Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 36, 5 September 1863 — Page 3

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Stan Zisk
This work is dedicated to:  Kumu Sarah Keahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa.

kanaka, a me ka lokahi like ole o ka lehulehu.

Aka nae, o Pualewa ka mea nana i hoakaka akea mua na makaainana o keia Aupuni, ma ke Kuokoa o ka la 22 o Aukake, no ke kau palota e hiki mai ana.

I mea aha la? Oia ka ninau maoli. I mea e maopoopo lea ai i na makaainana ka lakou mea kupono e koho ai.

Pehea keia? Pehea hoi? no ka mea, he nui ka poe kupono ma kekahi mau apana, a emi iho ma kekahi mau apana, aka, aole lakou a pau i kohoia e hele i ka Ahaolelo, no ke aha hoi? No ke kukakuka lokahi like ole o na makaainana o ka apana i ko lakou mea e noho i ka hale kau Kanawai. Ua hoopaka wale ke la mea a me keia mea i palota nana iho, nolaila, ua noho kekahi poe kupono ole iloko o ka Ahaolelo i hala iho nei.

He olelo oiaio keia; no ka mea, ma e makaikai na makaainana o na apana a pau, ma na moolelo o na halawai o keia kau Ahaolelo i hala iho nei. E ikeia no auanei ko lakou mau Luna ua noho ekemu ole a hookuu ka Ahaolelo.

            Owai ua poe la? O ka poe i ike nui ia ma na kuaaina, he poe akamai i ka hoopaapaa, ma na mea helu; he poe pono ma na oihana Luakini hoomana Akua, me ka ike mua ole i ke alanui e pono ai ka lehulehu, a me ke Aupuni. Aka, i ka hiki ana aku iloko o ka Ahaolelo, aole e ekemu iki kahi waha a pau ka Ahaolelo, eia wale no ka mea e ike ia lakou iloko o ka moolelo. "Kokua, e koho ia mea i komite, e koho ia mea i Lunahoomalu." a pel aku, pela wale no ke ano mau o ka poe ike ole i ke ano, a me ka hana o ka Hale Ahaolelo.

            I iho la oia, a oiala ae hoi, a o lakou paha, "Ina e koho mai oukou ia'u, e pau ana no ko oukou pilikia." Aka, ua lilo ia olelo ana i kumu e hoohuli i ka poe nana e koho uku; aka, i ka noho ana aku i ka hale kau kanawai, me he mea la i humuhumuia ka waha, o ke oki no ia, a o ka hana e loaa koke mai ia wa a pau ka Ahaolelo, o ka ho-a-a.

            Ua alakai hewaia kekahi poe e na akamai hoopaapaa kuaaina, a me na olelo akena ma na nupepa; aka, i ka hiki ana i kahi i makemakeia ai e noho, o ka nukumu kana haa.

            Aole keia he lohe pepeiao, he ikemaka maoli no. Ma keia kau Ahaolelo iho nei, o ka M.  H. 1862, e maopopo auanei ka papa helu o ka poe ekemu ole ma ia Ahaolelo ana.

            O ka Luna o Ka'u, Mokupuni o Hawaii, o ka Luna o Puna, ko Kohala, a me ko Kona Hema. O kekahi Luna o Lahaina, a me ko Molokai, o kekahi Luna o Honolulu, (ma ka aoao Katolika,) o lakou ka poe i heluia ma ka papa helu o ka poe manao ole.

            A i haohao ka poe nana i koho aku keia poe, alaila e pono no ke makaikai ma ka moolelo o ke kau Ahaolelo o ka M.H. 1862. A no ke aha keia? Eia no, no ke alakai hewaia e na akamai hoopaapaa kuaina ano ole. A no ka punihei i ka ike ma na mea helu a me kekahi mau ike e ne, me ke kuhihewa, oia ike ka mea e pono ai ke noho iloko o ka Ahaolelo kau kanawai.

            Aole loa pela, no ka mea, he okoa no hoi kekahi; no ka mea, aohe i like na oihana ike e ne me na ike kau kanawai, he mea maopopo keia. A he mea kupono ke hoakaka maoli i kekahi poe kupono ole i manao ole ia ma ke kanawai.

            Ina he akamai kau Kanawai kekahi, a he kupono ke noho ma ka Ahaolelo, aka, ma he ike ole ma ke kakaulima ana, nolaila, ua lilo ka ike Kanawai i mea lapuwale ma ka Ahaolelo. E like me ke kanaka ike i ke Anaaina, a ike ole i ke kakaulima, nolaila, ua lilo ka ike Anaaina i mea ole; a pela no ka poe i manao kuhihewa ai, ka poe uana e koho aku ma ia ano.

            Aka, i ke kamailio ana no keia mau kumu hemahema, ua hui puka hemahema o ka poe a lakou i koho ai me ka poe nana i koho. A like me keia.

            Ina paha ua komo ka mea a kekahi poe i koho hemahema ai iloko o ka hale kau Kanawai, a o ka poe hoi nana i koho, he noho wale iho no, me ka waiho ole aku i mau Bila Kanawai kupono, no ka hoololi ana i kekahi mau pauku, a pauku paha o ke Kumukanawai, a me na Kanawai, e pili ana i ka pono kaulike ma waena o ke Aupuni a me kona lahui, alaila, ua like ka hemahema o ka Luna a lakou i koho ai, me ka poe nana i koho, oia hoi, no lakou ke kuleana iloko o keimau huaolelo, "Alakai kahi makapo i  kahi makapo, a haule pu iloko ka lua."

            I hookahi a'u olelo i koe, alaila pau, aka, he pono nae ke ninau au. Owai la ka poe kupono ke noho iloko o k Ahaolelo? E pono paha ke haiaku.

NO KA MOKUPUNI O HAWAII.

J.P.Kauwalu,..................................................no Puna, Hawaii.

   "   B. Kaapa,................................................          "          "

   "   Owai la,..................................................Kau,     aole kanaka.

D.H. Nahinu,..................................................Kona,   H.        "

J.  W.  Kamalo,...............................................    "         A.      "

H.  L.  Sheldon,...............................................    "         A.      "

S. D. Keolahui,...............................................Kohala    A.      "

Aole o Hamakua,............................................      "        "        "

S.   Kipi,.........................................................no  Hilo,            "

S.  Kaapa,.......................................................          "               "

NO MAUI

Kahananui......................................................no Hana          Maui

Kapolei...........................................................Makawao,          "

W. H. Kaauwai...............................................Wailuku             "

S. M. Kamahau...............................................       "                  "

J. W. H. Kauwahi............................................no   Lahaina      "

S P. Kalama.....................................................             "           "

W. P. Wood.....................................................   Molokai          "

E. P. Kamaipelekaoa.......................................           "              "

NO OAHU

Kimo Pelekane (J. D.).................................... no  Honolulu,   Oahu

William Weber,..............................................             "              "

W. L. Moehonua,............................................             "              "

G. P. Judd,......................................................              "              "

P. M. Lapula,..................................................           Ewa           "

J. W. Keawehunahale,....................................no    Waianae,      "

A. M. Kahalewai,...........................................no   Koolauloa      "

J. W. Makalena..............................................   Koolaupoko,      "

NO KAUAI

O na luna mau ko ka mokupuni o Kauai, a ina aole keia poe, alaila, o ka poe e like ana me keia poe.

 

Kanikau aloha no E. Kaupena.

Kuu wahine maqi ka po anu o ka Makalii,

Mai ka po loloa o ka hooilo,

Hele aku nei oe noho ukali,

Ke hoi nei kou aloha i hope.

Auwe kuu wahine – e.

Kuu wahine mai ka ai kii i ke kuahiwi,

Kuu wahine mai ka ia haaheo i ke kula,

Kuu wahine mai ke kula o ke Oki,

Kuu hoa u o ka po a me ke ao.

Kuu hoa hele o kahi mehameha,

Kuu wahine mai ka wai o Paohia,

Oia wai a kaua e hele ai,

O ka wai haale mai i kuluaumoe,

Moe au a huli ae ole oe,

Kuu wahine mai ka wai au o Kahala,

Kuu wahine mai kauka o Kauluolono,

Mai kauka o Kuia, o ia wahi a kaua e heleai,

Auwe kuu wahine – e.

Kuu wahine mai ka ulu hala Pipieueu,

Mai ke kula la o ka Puuhau,

E hiki aku ai i ka ahunapou.

Mai ka luna la o Hanapaila,

Auwe kuu wahine – e.

                                         Mr. ZAKALIA HIIAKA

Kuu makuahine mai ka wai o Kaluanele,

Mai ka ihona la e Kaahapeu,

Kuu makuahine mai ka malu o ka hale,

Ku ka uhane nana i ka uka,

O ka hone ami a ke Kahuli,

Huli aku au aole oe,

Aia aku nei paha ka uhane i ke aolewa,

I ke ao polohiwa a Kane,

Auwe kuu makuahine – e.

                                                 Mr KAILIANU.

   Kamooloa, Aukake 1, 1863.

Makemake Buke Kaao.

E KA LUNA HOOPONOPONO O KA NUPEPA KUOKOA E ; - Aloha Oe:  Ua ike iho nei makou i ka Buke o "Laieikawai," he mea maikai loa ia ia makou ; aka hoi, kna paha he mea hiki ia oe ke unuhi mai i mau Kaao Haole, mailoko mai o na Buke o na aina e, a unuhi ae ma ka olelo Hawaii, a e humu i Buke e like me ko "Laieikawai," koe nae na Kaao i hoopukaia iho nei ma na nupepa, no ka mea, ma ke moolelo o kekahi Kaao, ua pili no i na mea hoonaauao, a me kekahi hoi, ua pili i na mea lealea, a ua pili hoi kekahi i ka pono o ka uhane, he mau mea maikai wale no keia i ka noho ana o keia ao, ina nae he mea hiki ia oe; me kuu manao iho iloko o'u, ina e hiki ana ka nui o na Buke i ke tausani hookahi, i like ai hoi ka nui o ke kino o ka Buke, me ka palaua iho i ko "Laieikawai," me ka hiki o kona kumukuai i ka $3.00 a emi iki iho paha, ke manao nei au, aole paha e lawa ana ka poe makemake.

            I ko'u ike ma ko makou mau wahi hale, he umi a keu ae ka poe makemake i Buke, aiwaiwa loa aku paha, a lohe mai o Keawe, o Kama Hina, o Kuihewa, ame Manokalanipo, lele liilii paha ka lehu o kapuaih, aohe wahi koe Buke iho, a hai mai i ka haina, ke pono i kou manao maikai ana. Me ka mahalo no.

                                                                                                        S. J. KAHOLO,

   Nuuanu, Augate 20, 1863.

Ka La 31 o Iulai.

E KE KILOHANA POOKELA O KA LAHUI HAWAII : - Aloha oe : Ma ka la 31 o Iulai nei, oia ka Poalima, ua hoomanaoia e makou na keiki aoao palupalu o Nawiliwili nei, ka la i hoihoi ia mai ai ka Ea o keia aupuni, oiai, ua kukulu iho keia mau lima kuaaina i wahi ahaaina hoomanao no ua la la. O ko makou Lunakanawai, Hon. H. A. Widemann, me kana wahine, ame kona ohana, ame komakou Kiaaina, Ka Mea Hanohano P. Kanoa, ame kana wahine, ame ko makou Ilamuku Thomas H. Marshall, ame kekahi poe haole e ae. O lakou ka i hoao iho i ka ai poi ma keia ahaaina ana, oiai o ka Helu I keia o ka ike ana, he malihini maoli imua o keia aina.

            I ka ahaaina ana, ua nui na mea i kupaluia, bipi, i-a maoli, o kela helehelena i-a keia helehelena i-a a pau, ua ai a ana ; ua piha ka waihona, ua hoi akaiki. Ma ia la ea! ua a-e ae ka weo ula nono i ka nokea e ka la o ka Makalii o na Kaikamahine o ua kula wili e-a nei a ka lepo o Lihue; me he mea la, e haa mai ana a ka papa o Maukele imua o na Kaikamahine, ma ka nana aku o ka heke keia o ka hoolai o ua poe la nona ke kahiko, a penei :

            Maikai Kalanipuu he waiho molale na ke kehau,

            Aole e loaa ae ka paia o Keolewa,

            Ua huhuki lalaweia e ke Alaoni,

            O ko Hulaia aiwaiwa no ia la – e.

He mau ia, o ka ikeia ka hoi o ka la o na Haku kau o ka aina

                                                                       W. D. KOLIA.

           Nawiliwili, Kauai, Aug. 1, 1863.

He kanikau he aloha no Miss Kamehani

He kanikau he aloha keia nou e Kamehani.

Kaaiki oe a Kala.

Hiialo oe a Adamu.

Ka pua laha ole o Nuumealani.

I mohala hookahi iloko o Kealohilani.

Hea wle mai ana no ka leo o kuu kaikamahine.

I ka lau o ke koa,

E wawalo ana ka leo o kuu kaikamahine i la lau o ke kukui.

Kani ko lili ka leo o kuu kaikamahine i ka manienie

Mehe leo ala no ka Oo kani kaumauna o ke kuahiwi,

Ku ana ka uhane o kuu kaikamahine i ka hikina a ka la,

I ka pakana a ka la i Haehae,

E ani peahi ana ka lima o kuu kaikamahine ia Limaloa.

E hahai ana ka hula ia Ainaiku.

Ike ka uhane o kuu kaikamahine i ke ao malama.

I ke ao polohiwa a Kane ma laua o Kanaloa,

Ua lilo ka uhane o kuu kaikamahine i milimili na Kuaihelani ;

I hiapo na Hanakewa,

I Hiilani na Hanakaieie,

Ua hoowalea ia ka uhane o kuu kaikamahine Keaniniulaokalani,

I walea ka uhane o kuu kaikamahine i ke kui le apiki.

Kui lei lehua i lei no ka uhane o Kamehani,

Pakolonahe ke aloha o kuu kaikamahine ;

I kahiku i ka ilio a Lono i ka Pohakahi a Ku,

Ku ka uhane o kuu kaikamahine nana'ku ia Leiwalo,

Kuu kakamahine, kuu lei – e! aloha oe.

                                                                  MRS. MAKA.

E a-o oe e Kamaloai i ko kamaiki,

Eia akula la ke hiiia mai la e Hiku,

Ke milimiliia mai la e Kawalu ;

Ke hoolewaia la iloko o Laiekea,

Kahea ka leo o kuu kaikamahine i ka niu kini a Kane,

E hookane ana me Keanakuhiiakanaloa,

Hoi ka uhane o kuu kaikamahine nana ia Puuokapolei ;

He lei ke kaikamahine na ka makua ;

He pua mohala i ke kakahiaka aole iho nei,

Ka pua i kupu a maikai ke kulana aia pua,

Mahoa pu no me ke kino o ka laau,

Hoolaau mai ana ke aloha o kuu kaikamahine,

Hoohihi mai ana ka halialia aloha i o'u nei,

Me he onini pua i-a la no Lehua i ke kai ;

Kuu kaikamahine, kuu lei – e! aloha oe.

E kahea aku oe e Kalawakua i ko kamaiki,

Eia aku la ke hiiia mai la e Hainakolo i ka pali o Waipio,

I walea ka uhane i ka wailele o Hiilawe ;

Lawe ke ola o kuu kaikamahine me Lilinoe,

Me ka wahine noho kuahiwi o Maunakea,

Kuu kaikamahine, kuu lai – e! aloha oe.

Aloha ko kaua hoa o ke kaikamahine,

E hiki aku ai kakou i ke ala wai,

I Manawahi i Kupuawa,

E imi ae ana i ka mea aloha he kaikamahine aohe iho nei,

A ia aku nei paha i ke alaiki maawe ula a Kanaloa ;

Nona ka uhane e walea ana i Manawaikaoo,

E haohao ana o Kanehunamoku,

E kii ana ka wahine ia Kaneneenee ma laua o Manohua ;

I hoa paani no ke ahiahi, i hoa luana no ke kakahiaka,

Kahea ka leo ia Pohakupii,

E wawalo ana ia Leinoaai,

Ninau ka uhane ia Kauweku,

Nawai e haku kuu kapa hulu,

Na ka hikina a ka la kaulana a Kane,

Na na kanaka alualu wai o Nu Hou ;

Kuu kaikamahine, kuu lei – e! aloha oe.

                                                   W. D. KOLIA

        Lihue, Kauai, Aug. 19, 1863.

Ia S. W. B. Kaulainamoku

E KA NUPEPA KUOKOA E : - Aloha oe : Ua halawai mau mai me ko'u mau aniani ike na olelo kue pinepine a na aoao kue elua, oia hoi o S. W. B. Kaulainamoku, ame J. A. K. Kauakanilehua, no kela kumu manao e pili ana no na kula i kukulu ia e S. W. B. K. ma ka Helu 3 o ka Buke 2 o ka Holu o ka Pakipi.a. e ninau ana, "He pono anei ke hoololi na kula apana e ao ana ma ka olelo Hawaii a i mau kula Beritania ; a ua hai iho no oia i ka haina he pono ke hoololi,"

            A ua kue ia hoi e J. A. K. K. ma ka Helu 3, Buke 2 o ka Nupepa Kuokoa, e olelo ana, "Aole pono ke hoololi a pau loa," a ua loihi loa ko laua hoopaapaa ana me ka noonoo pono ole o kekahi o laua i ke kumu kue oiaio i lilo ai ia i mea waiwai io o ka hoopaapaa ana, mahope iho o ka noonoo maikai ana o ka aoao nana i kukulu mua ke kumu hana i ka oiaio ame ka ole o ka aoao kue i ke kumu hana, aole hoi i na lala a welelau o ua kumu manao la.

            Ma ko'u noonoo iho, aole i loaa ka waiwai o keia hoopaapaa ana, no ka mea, aole o J. A. K. Kauakanilehua i kue, aole e pono ke ao na mea a pau me ka olelo Beritania, e pono io ai i ka aoao nana i kukulu i keia kumu hana, ke maka welawela iho la hoi ; aka, penei kana, :Aole au i manao a ahewa a e apono ole i ka pono o ke ao ana o kekahi hapa o keia lahui ma ka olelo Beritania." Ma ka ike maoli iho i kona manao ma keia olelo, he pono no e ao kekahi poe ma na kula haole, a o kekahi poe ma na kula Hawaii,

            Eia na ninau ? Auhea la ke kue o ka aoao kue i ke kumu hana a ka aoao nana i kukulu ? Eia iho ka haina, " O ka ae ole aku o ka aoao kue e hoololi na kula apana e ao ana ma ka olelo Hawaii a i mau kela haole wale no," Nolaila, ke waiho aku nei au imua o kuu hoa o keia Kaona nei, oia hoi o S. W. B. Kaulainamoku, i na ninau e mohala lea ae ai ka io o ka mea ana i kukulu iho nei imua o ke akea.

            Akahi.  O ka plelo ponoi a keai lahuikanana kela lahuikanaka, o ke aha, la ia o ka lahuikanaka ?

            Alua.  Ina i pau ka olelo ponoi a ka lahuikanaka, o ke aha ia o ka lahuikanaka ?

            E hamau ae au maanei, a hoouna mai oe i na haina o na ninau i waiho ia aku imua ou me ka pololei ; alaila, ekemu aku wau me ke akahele hoi, aloha kaua. Ke hoi nei ko Kalihi keiki, ua kau mai ke ano o ke ahiahi, ina la he kula loa anoano o Kalihi. Me ke aloha no.

                                                                                       G. W. K. MANUOKEKULA.

              Kalihi, Honolulu, Oahu, Aug. 31, 1863.

Ka uku o ka panai i ka pono.

I kekahi ia, e hele ana kekahi elemakule kolopupu haumakaiole ma ke alanui me kana wahi umeke poi ma koua lima ; ia manawa, e hele ana kekahi luina, ua ona, ua kunewanewa, a hele mail la a kulai aku la i ua wahi elemakule nei, me ke kapae ae ma ka aoao. a i ke kulai ana a ua luina nei i ka elemakule, haule iho la ka umeke poi mai ka lima iho ua wahi elemakule nei.

            Ia manawa ku malie iho la ua elemakule la, me ke kaumaha o ka manao, nana mai la ua luina nei, me ka manao e nuku ia mai ana ka elemakule ; aka, kahaha iho la ua wahi luina la, i kona ike ana ku i ka elemakule e hoiliili ana i na apana liilii i nahaha ai, me ka nana mai ia ia me na  maka oluolu, i awilipuia me ke aloha a me ka minamina, me ka i aku, "E kala mai ke Akua o ka Lani i kou hewa, e like me a'u e kala aku nei ia oe."

            Ia manawa, oni koke ae la ke aa aloha o ua wahi luina nei, loaa koke iho la iloko ona ke kaumaha a me ka mihi i kona hewa, kahe mai kona mau waimaka me ke aloha pu, a manao iho la ia e uku aku i ka elemakule, no kana mau hewa a pau ana i kana ai, me ka hooiaio aku i kana hana ino ana ia ia. Ia manawa koke no, kookomo iho la ia i kona lima iloko o kona pakeke, a unuhi ae la ia he mau dala kini, a haawi koke aku la ia i ua elemakule nei, me ka olelo aku, "E hoomaikaiia kou inoa i ke Akua mau loa aku i ke ao pau ole, a aole loa no hoi au e hana hou aku i keia hewa a'u i hana aku ia oe."

            Ma keia mea e noonoo ai, o ka hua o ka hana maikai he pomaikai kona hope, e like me keia.

                                                                         J. M.Pilipo

            Kauhako, Kona H., Hawaii, Aug. 29, 1863.

Mele no kaH. L. H.

[Leo mele "GLORY HALLELUJAH."]

            He aloha mai ne Nanakila la,

            Ua oni paa ia i Hawaii la,

            Iini he aloha no ka Hui la,

            No ka helu umikumaono la,

            Auhea oukou na hoa la,

            No ke aloha paa kakou la,

            A paa mau keia hana la,

            Kilakila kakou no ke ao la,

            I ike oukou i ke Kona la,

            Like me HINANA i Maleka la,

            A o KEA ka lua i Pelekane la,

            Hui Nanakila Hawaii la,

            Aole olai hoonaueue la,

            Wikiwiki kakou i na rula la,

            Awe mai a paa i na lima la,

            I ike kakou i ke kohu la,

            I paa na hoa o ka Hui la,

            Aoao me ia la i luna lilo la,

            Lawe mai i mea hoomanao la,

            O holo nawai i paa mai la,

            A e hoola i keialahui la.

                               Hakuia e, DADAU ANA.

Waimanalo.

OLELO HOOLAHA

HANAU a me ka MAKE.

MAMULI O KEIA PAUKU 765 O KA

KANAWAI KIVILA

NA KELA KAHU KEIA KAHUKULA E  hoolaha ma kona apana i na inoa o na Luna Kakau o ka poe Hanau a me ka poe Make ; a na kela makua keia makuakane (ma e ola ana.) o kela keiki kela keiki i hanau ma keia Aupuni, a ina aole e ola ana ka makuakane, a ina hoi he keiki kamehai ; alaila, na ke makuahine maloko o na malama ekolu mahope iho o ka hanau ana, e hai aku i kekahi Luna Kakau ma kona apana, i ka inoa a me ke kama, a me ka la i hanau ai ua keiki nei ; a na kekahi hoahanau hoi ma ke kino o ka mea make, e hai ae i ka Luna Kakau ma kona apana i ka inoa a me ke kama o ka mea i make iloko o ka hebedoma hookahi mahope iho o ka make ana. O ka mea hai ole e like me ka olelo maluna, ina i hookolokolo ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, a ko ka hewa, e hooukuia oia hookahi dala.

            Ke hoolaha aku nei au i ua inoa o na Luna Kakau ma na Apana Kula o Honolulu nei.

            1. Ma Moanalua, D. U. Kalau - Kumukula.

            2. Ma Kalihi, J. H. Kanepuu - Kumukula.

            3. Ma Kapalama, Kaholua - Kumukula.

            4. Mai ke Alanui o Liliha a hiki i ke Alanui o Nuuanu makai iho o ke Alanui o Puunui, Pualewa, Kumukula ma Kaumakapoi.

            5. Mai ke Alanui o Nuuanu a hiki i ke Alanui Papu, G. Kamai, Kumukula k. ma Roma.

            6. Mai ke Alanui Papu a hiki i ke Alanui o Likeke, Kilikina, Kumukula wahine ma Roma.

            7. Mai ke Alanui o Likeke a hiki i Kulaokahua, Emelia Kalauli, Kumukula wahine ma Kawaiahao.

            8. Mai Kulaokahua a hiki i Punahou, S. H. Petero, Kumukula ma Makiki.

            9. Mai Punahou a hiki i Kamoiliili, J. W. Kale, Kumukula ma Komoiliili.

            10. Ma Waikiki-kai, Kamailohi, Kumukula wahine ma Waikiki-kai.

            11. Ma Waialae, Wilupe a Maunalua, S. Kaili, Kumukula ma Wailupe.

            12. Ma Palolo, Aberahama Hyall, Kumukula ma Palolo.

            13. Ma Manoa, Kupahu, Kumukula ma Manoa.

            14. Ma Pauoa, Lydia Kaawa, Kumukula ma Pauoa.

            15. Ma Nuuanu mauka ae o ke Alanui o Puunui, J. K. Kaunamana, Kumkula ma Maamae.

                                                                       J. S. LOW, Kahukula.

            Honolulu, Sept. 5, 1863.                                                          93-3m

OLELO HOOLAHA.

E KUAI KUDALAIA'NA NA LIO

5, a me na Piula 3, ma ka Pa Aupuni.

Ma Waiawa, Ewa, Oahu.

ke hiki aku i ka la 10 o Sepetemaha, oia ka Poaha, i ka hora 10 o kakahiaka. Ke ano me ka hao mahalo nei:

            1 Lio Kane keokeo, hao manamana ano e.

            1 lio wahine keokeo me ke keiki, hao manamana ano e.

            1         "        eleele me ke keiki, hao o ohamua, J K Hema.

            1         "        ulaula, hao ano e.

            1         "        puakea lae keokeo, hao akau I K.

            1 Piula wahine, hao ano e.

            1     "         "       hao manamana ano e.

            1     "         "       hao N R akau, N R hema

                                                                      J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni.

     Waiawa, Ewa, Sept. 3, 1863.                                                  93-1t

Lio Nalowale.

UA NALOWALE HE LIO KANE hule ano halepolepo aui, mai Makaha, Waianae, Oahu aku, iloko o na mahina ekolu i hala aku nei. Ua kuniia, he N. aohe nae maopopo ka aoao o ke kuniia ana. E ukuia ka mea nana e hoihoi mai i na Lio ka me ka uku kupono, ma ka Hale Pai o ke Kuokea.

                                                                                                        93-2k

OLELO HOOLAHA

UA HOOPIIMAIO HONOLULU w. KUEI kana kane o PANUI, a  me M@@

no ka Ahalele wale ana no na makahiki @

a kana wahine  @

ma ka la 23 o Sept, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolekole ma Honolulu, Oahu.

                                                                               G. W. BROWN

                                                                  Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

    Honolulu, Oahu, Sept. 2, 1863                                                             93-2t

OLELO HOOLAHA.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ua pilikia @ a me kaumaha no kuu kane mare.

No KAUHAAHAA,

e noho ia ma Waialae, ua ka ike mau ia a like ia 28 o Augate i ka M. H. 1863, e he ma o @ ke Kanawai Mare ; aole ae aemai, kane mai, a nane aku @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@.

                                                                        MRS. KAWELU

       Hanapepe:H, Ewa. Sept 1, 1863                                                                   93-1t

OLELO HOOLAHA.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ae i ipa aku nei au i kuu aona kuleana, e waiho ana oia ka @ Lelemako 2, Pokakukupukupu.

Ma Wailuku, Maui,

aole e hele na Lio, Bipa, Hoki, Miula maiaila, ina i ikeia e kuu luna na holoholo ia ; haina maluna, e hele ana maluna o ua aina la, e hopuia a e uku $100 no ke poo hookahi. Mai keia ia e laka ai, e lilo i kanawai paa.

                                                                                               S. KUHAIMOANA.

     Paehuoku, ahaina, Maui, Aug. 18, 1863.                                     93-1@

OLELO HOOLAHA.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei, ko kea  ha aku nei au i na Kanaka a iae na Haole, o ka poe i  i hala ma ima i ke kula mawaena

O WAIPIO a me WAIAWA, o ka poe i koe aole i hookaa mai i ko lakou laha no ke lakou mau holoholoan, mai aa M. H. 1859 a hiki i ka M. H. 1862, e holonui mai i ko lakou mau dala aie ma mau makahiki i olelola maluna a'e iloko o na la he 30 o keiamalama o Sepatemaha o keia makahiki, 1863. A ka i kaa ole mai iloko o keia mau la i oleleia, alaila, e hopu no wau i ko lakou mau holoholona a hookomo ma ka Pa Aupuni, e like me ke kanawai, e lilo keia i kanawai paa mai ka la i laha aku ai a hiki i ka la 30 o Sept.

                                                                                                  NAPAHUEKOLU.

    Waipio, Ewa, Oahu, Aug. 23, 1863.                                                 93-lt

Kela Humuhumu Lole

O

C. H. Nicholson.

UA LAWE AE NEI AU I KUMI MA KA Hale o Mr. Melintyre ma ke aio mai o kahi o A. D. Cartwright, Esq. , malama ia a loaa ai i na hora a pau o ka la. O ka poe niea hana a'makemake e waiho me a'u, e hiki no ia lakou ke hana pela me ka lehuai mai i a o ka poe apu o keia kulamakauhale a'u i a-e aku ai, he mea pono no lakou ae lawe mai i ka lakou hana ia'u, no ka mea e haawi aku no au i kekahi hapa o ko'u uku, no ko'o aie.  E hele mai i hookahi ! E hele mai a paa!

                                                                                                                  93-3m

OLELO HOOLALA.

Luna Hooponopono Waiwai.

UA KOHOLA MAI KA MEA NONA KA mea malalo nei, o ka Mea Mahaloia F. W. Hutchison, Luna kanawai Kaapuni o ka Apana Elua, i Luna hooponopono Wiwi no ka waiwai o Michael Burns, o Kamaole, Kula, Maui, imaku aku nei. O ka poe a pau i aie mai ia ia, ke kauohaia aku nei e hookaa mai, a o ka poe e paa i kekahi waiwai ona ma ko lakou lima, e hoihoi koke mai ia mea ia'u. A o ka poe hoi a pau ana i aie aku ai, ke kauohaia aku nei e hoike koke mai i ka lakou o au bila ia'u, amua ae o ka la mua o Novemaba nei.

                                                                                            THOMAS W. EVERETT,

                                                                                        Luna Hooponopono Waiwai.

     Makawao, Maui, Aug. 31, 1863.                                                                       93-3t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa, ma ka Kuanaa, a me na wahi e ae, o maua o na mea nona na inoa malala iho, ke hookapu aku nei maua i na holoholona komo hewa. Lio, Bipi, Hoki, Miula. Aole e hookuu wale ma ko maua aina hoolimalima.

Ma Honomanu, Koolau, Maui.

Ina e loaa ia maua a me ko maua hope paha, e uku i hookahi dala no ke poe hookahi; a pela no hoi maua e hookapu aku nei i na kanaka komo hewa, Mai kii wale i na mea oluna o ka aina e ulu ana : ina e loaa ia maua a i ko maua hope paha ke kahi kanaka e kii ana i kekala mau mea i papa ia maluna, e uku no $1.00. Ke hai aku nei maua i ka la kapu o ua ain-nei. he KALA : ina e lawaia wale kekahi lawaia i ua ia la i kookapu ia, e uku no $1.00. Ina e hookaa ole mai kekahi mea i oleloia maluna ia maua, a i ko maua hope paha, i ka uku : i hoopii no maua ma ke kanawai. E lilo keia Olelo Hoolaha e kanawai no ko maua aina hoolimalima, a nolaila, ke kau nei maua i ko maua inoa ma keia Oleleo Hoolaha.

                                                                                                               A. KEOOLEA,

                                                                                                               L. PAEOLA.

    Honomanu, Koolau, Maui, Aug. 15, 1863.                                                  93-lt

OLELO HOOLAHA

E IKE AUANEI NA MEA A PAU E

noho ana

Ma Mokauaea, Kalihi, Oahu,

ke papa ia aku nei lakou penei : Aohe e ae ia kekahi me a mau meanpaha, e kukulu a pakukii paha i na Lio a mena Puaa ma ka auwai o ka aina i hoikeia unaluaa ; aole no hoi e ae ia kela mea keia mea e hoolei i ko lakou ino maloko o ua auwai la, a o kela mea keia me i kue i na olelo maluna, e hoopa no makou e like me ke knawai. Na inakou.

            Kanaina, Naopala, Hukiku, Waihae, Mahu, Kaluaiewa, G. W. Holi, Pumaia, Naihe, Kalia, Nawaakauna, Kalua, Kiwale, G. Kanohoahu, *oka, Hio, Hilo, B. Pakeokeo, Kamaka, Joe Kolia, Antonio Marshall,

                                                                                                  W. H. PUNIWAI, Kakauoeleo

     Mokauea, Kalihi, Oahu, Sept. 2, 1863                                                                   93-3t

HE MEA HOAKAKA.

HE MEA HOAKAKA KEIA, AIA MA Walalua ka halawai hapa makahiki o ka

AHAHUI o na EKALESIA o Oahu nei,

i keia malama o Sepetamaba, la 22, hora 10 o kakahiaka.

                                                                                                  E. W. KALAKA,

    93-2t                                                                                           Luna Hoomalu.

HALE KUAI MEA HAO.

MA KA

HALE UINIHEPA,

MA

ALANUI PAPU.

AIA MALAILA E LOAA AI NA PALAU o na ano lehulehu,

OO, OOPE, NO, KOI,

MEA HANA A NA KAMANA,

NA LAKA, NA AMIPUKA,

NA KUI KAKIA HALE.

Me ke kumu kuai makepono loa.

    93-3t                                                                           W. N. LADD, (Nuke)

$50.00 Makana!

E UKUIA NA DALA HE KANAlima i ke kanaka a nau kanaka paha, i hooaoaopopo mai e hiki ke loaa hou ae i ka

WATI GULA,

i aihueia mailoko o ka hale noho o Stephen Spencer, Esq., (KIPINE.) ma Pauoa, ma ka po o ka 31 0 Augate i hala iho nei, mawaena paha o ka hora 9 a me ka hora 12 o ka po. He Kaula Gula ko ua wau ka, a ua hookuiia he hapaha dala kula, i hoaikonaia me ke pao o Geuki III, Moi o Beretania Eia ke ano o ua waki nei : He gula na aoao a elua, he keokeo maloko ma kahi o na hua helu, a malaila hoi ua kauia na hua Olelo Beretania penei: "Patronized by the Lords Commissioners of the Admiralty." Ma kekahi aoao o na haila ua kauia ka inoa " J. & M. T. Levitt," a ma kekahi aoao "Loodoa 32425." Mawaho o ka wati ua kaha maikaiia.

                                                                                                W. C. PARKE, Makai Nui.

   Honolulu, Sept. 1, 1863.                                                                                          93-3t

HALE PAI KII.

MALUBA AE O KA KENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke au, hookahi wale no dala no kii, he elua dala ka uku i ka poe Kai Kii mua. E paiia no ke ko iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E kele mai e na makamaka a pai i ko oukou mau kii.

                                                                                                 H. L. CHASE (Keiki.)

     93-dm                                                                                                  Mea Pau Kii

KA MOKUAHI

KIALUA

"ANNIE LAURIE,"

E HAALELE ANA IA HONOLULU -

I KELA POAONO KEIA POAONO.

MAI @ @ KILAUEA

I KA HAPALUA O KA HORA 4 AHIAHI

NO

LAHAINA<

ULUPALAKUA,

KAWAIHAE,

a me KONA.

Ko hou ma Honolulu i ka Poaono

                                                                                       JANION, GREEN & CO.

                                                                                                    L. H. & H. M.

      Honolulu, Aug. 29, 1863                                                               92-@

E. P. Adams, ADAMU.

HALE KUAI HOU,

MA LAHAINA, MAUI.

E HELE MAI OUKOU A PAU E KA

HALE KUAI HOU,

kahi e koa. MAKEPONOIA'I o na mea a pau

NU HOU O NA ANO A PAU.

NA

LOLE ANO HOU ame na

            LOLE KOMO,

                        PA, BOLA, ame na mea ai,

                                    PENA, AILA PENA,

                                                PALAKI PENA, ame ka

                                                            PALAKI HAMO PUNA

            KOPA, KAULALIO, HO,

            PAKEKE ame ka PULUMI,

            INIKA, AILA HAMO LAUOHO,

            KAMANO, KOPAA, KUI,

            KUI WP, PALENA,

            PAPA WAAPA.

A ME NA MEA E AKU HE NUI WALE

                                                                                          E. P. Adams ( Adamu.)

      Lahaina, Aug. 24, 1863.                                                                      92-3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NAKANAKA A PAU LOA O kela ano keia ano, Kane, Wahine, Keiki, Haole, ame ka Pake, ke papa aku nei au ia oukou a pau loa. Ua kapu loa na alanui maluna o kau Ama Kula,

ma Koloa uka, Kauai,

o ke alanui mai Kahoaea a hiki i Kapalikea, oia ke alanui ma uka loa ; a pela hoi ke alanui maluna o Mauuahuihui, a hiki i Poeleele, a pela no ke alanui ma Puuohewa, a hiki aku i Waikanono, o keia mau alanui a pau i haiia maluna, ua kapu loa, aole e aiea kekahi mea e hele maluna o keia mau alanui. Ina e loaa i kuu mau Luna kekahi, alaila, e uku no i $0.50 no ka mea hookahi ; a e lilo keia i kanawai paa ma kela mau alanui, mai keia la aku a hiki i ka la e hoopukaia mai ai keia Olelo Hoolaha ma ka Nupepa Kuokoa.

                                                                                              G. CHARMAN.

    Koloa, Kauai, Iulai 27, 1863.                                                       88-4m

OLELO HOOLAHA.

KE PAPA AKU NEI KA MEA NONA ka moa malalo nei, i na mea a pau, aole ma ka hookuu wale i ko lakou mau holoholona o na ano a pau maluna o ko'u mau apana aina.

Ma Marshfield,

e pili la me ka pa o W. Hackle, ma Waikiki-kai, oia hoi kela mau walu e pili ia ma ka aoao komohana o ke alanui e holo la i Waikiki-kai. E oia hou no, ina e loaa kekahi wahine kanaka, mau kanaka, a mau wahine paha e hele ana ia ia a ia lakou paha, e like me he poe aihue la. O ka poe a pau e kue ana i keia mau olelo, e hoopiha no ma ke Kanawai.

                                                                                                JAMES L. LEWIS

     Honolujlu, Aug, 5, 1863                                                                        89-3m

Ke Ahupuaa o Makiki,

E KUAIIA ANA.

KE MAKEMAKE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei, e kuai aku i ke

AHUPUAA O MAKIKI,

e waiho nei, he elua mile mai Honolulu aku. Ua lako pono loa keia aina i ka wai, a he nui hoi na wahi ola aina i hiki ke mahiai ia, a he mahiai ae hoi no ka hanai holoholona. A i na he waiu malama bipi waiu, aohe waiu e like ai me ia. Ua pa ia no a maikai na aina la, a e kuaiia aku no, me ka oluolu o ke ano o ka hookaa ana mai a ka mea nana e kuai. He wa kupono loa keia na kekahi kanaka a no keia Hai Kanaka paha, ko hoohui ia lakou iho ma ka ohana

UWI WAIU, MAHIAI,

A NO KA

HANAI HOLOHOLONA

paha. No ka mea, e kuai ana maua me ka lawe i kekahi mahele ma ke lala kuike, a o kekahi hoi ma ka hoaia aku e i keia manawa. E ninau ia

                                                                                             CHARLES C. HARRIS, (Halaki)

                                                                                              STEPHEN SPENCER. (Kapono)

      Honolulu, Aug, 18, 1863                                                                               91-5t

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai maloko o ka waiwai o Hana; po ke o Wailuau, Maui, i make aku no, o ae lemu a pia, o ke pilikai, a ia i paha ma kahi ano o ae,na lakou e hele mai a e hoiae e a ia lakou iho, kaua i ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale hoopono a @ i ke kulanakaoha ma Honolulu, i ka Poaono, ma ka la 19 o Sept.. , e hiki malama, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa oe keia ponoponoia ka ao@ao waiwai a Susana Kamanui a me Kamani, na luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu ohaio kona i ole e hook@ a ua moo waiwai ia, a e hoopaoia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.

                                                                                                           G. W. Brown

                                                                                          Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.

    Honolulu, Oahu, Aug. 25, 1863                                                           92-2t

OLELO HOOLAHA

NO KAMEA, UA NOIIA MAI AU E KAPUAAKUNI, e hoopaio i ka Palapala Kanoha o MILIA waho Waiohioa, Kau, Hawaii, i make aku nei. Nolaila, ka hoikeia nei i na mea a pau, i pili, o ka Poaono, ola ka ia la Septemabe, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, e hoolohe a no ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea haole i hookeia, aia ma Kona Hema, Hawaii, kahi e hana ai

                                                                                         CHARLES FREDERICK HART,

      92-2t                                               Lunakanawai Kaapuni o ke Apana Kaoiu

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, o wau o Kamaewaewa, ka wahine mare a Pipa, i make aku nei, nona ka apana aina o Paihaaloa, e waiho ia ma Halawa, Kohala, Hawaii, a nolu ua apana aina kela i keia wa, owau nohoi ke keikamahine ponoi a Nakiaha, a he apana aina kona e pili pu ana no me ka aina o Kapuna, kou kane, ma ia wahi hookahi no. Owau ka hooilina olaio maoli o laua, eia no ai o na Palapala Hooko Kauoha mai na Luna Hoona mai o ke Aupuni. Nolaila, ke hookapu aku nei au i na holoholona e hele ana maluna o na mau aina la o'u, Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao, Puaa, a me kanaka o kela ano keia ano ; aole e hele wale, aole e lalao i na mea e ulu ana ; Kaulu, Ohia, Kukui Hau, Lauhala, Luai, Ioiko, kela ano keia ano, o na mea ulu olua mau aina nei ; ua haawi aku au i kuu kane mare hou a Mokuhia, ia ia ka hooponopono i kou waiwai paa a me ka waiwai lewa ; he mana hiai ia ia ke hooko e like me ke Kanawai.

                                                                                        MRS. KAMAEWAEWA.

    Kahehuna, Honolulou, Aug. 26, 1863.                                               92-2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA KOHOIA MAUA I MAU Komisina no na palena aina, e hike me ke Kanawai i hou holoia i ka makahiki 1862. Nalaila, ke hoike aku ne keia, ua makaukau maua no la hana.

                                                                         P. CUMINGS, Napoopoo, Kona, Hawaii.

                                                                         F. S. LYMAN, Keaiwa, Kau, Hawaii.

         63-3m