Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 45, 7 November 1863 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Olelo hoakaka no ka pono

O KA LEHULEHU.

Hanau, ka ohana hoi nona ke

E malama i ka pono kuokoa – i ke Kumukanawai – i ka moa kaulaua o ka poe i make, ame ka hanohano o ka poe e ola nei. Ua nona aku ka lokomaikai, a ua pae ae ia ma na kappa kahakai o Hawaii, ua paa ma ka lima o ke kane ame ka wahine, na keiki kupa o ke one hanau, ka ohana hoi nona ke kahua, na lakou i hoohanau iho i mau keiki hookama ma na huaolelo ano nui – o Hawaii o Keawe, o Maui o Kama, o Oahu Kakuihewa, o Kauia o Manokalanipo.

Nolaila, na noho oluolu iho kakou i ke kau o ka lanakila, ame ka pomaikai no ke kenepa  ka pukaana, ma ka mea hiki i ke kuai lilo aku, a me ka lilo mai. Ua kau leo ia mai kakou e noho kanalua ole, i ka malama ana i ka pono kuokoa; o kea no haipule, ua lawa like ia mea hookai.

Nawai la uanei kakou e hookanalua mai, ne maikai ka puka ana o ka la maluna o Hawaii, he oluolu no na hua ai? O na mea i loaa iloko o ko kakou mau kuleana aina, a, he hiki homia kakou ke lawe ae i ka hanohano oia mea, ua lawa like kakou i ka pomaikai, a e au auanei na hana a pau i ka hookoia.

E lawe ana i ka hanohano a pau o ka la i manao nuiia e like me ka mea hiki i kela mea keia mea. O ke aupuni, aole ia he mea hookahi, he ano lehulehu kona, o na haku ame na kauwa o ka  lehulehu a pau, aia maluna o lakou i kukuluia’i ke helu ana o ke alii, a malaila hoi ke ana akea loa o ka hooko ana.

Alaila, lilo na hana a pau i ka mea hookahi, na hiki loa no ia kakou ke hana ma ke kau ana i mau rula e like me ka olelo hemolele, a me ke Kumukanawai. Ia kakou e noho nei iloko o keia moana nui akea loa, na kaulana i ko kakou mau pepeiao, a na hiki mai ka lohe io kakou nei, a ke molowa ia nei na mookuauhau, me ka hoomakaulii i mea e ike ia ai he hana i hoomaukaukau mua ia, ma ke kumu o na manao nui i nieleia a hoohuahua lau ia.

Alaila, na komo mai ka lealea e kaili ae i ka manao maoli, a ua puiwa me ke kaumaha ole, o ke kumu, o ka ike ole ma ke alaki ana, a o kekahi no ka maa ole i kahi i hana ia ai.

A nolaila, na hoowahawhaia paha na mea liilii; aka, o ke kumu ia o na mea huna iloko, a ua puka ma ka waha, a lilo ia i olelo, i, eia ae la he mea nui.

Pehea la e loaa mai ai ka makemake kupono, i mea e pono ai ka hanauna mua ame ka hanauna hope? I hiki ai i ka poe pilikia ke mahalo ae, ua loaa ka ukana oluolu o ko kakou pomaikai.

O ke alakai maoli ana ia kakou ma kahi mikipoi a me ka pipi paakai, kani ka wai, a he mau ia, hala ka la; aka, o ka malama ana ia kakou ma na hana i mahalo nuiia, auhea ia?

E like me ka ninau ana, ìO ka pono hea la ka pono e loaa i ka imi ana, o ka pono paha o ka mea hookahi, o ka ohana hookahi paha, o ko ka lehulehu paha?î Eia, o ka pono o na keiki makua ole, ame na wahine kane make, oia ka pono i olelo nuiia.

A pehea la e loaa mai ai keia pono o ke kumu waiwai op ke kanaka, ka hana nui e noonoo ai. Aia no iloko o keia kamailio ana ka puka, ka pomaikai nui a me ka hanohano o ke Aupuni a me kona mau lako, no ka mea, na lawa ka pomaikai.

                                                       MAAKUIA.

 

Mea Hoakaka.

E KE KUOKOA P. Ma ka nana ana iho nei ma kau mau mea a pau o nei pule i hala ae nei, no ka mea, ua puka mai malaila he haina, e hoopili ana ma na kanawai ua hewa o Rev. L. S. no kona lapaau ana, a me kona hoola ana ma ia ano i ka poe i pilikia i hele aku i ona la, a pela no kekahi poei lapaauia e na Kauki, a me kekahi poe i noho ma ka Hale Mai o na Moi a ola ole. Anolaila paha, ua manao ka mea nana ia olelo, ua hewa kela ma ke kanawai, wahi ana.

Aole nae i ku like ko maua manao ma ia mea, nolaila au e hoakaka nei i ke ano o kana hoahewa ana i kela mea ana e kue la ma ke kanawai.

1.         O ka lawe ana o ua L. S. la i ka lapaau, uo ka mauao imi waiwai nona iho e like me na Kauka, ua hewa io no.

2.         Ina ua kuai aku oia i na laau nona iho, a kuai aku ma ke ano hoopukapuka waiwai nona iho e like me na Kauka, ua hewa io no.

3.         A ina ua lapaau aku oia ma kela wahi keia wahi me he ano Kauka la, ua hewa io no.

Eia ka ninau ia oe. Ina kuai aku au ia oe ia mau mea i haiia’e la no’u iho, a no ko’u ohana

paha, ua hewa anei au ma ke kanawai?

            Eia hou. Ina hoi ua ike kekahi hoa pilikia ua ola kekahi o ko’u ohana, noi mai la ia ia’u a haawiia a ola kela, ua hewa anei au ma ke kanawai?

            Eia hou no hoi. Ina ua ike hoi kela ua ola ia ma ka’u hana aloha ana aku ia ia, a nolaila, haawi mai la oia i wahi aloha kiaha wai huihui paha ia’u, ua hewa anei au ma ka kanawai?

            Eia no hoi. Ina hoi au e kuai aku i ka mea waiwai kuai kukaa, a loaa mai ia’u ka’u mau mea i manao ai, a i ka wa o kahi mea hoa’loha o’u i kipa mai i o’u nei, a makemaka i ka’u e kuai mai, a haawi hoi au ia ia, a lawe hoi au i kana, oia waie no, ua hewa anei au ma ke kanawai?

            Eia hou no hoi. Ina owau ua L. S. la, a ua hui au me ko’u ohana, a me na haumana a’u, a me kuu ekalesia holookoa, a me kekahi poe e ae paha i puu dala kuai laau lapaau no ko makou wa pilikia e hiki mai ana, i mea haawi wale, ua hewa anei au ma ke kanawai?

            A ina hoi, ua haawi waleia no ka hawi wale ana, ua hewa anei ma ke kanawai?

            Aka hoi, ke hai aku nei au, ua pili keia i ka mea ku i ke aloha, ina pela, aole kanawai i pili i na kahunapule i makaukau i ka lapaau i kona ohana iho, a me kona ekalesia, a me na mea hui ma ke aloha no ia ano. Ke hoi nei ko Ewa keiki, oi kaa ka la ma ke kua.

                                                                                          K.

Kupanaha.

 

E ka Nupepa Kuokou : Aloha oe:

            Eia malalo nei kahi ukana a kakou e nana ai me ka noonoo ana i ke ano o ia mea. I ka la 17 o keia malama, ua pau kekahi kanaka o Naipu i ke ahi, no Kaalaiki Kau Hawaii. A penei kona pau ana, i ke ahiahi o ia la, he la ua nui loa ia, hoi ae’la o Naipu mai kekahi hale ae a hiki i kona hale, makaukau oia e paina, e kunu ana oia i ke kukui Hawaii i i-a nana, wela ae la kona lima, haalele i ke kukui, hoi ae’la oia a maloko o ka puka o kona hale, humuhumu oia i kona wahi pale ili; ia manawa no, me he kukui’la i pio iho ka pouli anailoko. Auwe! auwe kuu make. Hamo mai la kona lima mamua mai o ka wawae hema, o ka pahole pu mai la no ia o ka ili mai ke kapuai i hiki i ke kulia kolekole iho la ka io; a mahope o ua wawae  nei mai ke kuekue wawae a hiki i ke kue o hope; ua lilo ia i pahoehoe uliuli ka nana aku, ia wa no haule iho la oia i ka maule o ka make, a he hapa hora paha, pohala mai la. Aole nae maopopo loa kona ola. Ua kaupaono aku kuu maka ia ia, na maina ke ola ua kaumaha ka make. Ma ia hope iho, ke nakulu nei na kauhale e kokoke ana i kahi o Naipu i make i ka aihue ana i ka awa o na kahu o Kupakee alii i make, a ua aihue paha i ka paka o ua mau kahu la, ka kekahi poe hoi; ua hoohiki ia Pele ka pahoehoe o ka ili. E ka poe i anapuia e ka malamalama, e nana mai kakou i ka hana epa a ka poe naaupo. Ua kuni paha lakou i ka ke Akua make hookahi ano: Aole pela ka poe i make mamau. Ua luku ia kekahi poe i ke kaiakahinalii, ua pupule kekahi poe, ua li ia o Batepo ma. He nui ke ano o ka make o ke kanaka a ke Akua i waiho mai ai i ke no nei. Ua hoouna mai ke Akua i ke ahi mai ka lani mai iloko o ka wa pokole, a pau iho o Kokoma i ka luku ia, a pela ka ano o ko Nainu nau ana i ke ahi. Pau ole no hoi ka apa a ka poe naaupo. Auwe ka poe e kuhi ana i ka malamalama he pouli, a i ka pouli hoi he malamalama. Nani no hoi ka paakiki ame ke oolea o na ai o na keiki a kanaka ma na hana hua ole o ka pouli. Ale ke aloha no.                     AHU. S. Ewaliko.

     Kau, Hawaii, Oct. 18, 1868.

 

No ka ìNupepa Kuokoa.î

 

   Ia oe no ke aloha, a me kou Luna Hooponopono, a me na makamaka o kaua mai ka la hiki a ka la kau, a me na kini o kaua e noho mai la i ka welelau o ka makini, no kakou a pau ke aloha.

   No ke anoninoi o ka noonoo a me ka uluku o ka manao, nolaila, ke koi mai nei ka naau e hoala hou i na ai o Hinakahuna, i lilo ai he mea waiwai io; aole paha owau wale no ma keia manao, o lakou la ae no paha kekahi.

1.         Auhea la ka io o kela mau iwi i lilo ai he kino waiwai io holookoa, iloko o ka kakou pepa i hala’e nei, no kela mau ninau Baibala a G. M. Koha, keiki o Keawaula, Waianae, e ahu mai nei, a laua hoi i ulele aku nei me J. W. Lipoa? Aole no hoi no na ninau e ae; aka, no kela ninau hookahi wale no, ìMahea la o ka Halelana kahi i pa mua ai ka hamare a Noa?î A no ka manao ana no hoi, aole e waiho mua ia ka io o ua ninau la ia oe, e like me ka rula mau. A no ka mea no hoi, ua hala ka nani, (Ikaboda) ua ahulu a aliolio no hoi, nolaila, ke nonoi ia aku nei ia oe, e hai mai i ka haina kupono o ua ninau la a kakou i pioloke aku nei, mai kona poo a hiki i kona huelo, aole hoi ia laua la, ua pio hoi ka laua ahi, aka hoi, e ahenui mai no hoi, he kahoolawe no hoi ia.

2.         Ae, oiai no hoi, aole no paha e ole ke okuku o na makamaka o kaua e noho mai nei ma na kuaaina, e like me lakou nei e wahapaa mau nei, a lilo iho la no he mea hoopaapaa na na mea elua a ekolu, a pela’ku No kela Kaao o Losinehama, ka pua nani iuiu o Sevila; a eia ka ninau, owai la ka mea, a mau mea nana i unuhi mai ua kaao la mai ka Buke Geberiana mai? He haole anei? he kanaka maoli paha? a he ano kanaka e ae paha? A heaha no la noi ka mea i hai ole ia’i kona inoa, e like ma na kaao e ae? A ke nonoi ia’ku nei ia oe e ahonui mai no oe me ka pauaho ole, i pohala ai keia hokuku ana o na makamaka o kaua, a ke mihi e aku nei no nae au ia oe, ina ua hewa hoi au ma keia ninau ana, he kikoi paha? Aole hoi ka pane oo mai. E ke Kilohana Pookela o ka lahui Hawaii e, e ahonui mai, aole hoi ke pehi mai i ka pohaku. E aloha auanei.                             JOHN S. KEKUKAHIKO.

     Honopuwai, Kona Hema, Oct. 26, 1868.

 

HANAU.

@

 

MARE.

@

 

MAKE.

@

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOHA MAI KA MEA

@

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOHA MAI KA MEA

@

 

OLELO HOOLAHA.

AUHEA OUKOU E NA KANAKA A

@

 

Ma Pahupahuapuaa.

 

aole no e komo wale kakahi holoholona, ka Lio, Bipi, Kao, Moa, a me keia ano keia ano holoholona, ua kapu loa keia mau mea. Ina e loaa kekahi o na holoholona i oleloia maluna, maluna o ko’u aina ma ke ano komo hewa, e hoouku no e i ke me ka mea kupono.

   Waikiki, Nov. 2, 1868.                                  ANTONE ENOS

 

OLELO HOOLAHA.

Waiwai o Kamawaei no Waipouli, Kauai,

          i make aku nei.

NO KA MEA, UA NOHA MAI OWAU E A. Keohokalole, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono maluna o ka Waiwai o Kamawae no Waipouii, Kauia, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, e ka Poakahi, oia ka la 29 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko’u Keena Hookolokolo ma Nawiliwili, Kauai.

                                                      H. A. WIDEMANN,

                                              Lunakanawai Kaapuni o ka Apana

Hoolae, Kauai, Oct. 28, 1868.

 

OLELO HOOLAHA.

 

NO KA MEA, UA KOHOIA MAUA E KA Mea Hanohano G. M. Robikana, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, i mau Luna Hooponopono Waiwai no KEO, no Kapalama, i make aku nei: Nelada, ua kauohaia na mea a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai, a o na mea ana i ale ai e hoike koke mai.                             KAHAPUU k,

                                                               KAEHA w.

                                                    Na Luna Hooponopono Waiwai

Honolulu, Nov. 3, 1868.                                                  102-20

 

OLELO HOOLAHA

@

 

Ma Pauoa.

Ma ka Poaha, Nov. 12.

@

 

Na Lio hou mai.

@

 

 

PUBLIC NOTICE!

THE ESTRAY ANIMALS CONFINED in the Government Pound.

At Pauoa.

 

Will be sold at public auction, on Thursday, November 12, at 12 o’clock, M., 9 horse. All person interested are hereby notified to attend. The following are the description and brands:

On Thursday, Nov. 12.

 

  1 Bay horse brand not describable.

  1 Iron-gray horse, brand not describable.

  1 Bay horse, brand right IP.

  1 Bay horse, brand left H.

  1 Bay horse, brand left HR.

  1 Bare mare, brand not describable.

  1 Gray mare, brand not describable.

  1 White mare, brand right M. left A.

  1 Bay mare, brand right MK.

Last horses.

  1 Iron-gray horse, brand right LN. left JI.

  1 Bay horse, brand right 136.

  1 Bay horse, brand not describable.

                                                   NAPUNAKO. Pound Master

Pauoa, Nov. 6, 1868.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E KUAI KUDALAIAINA NA LIO he 3, ka Pa Aupuni,

MA Waiawa, Ewa. Ohau,

ke hiki aku i k la 14 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, ola ka Poaoho. Ke ano me ka hao malalo nei:

    1 Lio wahine ulaula, aole hao kuni.

    1 Lio kane ahinahina, hao akau 5K, hema NO.

                                           J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni.

Waiwa, Ewa, Nov. 5, 1868.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU ENA KANAKA

@

O Kamealani

@

Olelo Hoolaha.

NO KA MEA, UA NOHA MAI KA MEA

@

 

OLELO HOOLAHA.

UA KOHOIA KA MEA NONA KA INOA

@

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE NANA

@

 

OLELO HOOLAHA

A KA

LUNA AUHAU.

ENA KANAKA A PAU O KA APANA O

@

 

MAKEMAKEIA,

UA MAKEMAKEIA HE 20 A HIKI I KE

@

 

MAKEMAKEIA,

I KAIKAMAHINE HAWAII AII UUKU, HE 14

@

 

$20 MAKANA!

E HAWAIIA HE $20. I KA MEA NANA

@

 

WAIWAI PAA MAIKAI LOA

E KUAHAINA.

KE MAKEMAKE NEI KA MEA

@

 

OLELO HOOLAHA.

UA IKE AU I KA OLELO HOOLAHA A

@

 

Olelo Hoolaha.

@

NO KA MEA, UA NOHA MAI OWAU E

@

 

OLELO HOOLAHA.

KA POE JURE KANAKA MAOLI NO KA

@

 

E MAKAALA!

OWAU

O KAMUELA.

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII.

 NONA KA HALE KUAI PAPA MA

@

 

Hale Hookolokolo

ìCONSTITUTION!î

 

LAKO KAPILI HALE

@

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o keia ano keia ano, PILI HALE, PINE, AAHO, KEPA, PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU,

@

 

Mai Hawaii a Niihau,

 

ke kipa mai i o’u nei. E hiki ana no na moku papa o’u i na manawa a pau, a hoolako mau ia’u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanai, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la Aka, he hiki ole ia’u ke hana pela, o ko’u ano no ka oukou e imi mai a loaa maepepe no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho la no ia o ko oukou makamaka.

                     KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Oka. 15, 1868.                                             99-3m

 

OIHANA LOIO!

@

O HALEOLA.

@

 

HALE PAI KII.

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

ìNupepa Kuokoa,î

@

ANIANI a me ka PEPA.

@

OLELO HOOLAHA.

@

O Honokai, Hamakua, Hawaii,

@

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA HOHA MAI KA MEA

@

 

KUAI AINA

A NA

Luna Hooponopono Waiwai

@

 

KA MOKUAHI

ìANNIE LAURIE,î

@

I KELA POAONO KEIA POAONO.

@

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA

 

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA

KA

Pa Kuai Papa o

LEWERS & DICKSON,

@

NA PAPA OLEGONA,

LAAU HALE A ME NA POU,

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA A ME KA AAHO,

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO

 

Eia ka mea

KUPANAHA

@

PALAOA a me ka HANA PAHU

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai.

    Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

    Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

    Poho, Kolu, Hulu Pena,

    KUI o na ano a pau,

LAKA o na ano a pau,

    Ami, Kilou, Kui kakai moena,

    Kui Nao,

     Pani Hale,

          Pani Aniani, Pake,

          Aniani kaawale,

 

          Pani Olepelepe.

 

A PELA WALE AKU.

HE MAU BIPI KAUO KUAI.

@

BUKE HOU!

@

O Wini,

@

Kela Humuhumu Lole.

C. H. NICHOLSON,

@

G. W. BROWN, PALAUNI.

LUNA HOOIAIO INOA.

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUA!

@

 

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUA!

@