koi hou aku e niele hou mai ke!a. I la laua uei e neho ana me ka iealea, aia : hoi o Hejaja iloko o kona hale kahi i olelo ai iioko ona, •• E iini ana au i mea e liio ai; keia kaikamahine, nona ka inoa o Noaina. a haawi aku na ka Moi Ahakelamelika, ke i keiki a Mawana ; no ka mei, aole iloko o kona haie alii, ka hke o keia knikamahine.": Aiaila. kahea aku ia oia i kekahi luaiiine. a o!c'o aku, " E he!e oo i ka hale o Kahia,: a koi oe e iko ia Noama ; alaila. iini oe ij mea nona e hlo ai. no ka mea. aolie inaluna i o ka honua nei kona lua." ! 1 ke kakahiaka ana ae, iei ae h ui wahi-j ne nei i kn lei kolona ona, a hele aku la ; i: ka hiki ana ;*.ku o ua luahine nei, o ka ma-i nawa ia o ka pule ahiahi, a kikeke ana kei i ma ka puka ; a wehe mai !a ka mea ia ia ka puka, a nimu mai, •• Heaha kou makemake ?'* Pane aku keia, " He wahine īlihune au, a he hoomana i ke Akua; a no ka hīki koke ana inai o ka wa o ka pule ahiahi, nolaila, makemake mai nei au e komo iioko o keia haie i hoonaniia e pule ai." 1 Ia manawa koke no, pane mai la ka mea ! ia ia ka puka me ka huhu, " E ka luahine, o' ; ka hale keia o Niame, ke keiki a Rabia ; aole no hoi keia o ka hale pule maoli ?" ' A mahope iho o kolaua olelo loihi Soa ana/ J oieio hou aku ua luahine nei, - He hiki ' anei i ka wahine e like me a'u ke hooleia, ■ aole e komo iloko o ka hale o Niame, ke keiki a Hahia, oiai he komoia e a'u nahale o na alii ame na Kuhina." Ia wa, hele rnai la : o Niame, a lohe oia i ka laua nei mau olelo, koi mai ua luahine nei e komo aku iloko. 0 ko !aaa komo aku !a no hoi a hiki ma kahi a Noama e noho ana, alaila, aloha aku la ua iuahine nei i ke aloha maikai loa ; a i kona ike ana aku i ka nani maoli o Noama, f olelo aku oia, " Ke hooili aku nei au ia oe ■ na ke Akua e malama, ka mea nana oe ame kou haku i hoohaiike mai ka uiame ka nani |; luaole ma keia pae aina a puni." 1 : {Aolt i pau.)