Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 1, 2 January 1864 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

laila, e like me kau hana ame kou manao, pela oe e hoopaiia ai ano."

                Ia manawa i hoomakaia ai ka io o kana mau hana e kona kaikunane alii, aia hoi, laweia ae la ke kapa mai kona kino ae, a ku olohelohe iho la oia me ka hilahila nui, a waiho wale kona mau kii kino a pau i hooluuia e ka make, a i papalu oleia ai hoi ka poli a ke aloha.

                Ia wa, kena ae la ke alii i kana olelo i na koa, "E hele oe me kau pahi a koli aku i kona ili, ame ka io, o oe hoi, me kau ahi a kukuni aku ia ia, pela hoi oe, e hou aku me kau elau i kona kino."

                Pela no ka hoomainoinoia ana a aui ka la, aole nae i make, aka, o ka hooilina o kona kii kino holookoa a pau, ua hele ka pili ana, nolaila, i aku la ke alii, "E lawe aku ia ia a loko o ke kai, moku ia ia me ka heleuma," (ka hopena ia o kana hana.)

                Oia ka hope o ka hana ino ana i lohe oukou e ka poe e heluhelu ana i keia kaao, nolaila, ua loaa kekahi kumu alakai pono i ka noonoo maikai o ke kanaka ma keia ola ana iloko o na kaao.

                No ia mea, he mea hoonanea a hoohauoli wale no keia mea he kaao, he kumu ao ame kekahi alakai kupono no na mea ola hanu a pau loa, ma ka puka ihu ke ola.

                A maluna o keia kiko kahi e pau ai ko kakou kaao ana no Ana Onohi Gula, a e kakali aku wau no ka Buke III o ke Kuokoa , alaila, e waiho hou aku no wau i na lala kamohele , o na kaao maikai i loaa ia'u ma ka Buke III.

                Ina iloko o ke kihapai o na kaao haole , a i ole ia , iloko o na pohai lehua o na kaao Hawaii nei a pau .

                E kali no nae au i ka pepa ame ka inika a loaa mai ia'u , alaila , hoopuka aka .

                Nolaila, o ke aloha ko oukou, e hoi au, ua maalili ka wela o ka la a hiki ma ke awaawa o Niuhelewai, a ke nee paa ae la ka ohu ame ka noe a nalowale ka piko o Konahuanui. Owau no me ke aloha i na keiki kupa ame na hoa. S. D. KEOLANUI.

 

"KA NUPEPA KUOKOA.."

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela, Poaono keia Poaono.

$2.00 no ka makahiki,

ME KA HOOKAA MUA MAI.

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 , alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.

KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa le t a , oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 26 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka le t a , a hoouna mai i ka Luna Pai.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rul a , no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. H.M. WINI, (Luna Pai.)

KA "NUPEPA KUOKOA."

I s published In Honolulu

E VE RY SATURDAY, $2 00 per annum...........in advance.

A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice for $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements mu st be paid for in advance.

KANIKAU S will be charged 1.00 per page, or 4 cts . a line.

PA YMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus , ma y be paid to any of the Agents of the Kuokoa , or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription li st , until paid for. This rule must be strickly adhered to, on account of the low subscription price.

  H M. WHITNEY.

  Publisher.

Volune I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $4.00 each.

Pe rsons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound volumes, by paying $2.00 each.

Ka Mahiai Ko.

E ka Nupe pa Kuokoa e; Aloha oe:

                Eia ma kekahi mau apana o Maui nei, ua ikeia no keia mea he kanu ko, pela ma Makawao, Kalanikahua, Lahaina, Waihee, Waiehu, ame Wailuku, &c. A pela no hoi ma Hilo i Hawaii, Koloa ma Kauai, ame na aina e ae kahi i kanuia'i o keia mea he ko, a malaila no hoi ka huliamahi nui ana o kekahi poe, me ka hoomanawanui ana no hoi ma ia hana.

                A no ia kiki-o pau loa ana paha la o kekahi poe malaila, ka une nana i hoeueu ae i ke ana kaumalie iliwai o ka manao o ka Paresidena o ka Papahoonaauao Hon. M. Kekuanaoa, e kanuia na pa o ke Kulanui o Lahainaluna i ko; nolaila, ua hoouna mai oia ia J. S. Low e makaikai i ka aina o ke Kulanui, kahi kupono i ke kanu ko, a ua maopopo lea, aia maloko o na pa, nolaila, ua koho ia o S.T. Alexanker Kumu i Luna hana no na haumana, a ke hoomakaia nei ka hooponopono ana i kahi nahaha o na pa, a ua paa, a ke hoomaka nei ke kana ana. I ka nana iho ma keia hope aku la, e hanaia'na na lepo ula o ua uka nei, a e mohala maikai ana paha na lekina o ka maka o na makamaka, ke ike hou mai i ua wahi kuanea nei.

                Nolaila, ke mahaloia'ku nei ka noonoo nui ana o ka Paresidena o ka Papahoonaauao ka mea e waiwai ai keia Kula a me na haumana paha. O ka nui o kahi e mahiia nei he 15 eka, a oi ae, aka, aole nae pau ka hana ana.

                Nolaila, e oluolu ka Luna Hooponopono ka hoike ae i ko makou mahalo i ka Paresidena o ka Papahoonaauao, ma kahi kaawale o kou mau kolamu , i ike mai ai na hoa lawe nupepa, i ka noonoo o M. Kekuanaoa keia hana. Oia ka mea hai aku . Ke hoi nei ke keiki oia aka , ke hani mai la ka ua Paupili

o Lele nei . E aloha auanei .

  P.A. HALALAUPUNAAEEONAONA.

 

AOLE D ALA AOLE PEPA

                O ka pepa mua keia o ka Buke III o ka Nupepa Kuokoa; a o ka poe wale no e haawiia'ku ana i ka pepa, o ka poe e hookaa e mai ana i na D ALA ELUA o ka pepa. Nolaila, e na makamaka, elua wale no mea e waiho nei imua o oukou, o ka hookaa koke mai i ke dala, alaila, loaa aku ke Kuokoa, a i ole ia, o ka nele loa no i ka pepa.

 

Ka Nupepa Kuokoa .

HONOLULU, IANUA R I 2, 1864.

                MA ka pepa o ka pule i hala, ua hai aku makou, he kumu manao wehewehe ka makou, no ke Kuhina Waiwai hou, a eia iho no ua manao nei o makou malalo nei:

                O ke Kuhina Waiwai hou i hoonohoia'e nei ma kahi o ka Mea Hanohano C. Gordon Hopkins, (no ko ka Moi makemake ana no iaia, e noho ma ka oihana pili koke me Ia,) oia no o Mons. Charles de Varigny, he kanaka no Farani, a oia hoi ka mea i noho kakauolelo iho nei na Mons. Pe rri n i make aku nei. I ko ka lehulehu wa i ike ai i kona hoolahaia ana he Kuhina Waiwai, aole o kanamai ua mea he puiwa, aole o lakou wale, aka, o makou pu kekahi i komo iloko o ia puiwa ana. Ua lana ae hoi ko makou manao, malalo la hoi o ka noho ana o ka Moi hou, e hooliloia'e ana la hoi maluna o kekahi o na kanaka Hawaii kekahi na noho hanohano, ame na oihana kiekie, eia ka auanei aole—ua manaolana ae makou, o ka poe wale no la e hoonohoia ana ma na oihana kiekie, o ka poe no i ike maopopoia he poe makamaka pili aloha io no ka Moi o Hawaii nei, a ke poe hoi i hilinaiia e ko ka Moi poe kanaka, ka poe-i hoolilo i ko lakou noho ana'a me ka lakou a pau, iloko o ka noho ana o keia aupuni, iloko o na kau o ka pomaikai ame ka pilikia. Mai loohia ole no ka hoahewaia o ke kohoia ana o kekahi mea, na ua ikea kona makaukau ame kona hilinaiia e ka lehulehu.

                Ua apono no ka poe a pau i ka hoonohoia na o ka Mea Hanohano C. Gordon Hopkins (Hapakini,) no ka mea, ua maopopo no i na kanaka Hawaii oiaio a pau, kona noho makaukau luliole ana no keia ohana Moi o Hawaii nei, ame ka lahui holookoa no hoi; a ina paha ua hewa kekahi o kana mau hana, laila, ua maopopo no i ka lehulehu mai ka loa ame ka laula o ka aina, aole no ka manao hana hewa, aka, no ka hilihewa ana no o kana mea i manao ai he pono; a no ia mea, a hamau makou i ko makou mau waha no a Kuhina, i kona wa i hoonohoia'i i poo no ke keena Waiwai o ke Aupuni Hawaii nei. Aka, o ke kohoia ana o keia mea i ike ole i ko ke kanaka Hawaii ano o ka noho ana, a, ole la hoi ia, o ka mahele iki la hoi ma ka olelo a ko Hawaii nei poe, e noho ma kekahi keena nui o ke aupuni, ke manao nei makou he kumu pono no ka hoohalahala ana a na makaainana no kona hoonohoia ana i Kuhina Waiwai.

                Pehea la, ina paha e hoonohoia kekahi kanaka Beritania, ma ka noho ana kakauolelo na kekahi Komisina o Enelani, ma ke alo alii o Parisa, a mahope iho o ka hala ana o na makahiki he umi o kona noho ana ma ka oihana o kona aupuni ponoi, aia hoi, kohoia'e la ua kanaka nei e lilo i Kuhina Waiwai, no ke aupuni Farani, oiai no hoi ua lako oia, a ua lawa pono no hoi i na kanaka naauao nona iho, a ua lako hoi i na kanaka i noho a i maopopo pono ma ka hooia i ko lakou ono makamaka? Pono anei ka manao o na kanaka Farani? Aole anei e aa koke ae ke ahi o ko lakou hoowahawaha nui? Ke olelo nei makou, aole e nele ana ka hoowahawahaia, a aole no hoi e nele ana ke ala koke mai o ka haunaele ma na alanui o Parisa; no ka mea, he poe hikiwawe ka poe Farani i ka inaina aku, pela no ka ike ana iho ma na moolelo paumaele koko o ia aupuni. E waiho ae kakou i ke kanaka Beritania, a e olelo kakou he kanaka Hawaii ka mea i hoonohoia ma ka noho ana Kuhina Waiwai o F a ra ni , a pehea la ka manao a ko Farani poe no ia mea? Ke manao nei makou he aiwaiwa loa aku ia, a he paumi aku paha kona hoowahawahaia.

                Pela no na kanaka o Hawaii nei, ka hoowahawaha i ke kohoia o kekahi mea e noho ma kekahi o na noho ana aupuni kiekie, me ka maopopo mua ole o kona kupono ame kona haha ana i kekahi mea i ku i ka pomaikai, ame ka pono o keia lahuikanaka. E i mai paha auanei kekahi poe, owai ae ia poe i makaukau a i hoaoia, a i hoike mai hoi ma ka lakou mau hana, i ko lakou makamaka oiaio ana no keia aupuni, ame ka lahuikanaka? E hooko koke mai auanei na leo o ka lehulehu, me ka ninau koke mai, auhea o W. Webster? auhea o Bihopa? auhea o Mr. Aldrich? auhea o Mr. Kakela? auhea o Mr. Holo? auhea o Kimo Pelekane? ame ka lehulehu e ae? O ka hoike nana e hooiaio mai ka makamaka oiaio ana o ka poe nona na inoa i haiia'e la maluna, he makehewa ia makou ke olelo ae ; no ka mea ke ku nei ka lakou mau hana o na wa loihi i kaahope ae , i mau hoike nana e hoola oiai ia mau mea - he mau hoike ia i hiki ole ke kipela, - he mau hoike hiki ole ke hoonaueoala e na huaolelo hoomalielie . A no ia mea, ua hiki ole ia makou ke wehewe he aku, i mau hoike hou no ko lakou ano makamaka oiaio, no ka Moi ame kona ohana, ame ka lahuikanaka holookoa no hoi.

                Eia nae, ua hiki ia makou ke olelo me ka haaheo n ui , ua malama pololei ua Mons. De V arigny nei, me ka mahalo ame ka hoopono ka oihana a kona aupuni i oluolu ai e waiho mai iaia ka malama; a ma kona ano kanaka iho, he kanaka inoa maikai loa, a, he kanaka hoopono no hoi; ua hooikaika oia ma ka imi nui ana i na mea e pomaikai ai kona aupuni ponoi; a i na la o kona noho ana ilaila, ua hana oia i na mea e pili ana i ke ano o ke kanaka pono, a hana pololei no hoi, a ina o ka ka Euanelio Hemolele ka mea e hoomanaoia, alaila, he oiaio no, ua hoike mai oia i ke ano maikai o kana mau hana, oiai i kona wa e lawelawe ana no kona aupuni ponoi. Malia paha iloko o ko makou wela nui o ka puiwa ana, ua wikiwiki loa makou ma ka hoahewa ana'ku. Eia nae ka mea pono a makou e olelo ae ai, e kakali malie makou, a ikeia ke ano o kana mau hana, alaila, hiki pono ke oo aku i na he o ko makou hoowahawaha nui, ke loaa ke kumu e hana aku ai pela, i like ai hoi me ka olelo a ka poe o ka manawa i hala, oia hoi, "aia ka nani o ka pono iloko o ka hana ana."

                A eia kekahi, ina ua apono Ka Moi i kona hoonohoia ana i Kuhina Waiwai, alaila, e hiki ia Hawaii a pau ke hilinai iho, ua hana ua Moi la ma ka manao ana, he mea ia e pomaikai ai kona poe kanaka; no ka mea, o ka mea nui no i a ma ka pane poo o na mame a pau a Kamehameha, oia hoi ka pomaikai o ka lahui Hawaii. A o ka kakou e olelo ai.

E KE AKUA, E HOOLA I KA MOI.

 

KA MOOLELO

—O—

ROSEPIERE,

KEKAHI O NA EU O KE

KAUA HULIAMAHI

—O—

FARANI.

I WAENA O KA POE KANAKA I kaulana ma ke au kaua huliamahi o Farani, o ke kanaka nona ka inoa Rosepiere kahi i hiki ma ke kulana kiekie loa. O kahi o kona ikea mua ia ana, oia no loko o ka Aha Kau Kanawai o ka aoao Repu b alika o Farani, oiai hoi e haunaele kuloku ana ka aina. No ia mea, ua hooholo iho na poe Alii ame na poe Bihopa, e halawai lakou ma ke keena kaawale, i hiki ai ia lakou ke papalua ka balota, oiai hoi he hookahi wale no balota a na Lunamakaainana, a ma ia mea hoi lakou e pookela loa ai, mamua o na poe makaainana. No ka mea, ina lakou e halawai iloko o ka hale hookahi, alaila, he mea i maopopo lea i ka poe a pau, e lanakila ana no na mea a na poe Lunamakaainana i manao ai e hana aku. Aole o kanamai ka pilikia o ka poe ilihune. Nolaila, hoouna'ku-la ka hale o na'Lii i ka Bihopa o Aix, me ke kauoha aku hoi iaia e hoopuka aku i na olelo hoolele oili o ke aloha, me ke noi aku no hoi i ka hale o na makaainana ma ka inoa o ka poe ilihune i hoopilikiaia, i aloha mai ai lakou, a hooko hoi, me ka hoomaka i ka lawelawe ana i na hana, ma ka ae ana aku e hookaawaleia na keena kau Kanawai ekolu o ke aupuni.

                Ia manawa, ku koke aela o Rosepiere, he kanaka opiopio wiwi, a ua hele hoi a oheohe pololei maikai kona helehelena, oia hoi kekahi o na Lunamakaainana o ka hale o ka Poeikohoia, a olelo aku la i ua Bihopa nei: "E hele oe a hai aku i ko oukou poe, ke kakali nei makou ia lakou, i hiki ai ia lakou ke kokua mai ia makou, ma ka hoomama ana i ka pilikia ame ke kaumaha o na kanaka. E hai aku oe ia lakou, mai hookeakea hou mai i ka makou hana. E hai aku oe ia lakou, aole e hoonaueueia ana ka makou mau mea i hooholo ai e keia hana maalea a lakou. Ina he aloha ko lakou no ka poe ilihune, alaila, e pono ia lakou, i like ai me ka hana a ko lakou mau haku, ke hoopili aku i ua mau haku nei o lakou, ma ka hoole loa ana, me ka haalele aku i ka mea maikai loa a lakou e hoonuu nei, a e ai nei hoi i ke dala, noloko mai o ka poe ilihune, a e kipaku aku i na kauwa hoonui w ale mai nei, me ka hahai hele hoi mahope lakou, e kuai aku i ko lakou mau hoonani a pau, a o ia mau dala, e hooliloia i mea e hoopakele ai i ka poe e make nei i ka hune. A e kali ana makou no lakou ianei."

                Mahope iho o ia wa, ia hoi lohea hou ia mai la ua Rosepiere na e hoopaapaa nui ana, mamuli o ka hoolau ana i ka hoopai make. Ia manawa, ua manai a he mea e hiki ai ke hoomakaia kekahi kanaka, me ka ike ole i ka eha, na Dr. Gilit ine ua mea nei i hana. A ua kapaia no hoi ua mea hoomake nei, he "Gilitine," mamuli o ka inoa o ka mea nana i hana. I h anaia i mea e hiki ai ke pepehi aku i kekahi kanaka i ku-e i ke kanawai ku i ka male. Ua puka'e ka akaaka nui i ka olelo anae a ua kahunalapaau nei nana i hana penei: "Me ka'u mea make, ua hiki ia'u ke oli ae i kou poo me kou ike ole ae."

                A e pono paha ke olelo wale ae maanei, he nui wale o ua poe nei i akaaka'i ia manawa,

i pau loa iho ma ia hope i ke okiia o ke poo.

                Ma ia manawa no hoi, ala hou mai la kekahi poe hui, i kapaia he Gironedesite------i kapaia ma ia inoa; no ka mea, no ka apana o Giredone ko lakou mau Alii. I ka hoomaka ana o ia hui e hoaiai ae ia lakou iho ma ke akea, ua pili ko lakou manao makemake mamuli o ke ano Moi, malalo o ke Kumukanawai, e like me ko Beritania.

                Aka, i ko lakou ike ana iho i ke kulanalana ame ka hohe wale o ka Moi, ame na'Lii o ke alo alii, a ma ia mea i hiki ole maoli ai ke noho maluhia malalo o ka Moi; nolaila, ua huli lakou mamuli o ka noho aha Repu b alika . A he hui e ae no hoi kekahi i hooikaika ma ke ano o ka noho ana Demokarata, a ua kapaia ia poe, he poe Iako b ina . O ua Rosepiere nei ke alakai nui o kekahi o ia poe. A nana hoi i hoike mai kekahi Bila ku-e walania i na poe o ka aoao Geranadiseta, a iloko o ko lakou hookolokoloia ana, ua lawe mai no oia i na hoike nana i hoopilikia loa i ua poe nei, a no ia mea hoi, ua pau loa ia poe i ka pepehiia.

                Lilo aela o Rosepiere Danatona, a me Marata, ka poe alakai nui o ka aoao Iako b ina , i mea me he mau akua aumakua la no Farani a pau, ka ua mea o ka makemake nui ia me ka mahalo. Ia wa koke iho no nae, hele mai la kekahi wahine hanohano nona ka inoa o Halaki Cordy, a hou mai la me kana pahi i ka puuwai o Marata, a make aku la oia. O Hurbert hoi ma ke poo o ka poe manaoio ole he Akua ko ka lani, ua manuanua wale na poe i hui mai ma kana puulu, a ua lilo no hoi lakou he poe ikaika loa. Ma ia wa nae, ala koke mai la o Rosepiere e ku-e ia poe, me ka maopopo mua no iaia o ka uku, ina e pio oia, alaila, o kona ola no ka uku o kana uilani ana. Olelo aku la oia iloko o ka hale Ahaolelo. "He poe kanaka no kekahi i hele mai malalo o ka manaoio ole he Akua, me ka hoopau ae hoi i ka hoomanamana ana a na kanaka, me ka hoolilo hoi i na manao hoomana a pau i mea ole. O ka Aha Kau Kanawai, e hoolilo ana ia lakou iho i poe manaoio Akua ole, he poe pupule lakou. Ke hoowahawaha loa nei ka Aha Kau Kanawai o ke aupuni ia mea. O ka manaoio Akua ole, he poe kiekie lakou o ka noho ana. O ka manao e hilinai ana he Akua nui no, Ka Mea nana e kiai nei maluna o ka poe pono e hookaumaha wale ia nei, me ka hoopai aku hoi i ka poe hana ino, he mea ia i kaulana loa. O na kanaka, ka poe i poinoia, ke mahalo mai nei lakou ia'u. A ina i ole io he Akua alaila, e ili mai ia'u ka hana o ka hana ana aku iaia."

                Ua pokole loa, a ua koa no hoi ka hoopaapaa ana. Ua maopopo no i na aoao a elua o ka aoao e pio iloko o ka hoopaapaa ana, o ka make no kona hopena. O ua Hurbert nei, ame kona mau hoa hui, he umikumamaiwa ka nui, ua laweia lakou ma ka la 17 o Maraki, M.H. 1794, iloko o na kaa elima i kahi o ka amana-li kanaka i ku ai, a pau loa iho la ia poe i ka pepehiia.

                Ma ia manawa iho, uluhiaia mai la ka hakaka ana iwaena o Danetona ame Rosepiere, —a lanakila hou no o Rosepiere iloko o ka hoouka kaua leo ana a ka make—a hooholoia iho la e make o Danetona. Mamua'e o ka wehe ana mai o ke alaula o ke ao, aia hoi, kiiia mai la oia, a hukiia'ku la mai ke apo pumehana a kana wahine.

                Iaia hoi i komo aku ai iloko o kona keena paahao, ma ka Luxenburg , olelo aela oia me ka helehelena kaumaha.

                "Ano au i ike aela iloko o na hana huliamahi, aia ka mana nui iloko o na lima o ka mea i oi loa ke ino. Ua paahana makou no ka pomaikai o kekahi poe powa lapuwale; aka, aole nae e loihi ana ko lakou ai ana i ka hua o ka lakou kalohe ana. E kau-o ana au ia Rosepiere mahope o'u.—E ukali ana o Rosepiere ia'u, a hiki wale i ka luakupapau."

                Ia Danetona ame Demonsetina, ame kekahi poe e ae e make ana, i lele aku ai i kahi a ka amana-li kanaka i ku ai, hele mai la ka mea mua e make ana, oia o Herault de Schelles; lele mai la oia, e apo aloha mai ia Danetona, mamua o ke okiia ana o kona poo. Aka, keakea mai la nae ka mea nana lakou e pepehi.

                "E ka lapuwale," wahi a Danetona." aole paha oe e keakea i ka honi ana a ko makou mau poo, ke komo aku iloko o ka hinai."

                I kona wa i hoopaaia'i ma kahi oki poo, alaila, auwe aela oia no kana wahine. "Auwe kuu wahine! auwe kuu wahine aloha e, aole anei ou e ike hou aku ana ia oe?" Aka hoi, me he mea la nae, ma ia wa koke no, hilahila iho la oia no kona ano koa ole, a olelo aela ia. "E Danetona, aohe maka'u."

                A i kona wa i aneane ai e kapaeia'e ka papa mailalo ae o kona mau wawae, aia hoi pane aku la oia i ka mea Li kanaka penei: "E hoike aku auanei oe i kuu poo i ka lehulehu. E makepono ana no ia hana ke hanaia."

                Lilo aela o Rosepiere ka mea lanakila loa. A ina la a pau, ua hoomau aku oia i ka hoopai ana i kona mau enemi, a ua hele kahi pepehi kanaka a ula pu i ke koko. Aole hoi oia i hoomainoino me ka manao ino maoli; aka, ua hilinai nui nae oia mamuli o ka manaopaa ana o na enemi a pau ma ke kanawai ana, he pono ke pepehiia. O ka makuahine o Demosoulina, ua kakau aku oia ia Rosepiere, e like me mahope nei, no kona hoopaa ana i kana kaikamahine me ka manao e pepehi iaia. He makamaka a hoalauna pili loa o Rosepiere no ua wahine nei, a me kana hunona me Demosolina, ame kana kaikamahine me Lusile, a penei hoi kana i kakau aku ai ia Rosepie r e:

                "Aole anei oe i ana i kou pepehi ana i k a makamaka maikai loa? E makemake ana anei oe i ke koko o kana kaikamahine? He elua hora mai keia wa aku, a e lilo no auanei oia ma kahi o na mea ola ole. E Rosepiere, ina aole oe he Tiga ma ke ano kanaka —ina aole oe i hoona loa ia e ke koko o Kamile, me ka lawe aku i kou noonoo—a ina oe e hoomanao iki ae i na ahiahi o ko kakou noho launa loa ana.—A ina oe e hoomanao i na milimili he lehulehu wale au i kau iho ai maluna o ka makou wahi keiki uuku o Horace, ame kou ake nui hoi iaia e piipii aku iluna o kou mau kuli, alaila, e pono oe e hookuu mai i ka mea hala ole i hoopilikiaia. Aka, ina kou o ka inaina o ka Liona, alaila, e ku mai oe a e lawe pu aku ia'u, i kuu kaikamahine, ame kuu wahi keiki me Ho rac e. E hele mai oe me ka lima e paumaele ana me ke koko o Kamila, a e hookuu ae i ka luakupapau hookahi, ka mea nana e hoohui ae ia makou."

                Aka, ua na ole no nae ka inaina o ua Rosepiere nei, a ua kaikamahine ui nei a hiehie hoi, nona ka inoa o Lusile, ua haule iho la iloko'o ka make, malalo o ka maka koi.

                He kanaka kupanaha loa no ua Rosepiere nei. O kona ano maikai o ka noho ana, he mea luli ole. Ua hiki ole i na kipe ke hoololi ae i kona noho ana aupuni. Ua hooikaika oiaio oia e kukulu i ke ano o ka noho ana Repubalika, me ka pono lokahi. Aole no ona manao no kona hanohano kino iho. Aka, he kanaka naau menemene ole nae. I kekahi wa nae, ua uiha oia i ka hookahe koko. A penei hoi kana i olelo ai i kekahi manawa:

                O ka make—o ka make wale no ka hoi i na wa a pau, a ke kiola nei ka hoahewa ana o ia mau mea a pau iluna o ko'u poo. Auwe ke kia hoomanao a'u e haalele ai mahope iho o'u o keia hopena. Ua lilo ke ola ia'u he haawe kaumaha.

                O kekahi kaikamahine opiopio—o Cecil Reginault—he umikumamahiku wale no ona mau makahiki, ua kapaia'ku oia he mea i hoao e pepehi malu ia Rosepiere. Ua hoomakeia oia, ame kona ohana a pau, he ewalu na kaa i piha i na kanaka, i pepehiia i hoopai no ua hewa nei. Aka, ma ia manawa, hoomaka mai la ka lehulehu e kanalua no ua mea nei a lakou i manao ai he Akua, a ala aela ka manao iloko o ka lehulehu, e makemake ana ua Rosepiere nei, e ku e i ka aoao makaainana ame ka noho ana Repubalika, me ka manao hoi e aua i na a-u koko nui e hookahe ana no ua mea la. Iloko o ka manawa he eono malama mahope iho o ko Rosepiere noho ana iloko o ke ano kau kanawai, aia hoi, he hookahi tausani ekolu hanere me kanahiku-kumamalima ka poe i liia ma ka amana, ma ke kulanakauhale wale no o Parisa. Aole no hoi o kanamai.

                Ma ia hope koke iho no, ana aela ka manao o Rosepiere no ka hookahe ana i ke koko, a hoao oia e hoopau i ka hookahe mainoinoia o ke koko. Ia manawa, ala koke aela kekahi poe kanaka manaopaa, a hoohui iho la ia lakou iho, e kipi aku ia Rosepiere. A i kona wa i komo aku ai iloko o ka hale Ahaolelo aupuni, ma ka la 29 o Iulai, M.H. 1794, aia hoi, ala mai la ka leo iloko o ua hale nei, e i ana: "E make neia kanaka hookaumaha." A, wawalo aku la ua leo nei ma ua hale nei a pau. Iloko o keia mau leo hooweliweli ame ke kaumaha nui, aia hoi, hoao aela o Rosepiere e kamailio pale nona iho; aka, aole nae i aeia mai, a, aole no hoi i maliu iki ia mai.

                "E ka Paresidena o ka poe pepehi kanaka," wahi ana, "aole anei oukou e hoolohe mai ia'u?"

                Hopu kokeia mai la ia a lawe ia aku la i ka Hotele Berine, iloko o ka Pala c e de Carousal. Aumeumeia mai la oia e kona mau makamaka, a laweia'ku la a kahi o ka Meoa, (ka Luna Nui o ke kulanakauhale,) ma ka Ho t ele De Ville. O ka po ia, a ua komohia o Parisa iloko o ka moana hakuku o ka haunaele, e kaahele ana na uha hoohaunaele ma na alanui a pau o Pa r i s a . Hoounaia'ku la kekahi puali koa e hele hou e hopu ia Rosepiere, a loaa aku la no ia, e noho ana ma kekahi papakaukau o kona hale e noho ana, me ke kali malie no hoi i ka hiki ana mai o kona hopena. I kona wa no i ikeia'i, aia hoi, ki aku la kekahi koa i kana pu panapana ia ia.

                Komo aku la ka poka iloko 6 kona papalina, a haki iho la kona papaauwae a eha loa iho la oia. Haule koke iho la kona poo iluna o ka papakaukau, ame ke oki loa i ke koko paakai. (Aole i pau.)

                S.W.K.—Ua loaa mai no kau leta, a ko makou hoa o ka aina makani Uluulumane hookahe wai o Puueo Hilo, e hoohalahala mai ana i ke pai ole aku ka o makou i na poe hanau, mare, ame ka poe make. O ka makou no hoi ia e pai aku nei, aia no paha i ka hiki mai o na inoa, alaila, paiia. Nolaila ea, e ua makamaka nei, e aho ea, e hooili ae oe kau uwahi ma kahi e, he makole koonei.

                NO KA WAI PIULA.—E pono i ka poe a pau ke hoomanao iho i ka Olelo Hoolaha a ka Luna Wai o Honolulu nei, no na mea e pili ana i ka auhau o ka wai, e like kana e hoolaha nei i keia la.

 

Pipi Laaumake o loko .

                I keia mau pule iho nei i hala , ua hoouna mai kekahi wahine o Keoki kona inoa , he pahu i hoopiha ia i ka pipi , a ua haawiia mai ua pipi nei i na wahine nei , e kekahi kanaka o Koloa, Kauai, a Puoli ka inoa . I ka hiki ana mai nei o ua pahu pipi nei ma Honolulu nei, aia hou , lawe ia i ka makeke ma Ulakoheo e kuai ai . Ua nui ka poe i kuai i ua pipi nei , a i ka wa i ai ai , aia hoi, nui loa mai la ko lakou ma me ka Luai . Eia ka 'uanei he laaumake ko loko o ka pipi , pela ka ike ana iho a makou ma ka olelo hoike ai ke Kauka . Minuteole , ia ku Mea Kiekie M. Kekuanaoa , a ua alii la hoi i lokomaikai ai , a hoike mai la makou , a eia iho no malalo nei kana palapala .

  HONOLULU, DEKEMABA, 28, 1863.

KA MEA HANOHANO.

KE KIAAINA KEKUANAOA,

                E - E like me kau kauoha , ua nana pono iho au i ka hapalua o kekahi pahu pipi i waihoia mai iaia e huli i ke ano .

                Ma ke kau ana iho i na laau kupono no ia mea, ua maopopo pono ia'u ka nui o ka laaumake (A rsenic o loko o ka pahu , aole iloko wale o ka pipi, aka, iloko o ke kai, a me ka laau pu no hoi o ka pahu. I ka huli ikaika loa ana, ua ikea iho, noloko mai ka laaumake o ka pahu, no ka mea, he pahu waiho no ia no ka laau kopi Ili pipi—mamua'ku, a he laau ma ke loa no hoi ia, i hanaia i mea e hoomau ai i ka maikai o na ili o na holoholona. O ka nui o ka poe i ai i ua pipi nei, ma ko'u ike, ame ko'u lohe, h e kanahiku, a ua pau like lakou i ke kau ia mai e ka poino no keia laaumake weliweli mai. Eia no kekahi o ia poe ke lapaauia nei, oiai he lehulehu wale o ia poe, ua pau i ka hoopakeleia, mai ka ilihiaia ana e ke kaumaha loa, no ka luai nui ana, mahope koke iho o ka paina ana.

                Ua lohe mai au ia Mr. William Sumner, a oia no hoi kekahi i hoomanawanui loa, he hookahi a he elua paha o ka poe i ai i ua pipi nei, ua make aku i ua laaumake nei no, a ua kauoha aku iaia, e imi aku i ke ano oiaio o ia mea ame ke ano pu no hoi o na mea i make, ina he mea hiki.

                No hea mai keia pahu? A owai hoi ka mea naaupo loa, a malama ole, nana i ho-o i ka pipi iloko o ka pahu oia ano, me ka ano hoopilikia hoi i ke ola o ka poe lehulehu wale ma ia hana ana? Me he la he kaumaha nui loa kahi e ili iho ana iluna o kekahi mea, no ka mea, o ka nui o ka laaumake o keia pahu, ua hiki ke hoomake i na poe ola he kanalima a oi ae. A o ka hana pono wale no e hana'i, o ke puhi i na pahu oia ano i ke ahi, me ka hikiwawe; no ka mea, aole no he pau loa o ka laaumake i k a hehee i ka wai, nolaila, ua hiki ole no ke h oloi pau loa ia, ma ka holoi ana.

                Me ka manaolana ma keia hoaiai ana'ku i ka hikiia ana mai ianei o ia ano pahu, ame ke ano o ka laaumake i waihoia iloko o lakou, a ma ia mea, e hoao ai e hooki loa i ka hiki hou ia ana mai e ka poino nui ike ole ia, e like me keia. Owau no me ka mahalo, O ka Ka Mea Hanohano Kauwa Hoolohe. (Inoa) HU GO STANGENWALD M.D.

 

Na Palapala.

Ka Halawai a S.W. Mahelona ke

TITA O EWA AME WAIANAE.

                Elua la i halawai ai ma ka la 22 ma Waianae, a ma ka la 24 o D ekema b a 1863 ma Honouliuli ame Waiawa Ewa:

                Ua akoakoa malu loa na ohana apau ma na wahi i oleloia, a ia i hiki mai a'i, ua hookipa oluolu ia o J. Kepilina, kekahi hoa hookaulana Palo t a ona no keia Apana, ku mai oia, a hai mai hookahi no kumu oia hoi ka Bila haawina i na luna o ke Aupuni, a hai i ka nui oka lilo ame ka loaa ame ka aie o keia Aupuni, a oia ka ke kumu o ke kaumaha, a pau ko makou manao ana nona.

                Ku mai o S.W. Mahelona, a waiho akahele mai i ka kumu o kana hai manao ana, penei. Ke waiho aku nei a,u i ka mahalo i mua o ke anaina holookoa o na ohana o ka Moi lahui like, ma ke ola, ame ka maluhia, no na pono kuokoa o ko ka lahui kuloho, a leleoni ma na kapa kahakai o ko kakou mau mokupuni kuokoa he Umikumamalua, malalo o ke Aupuni Alii o ka Pae Aina Hawaii, na kahua hoi o ke Kumu Kanawai, apau ia, hoopuka mai oia.

                Aole like ko'u noonoo e hai aku, a o keia B ila haawina ke kumu nui o nei mea pilikia, he hooko wale ana no kana, a e pono kakou e noonoo akahele, a e hoomanao iho i ke Kumu Kanawai, ame na mana, ame na haawina oia mana, a ina ua maopopo ia kulana, alaila, ua kauoha like ia ka kakou eia, e nana aku i na lala, ame na kumuhana, ame na paku, ame na rula, ame na hoololi, ame na panai, me ke kanalua ole, ame ka hoea maemae ana iluna o ke oioina e oluolu ai ka ikiiki, a pau ia, hoomohala lea ia maila o loko o kou puawai uwila no ka ulumahiehie loa o na olelo a ka mea kaulana, a ua kupinai ia ko'u puuwai e hoopuka aku, e mahalo lua ole no na olelo anonui ame ke akahele akoakoa loa o na olelo ana imua o ke anina holookoa, me he Lilinaumenaau la.

                Nui kona, kuhikuhi ana i na wahi o ke Kumu Kanawai i popo, a malaila mai ka