Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 2, 9 January 1864 — Page 4

Page PDF (1.46 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MELE KANIKAU NO KA

MOI IOLANI

KAMEHAMEHA IV!

When the Vale of Death Appears.

1

Auwe! auwe ! auwe ! ua hala aku nei,

O ka Lani Iolani ka Moi, Ke uwe nei no.

Ke uwe nei makou ia oe,

Noho me ka minamina,

Me ke kaumaha nui ia oe,

O ka Lani mea laha ole,

Ole o-le.

2

Auwe! auwe! auwe! auwe hoi oe e ka Lani!

  Elua a'u mea e kaumaha nei, Ke Kamalei.

Ke Kamalei ua hala aku, Ike aku la olua,

I ka lewa lani o luna, Komo i kahi o ke ola mau,

O—la o—la.

3

  Auwe! auwe ! auwe! auwe ! ke hele aku nei,

O Iolani me ke Kamalei e, Hoi ole mai.

Hoi ole mai, hoi ole mai,

Ua pau ka ike ana mai,

Na'Lii me na makaainana,

Ua wehe i ka pili ua paa,

Au—we ! au—we!

 

The Sister's Call.

1

Iolani, Iolani,

Iolani e moe nei,

Aloha! Aloha ! Aloha hoi oe,

Ke noho u nei no wau,

I kuu kaikunane ua hala,

Auwe! Auwe! Auwe hoi oe.

2

Iolani, Iolani, Iolani e moe nei,

Aloha! Aloha ! Aloha hoi oe,

Ke uwe nei no o Emalani

Auwe ! kuu haku, kuu kane,

Auwe ! Auwe! Auwe hoi oe.

3

Iolani, Iolani,

Iolani e moe nei,

Aloha ! Aloha ! Aloha hoi oe,

Ke kanikau nei o Kapuaiwa,

Auwe ! kuu pokii, ua nalo,

Auwe! Auwe ! Auwe hoi oe.

 

The Sleeping Brother. 1

Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe,

Auwe! Auwe ! Auwe hoi oe,

E ka Lani e moe nei,

I ka moe anu,

Koekoe i ka wai,

Wai kilihuna no,

Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe,

Auwe! Auwe! Auwe hoi oe.

2

Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe,

  Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe,

E ka ka Lani e moe nei,

Ua hele ka Lani,

Koe ka ukana he aloha,

Ka waimaka e kulu nei,

Auwe! Auwe! Auwe he aloha,

Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe.

3

Auwe ! Auwe! Auwe hoi oe,

Auwe! Auwe! Auwe hoi oe,

E ka Lani e moe nei,

I ka wai o Wailua,

Mokikala ula a Kane,

Ka holoholo ku,

Auwe! Auwe! Auwe hoi oe,

Auwe ! Auwe ! Auwe hoi oe.

KANINAULANI.

 

The Parting Brother.

Brother, I hear no voice from thee,

That time has swept away, away.

When round our fathers hearth we meet,

Where eyes were kind, and voices sweet.

Chorus.

Parting, ah ! Parting, parting is pain, &c. &c.

I think of thee, when soft and wide,

The evening spreads her robes of light.

These halls are dark where once they shone,

  And then our merry voices chime.

Chorus.

Parting, ah ! &c. &c. &c.

Pressed down with love and deep distress,

Alas! my sorrows must I tell,

When looking to your valley home,

The scene itself chills my heart.

Chorus.

Parting ah ! &c. &c. &c.

 

No ka Haiolelo o ka Haku Bihopa

O HONOLULU, (KUOKOA, DEKEMABA 12, M. H. 1863.)

                Ma ia haiolelo ana, ke kapa nei ka Haku Bihopa i kona Ekalesia Enelani, o ka Ekalesia maemae hookahi ma ka honua nei i keia wa. No ia mea e unuhi ana wau i ka olelo malalo nei, na E. D. M. i kakau i mea kokua i ka Haku Bihopa, no ka mea, ma ko lakou mau hua e ikeia'i.

                Ma Beritania, " O ka makuakane paahana, i ka ike ana, aole lawa kona uku o ka la no ke ola o kona ohana, hele oia, iloko o kona naauauwa e hoopoho i kona wahi dala o ka hebedoma iloko o ka lua mimilo o na hale inu bia, aole mea koe, aole loa, no ke kuai i mea ai nona, no kana wahine a no na keiki iloko a ka hebedoma holookoa.

                "Pehea e puka'i mawaho o keia pilikia ? Aia a pau ka ona o ke kane, hoi hou i ka hale hana, a hoaie i ka ai ma na wahi hale kuai ai hooemi."

                " Ina he wahine noho malie kana, komo i ka hale hana o ka Apana Ekalesia ona, a loaa malaila he wahi palaoa no ka hana luhi loa. Ina he wahine kolohe a molowa i ka hana, ola no ia ma ka aina kahi i noa na mea a pau, ua noa hoi ilaila ka hookamakama."

                " A o na keiki he makilo i wahi mea ai, a i ole ia, e ao ana lakou i ka oihana aihue."

                " Nolaila, hemo no na pilikia i ka imi noonoo ana; aka, o ka uhauha a me ka hana kolohe, oia kekahi ma ia hana."

                " Aole lawa ka uku o ka mea hana no ke ola o ka ohana, o ka poe noho malie no kekahi,

kakaikahi ka poe i lawa, no ka mea, ua imi ka makee waiwai o na kalepa i na mea hana i panihakahaka no na lima o ke kanaka, a o ka poe paahana, he ae wale ka lakou i ka uku a na haku hana e haawi ae."

                " Ina aole ae lakou ia uku, aia mahope o lakou he mau miliona kanaka, hakahaka ka opu i ka pololi, i makaukau e pelu i ke kua malalo o ka auamo a ka haku hana e kau ana maluna o lakou."

                " No ia mea, ke imi nei ka ohana ilihune o Beritania ma na mea pono a me na mea pono ole i ka mea e emi ai ke kaumaha ona i kau like kona lilo me kona wahi loaa."

                " O kekahi o koha imi ana,—He mea weliweli ke kau iho ma ka pepa!—Oia ka hoopau ana i na keiki."

                " Heaha ke ano o ia olelo ? Wahi a ka mea e heluhelu ana."

                " Ua olelo wau hoopau i na keiki, a i mea e hoomaopopo lea'i ke ano, na hai e olelo mai."

                " E hoolohe oukou i ka olelo hou iho nei a kekahi Luna Aupuni o Beritania i kona poe hoalauna."

                " He mau tausani keiki, wahi ana i pepehiia e na makuakane a me na makuahine, no ka hiki ole ke hanai ia lakou no ka ilihune loa ; a o ka nui na na kaikamahine no e pepehi i ka hua o ko lakou hoowalewaleia mai. O ka uumi i na keiki a me ka hoonele ia lakou i ka ai ka mea i hooko malu ia ai keia mau karaima."

                " Eia hoi ka olelo a ka Lunawahine o kekahi hale hana :

                " Ua kahaha loa kuu manao no ka nui o na kaikamahine o kuu hale i make ka lakou mau keiki i ka wa hanau, haohao wau no ia mea, ua noho kino wau i ka hanau ana. A ma ia la mai, aneane pau loa na keiki i ke ola."

                " Penei ka palapala ana o kekahi kumu pule Enelani i ka Luna Hooponopono o ke Standard :

                " Mamuli o kou aloha i kou aina hanau, aole oe makemake e ae i ka Karaima o ka pepehi i na kamalii i hana pinepineia a i maa i na wahine o ka papa haahaa, aneane pau loa lakou i ka hana ia mea."

                " No kuu ano kumu pule, ua noonoo loa wau ma ia mea."

                "He oiaio no, he lehulehu wale na kaikamahine o ia papa, i ka wa mare, ua kaulana ino; aka, ke olelo nei wau me ka ehaeha no nae, he uku ke loaa ka mea hookahi i lehulehu ole kona ku mua ana ma ia pilikia. Heaha la ka mea e pani ai kakou i ko kakou mau maka, he mea akaka loa, aole hoi he mea e lana'i ka manao ma ka mea e pau ai ia mea."

                " Ua pololei kou manao, pololei loa, e ke kumu i mahaloia."

                " Aka, i elua hua olelo na'u, e noonoo pu kaua. O oe ka mea e kaniuhu nei no ka haumia o ka noho ana, ame ke kolohe ana o ia poe, pehea kou lapaau ana ia lebera ?"

                " I ko'u manao ana, o oe no ke kahuna lapaau o ka uhane no ia mai aai, a no ia mau puuwai palahu. Heaha kau hana i ola'e, e ke kumu i mahaloia."

                " E hai mai oe i ka nui o ka bama au e ninini nei maluna o keia mau palapu e poino ai?"

                " Pehea kou malama ana ia pua hipa nalowale ?"

                " E ke kahu, e nana kakou i kou mau pua hipa !"

                " Ke komo nei wau iloko o ka luakini kahi au e hoolei poo olelo ai, kahi au e heluhelu nei i ka Baibala i kela la Sabati, keia la Sabati.—He maikai no ka heluhelu ana i ka Baibala, o ka loihi ame ke aweawe loa nae ka hewa.—Ke komo nei au iloko o ia luakini, a ke ninau nei au i kahi kaawle malaila no ka papa haahaa o na kanaka. Aole mea hiki ke kuhikuhi mai."

                "E kuhikuhi mai oe ia wahi, aia la mahea?"

                " Ke ike nei au he mau noho hanohano, he mau hale maikai maluna no na Keonimana opunui, no na wahine o lakou me ko lakou mau hupa, a mahope o ia mau hale o luna, a mahope hoi o na noho hanohano o lalo, ke huli makehewa nei au i wahi kaawale kahi e hoomana'i ka poe ilihune. (He oiaio loa keia, aole loa he luakini hookahi ma Labana kahi e aeia'i ka poe o ka papa haahaa. He haiolelo nae i ka la Sabati ma waho me ke kohu ole ma ke akea, ma na huina alanui i ka wa ua ame ka wa hau, i ka makani ame ka wela o ka la. Aole makemake ka poe Keonimana e ike ma kona aoao i ka poe ilihune, aole no i ka wa pule, he hoopailua lakou i ka poe poino, he pooluai i ka ike ana i ko lakou mau welu. O ka haiolelo, ua hana pinepineia ma kahi kokoke o na hale inu bia. A iwaena o na wehewehe ana i na pauku o ka Baibala umeia na kiaha gini. A pau ka haiolelo ana, (ua ona na mea a pau.) Aole wahi kaawale ma ka luakini no ka poe ilihune, i lohe lakou i ka olelo a ke Akua au e kaena nei, e ke kumu i mahaloia."

                " A ke hai nei oe i kou olelo a ke Akua i ka poe pomaikai o keia ao, a ke hilahila ole nei oe e olelo ae, ma ka inoa o Kristo ka makua o ka poe ilihune kou hai ana."

                " Kuhikuhi ia oe e ka Parisaio !"

                " E hoonahaehae oe i kou alaba nahaehae, e hoolei oe i kou Baibala, e hele oe e kikoo i kou uku makahiki! o ke kumu hookahi ia o kau hana, aole he kumu e ae."

                " Me kou poe Keonimana e hoolohe nei ia oe, no ka hiki ole i ka umauma o ke kanaka Beritania ke ume i ka bipi i koalaia a me ka pota i ka la Sabati okoa. Me ia poe kalepa e kuai ana i ka la apopo i ko lakou uhane no ke ginea hookahi ke loaa ka wa kupono, me ka hoolohe ole i kou wehewehe Baibala ana. Me ia poe waiwai aloha ole e noho la me ka maluhia o ka lunaikehala, no ko lakou haawi ana i ka workhouse i ka hapa umi tausani o ka waiwai a lakou e aihue nei iloko o ka makahiki, a ike lakou ma ke alanui ia Lazaro e make ana i ka pololi me ka menemene ole a me ka huli ole ma ko lakou nakeke i ke keneta hookahi, me ia poe e ke kumu i mahalo ia, ua hiki no ia oe ke haiolelo ole."

                " E noho malie oe iloko o kou hale, e kuu friend. E hooponopono oe i kou hale, e malama oe i kau wahine, (no ka mea, he wahine hoi kau,) e ao oe i kou mau kaikamahine e noho me ka maemae i hele ole lakou e hoomahuahua i ka puali hilahila ole e hele nei i ke ao i ka po ma na alanui o ke kaona lokomaikai o Ladana."

                " He 220,000 a keu ae ka poe e hoowalewale ana i ka poe e noho ana ma ke alanui."

                "Ua ike oe ia mea e like a'u, aole au e olelo no ia mea."

                " Ma kekahi helu oiaio no ia mea, ua komo na kaikamahine o na kahunapule no kekahi huahelu mahuahua iwaena o ia huakai hanohano. Ke! hewa kuu waha! ma ia puali weliweli o ka haumia a me ka hana haukae."

                " He kumu hoopaapaa maikai keia no ka poe makemake i na kahunapule mare wahine."

                "Ina he mea io ka hoomana i ke Akua ma Beritania i keia wa, ina ua kahaha loa ko Beritania i keia hihia nui ; aka, ua lilo ka hoomana i ke Akua i wahi Kolokapukapuka i uhi no na Paridaio."

                " Nolaila, aneane nana ole ia ia mea."

                "Ua ikeia ke kumu oia mai aai; aka, aole hiki ke lapaau iho me ka hoopau ole i ka liberty a me na kuleana paa kahiko, he mau akua kapu loa ma Beritania, ina no e lilo i kumu o ka laikini a i kumu e poino ai ka lehulehu."

                "Ma Ladana a me na kulanakauhale e ae o ke aupuni, he kukaikahi na apana ekalesia i kiaiia e ke kahu i hookohuia. He kikoo no oia nei i ka uku dala nui me kona nana ole i kona mau hipa. He hoolimalima nae oia i kumu pule ilihune me ke kumu hooemi loa a kauoha ia ia e hooko, ma kona apana i kona oikana kahu."

                " Aka, he wahine ko ia kumu pule ilihune. O kona uku, he 60 a 80 paha pouna o ka makahiki. Pehea la ia e ola'i me ko kona hale ? Pehea e pau ai ka pilikia o kona ohana ?"

                " A ina i hoopomaikaiia e ke Akua, a hoopoinoia paha ma ka loaa ana i na kaikamahine eono a ehiku paha, he mea kamaaina loa hoi ia. Auwe ! mahea e loaa'i ka haawina mare no kela a me keia ? "

                " Luuluu loa paha a pepe maoli malalo o keia hiolo wahine ana me he pali okoa la e hanee ana maluna iho ona."

                Aole he hale moneka e hamama ana no ka hora pilikia o na wahine poino, aole mea e pakele ai i ka ilihune, aole puuhonua e hiki ole ai ke kolohe."

                " Na oukou e noonoo ma ke koena."

                " I ka wa e hooikaika ke kumu pule hana o ka Ekalesia Enelani e lanakila maluna o kona poino, i ka wa e hoohaumia ana kona ohana ia ia iho, o ke kumu ma ka inoa kahu ekalesia ka ona i ka uku makahiki o kona mau tasani dala he nui, ke hele ia ia i ka makaikai i o a ia nei, ke uhauha la me ka hoomaunauna ana i ka waiwai, inu nui i ka waina a me ka wai ona, pili waiwai, malama i na hale hula ma Ladana a ma kahi e, oi kona lilo mamua o kona loaa.

                " 220,000 wahine hookamakama ma na alanui o Ladana, a like pu no me ia ma na kulanakauhale e ae ke kaulike me ka nui o na kanaka, oia ka hua o ka politika o Beritania ame ke Ekalesia Enelani."

                " I na makahiki i hala'ku nei, he hapalua wale no o keia huahelu."

                "Aka, ma ke akamai oi kelakela e pili nei i ko Beritania i ka noonoo i na mea e maikai ai ka noho ana, ua loaa ia lakou ka mea e papalua'i ka huahelu o na wahine hookamakama."

                "I ka hoohalike ana i ka helu kanaka o na aupuni hui ekolu o Beritania me ko na aupuni e ae o Europa, aole i like me ko Farani, ame ko Alemania, ke hoohalike me ka nui o ka aina."

                " Ina he aupuni akamai, noonoo maikai, a makapo ole i ka nui o kona hookano, ina ua olelo iaia iho no."

                " E hooluolu kakou i ka noho ana o na makaainana, no ka mea, aole pono kona ola ana, oia wale no ke kumu o ka mahuahua ole o na ohana. Aole hoi i noonoo pela ka poe hana kanawai."

                "Ua kuhi wale lakou o ke kumu o ka emi ana o na kanaka, o ka paa o ka berita mare, ame na kanawai e alai ana i ka mare pono ole ana."

                "Nolaila, ua wikiwiki lakou e wehe keia alai, a kukala aku i ka noa o ka mare kanawai ole. Oia hoi o na keikikane ame na kaikamahine he 15 a 16 paha na makahiki, ua hiki i keia wa ke mare me ka ae ole o na makua, a ua hiki ia lakou ke noi i kela kumupule keia kumupule e hoomaikai i ko lakou mare ana."

                " Aole pilikia no ka mare, aole kanawai e alai ana, e like me ka inu ana i ke kiaha bia, pela no ka mare ana, aole kanawai."

                " Ina no a hala kekahi mau hebedoma, ua pau paha ka hoihoi o ke kane no kana wahine, a ina he kina paha ko ke kane a ka wahine i ike ole ai mamua, ina he uluhua, apiki, manao e ae paha, a holo kekahi o laua ma kahi e, o ka pau no ia, aole i mareia,"

                " He haalele ino paha, he oki mare me ka oluolu paha, hele kela ma kona hele, a hele hoi keia ma kana, aole e manao hou ka berita mare mua, ke kaliia nei ka manawa e hoao hou ai."

                " Ina paha o Moliere i keia wa, aole paha e aa e olelo, ma Ladana no nae, o ka bigania, (ka mare papalua) he karaima ku i ka liia."

                " Mamua iho nei, ua haiia ma na nupepa ka hana ana a kekahi kanaka lole bipi o Beritania, kai hoao i ka mare kanawai ole, a ma kana mau wahi i hele ai imua o na kahunapule he 14, ua haawi i na wahine he 14 kona inoa, kona puuwai ame kona manaoio."

                "A o kekahi wahine kuai olepe, ua mare ia me na kaae he umikumamakahi, eono no Enelani, eha no Sekotia, hookahi no Irelani. He pu-a okoa, wahi a kekahi mea paani lapuwale."

                " Mamuli o keia imi noonoo oi kelakela o ka poe hana kanawai ma Beritania, ke mahuahua io nei na kanaka, aka, heaha ia mau kanaka? he mau kanaka anei? "

                " O na wahine i haaleleia ( a, ma ia mau mare maikai, ua aneane pau i ka haaleleia,) ke hele la lakou e hoomahuahua i na wahine hookamakama. Ua paapu na keiki, aole o lakou hale, aole kapa, aole berena a mea ola, ua auwana io a ianei ma ka aina a ma na alanui o ke kapitala, e huli ana i ka makuakane ame ka makuahine kai mahuka. Hookahi no ke kuu upena ana o na policemen, ua loaa he 19,000 i ka la hookahi."

                " E aoia ana keia mau keiki poino maluna o na moku, ame na hale paahao o ke aupuni."

                Oia ka lua o ia ekalesia maemae hookahi a ka Haku Bihopa e kaena nei. Ma ko lakou hua e ikeia'i.

                Aole olelo no kona hele ana mai, mai na Aposetole mai, ua lawa ia ia Aeiou Y. M., mamua aku nei. Ae, maemae kona mau Aposetole o Heneri VIII ame Cranemera, he hemolele ka moekolohe, ka pepehi kanaka, ka pakaha wale, hemolele ua ekalesia nei ma kona mau Aposetole, hemolele kona hua, okipau maoli, kei! ka hemolele! Lua ole ka haumia!

                (Noloko mai o ka buke a Eugeni de Mirecourt i paiia i ka makahiki 1862.)

Y. M.VINIKA.

 

OLELO HOOLAHA!

ka poe ku i ka Auhau ma ka Apana

O KONA, OAHU.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona ano LUNA AUHAU, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale e ku la ma ke kihi akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O na Poakolu a me na Poaono a pau, iwaena o ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, oia ka manawa hana. ABR. FORNANDER. (Abelehama.)

103-3m Luna Auhau.

 

A.S. Cleghorn, AKE.

MEA KUAI LOLE

A ME NA WAIWAI E AE. Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.

AIA MA KA

Hale Pohaku.

Ma ka Uwapo.

Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine.

Ma Alanui Nuuanu,

MAWAENA O

Alanui Alii me Alanui Hokele.

MA KA AOAO HIKINA O

HALEOLA.

Honolulu, Oahu, Iulai 16, 1863. 86-6m

 

BUKE HOU!

EIA MA KA HALE KUAI BUKE

O Wini,

ma Honolulu nei, keia Buke elua

Ke Kumumua Hou. - - - Hapawalu (12 1/2k) ka uku.

Ka Lira Kamalii, oia na Himeni Haipule a me na Himeni Walea, - - - Hapaha 25 k.) ka uku.

Malaila e loaa ai ua mau Buke la, a me kekahi buke e ae he inu wale. E pono e hele mai ka poe makemake i ka buke e kuai. 99-3m

 

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka palupalu, penei.

PULUPULU i pau i ka waeia 20 keu, no ka paona.

PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 keu, no paona.

E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H.M. WINI.

100-2m Luna pai o ke Kuokoa.

 

E MAKAALA!

O WAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII.

NONA KA HALE KUAI PAPA MA-uka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,

"CONSTITUTION!"

a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

LAAU HALE, o kela ano, keia ano.

PILI HALE,

PINE,

AAHO,

KEPA,

PANI PUKA,

PUKA ANIANI,

OLEPELEPE,

KUI,

PENA,

AILA PENA,

WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU,

                Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luaa kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la. Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia o ko oukou makamaka.

  KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Oka. 15, l863. 99-3m

 

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII ! Makai iho o AIGUPITA

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA !

KA

Pa Kuai Papa

o

LEWERS & DICKSON,

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipa a oukou e na makamaka Hawaii.

NA PAPA OLEGONA,

LAAU HALE A ME NA POU,

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA A ME KA AAHO,

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

Eia ka mea

KUPANAHA

Ma keia hale -- maanei i wiliia'i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai.

  Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

  Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

  Poho, Kolu, Hulu, Pena,

  KUI o na ano a pau,

  LAKA o na ano a pau,

  Ami, Kilou, Kui kakai moena,

  Kui Nao,

  Pani Hale,

  Pani Hale,

  Pale Aniani, Pake,

  Aniani kaawale,

  Pani Olepelepe.

A PELA WALE AKU.

                Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko maua wahi; aka, he hilinai no maua ma ke ano maikai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau ia mai ai ka domaikai, i loaa mau ia maua mamua aku nei.

Honolulu, Okatoba 15, 1863. (99-3m)

 

HALE PAI KII.

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

83-6m H. L. CHASE (Keiki.)

  Mea Pai Kii.

 

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE.

Ma Honolulu.

J.T. GOWER. - Makawao, Maui

J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.

C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.

J.W. SMITH - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO

NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe,

  A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

                O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

                Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

                Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

                Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

                He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

                Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

                Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

                Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

                A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

                I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

                Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

                Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU KANIA-I?

HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?

AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?

                A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

 

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

                He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

                (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

                O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko

a hoopau NAIO me na KOE,

A Kauka JAYNE,

e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE

  MAI LENA,

MAI MA KA OPU HANAWAI.

NA MAI WELA,

KA HAALULU,

KA MAI O KA ILI,

KOKO INO,

MAI NALULU,

MAI KUNA,

MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

                Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA.

ALAALA,

KAOKAO, PUUPUU, PEHU,

KUNAKUNA, Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

88-1y.