Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 34, 22 August 1863 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, AUGATE 22, 1863.

* e like me ka makou i olelo ai i ka
pule i hala iho nei. no ke ano o ke ao ana i
na kaikamahine, pela no makou e hooko aku
ai. Ma ka manao pepa o kela pule i kaaho-
pe ae, ua hoike aku makou i na kahua kupo-

no i ko makou manao, e hiki ke kukuluia ka
naauao maikai pookela, ma keia pae moku,
ma o ka hanauna opio la e ulu nei: aka,
aole nae makou i hoike i ko makou manao,
no ke ao ana i na kaikamahine, a no ia mea
ka makou wahi kamailio uuku i keia pule.

He moa maopopo ina ma na keikikane
wale no kakou e ao ai. a aole hoi ma na kai-
kamahine, alaila, e lilo ana ko lakou ike a
me ko lakou maikai i mea e kauluaia'i me
ka poe ino. a i ike ole no hoi, oia hoi ka ma-
re ana aku i poe wahine na lakou ; nolaila i
pono ai i ka wa e aoia'i na keikikane, o ao
pa na kaikamahine, i loaa ai na wahine
kulike na ka poe keikikane i hookomoia ilo-
ko o ke kula, a i aeia hoi e like me ka ma-
kou i hai mua ai ; no ka mea, o ka wahine
ka hapa maikai o ke kane — oia kona hoa ku-
ka o ua wa e poluluhi ai o ka manao i ke
kaumaha — o ka wahine mare ka mea nana
e ninini aku i ka apu wai e hooluolu ai i ka
manao kaumaha o ke kane i nu wa o kona
komohia ana iloko o na popilikia, oia ka mea
nana e hoohanini aku i na manao hooma-
liuliu oluolu, a e kokua aku hoi e pale aku i
ke kaumaha o ka manao o kana kane, a "he
hoa kaana (nona) no ke kuahiwi, no kela
kuahiwi kualono — e." A wahi hoia Petero :
"O oukou no hoi e nu kane. e noho pono
oukou me ka oukou mau wahine, ma ka
naauao, e hoomaikai aku i ka wahine me he
ipu palupalu la, me he mau hooilina pu la no
ke ola maikai, i ole ai e hooki ia ka oukou

pule."

A o ka mare ana o ke kane i ka wahine,
ua lilo laua i Mea hookahi ; nolaila, he pono
ke hoomakaukauia i mau wahine kupono no
ia poe, i kulike ai ke kane me ka wahine.

Ko manao nei no makou he pono ke ku-
kuluia i mau Hale Kula Hanai uo na kaika-
mahine ma ka olelo Enelani: i hookahi paha
hale kula ma kela a me keia Mokupuni, a e
hoolimalimaia i mau kaumuao maikai, na ku-
mu kane a me na kumu wahine ano maikai,
a e aoia iekolu tausani kaikamahine i
waeia mailoko mai o na apana a pau o
keia Aupuni — e aoia lakou ma na mea a pau
o ka naauao, a me ke ano o ku noho maikai
ana, i hiki ai la lakou ke lilo i poe makau-
kau ma ka noho makua ana, a ke malama
hoi ia lakou iho a me ka lakou mau keiki
me ka maikai, a me ka hookaawaleia mai
ka liolio haumia ana, a i ka wa e puka mai
ai na keikikane e hoomaka i ka lakou hua-
kai o keia ola ana, alaila, e loaa ia lakou na
wahine i kulike me lakou ma ka ike i ke ano
o ka noho anu a me ka malama ana i na
ohana. Ma keia mau mea e hoopomaikaiia'i
Ka Lahui Hawaii — ma keia mau hana wale
no o hiki ai ke hoomauia ka lahui o keia Au-
puni. No ka mea, ina e hanau mai na keiki
na na mea naauao, a ike hoi i ke ano o ka
malama ana i ka pono uhane, a me ka pono
o ka noho ana, alaila, aole no e nele ana ka
maikai o ka lakou mau keiki aku.

Ko huli nei kakou i ke kumu o ka make
ana o ka lahui, ua hooholoia e ka Ahaolelo
he mau kanawai e pili una i ua mea e hoola;
ai i keia lahui, ke kokua mau nei lakou i ka i
Halemai, (a he hana maikai no hoi ia.) aka,
ua hopu nae lakou ma ka lala, a aole hoii
nu la» kumu ; a eia no nae ua kumu la, ke
ku kehakeha mai nei imua o kakou, oia hoi
ka naaupo, a me ka ike ole o ka lahuikanaka
i ka malama ana i na ano o ka noho maikai
ana; a me ka hoomalu ana hoi i ka ohana.
A ioa e hoomaka mua ia e na kau Ahaolelo
i hala, e hana i kanawai e haawi ana i ka
mana i ke Aupuni e aie aku i mau haneri
tausani dala, i mea e aoia'i ka lahuikanaka i
ka naauao, a ma ia hope mai, hana 5 na ka-
nawai e ae no ke ano e pili ana i ka hoola i
na poe hune o ka aina, ina la ua pono; aka,
ua hopu lakou i ka bipi ma ka huelo, a ua
pakelo aku. a ua "kaupapa iho ia Lualai."
ka lahui mai o a o, a o ke «ka wale no o ka
naauao kai hoikeia mai; aka, o ka io, auhea
ia? A no ka mea hoi wahi a ka poe kahiko,

"Ua oi ka pono o ka nahili, mamua o ka
nele loa," nolaila, e pono no ia kakou ke
hoomaka ano, mai manao kakou no na po-
maikai o keia wa ku koke ; aka, e hoomanao
kakou i ka pomaikai o ka hanauna e ulu nei,
a me ka poe mahope aku o kakou, i mau ai
ka noho ana o ke kanaka Hawaii, a ka mamo
hoi a Wakea, me Papa, ma na awaawa uli-
uli, a me na kapa kahakai lailai wale o ka
aina a ko kakou mau kupuna i waiho mai ai
ia kakou. A nolaila, e na poe a pau i komoia
e keia mea he aloha io i keia lahuikanaka, e
pono oukou ke komo iloko o ka Ahaolelo e
hiki mai ana, u e hana i mea e ao ponoia'i
ka lahui nei i ka ike a me ku naauao, i hiki
ai ia lakou ke lawelawe, a ke malama hoi i
ko lakou mau pono iho o ka noho ana, a me
na pono o ka malama ana i ke Aupuni; i
pau ai ko lakou lilo ana i poe e hilinai wale
ana no iluna o na poe ilikeokeo, i poe nana
e hooponopono mai i ko lakou Aupuni a me
ko lakou noho ana.

Ua aie nui kakou i na kumu misionari, no
na mea o ka ike i loaa mai ia kakou i keia

manawa, no ko lakou ao ana mai, kuhikuhi,
alakai ana. a me ka hookahua ana hoi kahi
e hiki ai ke huki aku ia kakou i ka ike a me
ka naauao, a na lakou mai no hoi i hooika-
ika me ke kokua o ke Aupuni i haawi mai i
ka ike i na poe e kohoia nei iloko o na kau
Ahaolelo; ua ao mai lakou la kakou, e Iike
me ka mea hiki ia lakou — ua kuhikuhi mai
lakou ia kakou i ke ano o ka MEA MANA
LOA, 2 me ko kakou KALAHALA, ua hoike
mai lakou i kahi e hiki ai ke huikalaia ko
kakou mau hewa, a ua hoikeia mai hoi ia
kakou ka weliweli nui o ka hopena o ka poe
hewa — ua pau keia mau mea i ke aoia mai ia
kakou, a ua aie nui loa aku kakou no keia
mau mea a pau i na misionari ; a o ka hewa
i koe, o ka hiki ole i ko kakou mau manao
ke wae a ke hoomaopopo iho i ke ano o na
mea i aoia mai ia kakou ; a malia paha o ke
kumu i hiki ole oi ia kakou ke alakai ia ka-
kou iho, no ke paewa paha o ke ao ana. a me
ke kulike ole o na mea i aoia mai, me ko
kakou ano opiopio; a he pani hoi ia ua ike
kakou i kahi nona mai ko kakou hemahema,
a nolaila, he wa kupono keia no ka hoololi
a me ke kapae ana i ua mau hemahema la,
me ka imi hoi i na mea e naauao ai kakou a
me na hanauna mahope aku o kakou. E
like me ka hana ana i na hale. na pa, na
moku, a me na alanui, ka hana e mamua a
hiki i na wa e ikeia ai kahi hemahema, alai-
la hoololi ap i maikai loa ai, pela hoi kakou
i e hoololi ae ai i ke ano o ke ao ana i ko ka-
kou poe opiopio, i oi ae ai ko lakou naauao
a me ko lakou maikai, a i pomaikai ai hoi ke
Aupuni mai o a o. Mai maka'u kakou i ka
aie o ke Aupuni, i aupuni ke aupuni i ke ka-
naka, a nolaila, ina e hoopomaikaiia na ka-
naka, alaila, ua pomaikai pu no ke Aupuni.
E imi lokahi kakou ma ka loa a me ka laula
o ka aina, i na mea e naauao ai ko kakou
nei lahui.

Aloha ka Halemai o ka
Moiwahine

Ma ka po iho nei o ka Poakahi, ua haio-
lelo Ka Mea Hanohano W. W. F. Synge,
ke Kuhina o ka Moiwahine o Beritania e
noho nei imua o ko Hawaii nei alo Alii,
ma ka Hale Hookolokolo, a o na dala a pau
i uku ia'ku e ka poe makaikai he $137,OO, ua
haawiia no ka Halemai o ka Moiwahine.
O ka mea nana keia haiolelo, he malihini no
ka aina e mai ; u o ka nui o ka poe i kuai
mai i na palapala e komo ai e hoolohe ikana
haiolelo ana, he poe no no na aina e mai ; a
o ka hapanui no hoi o na mea i haawi i

?????? no ke Halemai o ka Moiwahine, mai

ka wa kinohi mai. na na poe mai no o
na aina e, a he nui hoi o ia poe. he poe ma-
lihini i noho iki iho maanei i kahi wa poko-
le. Ano, pehea ko oukou manao no keia ?
Ua oluolu pono anei ko oukou manao no ka
oukou i hana ai no Ua Halemai o ka Moi-
wahine.

Aole no i manaoia he hiki i ka nui o na
kanaka ke hele a uku aku me ka hoolohe
hoi i ka haiolelo ma ka olelo Beritania no
ka mea, aole lakou i ike ia olelo; aka, aole
anei e hiki ia lakou ke hoomakaukau i mau
haiolelo ma ka lakou olelo iho, me ka uku
hoi i ke dala, no ka hoolohe ana ia mea, a o
ua dala la e haawi no ka Halemai ? E
hoao. Mai lilo kakou i poe lomaloma me
ke kali mau na na poe o na aina e e hooma-
ka mua na hana a pau uo oukou. Ue wa-
hi ka Halemai no ka poe ilihune i maiia,
ka poe hoi i nele i ke dala a me ka waiwai,
a i hiki ole hoi ke hana nona iho, a o oukou
hoi e ka poe i lako i ke dala, a me na wai-
wai e ae, u o ka poe hoi e ola maikai ana,
me ka hiki ke huli i ke dala, he kupono ia
oukou ke kokua i keia Hale maikai. Aohe
no i maopopo ko kakou wa e iliia mai ai e
ku mai, ka ilihune, a me ka nele i na maka-
maka. O ka poe i hiki ole ke haawi i ke
dala, he hiki no ke haawi i ke kalo, uala,
huamoa, moa, a me na mea e ae no hoi, no
ka mea, he mau mea makemakeia no ia
no ka poe mai. A o ka poe hoi i kii aku i
ka laau lapaau me ka uku ole, a i ole ia, o
ka poe paha i noho iloko o ka Halemai, a
lapaauia a ola, he pono ia lakou ke hooma-
nao ia lokomaikai nana lakou i hooluolu a i
hoola mai paha. me ka haawi aku hoi i wa-
hi kokua uuku i ka wa e hiki ai ia lakou ke
hana pela. O ka poe i lako i ke dala, a me
na waiwai e ae. a me ka poe i hiki ke hana
i loaa mai ai ke dala, he hilahila ole lakou i
ka hele i ka Halemai, me ka uku ole aku
no na mea i haawiia mai ia lakou.

I ka wa a ka Moi i hele ai e noi i data no ka
Halemai, ua kakau inoa na'lii, a me kekahi
poe kanaka, a me na haole he nui wale, e
ae ana e haawi aku i mau puu dala nei. Ua
aneane e pau loa na haole i ka hookaa mai
i na (lala a pau a lakou i ae ai, a o ka poe
kakaikahi i hiki no ke hookaa, aka, aole nae
i uku mai, ua kapaia lakou he poe pi lapu-
wale, pela ko makou lohe mai. O ka Moi,
a me ka Moiwahine, a me ka hapanui o
na'lii, ua pau no i ka hookaa mai i na da!a
a lakou i ae ai, aka, ua lohe makou o keka-
hi nuu Alii. ua haawi hapa wale no, a o ke-
kahi mau Alii no, aole loa no i uku iki i ka
lakou mea i kakauinoa ak Aole i maopoo-
po ia makou ka inoa o keia poe nana i hana
i keia hana, hilahila; aka, ua maopoopo loa
nae ia makou he nui loa ke kamailioia o ia
mea; a he nui wale no hoi o na haole hano-
hano i olelo iho, "ina e uku ole mai na ka.

naka Hawaii i hiki ke uku i ka lakou mea i
ae mua ai," alaila. aole lakou e haawi iki
ana i kekahi wahi mea iki no ka Halemai o
ka Moiwahine. Ke olelo nei lakou, aole na
kanaka Hawaii i hooko pono i ko lakou aoao.
Aole anoi pela?

Aole anei ka poe e ohi ana i na puu dala
o ke Aupuni, a me ka poe hoi i lako i na
aina nui a me na waiwai e ae, e hilahila i
ko lakou hookaa ole i na mea a lakou i ae
ai e uku, me ka hoopaa i ko lakou mau inoa,
oiai hoi na haole e kokua mau ana, i ka la-
kou mau dala, i mea e hoola ai i ka poe ka-
naka maoli i maiia ? He hiki anei i kekahi
Alii Oiaio, a i kekahi kanaka hanohano io
ke haawi i kana huaolelo, a i kona hoopaa
paha no kekahi mea, me ka hooko ole ? Aole !
O ka poe e aie ana me ka uku ole. o ka poe
e kahiko ana ia lakou iho me na aahu mai-
kai, me ka hana ole i kekahi mea e kokua
ai i ka poe ilihune i maiia, a me ka naaupo

— o ka poe e haawi ana i ka lakou huaolelo
me ka hooko ole, o ka poe e hoolilo ana i ko
lakou manawa ma ka palaualelo, e hooma-
unauna ana i ka lakou mau dala ma ka ona
rama, a me ka pakela ai, aole lakou he poe
makamaka no na kanaka, a aole no hoi o la-
kou ku i ka mahaloia e lakou.

He Hilahila! Hilahila!! Hilahila.!!!

NA MEA HOI O HAWAII NEI.

KAA HOLO LEALEA. — Ua ike iho makou,
ua hoomakaukau iho ko makou makamaka o
Mr. C. P. Ward, i na kaa lealea no na poe e
makemake ana e hooluolu ia lakou iho i na
ahiahi lailai wale o ke kaona nei. He hiki
ia lakou ke hele ilaila e hoolimalima ai i na
kaa maikai, aia kona wahi ma ka pa o ka
Mea Hanohano R. Keelikolani.

PAKANAU HAWAII. — Ua hoomakaia ka ha-
na ana i na lau paka Hawaii nei i paka nau,
a i paka puhi no hoi, e Iike loa ke ano me
na paka haole. O Mr. J. Dudoit ka mea
nana e hana nei. Ua lohe mai makou i ka
poe i puhi, a i nuu i ua paka la, he maikai
loa ka. Aia ma kahi o A. S. CIehorn, (Ake,)
kahi i kuaiia'i.

KA HIWAHIWA O KILAUEA. — Ua lohe mui
nei makou, na hoomaka hou ka wahine o ka
lua e hoonaueue i ka waiho malie ana o na
papa honua e pili ana i kona wahi noho ma
Kilauea; a no ia mea, ua lehulehu wale na
poe maikai o ka ohana kalepa o Honolulu i
hele aku nei e makai i na hana kupanaha a
ka wahine o ka lua.

MAIKAI KA ULU ANA. — Ua ike iho makou i
ka mala pulupulu ma Mililani, a Ka Mea
Hanohano Ioane Ii; a ua mahalo makou i ka
maikai o ka ulu ana. Pehea kakou e na
makamaka? Aole anei kakou e pono ke hoo-
halike ae me ka hana a Ka Mea Hanohano?
E pono kakou e hoopili aku me ke kumu
alakai maikai i waihoia mai imua o kakou,
a e kanu iho i ko kakou mau wahi me ka
pulupulu, ko kakou mea e waiwai ai.

HIMENI A ME KA LIRA HOU. — Ua waiho ia
mai iluna o ka makou papakaukau he buke
Himeni hou, i paiia ma ka olelo Hawaii,
e ka Aha Hui Taraka Amerika, i buke hoo-
wa lea no ka poe opiopio o keia pae moku.
Ua mikioi kona paiia ana, a ua paiia no hoi
ka leo mele pakoli, a me na huaolelo mele,
a he maikai maoli no hoi i ka nana iho. Ke
kuaiia nei ma ka Halekuai Buke, o Mr H. M.
Wini, he hapaha pakahi ke kumukuai.

KUMUMUA HOU. — Ua loaa mai ia makou
kekahi kope o ka buke i kapaia o ke "Kumu-
mua Hou" i paiia e ka "Ahahui Taraka
Amerika." He buke kula no na kamalii opio-
pio ma ka olelo Hawaii; a ua heluhelu iho
makou, a he buke maikai loa, kupono maoli
no ke no ana i ko kakou mau keiki opiopio;
a ua komo hoi maloko na huaolelo o ka a
haole, he mea maikai ia no ka hoomakau-
kau ana i na alelo o ka kakou mau keiki no
ka olelo Beritania. Aia ma ka Halekuai
Buke o H. M. Wini, kahi i kuaia'i, no ka
hapawalu dala pakahi.

KUPANAHA WALE HOI — Ma ka hora 12 o
ka po o ka la 12 o Aukake nei, ua make aku
o Kuewa (k.) a ma ia hora ame ka minute
no hoi ona i make ai, hanau mai la ka wahine
a kona kaikuaana a S. P. Ami, i ke kai-
kamahine, iloko no o ka hale hookahi, ame
ka ohana pu uo hoi. Ma Kapalama kahi i
hanaia'i o keia hana kupanaha, ma ka aina
o Mr R. B. Neville, ka Luna Nui o ka Oi-
hana Kipaiahi. Lawe aku la ke Akua i ka
uhane o kekahi, a pani mai la, i kona haka-
haka, ma ka hoohanau ana mai i keiki, iloko
o ku ohana o ka mea i make. Nani no hoi

ka hiwahiwa o ka ke Akua mau hana ?

HOIKE KULA A Mr. BREWSTER.—Ma nehi-
nei, ua hoike ia ke kula olelo Enelani a Mr.
Brewster, ma ka halekula malalo iho o Ka-
ukeano, ua hele aku makou ilaila e makai-
kai ai, a ke olioli nei makou i ka olelo ae,
ua eleu a akamai maoli no hoi na keikikane
a me na kaikamahine o ia kula; a na ia mea
e hoike mai ka hooikaika io ana, a me ke
akamai no hoi o ke kumuao i ke ao ana i
na haumana o kana kula. A iloko o ko ma-
kou manao, he kumuao kupono oia no ke
ao ana i ua keiki Hawaii i ia olelo Beritania.
He nui ko makou mahalo i ke akamai a me
ka eku o na haumana o kana kula. Ina
meia ke ano o ke kumuao nana e no na ke.

iki Hawaii. me ka hooikaika pu hoi o na
makua i ka hoouna ana i na keiki a lakou i
ke kula. alaila, e like ana no ka ike me na
keiki haole ana e ao nei. a me ka oi ae no
paha o na keiki Hawaii.

PAU AHI MA KAPALAMA. — Ma ka po iho
nei o ka Poakolu, ua pau i ke ahi ka. hale o
Mrs Hana Pauma Moano ma Kapalama, a
ua pau i ke ahi ka hale, a me na mea a pau
o loko. oia hoi ke kahiko hale. a me na pono
paha a pau o ka mea nona ka hale. e aneane
ana e hiki na poho i ka $3.000 a keu ae. pe-
la ko makou manao ana. Aohe kanaka o
loko o ka hale. a aohe no hoi he mea i pili-
pili iki ma kahi o ka hale i ku ai, nolaila
ua manao pono ia he puhi koloheia no ko ua
hale la, a ua hopu ia he pake. ka mea i ma-
naoia na na i puhi ka hale. He nui ko ma-
kou a!oha i ka wahinekanemake, ka mea i
hoopoino nui ia ma keia pau ahi ana, ka
mea hoi i hooneleia i ka home kupono iloko
o kona mau la lehulehu. Aia meia ko ma-
kou mau manao menemene aloha. Pehea
la ? Aole anei e pono i kekahi mea ke ho-
omaka ae i palapala hookupu, i mea e kokua
iki ai i ka mea i hoopoinoia ma keia pau
ahi ana. E hoomanao kakou a pau, he wa-
hine Hawaii oia, a aia hoi iluna ona ka inoa
menemene o ka wahinekanemake.

KA AHA HOOMALU. — Eia malalo nei ka
papa helu a me na inoa o na hihia i hanaia
imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no na
pule elua e pau ana ma ka la 21 o keia ma-
lama :

Augate 8 — KELOU.—Pepehi me ka hoeha i
kana wahine; hoopaiia $15 me $3 25

koina.
Aug. 10 — THOS. CALLOW. — Ona, hoopaiia

$2 me $l 12 1/2 koina.
Aug. 10 — THOS. CALLOW. — Pepehi aku me

ka hoeha ia Lahaila; hoopaiia S6 me 81

koina.
Aug. 10 — WAIAHA. — Aihue kaa kauo lima;

hoopaiia 6 malama ma ka hana oolea, me

$15. a he $3 62 koina.

Aug. 10 — HAILAMA KA. — Wawahi hale me
ka aihue ; hookuuia.
Aug. 10. — ARONE. MAHOE. — Wawahi hale
me ka Aihue. Waihoia imua o ka Aha
Kiekie.

Aug.11. — ACHIANA. JOE, (Pake.) — Aihue
kamaa mai a Haupu mai. Hoopaiia 8 ma-
lama ma ka hana oolea, me $5, a e $2.25
koina.
Aug. 12.—PETER YOUNG KAEO. — Kue i ka

Pauka 1 o ka Mokuna 43 o na Kanawai

Karaima. Hoopaiia $16, a he $3 koina.

Aug. 13. — P. HARDY. — Kue i ka Pauku

1 o ka Mokuna 42 o na Kanawai Karai-

ma. Hoopaiia 835, me S3 Koina.

Aug. 14. — LIMA — Kuai waiwai me ka pala-

pala ae ole. Hoopaiia $7, me $3.62 koina.

Aug. 14 — LOWELL SMITH. — Kuai waiwai me

ka palapala ae ole. Hoopaiia S4, me 3

koina.

Aug. 17 — IOPA. — No ka hana ana i na mea

ino wale. me ka hoopoino aku ; hoopiiia

$10 me $3 37 1/2 koina.

Aug. 17 — KAHELE — Mahuka mai kona ha-

ku hana J. H. Wood; hoi hou me kona

haku hana, uku 83 koina.

Aug. 17 — HOKA (Pake.) — Mahuka mai kona

haku hana J. H. Wood ; hoi hou me kona

haku hana, uku $l 12 1/2 koina.

Aug. 19 — NAONOAINA. — Pepehi aku me ka

hoeha ia Makuahine; hoopaiia $6 me

$3 25 koma.

Aug. 19 — MAKELE (Keiki.) — Aihue $2 50

mai a Keoni mai ; hookuuia.

Aug. 19 — WAA (Keiki.) — Aihue $2 50 mai

a Keoni mai ; hookuuia.

Aug. 20 — KAIA. — Pepehi aku me ka hoeha

ia Kekapa (w.) hookuuia.
Aug. 20 — CONRAD BARTLETT. — Kue i na ru-
la o ka Aha Hookolokolo; hoopaiia $10.

Aug. 20 — CONRAD BARTLETT. — Aihue waki

mai a Kekuewa mai; hoopaiia 4 malama

ma ka hana oolea, me $5, a he $3 25 no

ke koina.

Aug. 21 — KAIPO. — Aihue dala mai a Lone

mai; hookuuia.

Aug. 21 — APAUWA (Pake.) — Manaoia nana i

puhi ka hale i ke ahi; hookuuia.

Aug. 21 — KAAIAI. — Kue i ka pauku 121 o

ke Kanawai Kivila ; hoopaiia $20 a me

$4 37 koina.

* Eia malalo nei ka papa hoike o na
dala i loaa ia'u Ua Puuku Malama Dala o
ka Ahahui Hawaii, mai ka la 7 o Iulai, a
hiki i ka la 15 o Augate.
Na ka A. B. C. F. M., koena o ka Ahahui
Misionari, - - - S1,918 60
Mahina hou. (2) Ekalesia Alanui

Papu. Honolulu, - • 33 70
Mahina hou, (2) Ekalesia Kawai-
ahao. - - - 5787
Mahina hou, Ekalesia o Ewa,
i Oahu, - - - 3673
. Na Mr. Beau, no ka pai palapala

ma Maikonisia, - • . 5 OO

Na J. W. Waterhouse, no Fatu-

hiva. - - - 10 00

Ekalesia o Lahaina. Maui, no ke

ola o Rev. S. Kauwealoha. ma

Uapo. no ka makahiki 1964. 150 OO

$2,211 92

E. O. HALL. — Puuku Malama Dala.
Honolulu, Augate 15, 1863.

NA MEA O NA AINA E.

Kaukawe!i ma lapana!

Na mea o Europa!

— I ka wa e noho ai Ka Mea Kiekie
Prince o Wales. ka hooilina o Enelani
ma ka noho Alu. alaila, o kona inoa Moi
o Edward VII.

— Ua imi hou ae ka Moiwahine o Fa-
rani, i ano hou no na kahiko o kona mau

lio kauo kaa, oia hoi, ua kahikoia ko la-
kou mau poo me na pua lole. I keia
mau ia iho. ua kauia na pua ano lilia
ma na poo o kona mau lio.

KA MOI HOU O HELENE.— O ka inoa o
ka Moi hou o Helene, o Christian Wi-
lliam Ferdinand Adolphus George. O
kona inoa Moi "Kini Keoki i ka Moi o
na Helene." Oia ka muli iho o ka ma-
kahiapo o Prince Ghristian o Denemaka,
ke kaikunane hoi o Ka Mea Kiekie Prin-
cess Alexandra, ka wahine i mareia mai
nei e ka hooilina Moi o Beritania Nui.
No lapana.

Ke poluluhi mai nei na ao o ke kupi-
likii o ka noho ana, ma Iapana, a aole
paha e hiki ana ke hoopau oluoluia na
hihia e waiho nei i waena ona, a me na
Aupuni Nui o Enelani, a me Farani. Oi
na mea a pau e lohe ia mai nei ma ia wa-
hi mai, ke hooia mai nei i ka ane kokoke
loa o Ua manawa e hookui ai kekahi i
kekahi ma ka ikaika. Mamua aku iloko
o ka malama o Aperila, ua hoike aku na

lii Beritania i ka lakou mau olelo hope
(UItimatum.) aka, ua haawi hou mai no
nae uu poe Luna o Beritania, i mau la
hou na Iapana e noonoo ai no ka lakou
mau mea i koi ai. oia hoi na dala he 625,
000; mai ka la 26 o Aperila, a hiki i ka
la 21 o Mei, ka wa i haawiia ia Iapana,
i wa e noonoo maikai ai i na koina a Be-
ritania. Aka, iloko nae o keia manuwa
i haawi ia aku nei i ua poe Iapana, ke
hoomakaukau nei lakou i nu mea kaua, a
me na mea e hiki ai ke pale mai i ka ene-
mi. ke hiki ole ke aloia ia mea. Ma na
awa kumoku a pau, ua pilia i na koa le-
hulehu wale, i lawa pono i na lako kaua.
a ma na wahi no hoi u pau o ka Hina. ua
lilo o ka hoino i na malihini ka huaolelo
mua. Ma Nagasaki a me Iokahama, ke
noho nei na haole iloko o ka makau, me-
na oili e lelele mau ana, a ua ano e mai
no hoi ka haua ana a na kamaaina, ma
ia mau wahi. a ke hoike maoli mai nei
lakou i ko lakou hoowahawaha i na haole
a me na malihini

Ke hooma ku nei na haole e noho nei
ma kahi i kapaia o Nagasaki e lawe i ka
lakou mau ukana iluna o na moku, me
ka hoomakaukau hoi no ka haalele ia
wahi, o ke kumu hoi o ia hoomakaukau
ana e hele aku, no ka lohe ana i kekahi
mau olelo ino a ke Kinaina o ia wahi.
Ua hoopuka ae ke Kanikela Beritania. he
|olelo kuahaua, e hai ana i na kanaka a
pau o kona Aupuni, e hoomakaukau ia
Makou iho, no ke kau koke aku iluna o
na moku. i ka wa e kauoha kokeia aku ai,
uo ka mea, aole i ikeia ka wa e poi po mai
ai na enemi, ua olelo mai no ke Kiaaina o
ia wahi, e hai koke mai no oia i ka wa e
hooholo ia ai o ke kaua, aka, aole nae e
ili mai iluna ona na hana ino e hana ia

mai una e na Lii a me na kanaka, ka
poe hoi e houluulu mai ana i na kanaka,
ma na wahi e pili ana i ke kulanakauha-
le i haiia maluna. No ka ike ia ana o
keia olelo kuahaua, nolaila, ua halawai ae
na haolemalihini e noho nei ma ia wahi.
a ua hooholo iho i ka manao, aole lakou
e haalele i ko lakou waiwai, mamua'ku o
ka hooholo maoli ia ana o ku kaua. Ua
haiia mai no hoi e hoi ana ke Kanikela
Beritania iluna o kekahi o na moku o ko-
na Aupuni e moe ai ka po, ma ia hope

mai. He olelo kekahi e hauwalaau in
mai nei, e pili ana i ka hele «ku ka o ke
Kapena o ka moku kaua Farani Duplez.
no ka mea, aia hoi i kahi e aku ke Comi-
sina o kona Aupuni, e koi aua i ka poe
Luna Aupuni e haawiia ia ia ka pono o
ka noho maluhia ana iloko o na awa ku-
moku, o lapana, ma ke ano ku i ka wa o
kona Aupuni.

Ua lohe ia mai ma Hono Kono, he
nui no ka makemake o ke Taikuna
(ka Moi,) e ae aku i ke noi a na Au-
puni e koi nei ia ia; aka, ua lilo ko-
na manao maikai i mea ole, no ka nui
loa o ka mana o ke Alii, Ka Mea Kiekie
Prince Saturuma, a me kekahi o na Luna
Alii Nui o ka Aina. O na'lii ai moku e
noho nei ma na wahi e pili ole ana i na
awa ku moku, a me na wahi Kalepa, o
lakou ka poe e makemake nui nei e kaua
no, a ke hilinai nei na konohiki mamuli
o ia manao ana. Ua hoike mai na mea

a pau i loheia mai nei. i ka makaukau
pono o na Iapana e pale ia lakou iho. a o
ko lakou wahi wale no e hiki ana ke hoo-
poiinoia'ku, o na palena kai wale no. Ao-
le paha i mamao aku ka manawa, e hiki
hou mai ai ka lono no na mea e hanaia
ana ma ia Aupuni.

Ma Iokahama, ua kupilikii loa ka no-
ho ana. Ua hoopuka'e ke Kiaaina o Ka-
nagawa. he olelo kauoha i na poe kalepa
o ka aina iho, ame na poe e noho ana
iloko o na ohana haole, e haalele koke ia
wahi. a ua hoopuka ne no hoi i kekahi
mau olelo e pili ana i ka papa aku i ka
lawe ana mai o ka ai ame na mea e pono
ai ka noho ana, iloko oia wahi, aka, ua
kue nui ia mai nae e kekahi o na mau
Aupuni Nui e noho kuikahi nei me Iapa-
na. anolaila, ua kapaeia ka mana o ua
olelo hooholo'la. a hala na la he 30 ma
ia hope aku. He nui no nae ka haunae-
le, a ua hoao no kekahi poe lapana e pu-
hi i kekahi mau hale i ke ahi. O na
haole a pau e noho nei ilaila, me he mea
la, e noho anu iloko o kekahi wahi i aaia
e ka pele. me ka maopopo ole o kahi o
puka ae ai ke ahi. Ke manao nei no na
'Lii kue i ka noho o na haole iloko o ke
Aupuni o Iapana, e hoouka koke mai i ko
kulanakauhale o Iokahama ; aka, ua kea-
keaia nae lakou e ka nui loa o ka ikaika
o na koa o ka Moi e noho nei malaila.
Ua hoouna'ku o Adimarala Kuper he
kauoha ia Gen. Brown, ma Hono Konu,
e noi ana ia ia e hoouna koke aku i mau
koa he l,000, i poe e kokua aku ai i ka
malama ana i ka maluhia o ko kulana-
kauhale o Iokahama ; a ua haiia mai, ua
hooleia ua kauoha'la. O Ka Mea Kie-
kie Prince Sataruma, ka Alihikaua Nui
o na koa Iapana ma Nagasaki.

Aia no ke Taikuna (ka Moi,) i Miako,
a ua manaoia e iliki ana i ka la 22 o Mei
iho nei ma Iokahama. Ma ka la 18, ua
hoike iu mai ka hoopaneeia ana o ka ma-
nawa e hoi mai ai ka Moi, me ka hoaka-
ka ole ia o kona wa e hoi mai ai. Ua
kauoha aku nei ka Adimarala Beritania
ame ka Adimarala Fara ai i mau kanaka
no laua, a o ke ano o ka laua e hana mai
nei. o ka noho kiai wale iho no me ko kiu.
A aia laua a makaukau, alaila, hele loa
laua i Miako, e huli kino ai i ke alii, ma
ka Mikado. Aole e hiki i kekahi mea
ke hoike, a ke manao e ae hoi i ka hope-
na o ia mau mea e hanaia mai nei. A
ma keia wa koke, ua pau ka manao ana
no ke kalepa. Ke lele mau nei ka oili
o na haole e noho nei ma Nagasaki, no
ka ike maopopo oleia o ka wa a ke alii
Sataruma, e kii mai ai e poi po i na haole
kalepa o ia wahi.

Ke kulana o Europa.

Ua paa hana ka Emepera o Farani no
ka noonoo anu i ku ano o ko kipi ma Po-
lani. Ke mau nei no ke oni ana o na
poe kipi, u ke hooikaika nei o Europa e
hooponopono me ka hoomalielie hoi ma
ku ano Depolomatika iwaena o na aoao
kue. Aka, he mea no nae i maopopo i
na mea a pau, ua hala ka wa o na pala-
pala kuka ma ke ano Depolomatika, a ua
aneane mai ka manawa e nee ae ai mai
keia ano o ka noho oluolu ana, a i ke ka-
hua ano e ae.

Ua ae mai ka Moi o Denemaka e no-
ho Ka Mea Kiekie Prince George (Keo-
ki) ma ka noho alii o Helene, a iloko o
kana kamailio ana'ku imua o na Luna a
ke Aupuni o Helene i hoouna mai e noi
i ahi no lakou, ua hoike aku oia, e hoihoi
aku ana ka Moi Wahine o Beritania i na
mokupuni o Ionia no Helene, ke kau ia
ke Kalaunu o Helene maluna o ke poo o
kekahi alii nui o Denemaka.

Ma Perusia, ua ala mai ke kipi ame ka
hoohaunaele. Ua hookuu «ku ka Moi i
ka poe i kohoia, a ua lawe ae i na mana
a pau, a ua haawi aku i na Kuhina o ke
Aupuni, me ka hoohaiki no hoi i ko la-
kou mana; a ma ia hope koke iho no hoi,
ua hoopukaia'e he kuahana e hookapu
loa ana i ka halawai hui ana o na kanaka
e kuka nona mea e pili anu i ke Aupuni.
Ua hiki ole loa i na kanaka ke hooma-
nawanui ia mau hana hookaumaha, a no-
laila, ua hookui aku na makaainana me
na koa, a ua ulu koke mai ka haunaele,
ame ka hookauliiliia o na kanaka. Ia wa.
ua lanakila ka aoao alii; aka, ua kaiopa
nae ka noho ana kaulike o Perusia, a he
pono hoi i na poe Hohenezolana ke ma-
kaala i ko lakou mau lio. Ua manao ka
Moi e hele aku mu kekahi wahi auau e
hoomaha ma Switzilani, Switzerland. Ua
hoole o Ragatz (ka hooilina o ko ia Au-
puni noho ahi; i ka noho ana i hope Moi,
oiai e noho ana na Kuhina, ame ke ano
o ka Bismak hooponopono Aupuni ana.

Ke holomua nei ke kipi ana ma Rusia,
a ke onipaa loa ihu la. Ke maopopo nei
.