Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 34, 22 August 1863 — Olelo pane ia B. Kaulainamoku [ARTICLE]

Olelo pane ia B. Kaulainamoku

E ■:; k\ .i .V: - : - : L h".n r j i'ie nt\ o •'. , .' 4 r M .".• ■ '-V2 o;e 3 k<r; Loa B. i kukauia \ ka ia I o lu'ai. a hoopQu ir»a ka aeao ilu* o kou liei ; j SS. Ma keia, a ma kela mau pene a kau makamaka. ui ikp au. a m* ka !f-hu!ehu pu paha. i ka vraiw:u o!e o na ole'o paio a kuu hoa iloko o ke kumu i hoohilahalaia; ohi ua hai no riu imua o ke akea. a imua ou e Beni Kau'ainamoku. moopuna a Hawawa. k<eiki a Hemahemi. i ke kuraui hoo!ia!:thaiaia"i. o kou olelo ar.a. "O ka ike 1 ioaa ina na kuia Apana he ike inpuwaie. \va!e iho noia,*' no!ai!a, ua waiho aku au imua ou he mau ninau. 1 Heaha ka !apuwale i ioaa ma na Kuia Apana ? '2 Xa ka ike anei i loaa ma na Kula Apana. i alak:-.l i keia lahui ma na hana ku i ka !ap'.nvate ? 3 Ua makemake anei ke Aupuni e hoolimalima i kona (luia, e kukuiu i na Kula Apana, i mea a loaa mai ai ka iapuwale ( 4 No ka lapuwaie anei o ka ike i ioaa ma na Kuia Apana, i kohoia'i knhi jx>e i mau Lunakanawai. a i mau Misionari e holo i na aina e. Ua koi nui au ia oe. e wehe mai i keii mau haina paa o Kalawakua e ua kinak\ paha nei, eia iho na ninau e ikea'i ka iapuwale io o Kuhi' Apana, e imi oe a hai ma\ oea ka niniole o ko mnka i ike. a pane mni i na haina kupono. Ke kauoha aku nei au ia oe, auhea k.i akamai pakui, i hiki ai ia oe e heiuholii pniio me ka noonoo pono ī ke ano o ko'u manno no Kulo Apana, me Kuia Beritania, ma ko'a mau kukuhi manno mua ana, manao au, ua ; kani wale ko waha ma ka heluhelu ana, mo | ka hoomaopopo o!e; me he keieawe kani: a me iie Timehila waiaau ia ke kani ano | oie, wahi a Pauio. Ina e heluhelu pono oe, ;ikenooei kuu manno k uilike nolauaaeiua. ; K« lawe oe a kau iiuna o kuu wah: : manao kiekie, e kahi haumana a Kuhi Apana, a kuamuamu aku i kou pono i loaa inai ! laiia mai o iapuwaie, heaha kou, he ona anei i kou wa 1 pane ai. a i oie, iie moe hewa ; paha. ; Ke hapuku mai nei oe ī na Kanawai, i | inea e uhiuhi iaumamone ai i kou manae | maialo o kona malu, me he mea'la ao!e au • i ike i ke Kanawai, a me kou manao maoii. no k(ai manao maoii ka'u e olelo noi ua ia- : puwale. a o ka ike i ioaa ma na Kula Apa- ; na, he ike i pomaikai ai keia ialmi i kona j manawa. Noiaiia, ua haawi nu i ninau iaoe maiaiia. 1 Nohea kou ike ? 2 Heaha ka iapuwaie i ioaa ia oe, noioko o ka i lomi mui a Kula Apana mni ? 0 Ili' lapuwa!e anei ka inalamalama o ka Mahina i ! kona manawa. no kou ike ana hoi, he oi , ae ka nialamnlaina o ka ia ? Ai ole, peia oe o ike ai i ka hewa o kau olelo ana. i E hauoli nui kuu naau, me ka makeinake l io e iiai mni ! e hai mai !! e iiai mai oe i na i iiaina o na ninau a pau au e waiho aku nei , imua ou ! no ka mea.ua kukuiu au i keia ' niau ninau iluna o ke kahua au i hoowaha- . waiia'i. ! Ua ike iiio nei au i kou manao i keia ia, j ma keia Heiu SB, he mau olelo io ole wale i no, aoie i komo iioko o ka makolukoiu pe- ; peekue o ke ana koulike e iele ai ka imuii, aka, he hua mua oe no ka pnpa pi-a-p\ a i Auahikika, ke kokoolua kanaka o ke!a manu , alapahi, lie Kioea. | Aole no hoi oe he hoa hoewaa kohu like no i ka la makani, e ikea'i ka oiwi ui o ka moopuna hoewaa a Kawelo. aoie no hoi o oe ka , hoa hoouka e okalakala ai kau hauna palii, i a e haia ai kau oana pniolu, ao!e no hoi ooe ka iole e haia ai o ka pua pana ioie a Pikōlakaalala, mai kahi e no, a pupu ana ka uia i Koiajiana; no ka mea, ua ike iho p.ei an ia ; oe, e ku hoolehelehekii ana, maluna o ke ka- . hua a kaua i paka-* ai i na la o ka iioouka iana mninua iho nei.aia ma ka Heiu 73 &: 82 ' o ke Kilohana kau mau hauna pahi, a me na kaina o Kaiawakua; aoie au i ike i ko aio ana, aoie hoi i ko wehe ana mai a he- | mo, maiaiia au i ike ni, he wahi imunnna ; oe i aoia aole nae i ailolo, no ka mea, aole oe i ni i ka puoa hiwn, o ko ku e ne nei no ia i waho e hooio ai, e i ae no au kumu ke noho mai nei, o Kukaliki, a ine Likip;iupaka. Noiaiia, ke lawe mai nei no au ia'u hauna pahi mua maluna ae. i mau hauna nou no keia la hoouka, a oia no h<»i na kaina a Kalawakua i ptia mua ai oe, wehea mai. a i hemo o!e mai, mai nou oielo waie mai oe me ka pili oie i ke kumu hana, a liio ia mau ole- ' lo maknni waiwai o!e. Ke olelo kuhihe\ra mai uei ua wshi taaka \ kiei a\va nei o Haena, he maa ka kana, a ke ninau aku nei au, nohea !a ke kaula o kau | roaa, no na kumu oiona no aenei i kae kaha- ; wai ? Aohe, aoee ole ka poa. I ko maa ana ; mai, aole e pa ku lae o ko hoa paio, īna ]a he opule, he ia pakelo i kahaone, ua pa ko mnn i ka iae o ka Aiae, i nana iho kuu hana, e | uia ana.akamai wale, hu kaaka a haalele wale ia Kukahaoa, kahi kanaka i holo ae nei, a Keaau holo ke oiohelohe; nana keia mau i olelo pahapaha ma ka Heiu S§. A peia »o hoi, ba iike iho ia no hoi me oe ia wahi koa ; pahapalia, o ka wa kahiko.o Hainapau kona inoa, a i ka la i hoouka ai, ku ae no holo ana, aohe i ikea ka waiwai io iloko o kana mau olelo iloko o ka wa hoouka kaua. Aohe wnhi iiio o Aahooka, ua hke a like laua me ka holo kuaiwa. Ua oki ae ia, o ike iho auaneioe, loaa iho ko inai kau he nahu.

Kv :zxi r.ei- c-\ o K-.:2huDT-*»v-a inoa. 3c>. ••• au sa oe. o keia ai i o>ioī.-i he u?. KinKenun. he un kam-**a;r.?. t;o Hi'o n~i. n o k-'m w?.hi e neho rr.tia ?.*. " '.2 no rr.a ka ii- ehia o Panaewa. a hiki i ka uka o P .»».ii.i; o keia wahi ua ao. ka ua po pua hala o L~i>: '.oa. a nana hei e lu ka i'.hiīihi o r.3 [»hua 0 Mokauleio: he ua hehi kannki keia r?o P;t n 3 n aT.'. a ;nrt o or kekah: e he!e ana i;oko o Panaewa. a hiki i Kear. 1 !, ua hehia ck? * keia wahi ua. he wani ua hiehie no noia kapt i.iau. aole e mai ia \vahi r,a. līoko oke alukn. aia l.e la ma ; !° io?.. a ikea aku ka poh : r.a rr.a Panaewa, oKnuakanilehua noia i bhe 00. E hooiaai.a au e io;:a auanei ko rucri ho poopuka; o ka pau ole o ke aho ka puiou. Ke hoi nei ko ka papa k..hu'ihuli keilei, ua f»iu na pali, aia ka la i kapalhnu. E al-iha 3in.,';vi. J. A. K. K.\r.i.ka.n.lkh'/a. //..'O, .ln 10, \ KoNA A . H A WAII. / Aue:ite 5. IS6S. E ka Li'.na Hooponopo.no e ;—.i/ei-: uui oe : He uiea oluolu ptiia ia oe, ame ka poe e lawe ana i ko kakou nupep, ke lohe i ke ano o kekahi hihia i h-.naia nia keia apana, iloko o keiu mau la aku nei. 0 Hookano ka mea i hoopiiia malalo 0 ka pauku 6'2 o ke Kanawiū Kiviia, no kona kuai li!o ana aku i kana mau mea hana kamaa, a ua hoopaiia he 8100.00. ame ke koiua. OJ. Z. Waiau ka Luuakanawai nnna i h-oopai—a oia no hoi ka mea tnua nana i kii aku e kuai kekahi mea hana ; no ka mea, oia no kekahi inea hana kamaa me Kahookina. ke kaikunane lninnuna 0 kana wahine. a o Wahae'e kona kaikoeke ponoi, ka mea hoi nana i hoopii aku. Ua kuai 0 Hookano i na mea hana kamaa nia Hono'iuiu. a i ka hoi ana mai. ua hana no ike kamaa a hala hookahi malamn, aohe nae he hoiopono o ka hana ana i u.anao ai. a ia manawa. hele aku o Kahookina a koi aku e kuai i kekaiii mau mea hana, ao'ne n;>e he ae aku u Honkano, nolaila, i.oi o Kahookina a hai akn ia Waiau i na mea ana 1 ike ai, he mau mea hoi i Io»a ole ia laua mamua ; a 0 ka heie no ia 0 Waiau. a koi aku ia Hookano e kuai lilo mai i kekahi mea hana. a no ka ike ana mai o Hookano, 0 ka Lunakanawi'.i maoli no keia e hele kuio aku nri e kuai, nolaila. ua maopopo ia ia, he pono no ke kuai liio akn i na mea hana ana ; 110 ka mea, ua loaa iki ia ia ke kanaiua no ka holopono oie o kana han'a ana, noiaiia, ua ae oia, a ua lilo mai i ua Waiui nei kekahi niea hana. ma ke kumukuai iike me kona liio i kinohi. Mahope i'no. kii hou aku 0 Kahookina e kuai i kekahi mau mea hana, a o ka hapa nui aku no nae koe. I kekahi manawa mai, kii liou aku no ua Kahookina nei e kuai, a olelo mai o Hookano, o iee l,uai nui kona makemake; a ia mannwa. komo aku o Kapaia. ;i aku n tna na mea iiana, ia wa, ua aumeume iaua me Kahookina ; aka. ua qi aku ka Kapaia naawi mamua o Kahooki- • na ; nolaiia, ua lilo ia Kapaia na mea hana i koe, a no ia liio ana wale 110 ia Kapula ke ' kumu i hoopii ai'o Wahaele—e li'io no la ia Kahookina. e like me na mea mua 1 lilo ai ia luua me Waiau, ina no la noie «> hoopii 0 . Wahaele no ia mea ana i kuai ai. Eia ka mea kupmaha ioa, ua lawe ua Luuakannwai nei i na mea hana i lilo ia Kapaia, " no ke Aupuni ka," \V*thi ana, a o na mea hana ia iaua me Kahookina, aole i iaweia ; no ke aha h, no ka puuwai paha ke kuinu i hanu ai pela. Eia hou no, ua ike no ka hoi ka Lunakanawai. he mea hewa 110 Hookano ke kuni iilo aku i kana mau mea ;hana kamaa. no ke nha ia kona inea i hele" 'aku ai e koi e ku.n, a loaa no hoi ia ia kekahi o ua mau mea la ? ' lna ua oi ka ioaa o Hookano mamua o kona lilo. an'e no ta he mea e ahewa ai īa | Hookano; 110 ka mea, na ka poe makomako !no ke kuinukuai i koho aku. Ua loiie nae au, he 51.50 ke poho o Hookano. ; Aoie no hoi o'u manao, ua pili o Hookano ;i kela Kanawai; no ka mea, aole oia i kuai i na mea nana me ka manao mua i mea |hoopukapuka ; aka. i mea hana kamaa no; a no ka hoiopono ole ana o ka hana, nolaiia |wale no kona mea ī ae aku ai i ke koi ana ; mai o W aiau, Kahookinn, a me Kapala. lua hoi e maimo kekahi, ua hewa no o Hookano ma keia rhea ; aiaila, ua pili like ia hewa i ka poe nana i Uoi aku i hoikeia maiuna. mamuli o ka Mokuna V, o ke "Ka•'nawai Hoopai Kamimn." Hookahi hanen ka hoopai 0 Hookano ma ke dala, a •• eono maiama " ma ka hana, ke 5 kaa ole ke uala, pe'ia ka ' Oielo Hooholo." a ma ka peiiapaia hoohana i haaw*iia i ka Makai. " hookahi makahiki." He mea kupinahn loa keia, aka, aole o keia wale, pela no |kekahi mau mea mnre ole ana i hoopai ai [mamua aku nei, he S 15.00 pakahi ka hoopai, ;a ma ka palapaia hoohana, •• ekoiu malama " te haua ai. ' Ua ninau ao ia Hookano ike kumu o kona hoopii ole ika Aha Kaapani; a olelo raai kela, "no b maopopo ole." Hookahi mea kaumaha loa i kona manao, noka palupalu o kona makuahine, no ka mea.e laweia |aoa oia ma Kiwa, ma keia mau la, mamuh keia wahi hihia mnu wnle. Oia iho la no Ike ano maa ona hihia e hanaia nei ma keia lapana. P. Kalua.