Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 36, 5 September 1863 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@ lawe mai i wahi apana laau e kau iho ai ko’u mau wawae, oiai e kaulaua ana ko’u mau kamaa buti, a ma ia hope iho, @au mai la oia ia’u no na mea he nui wale. Ma ka hora o ka ainaawakea, haele pu aku la maua a hui aku la me na ’lii o kona alo. I ka noho ana iho e paina, hoomaikai ae la ke Generala i ke Akua ma ka pule ana, a ua eehiaia au e kana pule maikai. Mahope iho o ka paina ana, hoi aku la maua i kona rumi ponoi, a hoomaka iho la no kela e kamailio mai ia’u a loihi loa, me ka ninau mai ia’u no na mea he nui wale.

            “I ke kakahiaka ana’e i ka papaaina kakahiaka, ua hoomaopopo hou no au i kana pule kuoo ana, e like me ka’u i ike ai mamua. He hora hookahi a elua paha ma ia hope iho, hiki mai la ko’u manawa e hoi ai i ko’u kulana. Ia wa nae, he lio kai hoolakoia mai no’u, a nolaila, hele aku la au i kahi noho o ke Generala Jackson, e haawai aku i ke aloha ia ia. Aka, aohe nae he kanaka o kahi rumi uuku ona, nolaila, komo aku la au, a ku iho la @ua o ke ahi hoomahana e a ana.

            “Ia manawa haliu ae la au, a ike aku la au i kuu Pili lakeke, e kau mai ana iluna o ka noho. Ma ia hope koke iho no, komo mai ana ua Generala Jackson nei, pane mai la kela ia’u, “E ke Kapena, i hoao iho la au e kaulai i ko Pili-lakeke; aka, ke maka’u nei au, aole i holopono ka’u hana ana.” Ma keia mau wahi hana hilii e ikeia’i ke ano o ka kanaka, me ia kau no o ke kaumaha luuluu o ka malama ana i ka puali koa nui iluna o kona poohiwi, aia nae ua loaa no ia ia kahi manawa kaawale iki, e hiki ai ke hana mai i kekahi hana lokomaikai me ka malama, a no ia mea no oia i lilo ai i punahele na kona poe kanaka, a aole no hoi o lakou molowa iki i ke kamailio no na mea e pili ana ia ia. He kanaka o Generala Jackson, i hiki ke hoomanawanui loa, aole ona inu i kekahi mea i oi ae ka ikaika mamua o ka wai, a aohe no hoi he puhi paka, a he nau paka, a aole no hoi he inu i na wai hooikaika e ae. Ua ikeia no oia i kekahi manawa, e holo mau ana iluna o ka lio, a hala na la a me na po ekolu a oi ae, a ina no ka i ka wa e hanaia’i o kekahi hana nui, oia no kekahi e hana pu me ka ikaika.”

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, SEPATEMABA 5, 1863.

Ka make ana o Keolaokalani.

           

            Ua minamina makou i ka hoike ana’ku imua o ka lehulehu i ka mea hookaumaha @au, oia hoi ka make ana o ke alii Keolaokalani Paki Bihopa, ma ka la 29 iho nei o Augake, ma Haleakala, Honolulu; oia ke keiki hookahi a Ka Mea Hanohano L. Keelikolani, ame Ka Mea Hanohano Ikaaka Y. Davis, a he keiki hookama hoi na na Mea Hanohano C. R. ame B. P. Bihopa. O ka nai e na la i ola ai ka mea i make, he ehiku mahina ame na la he 29.

            Ua nui ko makou aloha me ka menemene no ka mea i ahaiia aku e ka make, a no na makua hoi i hoilihuneia i ke keiki ole, a ia me lakou a pau ko makou u pu ana iloko o keia popilikia i ilihiaia aku iluna o lakou a pau. Nani no hoi ka anai mau mai nei a ka make a ko kakou mau Alii, aka, e hoomaikaiia ka imoa o ke Akua Kiekie loa, o kona makemake ke hanaia, aole o ka kakou. Nona mai no na haawina maikai a pau, a nolaila, iloko no o ka noho minamina ana no ke keiki hanohano i laweia aku la, he pono no ia kakou e hoomaikai haahaa aku i ke Akua nona na Lani Kiekie.

            Me he mea ala ua apo mai uo ka mea hale i na pua makamae o kona mau aina, i lilo ai lakou i hoa lawe, a hoa noho no ka oluolu, a me ka nani hemolele o kona Paredaiso, a ilaila e aahu ai i na kahiko nani o ka pono, a e hoouhiia ai hoi e na eheu nani o kahi hemolele i hoomakaukauia no na keiki opiopio, no ka mea, pela mai ka olelo a ko kakou haku, “E ae aku i na keiki liilii e hele mai i o’u nei, no ka mea; no lakou ke aupuni o ka lani.”

            I ka Poakolu o keia pule, la 2 o Sepatemaba, ua hoolewaia ke kino kupapau o Keolaokalani Paki Bihopa, ma Haleakala, i ka herea 5 1/2 o ke ahiahi, a ua laweia’ku i ka ilina Alii ma Pokukaina. Ua hoomakaia nae ka himeni a pau ia, ku mai o Rev. E. Corwin, a haipoolelo, a pau ka pule ana, ua hoomaka aka ka huakai e hele aku. O ke kea kupapaa mamua, o na makua kanikau mahope ponoi iho, o na mea lawe kupapau e hele ana ma ka aoao o ka pahu, o ka Mea Hanohano John Ii, Mea Hanohano C. Kapain, a Mea Hanohano C. Kapaakea, a me ka Mea Hanohano Col. Kalakaua, a mahope mai ke kaa o ka Moi, i hoouhiia i ke kanikau, a mahope mai ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa; a me kekahi poe hanohano a me na poe e ae.

            Ua maikai ka hoolewa ana i ka ike ana aku, a ua hoouhiia mai ka manao liihia a kaumaha no hoi, i ka hea ia ana o ka inoa o

            “Ka laumanomano o ke kapu Kuhihewa, ka pepeekue ka ihi kapa, iloko o ka laia kamahele Alii, he mau Alii lakou no ka pali li@ he poo uwahi ohu no aka o Halemano, he kini nana ia noho palai no Hana, aia ko lakou @ ka aa, ka iewe o na Alii i Kukaniloko.

            “Iloko iho e ku ai i ike oe i ka lani, a ma ka honua, i kupono iho ai ka ua i ke ewe ai.”

            Ua laweia ke kupapau ma Pahukaina, a malaila ka waiho ana o ka pahu iloko. Ua puleia e ka Rev. Mr. Clark.

            Aloha ino ka uhane o ua o

            “Aia i ka lani polo ula ka hoku Alii, ka hoku maka imoimo, i hulili ma ka pea o ka lani, o ke awe, o Kalanikauleleiaiwi, ka Ialani Alii, i puka mai mak ka Hikina, ka ea maia i ku; ka waa o Piikea o keiki makea nana i kaa kahua loa o ka lani nui kupu a pa i ka lani nui, ke kupua.

            “A kupu mai nei ka olioli, me ka makemake e lalau ka lima e hooko i ka leo, o kau kuia lehua hoi. I kupu mai nei ka olioli me ka makemake, e lalau ka lima, a e hooko i ka leo @ ka kulalehua hoi.”

i oili pulelo aku nei i ke ala poloula a Kane.

 

Manawaiea i ka Hale Mai.

 

            Ua kauohaia mai makou e ka Puuko o ka Halemai o ka Moiwahine, e hoike aku imua o ka lehulehu, i ka loaa ana mai o na dala manawalea he $12 50 no ka Halemai o ka Moiwahine, ma ka la 2i ho nei o keia malama, na J. W. Kaikainahaole, a me kana wahine Kaheleluli, i haawi mai ia makana. A penei ka loaa ana o ia mau dala.

            Ma ka la 22 iho nei o Augate, ua wehe ae o Mr. Kaikainahaole i kona Hale Kuai Bipi hou, ma Kaopuaua, ma ke kihi Komohana Akau o ke Alanui Nuuanu a me Alanui Beritania. Ua hoomakaukau mua laua he ahaaina komo hale, a ua hoolakoia no hoi ka papaaina i na mea ai maikai wale o kela ano keia ano; a ua kaheaia ka lehulehu e hele aku ilaila e paina ai, me ka lulu aku nae he hapaha dala pakahi, i mea e kokua aku ai i ka Halemai o ka Moiwahine. A noloko mai o ia mau lulu dala ana a ka poe i hele aku ilaila e paina ai ma dala i haiia mamua ae nei. Ua hoolio na mea nona ka hale i hai mua ia ae la, i na dala a pau i loaa mai ma ia la, no ka Halemai o ko kakou mau Moi Aloha Kanaka, i hooikaika ai e kukulu, i loaa ai kahi e kanaaho aku ai a ko Hawaii nei poe hune i loohiaia i ka nawaliwali o ke kino me ka ilihune pu.

            Ke mahalo aku nei makou ma ka inoa o keia Lahuikanaka, a ma ka inoa hoi o ke aloha, i na mea nana i haawi mai i keia makana ku i ka ii o ke aloha; he nui no na kumu alakai maikai i hoaiaiia mai imua o kakou; aka, eia ka hewa, o ko kakou hoomaopopo ole no i na mea e pili ana i ka pomaikai hoola i ko kakou lahui nei. Eia ka olelo hope ia oukou e na makama, alaila hooki makou i keia kamailio ana, oia hoi, e hahai kakou ma ke alanui aloha a Kaikainahaole ma i waiho mai nei, a e lokahi hoi ma ka imi ana i na mea e pomaikai ai ka lahui holookoa; a ina kakou e kukulu i anaina ahaaina, alaila, mai hoolilo kakou i ko kakou maona ana, ame ko kakou piha ana i ka olioli i mea nana e alai mai i ko kakou hoomanao ana’ku i na poe e noho u mai nei iloko o ke kihapai o ka hune, a me ka nawaliwali; a e hoomanao pu no hoi kakou, he kukini mama ka ilihune, aohe i ikeia kona wa e kipa mai ai i ko kakou mau ipuka hale, nolaila, e hoomaopopo kakou i na olelo o ka Euanelio Hemolele, oia hoi kela mau huaolelo gula ma Mat. 7: 12, e i ana, “O na mea a pau e makemake ai e hanaia mai ia oukou, e na kanaka, oia ka oukou e hana aku ai ia lakou; no ka mea, pela no ke kanawai a me ka ka poe kaula.”

 

La Hanau o Kaumakaokane.

 

            Ma ka Poaono i hala, la 29 o Augake, ua hele aku makou ma Waimanalo, kahi i hoomakaukauia’i o kekahi ahaaina hoomanao no ka la hanau o ka mea nona ka inoa i hai ia’e la maluna; a ilaila kahi i huikau aku ai me na keiki papa o ke kulanukauhale alii nei, ka poe hoi i lokomaikaiia mai e like me ko makou kauohaia ana mai.

            Ua hoomakaukauia ka Lanai ahaaina ma Waimanalo, oia hoi ka hale noho o ka mea nana ke kaikamahine. I ko makou hiki ana aku ilaila, e welo ana ka hae Hawaii ma na eheu o ka makani, a ua kauia hoi iluna o na helehelena o na poe a pau e luana ana ilaila ka huakuni a ka hauoli. Ua uluwehiwehi ka lanai ahaaina i na lau uliuli aala o ke kuahiwi, a ua hele maoli no a “Pu@a pu kula i ka nani—e.” Ma ka hora 2 ponoi, hoomaka ka paina ana, ua hoomaikaiia ke Akua Mana Loa, mamua o ka paina ana. Ua hoolakoia ka papa aina i na mea ai maikai o na ano a pau, a ua kulike loa hoi me na huaolelo o kekahi mele a makou i lohe ai, oia hoi, “O na ono no malaila a na kiakaunu, o ka unu kapu ia o ko’u alolio, aohe mea nana e mahaoi—a—hoi—e.” Mahope iho o ka paina ana, aia hoi, hele aku la kekahi poe i ke kinipopo, a o makou kekahi i komo pu iloko o ia hana hoolana manao maika. Ua maheleia he elua aoao o na poe kinipopo, o ko Honolulu ma kekahi aoao, a o ko Waimanalo ma kekahi, aoao, ma ka aoao o Waimanalo ko makou komo ana. Ua pai no nae, elua puni i kekahi, aoao, a pela no hoi kekahi aoao; aka, mai make no nae paha i ko makou aoao, ina e ole ke kaili e ana’ku a Lehua i ka la, ame ke kip koke ana mai o ka poeleele io makou la. Mahope iho o ka napoo ana o ka la, ua paina hou no a ua inuia he inu “aloha hoomanao,” no ka mea, no na ka La hanau. A i ka pau ana’e o ka paina ana, mele ia mai la ka inoa o Kaumakaokane, a ua nui ka hauoli o ka poe e makaikai ana, a maanei makou e olelo ae ai i ko makou mahalo no ka hula oleia ana mai ma ke ano haumia, e like me na mea mau e hanaia nei ma na anaina ahaaina. Ua ai ka poe makaiki—ua inu,—ua hoonou—a ua olu pono ka puuwai @ “Ka wai a ka naulu.”

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

 

            KA ANNIE LAURIE.—E holo mau ana ka mokumahu Annie Laurie ma Kona i kela Poakahi keia Poakahi, aka, aole nae e ku ma Kaleopolepo, ame Honoipu.

            KE KAAO O MOLUHI.—Ua pai hewaia ke kaao o MOLUHI i keia pule iho nei, o ka Mokuna 4 kai paina, o ka pono o ka Mokuna 3. Nolaila, aia a pau ka Mokuna 3, alaila hoopauia ko koena o ka Mokuna 4.

            NA KELA.—E hoomaka ana na kula o ka Apana 1 o Honolulu, i ka Poakahi, oia hoi ka la 7 o Septatemaba, e maheleia ana nae na keikikane a me na kaikamahine, i kula okoa.

            MOKU KILA “DOMITILA.”—Ua ku keia Kialua Kila Hou ma ke kakahiaka o ka la 29 o Augake iho nei, he 120 la mai Holyhead Enelani mai. No Janion, Green & Co., na waiwai oluna. Ua lohe wale mai makou, e hooliloia’na oia i moku holo mau mawaena o Vitoria ame Honolulu nei.

            KA PAAKAI O ALIA.—Ua hoi hou mai na kau o ka hoopomaikai, ma ka loko Paakai o Aliapaakai i keia manawa. Ua umikumamaono paha na makahiki o kona naolwale ana, a i keia mau mahina o keia makahiki, akahi no a ike houia ka Paakai ma ia wahi.

            KO O OAHU.—Ua ike iho makou i ke Kopaa i hanaia ma ka Wiliko o Nuuanu, oia hoi ka Wiliko a Mr. J. H. Wood, aole o kanamai ua mea he maikai o ua Ko la, a ke kuai liilii ia nei no ma ka Hale Humuhumu Kamaa o Mr John H. Wood ma Honolulu, ma ka aoao Komohana o ka Halekuai laau lapaau o Kauka (G. P. Judd.)

            E halawai ana ka Ahahui imi i na mea kahiko o Hawaii nei, ma ka hora ekolu o keia la, ma ke Keena o ka Oihana Aopalapala ma Honolulu; a ua makemakeia no na poe a pau i nakui i ka hele ae malaila, e naue ae no, mai kanalua a noho aku.

            KOMITE 15.—Ua kauohaia makou e hai aku i na hoa o ke Komite nana i hooko a i hooponopono ka Ahaaina a na Makaainana ma Kaholaloa, ma ka la hoihoi ea o ke Aupuni, he halawai ka ia Komite ma ka hora 10 o keia la 5 o Sepatemaba, ma Mokuaikaua. E pono i na hoa a pau o ia Komite ke hele ae ma ia halawai.

            LOLE NU HOU.—Ua ike iho makou maloko o ka Olelo Hoolaha a Haka ma, (Hart & Co..) ma na nupepa haole, a ua ike maka no hoi makou, i na lole kane maikai loa o na ano no a pau, na papale iwini kekahi, ua hele maoli no a hewa i ka wai ka nani o na lole komo e kau nei ma ko laua Halekuai ma ka Uwapo, mauka iho o kahi o Burua ma. E hele no oukou ilaila e makaikai ai no oukou iho, a i ike make hoi oukou “I ka nani o Aipo, e li ana ka io i ke anu o Hauailiki.”

            KA AHA HOOMALU.—Eia malalo nei ka papa helu a me na moa o na hihia i hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no ka pule elua a pau ana ma ka la 31 o Augate.

Augate 22,—KAUAUA—Hakaka; hoopaiia he $6, me $1.25 koina.

Aug. 22,—KAIMANALUA (w.)—Hakaka; hoopaiia he $6, me $1.25 koina.

Aug. 25,—AGHIAN (Pake.)—Malama hale uhauha; hookuuia.

Aug 25,—H. FOSBROOK—Pepehi aku me ka hoeha ia Beke (w;) hookuuia.

Aug 27,—KALAIKOA—Hoopino me ka manao e hana i ka ino; hoopaiia 1 malama ma ka hana oolea, me $1∙37 koina.

Aug. 27,—ASOP ALI, (Lascar,)—Aihue noho paipai; hoopaiia a6 malama ma ka hana oolea, me $1.75 koina.

Aug. 27,—ESOP ALI, (Lascar,)—Aihue bakeke wai; hoopaiia 1 malama ma ka hana oolea, me $1.25 koina.

Aug. 31,—KAOLELO (w.)—Haalele kane; a hoopaiia 1 malama ma ka hana oolea, me $3, koina.

            AIHUE WIWO OLE.—Ma ka pepa o keia la, ua paiia iho ka Olelo Hoolaha a ka Makai Kikie o ke Aupuni. W. C. Parke, e haawi ana he KANALIMA DALA MAKANA, no ka mea nana e hopu a hoike mai paha i kekahi kumu e hiki ai ke hopuia, ka mea nana i aihue aku ka Wati Gula, me ka hainaka lei a-i papa@u, a me ke pihi gula hoi, mai ka hale noho aku o Mr. S. Spencer, (Kipine,) Kakauoelelo mua o ke Keena Kalaiaina, ma Pauoa, mawaena o ka hora 9 a me ka hora 12 o ka po o ka la 31 o Augate iho nei, a nolaila, e na kanaka e noho ana ma na wahi a pau o keia Mokupuni, e pono oukou e hooikaika loa ma ka hoomakakiu ana, i hopuia ai ka mea nana i hana i keia Karaima. Mai manao oukou o ke dala wale ka pomaikai e loaa ana ia oukou ma ia imi ana; aka, e pomaikai oukou ma ke kapaia ana he poe kiai no ka pono, a he poe hoi e nakui mau ana e kinai ia ka hewa o na ano a pau; no ka mea, o ka poe wale no o ia ano, ka poe i hiki ke kapa pono ia’ku he poe makamaka io no keia lahui kanaka, a no ko ke no nei no hoi a pau.

KE KUA ANA MAI O KE KOMETA.

Ka Hooukakaua Nui Weliweli ma Papu Wagner, ma ke awa o Kaletona!

Ua pio ke Alii Powa o Morgan, a me kona poe koa a pau!

Hoomauia ka huki Koa ana ma Nu loka!

Hookaumahaia o Jeff. Davisa e Karoline Akau!

 

            Ma ke ku ana mai o ka moku kiapa Kometa, i ke kakahiaka o ka la Sabati iho nei, iloko o na la he 16 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nupepa o ia wahi, e hiki ana i ka la 13 o Augate iho nei, a o ko Nu Ioka, e hiki ana i ka la 18 o Iulai, a o ko Europa hoi o ka la 27 o Iune, a o na nu ma ka uwaea telegarapa o ka Hikina mai, ua hiki i ka la 11 o Augate. A o na nu i paiia mahope iho nei, he maikai no.

 

No Kaletona.

 

            Penei ka olelo o ka palapala a ka mea kakau moolelo o ka nupepa Herald o Nu Ioka, ua kakauia ia leta ma ka la 19 o Iulai, ma ka mokupuni Morisa, ma Kaletonoa, Karolina Hema. Mahope iho o ke kaua ana i ka la 11 o Iulai nei, ke hooikaika loa nei o Gen. Gilmore, (o ka akau.) ma ka imi ana i na mea e lawa pono ai kona kulana ma ia mokupuni (Morisa.) Ua manaoia e hooomaka hou ia ka hoouka aku i na papu o ka enemi i nehinei. O ka mea i manaoia, i ka wa kakahiaka loa e hoomaka ai ke kiola ana aku i na poka boma, aka, no ka hiki e ia ana mai e kekahi @a hekili nui, nolaila, ua hoomakaia i ke awakea ana. Ma ia hora hooneeia’e la na mokuhao o Ironsides, Mantauk, Catskill, Nantucket, Weehawken, ame ka Patapsco, a hiki i kahi he hookahi mile ke kaawale mai Papu Wagner mai, a hoomaka aku la e ki aku i na poke o ka lakou mau pu nui iloko o ka papu. Me ka lula iki no, na hoomauia ke kiola ana i na poka, a hiki i ka hala ana o ka hora hookahi mahope o ka napoo ana o ka la.

            I ka wa i ane pau loa ai ka hoouka ana aku a na moku, aia hoi, holo pololei aku la ka moku kaua ha@ Montauk, a kokoke loa, he 200 i-a paha mai ka Papu Wagner mai a ki puni aku la i kona mau pu, a hoohaneeia hoi kekahi kihi o ka papu me ke kuia no hoi o ke kaa a haki o kekahi mau pu nui loa o ka papu, a ua hoopauia ko laua pono. Iloko nae o ka manawa o keia hoouka ana, aia hoi, ua hoomauia ke kipu ana mai o na pu nui he 54, mai na pakaua aupuni mai ihuna o na pakaua kipi. Oiai hoi he 13 pu kuniahi nao nui o ka papu kipi, he elua wale no nae pu i kiia mai; hookahi i kiia i na aumoku, a hookahi hoi i na pakaua aupuni; me he mea la, he hookahi a na kipi ki ana mai, he haneri aku ka na poe moku a me na pakaua aupuni. O ka poe ia ia ka poe koa nana e kii e komo aku ka pakaua kipi o Gen. Strong, ka mea ia ia ka poe (Brigade) mua, o Kanela Putnam, ma ka papa elua, a o Gen. Stevenson ka mea ia ia ke kolu o ka mahele, o lakou hoi na koa ukali.

            I ka hoomaka ana iho o ka la e napoo, a e kokolo mai ana hoi na eheu o ka pouli, ia wa hoohele aku ko Gen. Strong puali e hoomaka i ka hoouka aku. Ia wa koke no, ikea aku la na laina koa e naue malie aku ana imua o ka papu, a mamua o ka hiki ana ke hoopukaia ka huaolelo kauo ha e hele wikiwiki loa, aia hoi, kiia mai la na pu o Papu Sumeta, o Cummings Point, a me na pu no hoi o Papu Wagner, iluna o na koa Aupuni. Ua anaiia mai e na pu o Papu Wagner, na wahi a pau e pili ana i kaha one, a na na pu hoi o Papu Sumeta a me Cummings Point, i hoonahaha mai i na puali koa aupuni, ma na wahi e pili anu. Iwaenakonu no o keia make nui e kiia mai ana e na p@ka, hiki maoli no ka puali koa o Gen. Strong i ka Papu, lele aku la ma kela aoao o na auwaha a na kipi i eli ai, i mea e alai mai ui i na enemi, a pii aku la iluna o ke Papuu, a kaua lima iho la na aoao a elua me ka weliweli nui. He hapalua hora ko ka mahele mua kaua ana pela a hiki i ka wa i ane pau loa ai o na’lii koa i hookohuia i ka make, akahi no ia laina a hoomaka mai e eau hope.

            No keia emi hope ana mai o na laina koa aupuni mua, no’aila, ua hele aku ka @una koa elua malalo o Kanela Putnam. Ua alakai o Kanela Putnam i kona mau koa, mailoko aku o ka hahana nui o na poka a na kipi e ki mai ana, a ua komo iloko o ka papu kipi, a ua hoouka aku a lilo ia ia ka hapalua o ka papu kipi, ia ia ka paa ana o ia wahi a hala ka hora okoa, me ka hakaka weliweli launa ole, e like no me ka poe o lakou o ka papa mua. Eia no ka emi hope ana mai o ia poe, i ka wa i make ai o Kanela Putnam, a me ka pau loa ana mai no hoio o na’lii koa i ka make a me ka hoehaia, a no ka hiki ole mai no hoi o na koa kokua ku i ka wa. Ia hee hope ana mai o na koa Aupuni, alaila, hoouna ae la na poe kipi, he huro nui ana no ko lakou lanakila ana, a ua lohe ia na leo maluna o ka halulu o na leo o na pu kaua o ka Papu Sumeta ame ko Cummings Point. Aole i hoikeia mai ke kumu o ko na koa ku i ka wa hiki ole ana mai e kokua i na mahele koa o lakou i koano ai iloko o ka Papu.

 

Ka Lua o ka Hoouka Ana.

 

            I ka hiki ana’e o na olelo hoike no na ano a pau o ka hoouka kaua ana’ku a na koa aupuni ia Papu Wagner, ma Karolina Heama, ma ka la 22 o Iulai i hala iho nei, ua ikeia iho ka ikaika wiwo ole o ka hoouka ana’ku a ma mahele koa o Gen. Strong. Ua aneane aole kekahi alii koa i kohoia o ia poe mahele i pakele i ka hoehaia, a he nui no hoi o ia poe i make aku. Iloko nae o ka wa i kaua ai ua hoopololei loa ia na poka a na kipi i ka mahele koa helu 54 o Masakuseta, oia ka mahele koa nika. Ua kaua ia poe me ka ikaika a nui a me ke koa lua ole no hoi, a aole no hoi lakou i haalele iho i ke kahua kaua, a hiki wale i ka wa a na poe e ae o lakou i emi hope aku ai, ia manawa, akahi no lakou a emi aku.

            I ko Gen. Putnam komo ana iloko o ua pakana kipi la, na kukulu koke ia no ka hae o Amerika Huipuia iloko o na wahi la, a hoouna koke aku la oia i ka alele io Gen. Strong, ame Stevenson, e noi aku ana ia laua e hoouna mai i mau koa hou nana e kokua mai ia ia; aka, aia nae, ua hoehaia keia mau Generala a elua—ua kuia mai la no i na pu kipi. Ia manawa no e anaiia mai ana na koa o na mahele aupuni i komo ai iloko o ka papu, e na mea make a na kipi. Ma ia hope iho, i ka hiki ana mai o ka mahele koa aupuni malalo o Gen. Stevenson, ua hoopuka kokeia no ke kauoha ia poe e hele imua, aka, ua hala e aku nae ka wa pono—ua hiki e ia mai na puali koa aupuni e ke kumu e hoi hope ai.

            Ua hai ae o Gen. Shaokleford o ke aupuni, i na poe o Cincinnati, i ke pio ana ia ia o ke alii powa John Morgan, (Mogana,) ame kona mau koa a pau ma New Lisbon Ohio, a penei kana olelo, “Ua ko pono ka’u hana, a ua pio ia’u o Gen. John Morgan, ame Kanela Cluke, (Kaluka.) ame ke koena no hoi o kona mau koa a pau, he 400 paha ko lakou nui.”

            Ua pio ka waihona o na palapala malu ame na pepa e ae a Jeff Davisa, a ua ikeia ma na leta i loaa maloko o ia wahi, ka manao mokuahana o ua kipi aiwaiwa la, a ua ike pu ia no hoi ka manao o na kipi o ka akau, ame na poe kipi o ka Hema; ua kakauia kekahi o ia mau leta i ka M. H. 1852. Ua hoikeia mai e ia mau palapala na moolelo huna o keia kipi ana.

            He kaua no hoi kai hooukaia e ka puali o ka Potomaka, ma kahi i kapaia o Harper’s Ferry (Hapa Fere,) a ua haiia mai ua ko no na mea i manaoia e na koa aupuni ma ia kaua ana, o ia hoi, ke komo ana mawaena o ka puali koa kipi o Gen. Lee, no ka mea, ua moku’pu iho la mawaena o ko Lee puali koa, a ua kaawale loa ko Gen. Iwela (Ewell) puali, mai ko Lee mai, a ua hiki ole ia laua ke launa aku kekahi me kekahi, a nia iho la mawaena konu ka puali koa aupuni.

            Ua haalele iho o Gen. Price o ka Hema, i kona noho ana i alii koa no kekahi puali kipi. Oia ke alii o na koa ma ka mokupuni o Akanasasa, a nana no hoi i hoopio aku i ke kulanakauhale o Lekinakona (Lexington) ma ka mokuaina o Misouri, iloko o kahi manawa i hala aku nei mahope.

            ATLANTA (GEOGIA,) IULAI 23.—Ke hoomakaukau nei o Gen. Rosekarana, e hoouka aku i na alanui kaamahu Komohana o ka mokuaina o Geogia, a ua hoomakaukau no hoi na kipi, i na mea e alai ai i ka hiki ana o na enemi ma ia wahi, me ke alanui kaamahu pu hoi e holo ana i Katagona.

            NU IOKA, IULAI 30.—Ua hoikeia mai e ka mea kakau moolelo o ka nupepa Tribune, e noho nei ma ka Mokupuni Morisa, na olelo penei: Aole e emi iho ana ka nui o ke ke Aupuni poe koa i poinoia ma na kaua ana ma Papu Wagner, malalo o 1,517. Ua hai mai na kipi, ua kanuia e lakou na koa make o ke aupuni he 650. O ke kumu no o ka make nui ana, no ka weliweli maoli no o ia mau kaua ana. O na koa a me na’lii koa o ka mahele koa helu 54, (puali koa nika.) i pio aku i na kipi, aole e hookuuia mai. Ua lohe waleia mai, e kuai hou ia aku ana na poe nika o ia puali i poe kauwa. Ua hana ino loa ia na’lii o ia puali, a ua hana ino nui loa ia no hoi na nike o ia puali, ina no he wahi eha iki ma ka wawae, o ke okiia iho la no ia o ka wawae e ke Kauka o na kipi, a pela no hoi ma na eha o na lala e ae o ke kanaka.

 

Hoopai aku i na Kipi.

 

            Penei ka olelo a kekahi nupepa o Wasinetona, ma na mea e pili ana i ka hoopai i manaoia e kau aku iluna o na kipi, no ko lakou hana ino ana mai nei i na’lii ame na koa o ka puali koa o ka puali koa nika. Ua kauoha aku ka Peresidena Linekona, e hoopukaia i olelo kuahaua e hoakaka ana, o ke ke Aupuni manao ma keia hope aku, o ka hana ino aku i na koa kipi, e like me ka lakou hana ino ana, e hoopai aku i na koa kipi e like me ka ino e hanaia mai ana i na koa aupuni, ina paha he poe nika a he poe ili keokeo, a me na lu koa pu no hoi, e na Luna kaua o ka Hema; ina e pepehiia kekahi koa aupuni i pio e na kipi, alaila, e kipuia no kekahi koa kipi i pio mai i ke aupuni, ina e liia ke koa aupuni e na kipi, alaila, e liia no kekahi koa kipi, a pela’ku.

            A ma na wahi a pau e ikeia’i, e kuaiia ana kekahi koa nika o ke Aupuni i poe kauwa, alaila, e kanohaia na Luna Koa o Ke Aupuni ma ia mau wahi, e hoouna mai i na pio kipi, iloko o na Halepaahao, a ilaila e hoopaahaoia’i me ka hoohanaia ma ka hana oolea loa, a hiki i ka wa e hookuuia mai ai na koa a mau koa nika la paha i kuaiia i kauwa. Ua hilinai nui ke Aupuni ma ka manao ana, o ke kanaka i kahikoia i ke kapa koa o ke Aupuni, ua like no kona kupono ke hoomanaoia me ka mahalo, me he la o ka Hae Aupuni.

            PIO KA PULUPULU.—Ua pio ia Adimarala Porter, he 3,000 bela pulupulu, ma kahi i kapaia Iazu City, (kulanakauhale.)

            —Ke hoomauia nei no ka huki i koa ma Nu Ioka, ua pau ka haunaele ana, a ua makaukau ke Aupuni, no ka malama ana i ka maluhia o ia kulanakauhale.

 

Na Palapala.

No ke koho Lunamakaainana.

 

            He mea mau ma na nupepa ka hoopuka ana o kekahi o na makaainana o ka aina i ko lakou manao paipai, ma na mea e pili ana i ke koho Lunamakaainana ana.

            Aka nae, ma ka hoomaopoopoana i na kumu nui o ia paipai ana ma ka nana aku; aole ia e pili ana ma o ka poe makemake ole e noho i mau Lunamakaainana, no na kau Ahaolelo: E pili ana no ia ma o ka poe makemake e noho i mau Lunamakaainana.

            Oia hoi, aole, no ke ake i ka pono o ka lehulehu a me ke Aupuni, e like me ka anakaulike i waena o na mea a pau, ia manawa i hoike nui’ia ma ke Kumukanawai, “Ke ola o ka lahui kanaka, ka pono a me ka pomaikai, o ke Aupuni,” a pela aku.

            Aka, aole nae e huipuia ke kamailio ana, ma keia kakau manao ana no ka poe e ike maoli ana i ke ano o ka hookaawale ia ana i Ahaolelo Kau Kanawai ma keia Aupuni nei, oiai ke ike maopoopo nei no lakou, no ke kumu Kanawai, e kuhikuhi i na makaainana i ka mea a lakou i manao ai he kupono ke noho iloko a ka hale kau Kanwai.

            Aka, no ka poe e ake e noho i mau Lunamakaainana, me ke ake i ka hua e loaa nona iho, a e noho hamau ka waha a pau ke kau o ka Ahaolelo, no lakou ke kuleana kumailio ma keia kakau manao ana

            Ua ninau iho keia kakau manoa ana. “Heaha la ka waiwai nui o ke kahea ana ma ka nupepa,” e noonoo na makaainana i ke kanaka kupono e hele i ka Ahaolelo kau Kanawai? Eia paha, i kohoia aku ka mea nana ka olelo kahea, i Lunamanaainana.

            A ina oia ka hoakaka ana o kela ninau. Alaila, ke olelo nei keia kakau manao ana, he mea makehewa, no ka mea, he nui ka poe e kahea ana pela, i na makahiki i hala iho nei, a hiki i ke kau Ahaolelo o ka makahiki i hala aku nei, aole i koho ia kekahi o ia poe. No ke aha? No ka naaupo o na