Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 41, 10 October 1863 — KA NU HOU! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA NU HOU!

Ma na nup*.-pa o na nina e i hiki mai nei nmluna mai o kn moku Malay a me 1 ankee, ua ikea iho n;i moa o ke knhua knua mai o Amcrik;i. c hiki ana i kn 1« 5 «» Se(iatemaba. a na i i nu a e h«>ike inai ka inki i<~> ana o ka punii koa o ke Aut>uni ke lnnakih. me ka honpm iho iioi i keia kipi nui a kipi h-»la ole no hoi. nnna i hoinoino i ka nioolelo o na Aupuni a pau. O nn Aupum hoi kekahi o Europa. ka poe i al-e nui e lanakila nn kipi, k« poe hoi nana e okomo mnlu mai ne : i im mea e kokua ai i na kipi. o ua f>oe ln kekahi i ike mai nei. i ka liiki ole o na |><»c kipi ke lanakila ae. a oiai hoi lakou e mnnao ana peia, nlaila. iie oinio nf>t»e kumu a na makamaka o ke aupuni imi e kunana ihoai me ke kanmhu makau. O na mea e komo nui nei iloko o ka pnnepoo. o na manao o ka poe a pnu, oia no ka hoouka ana nku n na koa a ine na aumoku aupuni i ke kuhnakauhnle o Kaleiona. aka, un hke no nae ka maikai <> na inea hou i loheia mni, mai na kulaua ne o ke kahun kaua. Mai ka hoomaka nnn o kn hoouka nnn'ku i ke kulnnnkauhnle 0 Knletor,n, a hiki i ka la 31 ih«> nei o AuL r nte. ke mnu la no ka Imlnwai ana mai o na punli o ke aupunime ka pomai- : kai, a ke holopono la no hoi ka hnna a ua koa aupuni mnlaila. Ua haiia mai ma ka uwoa telegarapa. i ka poe o Kapnlnkiko, ma ka la '29 o Augate. ua lilo pio mai o Papu Sumeta, a me Papu \\'agner i ua puali koa aupuni; aka, me lie mea la, aohe oiaio o ia niau mea, no Na men. a< le kekahi mea oin ano i hai ia'ku i ke ku--1.1.1.1 »\f> tiff iUel »» (IMlll'llllki, 1 I- i ka hooukn ana a na k<>n aupuni ia Papu \Vngner, mn ka la 26 o Augate, a ua kue nui mai no na koa lupi i na kon aupuni. a ua emi hope mni Inkou. Un pnu loa o l J apu Sumt ta i kn hoohioloia. n nohe \valii pu Imokaiii a nn kipi e knu nei ma ia pnpu. Ke hoomau ia'la no nae ke kipu ann'ku ia Pnpu. i keakea ia aku ai na kipi. mai ke kukulu hou ana i mau pu liou ilnila. Ina paha ua knu a kau ole ka hne aupuni ilaiin, un like uo :ne iie mea la ke kan la. a'ua loau ka Innakila nui i na k<>n nupuni, ma kn hoohiolo ana i ka pnkaua ikaikn a na kipi ī iinownie mua ni. O ke pio ana o ka Papu Sumeta i na l.ipi, ka mea nann i hoohauuhanu mai i ka ha nu o ka ola no keia kipi nuinun. n nn 1 he mea ln, o konn j.»i«» ann, a me kn iioopio pu ia ann hoi o K:iietoua, ka pniiuku a na kipi e hoomnka ai e ike liio. n e lio<»:naKa iho ai hoi e helu iho i kn la o ko lakou hoomaka ann e emi ilalo, a hiki i ke» lakou pio loa ana. Aia no me ka palnpnla aina e ike mnopopo iho ai ka poe heluhelu nupepa i ke kulann o na nnno kaua, imua o Knlelonn. O mokupuni M<>risa, ua hookanwaleia mai ia wahi mai Karohna Hemn mai, e kahi kai kupno i kapnia o Ligiit H<>use In!et. nia ka Hema, a o Light H»use Creek, ma ka akau komoiiana. O L»trht , House Inlet, he hapawalu, a he hnpaha miie paha kona lnula, a o Liiiiu Hnuse Creek. he ololi loa iho no. Heekolupn- , ha a me ka hapa m»le ka loa o ua inokuj puni 1», a ma ke kihi akau, he lae loihi loa aku la iwaho, a o ka pnlena o ua wahi lae la, un kapaia o ka lae Kiunina, ( Cumming's Poinl. ) A ia ma ua wahi la ka pakaua hao kaulana i knpaia o Pa- ; pu \V*gner. He laau Palamelo ka mea |i hanaia'i, a mawaho iioi. na apo ia i ka | hao alanui k&amahu, a ua hana kamoeia, ; he kanakolu degere paha, ka hio i hope )» ua Papu la, l.e umikumamawnlu pu nui ī o luna o ua pakaua nei. O ka lae KuImina, (Cumming*s Point,) kahi a Gen. 1 G»lnfiore a nie Adimaraia Dalagarina, | ( Dahlgren, ) e hooikaika nei e hoopio. { Ma ra niea i lohe hope ia mai nei, ua pi- ? nepine loa ka hoouka ana'ku a na koa aupuni ia wahi, a ua pinepine no hoi ko ' lakou hooemi hoj»e ia ana mai e na- kipi. a ina e hiki ke manaoio ia ka nyi ana a ; me ka ikaika o ua wahi la, e like aie ka f mea e hai wale ia mai nei. alaila, e nui !ana no ke kumu kuai e pio ai ua pakaua ; la. He hiki ke hihnai ia iho, o ua paI kaua la ma Cumming*s Poinl, ke ki nana e wehe mai i ke awa o Kalelona. He

ekoiu iiaf aha mile W3le no ke o la Papu, mai Papu S(jmeta aku. a ma no e mau ke akamai a rr»e ka eitu e hke me ka Generala G:imore iiana ai;a a pio ai o Papu Puiasaki nia ka'ni e }>il» koke ia ma Savana. aluila, a<>he r.o e liuhu ka mnnawa. e hooh'nloia'i o m pakaua. nie ia mamao no. O Pnpu Johnson. he nookahi miie me ka hapa. mai Cumming s Poinl aku. he hookahi mile o papu Mouitrie mai Sumeta aku. a o ke kulanakauhnle hoi o Kalttona, he ekoiu no mile me ka hapa, mai Papu Sumeta 'ku. O Papu Suineti a me \\'agner, o laua waie no na pakaua ikaika nana e alai mai ke komo ana'ku o na koa aupuni i'okoo Kalttona. a ma e pio l iua a elua, aiaila, o ke pio no ia o ke Kulanakauhale. E liiki iiio hoi ke hoomnnaoia. iie eiua a me ka hapa, na makahiki << ko na kipi hoomakaukau ana i ua mea e ikaika ai ia waiu.aua kukuiu iho lakou heekolu mau pakau t ikaikn loa. a ua iiookau ia h<>i na pu nui mnikai i«>a i hanaia ma Berilnnia, i 11iki nku k;< nui i i>a -IUO. A no in mea iioi. aohe no he kumu e knnnlua ai. ina e pio oie la v\a!ll iii>ko o ka lioouka mun la nna. Maiin pnini, n<>ie l«>n nokek;iiii wnlii o Europa i iiue ka ikaika me ko Knletoda hoolakoia nna. a mnlia paiia, aole no lie aumoku e ne i hiki ke hoopio nku in in. ina aole <> nn aumoku hno. O na pu kuninhi o ka Pnpu Sumeta. mamua o ka lioouka ana'ku n na koa aupuni. he 100 {)ii kn nui. He 30 o Papu M"uitrie. Ko Castle Pinckney. he Ko Papu RipleV. • he ewalu. Ko Pn[iu Joiinson. iie eon<>. 0 na f>u eae, ain ma i.a paknu-a ma Cumming's P<>int. Beacii lnlet, Mokupuni Sulivnna, moku}>uui James, (l.ik<>boJ ame ka lae o M-mederila, (Maudrell\s P<>int.) Aia o Papu Ripley, nia kekahi wahi aiiurf* mnloo, mawaena o Papu Johnson nine Cnstle Piuckney. Ile papu iiao i kukulu hoohioia. He moe pono kona mau [ioo ma ke kowa o Swash. a ina lie moku holo pono inai malaiia, alailn. un kupono loa mni mua a hope o ka moku nn pu oia wahi ke kiia'ku, iioko koke no o keia mnu mahina i hnla iho nei kona paa - aua. lif wnln nmm <»ne wale iho no o pnpu Johnson. he hookahi mile me ka linpa. mai Sumeta aku. Ma k'a hoouka ana'ku a na enemi ma ka ainn, a ma ke kowa pahn o Stono. ua hiki pono lon ia paknun. ke kenkea iknika nku i ka enemi 1 noho mai. He mau papu lana kekahi ; i iiui })u ine ia pakaun. ! Akn, lioko no nae o keia mnu alai ika- , ikn a na kipi mn na wahi e piii ana,ame nn wahi e hoopuni ana ia Kalet<>na, ina un men h<>pe loa i hiki inai nei. ua hoike ia mai. a<«le no e loihi ana ka wa e hala nna, a e liio mni nuanei ke kulann mnikai i na kon liupuni. ainila. e hiki no ia iakou ke kipnku aku i ua kipi, a ke hoohiolo aku no lioi i na paknua a pau a lakou; a na in men hoi e koi aku i nn ki; ie iioo})io mai i ke kulnnaknuhnle, a i ole in, e iioolilo in kulanakanhnle i mea ole. 1 ke kulana uo a Gen. Giimore e iioomonua mni nei ma ka mokupuni Morisa, e pili koke la me Papu \Vngner, ua hiki no ia ia ke kiola ? ku i na poka polia iloko o ke kul.innknuhiile o Kaleīona, un aneane he elima mlle ke kanw;,le o nn koa niipuni mni Kaleiona mai, o ka loihi h>n 0 kahi hiki ke ki ponoia'ku na poka polia. Un kukuiuin in mau pu ki loihi mn ia mokii[>uni me ka u.anao e lumo i ke ano o ka hiki io ame ka hiki oie ; a no ia mea, i ka wa no i ikeia iiio ni he hiki 1 na poka o ua mau pu la ke kiolaia i knhi i elima m»ie ka loa, a he hiki pono no h<>i ii<>ko o ke kulnnakauhaie kipi, n<>Iniia, kauoha koke aku o Gen. Gilmore ia Buirignda. e hoopio koke mai ia kulanakauhale iioko o ua liora he 46, mai ia manawa aku ; a iua e hooieia mai kana koi, alaiia, e hoomaka koke n>> oia e kipu aku i ke kulanakauhale, nie kona kauoha pu aku no hoi ia Gen. Biurigada, e hm ;akea ae in mea imua o na kamanaina a jpau o ia wahi, i hiki ai ia lakou ke hoomakaukau ia lakou iho, ine ka hookaawale aku ma kahi e. Ua kue loa ua Generala kipi nei, ia mnnao ana o ke Ge- ; nerala o ke aupuui e ki aku i na poka poha iloko o ke kuianakauhale, no ka mea, wahi ana, ua kuiike ole ia hana ana me na rula mau o ke kaua ana iwaena o na aupuni naauao. No ka hooko oleia ! ana ma: o ka Gen. Gilmore mea i noi aku ai i ke alii koa kipi, noloila, ma ka i hora 1 o ke kakahiaka o ka la 24 o Au;gake, hoomaka ka puali koa aupuni e kiola aku i na poka poha iloko o ke kuianakauhaie kipi ; he 15 p<>ka i kiia, he j 12 i houle iloko pouoi o kulanakaujhale, a he ekolu hoi poka i haule ma ka- ] hi e. Aohe no he nui o ka poino, he

mau wahi hale waiiio ukana wale no ka pau i ke ahi. ma ke kihi pihkai o ke ku* lana kauha'e. Me he men ia. aole o ka hoopoino aku i ke kulanakauhale, ame ka ii«"»opoino aku hoi i ka waiwai ame ke ola o nn kanaka ka Gen Gtimore mea i makemake ai e kipu aku ia wahi, aka. he makemake wale no kona e hoikeike aku i na kipi, i ka hiki ia ia ke hoohlo aku i ke kulanakauhaie i mea ole. me ka hooko pono maoii n<> hoi i na mea ana i hoowehweli aku ai, ke ne oleia mai kana noi; no ka mea. me he mea la. aoie i manaoio iho nn ' .ii ki}>i. e iiiki ann i na punii koa aupuni ke kiola'ku i nn pokn poha. mni kaiu a lakou ī h<>omoana*i, oia hoi ua iike }>nha me elima mile ke kaaw;ile. u no i » manao ana pela, n*»lailn, aoie na kipi i lioomnO})opo mni i na «>lelo a ka Ahlnka ua ona puali o ke aupuni. Aka, i ka wa nae i hoomaka ni o ke kipnii ana ku 0 ke kulnnakauhale īwaenakonu o ka po, a«>le i knnamai o ka holoke o na kauiaaino o in Avnhi, me ka ii«>a liele i ioaa i kn!ii e malu ni, o make aunnei i na }>ok:< e lele ulnwenn mni ann iioko o ka poeleele. Holoke na kane, na wniuue, na keiki. ame ka poe no o ua ano a pau i o a lanei. Ua hoomoeia ke kipu ana'ku i ke kuianakauhnle, a e hoomnka hou ia ana paha iloko o Sepatemnba iho nei. mnhope iiio o ke noi houia'na aku e hoopio mai a hooleia mai, nlaiia kipu hou. Un lawn kupono loa ka manawa i haawi ia aku i na uanaka a pau o ke kulannkauiinle o Knletona. no kn lioomakaukau ia iakou iiio no ka neeuee aku ma kaiii e : a ua lawn pono no lioi na Lunn kipi i ka mnnnwa e hoohoio ni no lakou iiio, i ka pono o kn hoopio mai i ke kulanakauhale. me ka liookoe i na waiwai o na makaainaua, a i oio ia, o ka hoohi«>|o ia kuiannkauhnie me ka iiooliioia i mea ole, ke ae oie mai Inkou e hoopio i ke kula- , nnknuliule. Aoiie no lie mea iiou nno nui i hiki mni. mni ka puali mni o ka Potomakn. E like no me kn moewna mau e liahni ana in p'mli mai ka wa mai ia McDowell, Mnkaielana, Pone. Burnside. Hooker. a •• • Memle. j>cli» no keii» e nv»lio umi nei —noie uo paha no na Generala ka iiewa, aka. no na Lunn Nui no o Wasinetona. Ke ku malie nei na }>nali aelua o ka Potomaka. Onn koa aupuni malaloo Mende, eia ke hooinoana nei ka hapanuimn \\ .iienalona, ma kaiii e piii pu la nie ka muliwai liapahanoka, a mailaila'ku ka hoouoho liihiia aua a hiki i ka Potomaka, 1 kahi i kapaia o Point ot* Rocks. A o k<j kulana lioi o ko Gen. Lee mau koa, mn ke ano i hoikeia mai mn ke Telegnrapa. penei no in : Aia o Gen. Iwela (Ewell.) ke hoomonna nei ma knhi e pili ann i , Ornnge Court House ; o A P. Hill, nia ma kniii e }>ili koke nna me Rnpidan St:ition ; a o Gen. L<mgstreet hoi, ke noiio nei kona mnu koa mai ka mano Amenkn Huipuia (United Stntes F«>rd.) a liiki i Ferndnrikabtiga. Oun kon kiai wnho ion o na laiua k<>a e noho nei ma kn Rapahnnoka } nia aku la i Poia Roinla (Port Royal.) Oko Geu. Lee w.«hi }»onoi e noiio mai nei, aia i kahi he elua nnie ma o aku o Orauge C<>urt H«>use, mn ke alnuui kaamnhu o Gotdonsville, he nui no kn lioouka liihi ana iwaena o na puali kaua o na aoao a elua e nolio nei malaila, a īloko o kekahi o ia inau iioouka iulii ai»a, i innke mai nei kekahi niii k<>a ki})i, oia hoi o Moseby. Ua haiia mai ke }>uij>ui nui l<>a ae nei ka puah koa o Lee, i na koa i kauo mnohia mai e kom«> e knua ena 'Lii kipi. Ika wa a ka Lee puah i a-e hope aku nei ma ka aoao hema o ka muliwai o ka Polomaka, lie 40,000 koa wale ifo ona ia manawa, a i keia ioiie ana ia mai nei, he 100,000 ka nui o kona mau koa. Ua lilo hōu i na kipi ka Ine aina e waiho la mawaena o ka muliwai Rnpahanoka. ame ka Potonmka. Aua pio aku i na kipi kekahi mau mokukaun ekolu o ke aupuni mi ka muhwai o ka Rapalianoka. Aka, aole paha e loaa ana ia lakou ka pomaikai mn ia mea. no ka mea, ke alniia nei ka nuku o ka muliwai e kekahi mokuhao kaua 0 ke aupuni, a ua hoounaia aku no hoi kekahi poe e kii hou e kauaaku i lilo hou mai ai ua inau moku ia i ke aupuni, He Luna Makaainana.—Ua haiia mai makou, e balota ana ka o A. Kalauhala, Loio, 1 Luna Makaainana no Ewa ame Waianae* no ke kau Ahaoleio okaM. H. 1564 e hiki raai ana. Oin no ka mea nana ka Bila Ka- ; nawai i hoopauia'i ka auhau kioo o na wahine i ke kau Ahaoielo o ka M. H. 1852, a he kanaka no hoi oia i pihpiii mau i na Aha s Kanawai. Aohe no paha e poho ana ko Ewa ame Waianae poe ke koho ia la i' Luna Makaainana no lakou iho.