Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 40, 3 October 1863 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He inoa no Kaleionehu.

Na Kilauea no he aloha la,

No ka mokuahi o ke kaona la.

Nana e kaiue ka moana la.

Ale kaehu o Pailolo la.

Mea ole ka loa o Hawaii la,

I ke kuenome a ka huila la,

Ke hao mai nei e ka noe la,

Pakui lua na ohua la.

Ko mai kaiue ko lani la.

I ke kue i ke o-i oia ’ la la,

E aho ka hoi i ke kaena la,

I olu pono iho kaua la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

No Lahela no ke aloha la,

Lio kainepu o ke kaona la,

O Kaleionehu ko luna la,

Ka wahine paihi i Honolulu la.

Ua hoohie na haole la,

Na ili keokeo o Maleka la,

Hao mai ka wahine i lai la.

A he kuke maoli oia’la la,

E puehu ko lole i ka makani la,

I ka haa mai a ko Lio la,

E aho ka hoi i Aala la.

I ka malu hale o ka makua la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Auhea wale oe e ka iwi la,

Ai pua lehua i ka nahele la,

Kukaha ka iwa i na pali la,

Hoolailai lua i ke kula la,

Kula o Kamaomao ke aloha la,

E ake hoi wau a ike la,

I ka wai hula i ka lai la,

I alohi anapa i ko maka la,

Makamaka nanau oia’la la,

A ike ia’u paweo la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Auhea wale oe e ka pua la,

Kilakila maikai i ka uka la,

He manao no ko’u e kii la,

E kui no wau a lei la,

Ke pukonakona o Maui la,

Ke kona pili ahi olaila la,

Ilaila ka manao me oe la,

Ke aloha kai hiki ianei la,

O ka mea olu ka ia oe la,

Eia ka hewa i kuu kino la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Aia ko mai i Maui la,

I ke one hone o Kahului la,

E hului mai no ka wahine la.

Kakii pau aku i ke kula,

I Makawao paha kuu eha la,

I ka uka wale o Piiholo la,

Ua holo ka manao ianei la,

E lele huiki paha kaua la,

Eia ka hewa i kuu ike la.

Ko lohiau mai ilaila la.

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Ane manu mai nei na hoa la,

I ka hoomahui a iala la,

E pupue ana paha olua la,

Hoohala ka hiu i ka nahele la,

Hele no oe a ike mai la,

Paweo launa na maka la,

Pela ke kii i ka hai la,

A laa ko lohe i ka leo la,

O ko’u pono mua no ia la,

O ka laki no a kuu kino la,

No ke kaona paha nei pua la.

Ua ona ia e na manu la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Aia ko mai i Lahaina la,

Wai huihui o Kapoulu la,

I ke one lai o Puunoa la,

I ka malu o ka niu o Mala la,

Malama ke aloha o ka ipo la,

E naue iki ai kaua la,

Ho aku i ke kula mehameha la,

Haila ka hana a ka wahine la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kalaionehu he inoa la.

I ka pali o Kamoa ko mai la,

Ke pili lau holu i ka lai la,

Ua lai ka wai luahine la,

I ka noho mai a Honoipu la,

O ka ipu kapu a ka wahine la,

E kapeke olalo ia oe la,

I aloha ia no Hawaii la,

I ka inu laelae o Kohala la.

Huli aku ke alo i Puuiki la,

I ke ahe mai a ka makani la,

Ko mai Lukini onaona la.

O Kaleionehu he ino la.

I Naohaku ko mai la,

I ka nalu hai o Maliu la,

E maliu mai oe e ka hoa la,

Eia no wau ianei la,

O ko-kea wau o Kohala la,

E kole ai o ko waha la,

Hikikii mai nei kuu hoa la,

I ka noe lehua i ka nahele la,

Ke loku mai la i na pali la,

Ka owe ka’u i lohe aku la,

Ko mai Lukini onaona ia,

O Kaleionehu he inoa la.

Auhea wale ana hoi oe la.

E ka wai huihui waipuna la,

E ma-u ai o kuu kino la,

E olu ai o ka manao la,

He manao no ko’u ianei la,

Ua hooholoia i ka Leka la,

I lohe na kupa o ka lai la,

Me kini melekule i ke kula la.

O ke kula oi o ke aloha la.

Maluna malalo oiala la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

He aloha ka ohu i ka nahele la,

I ka uka wale o Iao la,

E ao mai oe e ka hoa la,

O ike wale ia kaua la,

O oe no owau kai ike la,

I ke kue kaiue i ke kula la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

I Puukoae paha ko mai la,

Kela puu a-u i ke kai la,

O ke alo huli i ka moana la,

Lai ai ka noe i ke pili la,

He manao no ko’u e pili la,

Me ka ohu lai o Lihau la,

E uhau kaeha kaua la,

I noho oe me ka manao la,

He manao no ko’u ianei la,

I ka eha koni hoi a loko la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Ua holu ka wai i na pali la,

I ke aka lawe a ka makani la,

Niniu poahi na pua la,

Haaheo mai la i ka nahele la,

I ka luna wale o Hokuula la,

I ke kula lai o Waimea la.

A mea paha oe anaue la.

I ka uka wale o Mahiki la,

Ua hiki mai nei ka oe la,

Mama Hilo i ka wai ole la,

Ko mai Lukini onaona la,

O Kaleionehu he inoa la.

Pakele keola maluna o ka Lio.

E ka Nupepa Kuokoa e:-Aloha Oe:

            Pakele ke ola o kuu kaikamahine o Mikala, i haule i ka lio, mai Kawaihae aku, i keia la 18 o Sematemaba, e hele ana laua i Napoopoo, Kona, Hema.

            O Punakane, a o Mikala (w.) a hiki laua i keahou o Wainanalii, hiki lauai ka pahoehoe kahiko, he wahi maikai loa ia, he wahi mawae uuku loa, a maikai no hoi.

            A haule ihola o Mikala ma ia wahi, aka, ua hoomakaukau mua ke Akua i mea e pakele ai o Mikala i ka pilikia, haule kela malalo, a kau pono iho la maluna o ka lua, iawa kii aku la o Puna, a hoohuli ae la i ka lio, a pakele iho la kela.

            Eia nae ka mea kupanaha, ia hina ana no o ka lio, helelei koke kona mau iwi a pau.

            I hele laua e ike i ka mai o ko laua makuahine, aka, loaa e laua i ka pilikia ma ke alanui.

            O ke Akua ko laua kokua kokoke loa i ka wa pilikia.

            Pela no kakou a pau loa, aka, kaumaha nae ko makou naau no ka makou kaikamahine, ua make kona lie, a ua pakele mai no kela. He aloha me ka manaonao.

S D MANUIA.

Kawaihae, Hawaii, Sept 18, 1863.

No ka Balota Ana.

            O keia huaolelo ka’u mea i manao ai e olelo aku imua o na hoa kakau manao a pau, mai kela kau a keia kau e nee mai nei.

            He mea io ka balota, a he mea nui, a he mea mana loa i kona la e ku ai, a he mea e poholo ai na pono kino a pau loa iloko ona, a oia ka mea ikaika a mana nona iho, me ke koi ole ia aku.

            O keia ka mea pookela loa mai ka hookumu ana mai o na Aupuni nui o ka honua nei, ma ka aina puni ole komohana, a ua kauoia ae ia ma na aina alii hanau ole o ka aina puni ole Hikina, ke Aupuni nona mai ka hae kalaunu o ka naauao ma Hawaii nei. Nolaila, ke ku mai nei ka balota ana o ia mau Aupuni iloko o keia mau la, me he aniani kilohi la o ka hoomaemae ana.

            1. O ka balota ana, oia ka lawe ana o ka lehulehu i ka waha hookahi, i wahi e hoomoana ai ko lakou mau pono kino, i mea nana e kuhikuhi i ko lakou pono io, a me ko ke Aupuni pono io iloko o ka mea hookahi, a oi aku, a emi mai paha, a maluna o ia waha hookahi i kau lima iho ai na lima akau o ka poe ku i ka auhau a pau loa.

            A oia waha i hoolaaia ai e ka lehulehu, he kino holookoa no ia, mai luna a lalo, mai loko a waho, he mau wawae kona e ku ai a hele aku, a he mau lima lawelawe, a he mau maka nana, he poo noonoo, he waha olelo, he naau noonoo i ko loko a me ko waho. A noloko o laila ka pono e pili ana i ka lehulehu, a oia ke ano o ka balota ana i oleloia maluna.

            2. No ka ninau a kekahi hoa aloha kakau manao, W. N. Pualewa, penei: "Owai ka mea pono e lilo i Lunamakaainana?" Owai la? O na Kakunapule no paha, ka poe kanu haiolelo a ke Akua, ke ike ole ka mea nana ka ninau, a ina ua ike, he makehewa, a waiwai ole ka ninau ana, ua lawa ka aina mai Hawaii a Niihau i ka poe kupono.

            Aka, eia ka hemahema a me ka nele, o ka makemake ole o ka lehulehu e lawe i ka baloka o ka mea e manao ana e hele i ka Ahaolelo, a o ka hapai o ke kanaka ia ia ma kona pono ino, a hualele i ka pono o hai koko o kona ike ole, me he kii leo ole la, a e hilinai ana i kona mea nana e hoonioni.

            3. O ka hoemi ana o ke Kanawai i ka nui o ka poe i kohoia no kela Apana keia Apana, ina paha he umi a oi aku, a emi mai ko ka Apana ke koho, alaila, e loaa ka makemake o ka mea nana ka ninau, a i ole ia, e lawe i ka noonoo naau o ka lehulehu mamua ae o ka balota ana, i ole e haunaele ke kanaka pono.

            O ko’u manao ma keia kakau ana, ua holo imua, a i hope, iloko, a iwaho. Ua like ka haipule me ke kanaka naauao hoahanau ole, a o ka naaupo ike palapala ole me ke kanaka kakau. No ka mea, ma e ku ka pono o ka lehulehu i ka waha o ke kanaka naaupo, ike ole i ke kakau, a nele ka haipule i ka olelo ole e pono ai ka lehulehu, pehea, hilinai anei ka pono o ke Kanawai i hooholoia e ka hoomaloka, mahope o ka haipule, o ia luna i balota ia? Aole loa no.

            Pela hoi, o ka pono o ka haipule e pipili ana i kona kino, no kona uhane iho ia, a no kona manao i na la a pau loa, aole oia ko ka lehulehu pono, e hiki ai ke hilinai. No ka mea, ke kaawe nei no ke Akua i na kanaka a pau loa iloko o kona aupuni, oia hoi keia, "he Akua no ka poe ola,"

            A ole ia, o na mea e ae e kupono ana ke komo, oia ka mea ninau a W N P, a pela aku no na kaina e kohu ai. Oia ko’u manao no na ninau a ka hoa aloha o keia aina anoano lai lua. Owau no me ka aloha i na hoa heenalu o ka ike.    S D KEOLANUI.

Honolulu, Sepatemaba 14, 1863.

Nu Hou.

MAKANI, UA, UILA, HEKILI &C.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

            Ke hoike aku nei au i kekahi mea hou i loohia mai i ko makou wahi nei; ma ka ia 14 o Augate, a i ka ani ana o ka la, ua hiki mai ka ua, uila, ame ka hekili, a ua hoonaueue mai i ke ana kau malie o ko makou mau puuwai; i ka la e haalele mai ana i kona manawa, aia hoi, ua haawi mai o makani i kona ikaika nui, ua kulai mai oia i na bale noho o kekahi poe elima ka nui, aia iloko o keia mau hale, ua poino pu ka hale noho o ko makou Lunakanawai apana, oia ho o L Kaina Esq. He hale nui no ia e ku kohai ana i kona wahi, he puuhonua no ka poe kipa ae ma ia wahi, ua pakele io ke ola o ka poe e noho ana maloko, i na paha i ka po i ua ua poino kekahi o lakou.

            Elua hoi hale ma kai o Kula, he mau hale halau, ua hina, hookahi mai Koae, a hookahi ma Kahuai, ua nui ke kaumaha ame ka pilikia o keia poe. Ua oi ka nui o ke kaumaha i ka Luakini o ke Akua Ola ma Kalapana, ua hina pu oia i keia makani, aia paha lakou ma na malu niu kahi i hoomana ai; ehia mea aloha, o ka Pualiinuwai i ka noho iho i waho, ke hiki mai kona manawa.

            I ka pouli e uhi mai ana kona ano, ia wa i hiki mai ai ka ua, ka hekili, ame ka uila aia hoi, nui mai la ka haule ana o ka ua, a me ka anapu ikaika hoi a ka uila, a e ka hekili hoi, e kani nakolo ana i ka papa ku o ka honua, na ia mau mea i hoopau mai i ke kupu ana i na mea ulu, ka ulu, ame na niu ma kau wahi e ae, ua lilo kekahi o lakou i mea poepoe loa, me he mea’la i okiia i ke koi a lilo i mea pokopoko, ma ka hora 2 1/2 A M., ua pau ia pilikia i loohia mai maluna o makou.

            Ke hai nei au me ka oiaio, mai kuu la i hanau ai a hiki i keia la, aole au i ike i ka makani ikaika, ka ua, ka uila, ame ka hekili i ilike pu menei ke ano, hookahi wale no makani ikaika i maa ia makou o ke kona, koele mai no hoi ia makani mahanahana, kulai i na mea paa o keia noho ana.

            No ka hoea ana mai o keia mea hou, noalila ko’u poloai aku ia oe, a nau e hai aku i ou kini e noho mai nei, manao paha ua lawa like keia haawina hookahi.

I.S.  KAHUENA.

Halekamahine, Puna, Hawaii, Aukake 18, 1863.

Kanikau no S. W. Kamaka.

Kamaka aloha oe.

Kuu kaikamahine aloha,

O ka po pouli o Hale Alii,

Oka po lai hau anu o Halekuke,

He uwe he aloha keia nou,

I ka hele ana’ku nei o Kamaka,

Ka mea aloha ua nalo aku,

E i aku nei paha i ke kui lei,

I na lehua o Mokaulele?

A wili puia me ka maile,

I lei kahiko nou e Kamaka,

Keiki puukani Oiaa la,

Ka eleu no oe oia uka,

He uwe he aloha keia nou,

Kuu kaikamahine o ka mauna.

O ka wai lulehua i ke pili,

O ka wai huihui wa i anueha,

O ka leo o ka manu ka mea aloha,

I ke kani honehone i ka lau koa,

I ke kahea mai auhea oe,

O oe e Kamaka ka mea aloha,

Ke kapio manu o ka Hooku.

Iiwipolena olu kohai:

Ka manu ai lehua o ka nahele,

He uwe helu mai o Keahilele,

Ke kaikunane ka mea aloha,

I ka mio ana iho nei nalowale,

Ua pau ka ike’na ua hele oe.

Na’u na KUMUHONUA.

Kawaiahao, Honolulu, Sept.23, 1863.

Na Pauku Hoololi.

O KE KUMUKANAWAI I HOOPUKAIA A HOOHOLOIA E LIKE ME KA PAUKU 405 O KE KUMUKANAWAI.

E hooholoia e ke Alii me na ‘Lii a me ka Poe IKOHOIA o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai:

            PAUKU 1. E hooloiia ka Pauku 25, a penei e heluheluia’i:

            "Ma keia ke hooholoia nei, ua mau loa aku ka noho Moi ana o ke Alii Kamehameha IV, a me na keiki ponoi ana, i loaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo oke Kanawai: a ina e hele ia mau mea, alaila, e ili aku ka Lei Alii maluna o ka Mea Kiekie, Lota Kamehameha, a me na keiki ponoi ana, i loaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai; a i nele ia, e ili aku ka Lei Alii maluna o ka Mea Kiekie Victoria Kamamalu Kaahumanu, a me na keiki ponoi ana i loaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai. E ili aku ka Lei Alii maluna o ke keiki kane i hanau mua ia, a me ua mamo ana; a ina e nele i ke keiki kane ole, alaila, maluna o ke kaikamahine i hanau mua ia, a me na mamo ana. Ina aole he hooilina ma ke koko, alaila, na ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o na ‘Lii e koho a e hoolaha aku i hooilina Alii nona oiai e ola ana ka Moi; a ina hoi, aole i kohoia a i hoolahaia pela,a  ua nele ka Noho Alii i ka Moi ole, alaila, e kahea kokeia na Hale Ahaolelo a i elua, e ke Kuhina Nui, a na lakou e koho ma ka balota hui ana i Moi no ke Aupuni."

            PAUKU 2. E hoolohia ka Pauku 35, penei e heluheluia’i:

            "He kapu loa ke kino o ke Alii nui a me ka maluhia; maluna o na Kuhina ka hihia o na Oihana. No ka Moi ka mana hooko; e kakauia ka inoa o ka Moi ma na Kanawai a pau i hooholoia e na Hale elua o ka Ahaolelo, a e kakau pu ia ka inoa o ke Kuhina Nui. O kana mau hana e ae a pau e pili ana i na Oihana, e aponoia no ia e like me na mea i kauia ma na Kanawai, koe nae na mea a pau i kuhikuhi ponoia e keia Kumukanawai."

            PAUKU 3. E hoolohia ka Pauku 76. penei:

            "E mahele like ia ka Poeikohoia e na makaainana, a e hooponopono mau loa ia mamuli o ka nui o na kanaka i hoomaopopoia ma ko ke Aupuni helu ana. I ka makahiki Hookahi kaukani ewalu haneri me kanaonokumamaha, a i ka pa umi o na makahiki ma ia hope aku, e hooponopono ia ka nui o ka Hale o ka Poeikohoia e ka Ahaolelo e like me keia a me ka Pauku 75."

            PAUKU 4. E hoololiia ka Pauku 77. penei:

            "Aole no e kohoia kekahi no ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia ina ua pupule, a hupo paha, a ua hihia paha i kekahi Karaima nui ma ka hookolokolo ana, a he ole ia he kanaka maoli, a kupa pahu o ke Aupuni Hawaii,a ua hiki o e aku oia i na makahiki he iwakaluakumamalima, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a me ka helu, a i ole hoi oia i noho ma keia Aupuni i hookahi makahiki mamua iho o kona kohoia ana, a aole hoi ona waiwai paa, hihia ole iloko o keia Aupuni, ua like me na dala elua haneri me kanalima, a i ole ia, o kona loaa i kela makahiki keia makahiki, aole i emi malalo o na Dala Elua haneri me kanalima."

            PAUKU 5. E hoololiia ka Pauku 83, penei:

            "Na ka Ahaolelo e hoonohonoho i kela manawa keia manawa i na Aha Hookolokolo Kaapuni, e like me ka mea kupono i ka pomaikai o ka lehulehu, a e kohoia no na mau Ahahookolokolo nei i Lunakanawai no ka Aha hookahi mamua o ka akolu, a noho lakou ma ia Oihana, oiai lakou e noho pono ana; hiki no nae lakou ke hoopii luna nuiia."

            PAUKU 6. Ua hoolohia ka Pauku 91 penei:

            "I ole e kaumaha na kanaka no ka noho liuliu me ka makaukau ole, a ewaewa paha, ma kana mau hana o kekahi Lunakanawai Apana, e pau no a e lilo i mea ole no hoi na palapala hookohu a pau a na Lunakanawai Apana, e pau no a e lilo i mea ole no hoi na palapala hookohu a pau a na Lunakanawai Apana, i ka pau ana o na makahiki elua mai ka la i kakauiaʻi ua mau palapala la. A i ka pau ana o ka palapala hookohu a kekahi, e hookohu hou ia no ia, a i ole ia, e hookohu ia kekahi mea hou, e pani i ua hakahaka ia, e like me ka mea kupono, i ka noho oluolu o ke Aupuni. E hiki no nae i ka Ahahookolokolo Kaapuni, a i ka Ahahookolokoloio Kiekie paha, no na kumu hoomaopopo lea ia e na Lunakanawai o ua mau Aha la i ka lakou olelo i hooholoia, e hoopau i ka noho Lunakanawai Apana ana o kekahi o ua poela, aka, aole e hoopauia kekahi o ua mau Lunakanawai nei, a maopopo ia ia na kumu o kona hoopiiia ana, a hoolohe pono ia no hoi kana olelo nona iho."

            Aponoia i keia la 23 o Augate, M H 1862.

KAMEHAMEHA

KAAHUMANU.

Ke hoike nei maua ua kope pololeiia keia.

L. KAMEHAMEHA

94-3m

J. I. DOWSETT.

MOKU HOLO MAU

NO

NAWILIWILI, KAUAI.

E HOLO MAU ANA KA MOKU MAMA.

Hana!

No ke awa o Nawaliwali, Kauai, a me ka Wa@ @ ka poe e makemake @ he @ Kau@ @ @ Honolulu nei, e pono ke ee@ @, m@ o muku.  He k@ @ makaukau oia e lawe mai o ka uka@ a ke poe e makemake ana e @ ma ona la.  No ka uku o ka o@ a me la @ a ninau o@ i ke kapena @ a make.   ALEX SMITH

94-1M

MAKEMAKEIA NA OMOLE WAIALA

A ME

Na Omole Penikila.

KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka poe @, e kuai i ua

Omole Waiala a me na Omole Penikila,

o kela ano keia ano, ke laweia mai ma kona Hale Kuai, ma ka aoao hikina o ke Alanui Nuuanu, e huli la ke alo i ka Hale Kuai kipi o Ailuene (E H Boyd,) a e uku no hoi oia i hookahi dala no ka haneri omole a pau e laweia mai ma kahi i hana; ke kulike me ka mea i hoakakaia maluna. G.C McLEAN, (Makalelana)

Honolulu Iulai 15, 1863

86-5ts

J P HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO

AIA MA KA HALE KUAI O KA MEA, mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio a he Noholio Meleka, a me na Wahine ano a pau, na Noho Paniolo No Hoi.

Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau

NA Kaulawaha, a me na mea e pono ka lio

NA Li Kauo, o na ano a pau.

Na Hao Keehi

Na Palaki Lio

Na Kahi Lio

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na ano a e kuai ana no ia mau mea.

No ke kumukuai makepono loa

Aia no ke waiho mau nei malaila na pela manu

O na pela pulu, na pela hulu, a me pala hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

Ua hanaia no na kua lealea me ka maikai loa, a me makepono hoi.

Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i kalua me ka maikaia

E malama pono ia no na mea a pau i kauohala @@@@ ana i ka’u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Manaoio ma ke kihi o ke ALanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J P HUGHES.

Honolulu, Okatoba 4, 1862.

A S CLEGHORN. AKE.

MEA KUAI LOLE

A ME NA WAIWAI E AE.

Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.

AIA MA KA

Hale Pohaku.

Ma ka Uwapo.

Ma ke Kiki e ka Alanui Kaahumanu a me Moiwahine

Ma Alanui Nuuanu,

MAWAENA O

Alanui Alii me Alanui Hokele.

MA KA AOAO HIKINA O

HALEOLA.

Honolulu, Iulai, la 18 o                                   86.6@

OIHANA LOIO!

JOHN L NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Kuai o A S Cleghorn, ma ka Hale Ai o na Kanaka Hawaii, i kapaia

O HALEOLA,

ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai, no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau Palapala Kuai o kela ano a me kela ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na Palapala Hoohui o keia ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.

            Honolulu. Nov. 7, 1862.                                                         50-1y

PAPA MAKEPONO!

AIA KA HALE KUAI O LUI (C.H LEWERS)

ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai.

NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha,

LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka

LAAU PA a me na PINE PA,

LAAU AHO HALEPILI,

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA,

PILI ULAULA a me KEOKEO

PENA KEOKEO, OMAOMAO.

ELEELE, ULAULA

POHO, GALU, HULU PENA.

KUI o na ano a pau, LAKA.

AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO

PEPA HOONANI KEENA.

PANI HALE, PANI ANIANI.

ANIANI KAAWALE, PATE

PANI OLEPELEPE.

            Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hanai na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO.

KAHIKO HALE MAKEPONO

A ME

Na Pahu Kupapau.

AIA MA KA HALE KA@@ @@@@ @@@ @@@@@ @@@@@@@@@@@@@@

HOONANI HALE MAIKAI

O NA ANO A PAU.

Na Pahu Kupapau Koa

A MAIKAI NO HOI, A ME

NA PAHU KUPAPAU PAPA PAINA

PU NO HOI KEKAHI.

S. JOHNSON.

Alanui Alii, Honolulu, Iulai 18, 1869

He Loio, a he Kokua!

O

A.M Kahalewai.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA @@@

KULA BERETANIA UKU OLE

NO KE AO ANA I NA

Oihana Paahana.

MA LAHAINA, MAUI.

PERESIDENA-Rev. W.R Scott, M A@

KUMUKULA NUI-Mr. Thomas Joseph

Hyde Kumu Ho@@l a no St. Mark's College, Ladana.

UA MAKAUKAU KEIA KULA E AO I na Kela @@@@@@@@@@@@@ Olelo Beretania, ma ke ano maikai loa, @@@@@@@@@

            @@@@@@@@@@@ makemake kekahi kaumaha e ao i kekahi buke i ao mau @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ mai he Hapaka ma ka la mua o kela mauna kela mahina.

            E @@@@ ua Moolelo Kahiko a me ka Halu; a o ka Oihana Kamana a me na oihana lima e ae e pono ai e aoia no e Mr @@@@@@@, ina haumana  e lawe mai ana i ke Dala Hookahi i ka la mua o keia mahina keia mahina.

            O na haumana e noho mau ana maloko o keia Kula, me ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ai a me kahi e hiamoe ai, e uku mai no @@@@@@@@ $100 00 no ka makahiki.                                 94-1m

 LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE

 HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

A DR. JAYNE

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ne kekahi, e like me ka lepo paa, naiulu, pehu, ukake, a me na mae e ae.

            O ka laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

            Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine; a me na mea like.

            Penei no e inu ai i ka laau hoopau naio me na koe:

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka pana ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Malaila a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a malaila aku a i ka wa  kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, in a hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka awakea a me ke ahiahi. Aka, i  nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

 

 

 

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
--------

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a elua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inu ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

LAAU KUNU O KAUKA JAYNE

hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai ia.

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA ma ka UMAUMA?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao?

A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake.
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

 

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

HUAALE OLA A DR. JAYNE.

Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hana ia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE,

 

Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,

Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.       88-1y