Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 35, 29 August 1863 — MOLUHI, HE KAAO NO HAWAII NEI. [ARTICLE]

MOLUHI, HE KAAO NO HAWAII NEI.

[<",/ r/v\M ,*, •

MOKUNA 3. IA A IUKI MAl KKKMU LA MA1'°- »™nno o Moiulii ma e I ele ma ' PnL'i o M uii ; aole o iikou u\n le ni, o U»-k!hi mau kam:i:iina kekahi me Inkou. Aia a pau ka aina kakahiaka, a me ka pule ohana. ia \vj. ho-i !akou i na lio. a hoio aku la lakou. O ke kanaka nlak ii, o 13. kekahi kanaka .oio popa mamua loa, mn ka Pauken. no ka mea, un » okoke o Puka o Maui i ka hale olo [mpa o na iiaoie. 1 ka \va e ku ana ke!a hale, ua hanaia ke nlan' i a nu.ikai. kahi e he!e ai na bipi kauo, ame na kaa. Eono n>i'e n ehiku rnh« ka ioihi o keii» alanui ia manawa ; n \ keia manawa, ua paa i ka naheieheie ; a eha paha ! miie e hiki ai ka iio ke heie. Mai pihkia ion o Lo*au, no ka maa oie i na aianui oia ano ; a hula na miie eha. a hiki iakou i kekahi pali nui. ame kekahi laia o ka muliwii o Wailuku ; aoie e hiki na lio. Nolaiia. ua nakii inkou i na iio ma kahi e ai ai i ka mnuu, a weheia ae ia na noho ; a o na paie, ua uhiia maiuna o na noho o puiu i ka ua. Aiaiin, hele wawae aku ia iakou ; o ke ma-u, oia keWahi mea e pan nui ai ke alanui, ua kiekie. a ike oieia ka ia, a ua nui ke pobo malalo, pe!a ka heie ana j» pau ke aho. A niahope iho, ua ioheia ka haiulu o ka waiieie, ao!e nae he ikeia aka no ka paa i ka nahelehele. A pii iakou ma kekahi pali. oia ka! ka waileie ; ua kokoke loa —Hookahi hanen paha me kanakoiu kapuai kona kiekie; a ua nui ka wai, a ikaika ke kahe ana, a he leo noi kona, e iike rae ka hekili. A mauka aku oia wahi. he hapawala paha o ka mile. ua puka mai ka mahwai mailalo mai o fci pahoehoe. A o ka pahoehoe, ua kau kiekie maiuna o ka wai. e like ioa me ka uapo, a o kona loihi, makai a mauka, he kaoaha paha anana. ; Aoie kanaka kamaaioa ma ia wahi. aka, o kanaka ma kahi kauhale maieai ak», na j lawe raai i ka waa mima, a ua hoolana ma

ka ;.i»•.;wai. A kon.o o r.ia, a h>\o .aKou m;.: uka a ; !V.a..»io o ka uapo auo e. o:a kn pahoehoe. Mai ioa ka ::0.0 «iia, ;ika. he wahi :ra'a.na no kokahi n)MU puka maluna. me he p;:kn )a o ka pap-* m:ioii ka 'nanaia ann. A pau ka !akou holohoio wan a:vi. p 0 iakou ma kapa o ka luuiiwai ; noi.o iakoa a paina, aka. he uuku ;rie ka ni. ua hihia ka umeke i k.i a ua hanun ku* ni ; pe!a ka o'v!o a ke kviki nnna i mai. A pu ka p.»in» nna. ninui o Moluhi ia Kanwa, (oia ke kanaka aiakai.) •• Pehea ka mooleio o keia puka nui. mai ilo o ka pahoehoe. knhi hoi a kakou i holoholo iho nei; r hoike mni oe i lohe na kamaiii." In maoawa, ae mai o Kaawn, «• Ae, aka, e hoike mua au i kekahi hnnn, e pili nna i keia." '• I ka wa kahiko, ua noho keknhi wahine. o Hina kona inoa. a elimn nna mau keiki ; a o Maui, oia ka moa o lakou a pau. ua hoio pinepine lakou i ka lawai-a. A o ke ahi, aoio nae he ikeia ia mea mamua ; aole ī loan ke ahi i na kannk*. A i keknhi holo ana. nnnn lakou iuka, a ike lakou i ke nhi e a ana ; a pela aku i kela la keia ia, a iiala na ia elima. •• A oioio o Maui hoj>e, • E kii nna wau i a hi .* Olelo mai nn kaikuaana, » Aole lo«'ia in oe ke ahi, no ka mea, iie poe manu ka jwe nana ke ahi Oielo mai kela, " E loaa no ?" Peln ka hoopaapaa ana o lakou nei, a hiki i keknhi ia ae. Oielo kela, " E noho au, a o oukou ke ho'o i ka lawai-a." Oielo mai lakou, ,4 Aole oe e nalo i kela poe m:»nu." Olelo aku kela, 44 E hoonoho aku i kuu Hokeoaho mamua o ka wna." la man.iwa a ianei i pnue aku ::i me ka pololei. ae inai la nn kaikuaana, a holo ai u 4 la lakou i ka lawai-a. Noho iho la kela. a pii iuka i kahi o na mauu. ia lakou ke ahi, a pee aku la o Mnui ma kahi pohaku. A nana i.a manu i kai, a heiu nku la i na kannka iioko o ka waa, me ke kuhihewa aku elima lakou. , Alnla, kahu iho la ua poe manu nei i ke alii ; aia hoi o Maui ke pee nei ma kahi ko-. koke loa, a kau aku ua poe manu nei i ka maia iluna o ke nhi ; a liuliu iki. oleio mni o; Kaalaeihuapi. - Ua mo-a ka maia, he keiki mama ka Hini." A lohe o Maui i ka olelo a Kaalae uuapi,; ho!o koko aku la kela; a »ke kela poe manu i ia, i<ahili ae la i ke afci, a lele liilii a pio iho la. Le!e koke aku la na manu nui, o Kaataeflfciinpi. aole e hiki īa ia ke leleaku; ia wa, nluaiu aku ia o Maui ia m a ioaa, oielo aku oia, •• E make ann oe ia'u." O.'elo mai kela ia ia, 44 Ina e mnke au,' aole o loau m oe ke ahi." Olelo aku o Maui, " E hii mai oe i k< ahi." Olelo mai ke'a, •• O kii i ka ha mnia. a hia iho la-peln." A ua hana o Maui pe!a, aohe nae i a. Olelo hou ka manu. •• 0 kii i ka iwi mau a hia iho." A ua hnna pela. aohe a. " A i ka iwi hapuu." nohe a. ' '• A i ke kukui," aohe a. • 44 A i ke koa," aohe a. ■ " A i ka ha o ke ka f o," aohe a. ! A pela aku no ko ka manu kuhikuhi lalau ana. a luhi ioa o Maui. Alaila, oleio aku o Maui i ka manu, " E pepehi aku au ia oe, no kou hoopunipuoi mai ia'u." Oielo mai kela. 44 Ina e pepehi mai oe ia'u, 1 aole e loaa ia oe ke ahi." ; Oleio o Maui, " E hai mai oe i ke ahi." ' A hai mai la kela ia ia, •• E kii oe i ke ! Olomen." A kii aku la o Maui, a hia iho la —A a ae la ke ahi. ! A no ka ukiuki loa o Maui, lalaa aku U ( oia i ka manu, a hia aku i kona lae, oia ke j kumu o ka ula ana o kona lae ; nolaila. ua kapaia ka inoa oia maou he AUu, a hiki i l . keia ia. | | A pau ka hoike ana a Kaa«ra i ke ahi, a ; 1 hoike bou mai la oia penei: " I kekahi ma-l < nawa, ua noho o Maui me kona makuahine. i oia o Hina, raa keia wahi a kakou nei e no»; | ho nei. O ka hoolele lupe, oia ka hana a j 1 Maui, aua kapaia ka lupe, Kalupeoui oKeaiwaiwa. O ka hana a kona makuahine. | he knku kapa ; a i kekahi la, hele aku la o Maui ma kahi e, a noho ka makuahine e i kuku. A ia ia ma ke kapa o ka muhwai. j kahi e hana'i; ia ia e uoho ana malaila, ua , poa ka wai i kekahi Kunamoewai; oia ke'

;:uv n\a.i ; i»a wr„ n ua p*a ».i *A-;t; r. in i ho; iuka. Mv. li'.o loa n*o ua nc; i kn wai uaua ; uwt? keU a lone kuna ke:ks, oia o Maui. a ua kii ke'.A i kon.i U.okoo. o KiH>vv.\ika!nsii keua u:oji -l \ \V3 kokf no, h"5 ika:ka k*'la i k»* k« - • k<H\ :i ; knh.o k:i wm. \\ow ans. »o • kahe o ka wni. a 1 ke ko'u o ka ho.i a-s, ui knhe nv>\ ka w:v ; a ua piikole kon.i n'.nkuahine, Oia keu puk;» ioih:. a kakou -• he'e iho nei. n t:i Uem puk?.. puwa 0 Mnui, a h:ki i kein :a." A pau keia hana a 'Maui, i nku la kfl.\ ■ ka makunhine. •• E ku au e p*«p<*hi t k>l\unnmcK'\vai." Penei k;ina hnn.i ana. ua hakui !*ku ia 1 nn iuawni, kahi e moe ai ke Kunnnicvwr. a we!a keia lua Kein lua % a ike o:a ua wel v un le!e aku oia h<» lua e, a ike no oia ua \vo. la īa lua. ua lele aku i kekahi lua aku.a p.\.. na lua ; nlailn, make oia i ka wela, n knaw.ile na muiiwai i ke Kun unoewni o!e ; no k.-. mea, ua lonn ke ahi ia Maui mai n« mai;;: tnni. A pnt» ka hni ana o Kaawa, ninau o Kekalia m in, •• Ua pau nnei na moolelo r.o Maui ?" Oielo mni kela. " Aole pnu, o ka hapa nui koe," No ka men, he nui keano o kona kino he kino knnaka, he kino inanu, he kino inoa, aku, aole hiki ke hoike hou o hiki poeleele au .nei knkou makni. Hoomaknukau lakou e hoi. Ika helo nn.\ m» ke nlanui, nole hiki ke kamaiho, no ke ino o keala, n hiki lakou »nakai n)a ka h.nle, waiho lakou i ka lole eka, auau a p;u:, komo i ke kapa mnikai, paina n pau. pule ohana iholn. Hiamoe koke ihola o Kekaha. laua me Loeau. Ua maluhiluhi, no ka hele nui nna, ua noho o Moluhi me nn kama .in\ ' ma ka pukn o ka hale, ua maikui ka mahinn, ua piha, a pa oluolu mai ka makani kehau mauka mai. A i mai oMoluhi ia lakou, "iNani ke ku. hihewa a me ka makau wale n na kupuna o , kakou, makau l.«kou i ka Inpu. i ke kuni. i ka anannn, i ka hoopiopio, a ine na mea like he nui wale, hooknhi m»'a koe, aolemnkau o lakou i ko lakou hewa iho, oia kn aihue, ka pepehi, ka moekolohe, ia liewa aku, ia hewa ; aku." " Oiaio no." wahia ka mea nona ka ; hale, aole o na kuouna wale no. ki poe rnnkau ole i ko lakou hewn. o kekihi o kakou , kekahi, o ke keiki nana i halihali ka kakou ; ai i nehinei, ua ai malu i ka ai aole hanini, he olelo wahahee ua ike na kaunka ; amo waa i kana ai malu ann., no k . inea, o • lakou mphope iho ona, ua hiki mau ka malainalama, aole makemakeia e kekahi fK)e," Pela lakou e kamailio mai ai a mahaio Inkmi i ke aloha okf Akua, no kona haawi ani mai i ola no ko ke ao nei, a i ke kakahiak-i ninau mai o Moluhi i kann mau keiki, i ko , laua mea i ike ai, a i lohe ai n > hoi, i k » !a i hala, a ua hoike mni laua, nole nalow /.e ia laua ka moolelo no Maui, hepaanou w*le i na kan.alii, hoole laua aole hiki i nn manu ke kamailio. "Aole hoi" wahi o ka makuaknne, "ua i ke iki ka moo;elo o ke ahi me ko Hdene i ka wa ka hiko. Ia lakou ua aihue ia k** ai i, noloko mai oka lani. A o kekehi mau m . olele Hawaii, ua like iki me ka moolelo o ka £ser»ela, me he mea ia ua ike ko kakou kupuna i ke Akua oi&io, a ua naiowaie ka olelo pono, no ka ike ole i ke Lakau, n pia iloko o ka palnpala." No ka maikai o ka la, ua maloo na alanui, a manao o Moluhi, e hele i ka lua o P« le. Hoomakaukau lakou i wahio no ke alan ;j, a i wahi kapa kupono no ka hele ana, a i ke kakahiaka nui, heie aku lakou me kekahi kamaaina, no na makainaka mai ni lio. a me na noho, i kinohi hele maikai na lio o lakdu. a mahope hoololohe ka ho o Lo-au, hahau kela me ka ikaika, aole holo. i".a e hele ka makuakane a hahau i ka lio mahop-», oia wale no ka inea e hiki ai, o ka lio o Kekaha holo mama. Noiaiia, hea aku ka makuakane ia ia, *• E Kekaha-e, ina peia ka loihi o ko kakou holo ana, aoie moe kakou i ka lua o Pu!e i keia po. eia ka pono e kau • Loeau maluna o ko'u lio, a o oe maiuna o kooa." I mai oke Kaha, No ke aha la e lilo ai kou ho ia Loeau, no kona molowa i ka hahau, nolaila ka holo ole o kona lio." " Eaho ke lawe kela i kekahi o kou mau kepa paniolo, a hoao." Aole pone hoa aku ka makuakane, aka, V ua ohomu nui ilokoo kona naau, penei, "Ua I poina ia Kekaha keia oleio a Paulo. mai nana kela mea keta mea ma kona iho. H A (-ioi* i pou ' s