Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 3, 16 January 1864 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ko ka Uhane Hemolele Akua ana.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:—Ke noi haahaa aku nei au i kou kokua oluolu ana e waiho i ka'u wahi Episetole ma kahi kaawale o kou mau Kolamu ; mahope iho o ka noonoo maikai ana o ka Luna Hooponopono, i ike mai ai ka poe e lawe ana i kou kino nui, kahi o ka pohihihi e pau ai; ke aniani kilohi o Hawaii nei;—Ka elele mama o ka Pakipika, ka Uila hoopuiwa manao, hookahi no waiwai o ka'u Episetole la o " Ko ka Uhane Hemolele Akua ana."
Ma ka wehewehe ana no e maopopo ai, o ka Uhane Hemolele; oia ke kolu o na mea ano like iloko o ke Akua, ka Makua ke Keiki ame ka Uhane Hemolele. Oia ka piha ana ; Akua kahikolu ; i ka wa e waiho hooponopono oleia ana na mea a pau o ke ao nei, oia ka wa hohonu, i wahi ia e ka pouli; i hunaia hoi e ka hohonu lipolipo o ka moana, he hehee wale no ke ano ili i ikeia i kela manawa, " He ano ole ka honua, ua olohelohe."
Ma ka hoopunana ana a ka Uhane o ke Akua, akahi no a hooponoponoia na Materia, e like me ia i ikeia ma Kinohi 1: 2—27. Oia hoi na la eono e hookuikahi oleia nei ka noonoo ana o ko ke ao nei no ia mau la, i manao mai ai kekahi poe, he mau la maoli no, a he mau wa loihi hoi, he tausani, a ke miliona makahiki; a ma ka manao mua ka iini o ko'u manaoio ana.
A ma keia wehewehe ana i wehe mua mai i ka manao pono, he Akua ka Uhane Hemolele. E pono nae au e hai pu aku i ke kanalua o kekahi poe no ia Uhane i hoopunana ai ma ka wai; ua manao mai kekahi poe, he makani no ia e puhi ana maluna o ka wai a maloo; pela i ikeia ai ka aina maloo. Eia ke kumu o ka manao ana pela, o ka huaolelo kulike me ka Uhane ma ka olelo Hebera.
1. He makani kekahi ano.
2. He Uhane kekahi ano.
A nolaila, olelo mai lakou, he makani no ia, pela paha i hanaia ai ke Kaiula i ala no ka Isaraela, e nana ma Pukaana 14: 21, " O aku la o Mose i kona lima maluna o ke kai, na Iehova i hookahe ke kai me ka makani ikaika, mai ka hikina mai i ka po ame ke ao, a lilo iho la ke kai i aina maloo, a ua maheleia ae la na wai." Ke ike mai la e na hoa, he makani ikaika kai hoomaloo i ke kai; a mai wikiwiki e hooiaio iho, e kali no ka hapa i koe.
O ka manao o ko oukou makamaka, o ka Uhane Hemolele no kai oleloia ma Kinohi 1 : 2. Oia hoi ka Uhane Hoano, ame ka Uhane mau loa. Eia malalo iho e maopopo ai ke Akua ka Uhane Hemolele.
1. He mea okoa ka Uhane Hemolele, aole he mana, a he ano paha o ke Akua. E like me ka hookahi ana o ka Makua ke hookaawaleia ; ame ke Keiki, pela no ka Uhane Hemolele. He mea okoa ia, ku kaawale no, hoopilimeaai ole ; he mana weliweli kona, a he hewa hiki ole ke kala ia mai. He mana hiki ia ia ke hoopau i na kapu i paa i na hana o ke ao nei, " Ma kahi e noho ai ka Uhane o ka Haku, ua noa ia wahi," aia ka hoike no keia, e nana aku ma Ioane 14: 16, " A e noi au i ka Makua, a e haawi no i kokua hou no oukou, i noho mau loa ia me oukou." Ma ia pauku ka ikena iho, he mea okoa ia, no ka mea, ua hoounaia mai mai ka makua mai, a e noho mau loa ana, a ke noho nei no. E nana aku ma Ioane 15 : 26 ; 16 : 7—14, a ma Oihana 13: 2, "I ko lakou hoomana ana i ka Haku, ame ka hookeai ana, i mai la ka Uhane Hemolele. E hookaawale oukou ia Barenaba laua o Saulo na'u, no ka hana a'u i hea aku ai ia laua," ame ka mok. 20: 23 ; Tim. 4; 1.
2. O ka lua o ka mea e maopopo ai he Akua ka Uhane Hemolele ma na inoa Akua i kapaia aku ia ia. E nana ma Oihana 5 : 3, 4; aia ma ia mau pauku, ua oleloia o Anania, ua wahahee i ka Uhane Hemolele, a oia wahahee ana i ka Uhane Hemolele, ua wahahee i ke Akua ; oia Akua hoi, o ka Uhane Hemolele no ia. 1 Kor. 3: 17; 2 Petero 1: 21. E hoomanawanui i ka huli ma ka Baibala i na pauku i hai pokoleia.
3. Ua hoopiliia i ka Uhane Hemolele na mea pili i ke Akua wale ao ; a na ke Akua walo iho no e hoike e mai i na mea e hiki mai ana mahope; aka, i ka nana ana aku ma Luka 2: 26, ua ikeia, na ka Uhane Hemolele ia i hana, 1 Kor. 2 : 10 ; Heb. 9: 14; Halelu 139 : 7—10.
4. Eia ka mea eha e maopopp ai he Akua ka Uhane Hemolele. Nana na hana hiki i ke Akua wale no. Na ke Akua wale iho no e ae mai i na kanaka i ka oiaio a pau, aka, ua hoopiliia keia i ka Uhane Hemolele e ike ia keia ma Ioane 6:3, " Aia a hiki mai kela, o ke Uhane oiaio, nana oukou e ao mai i ka oiaia a pau." Roma 5: 6—Ua olelo ia na ka Uhane Hemolele no i huikala, ae i na kanaka aka, o ka huikala ana i na kanaka, he hana keia na ke Akua wale iho no; aka, ua ike ae la kakou, ua hoopiliia i ka U. H. na mea pili i ke Akua wale no.
Eia no kekahi, na ke Akua wale iho no i hoonani i na lani (aka ma ka), aka ma ka Iopa palapala moku. 20 , 13. Ua hoopiliia keia hana i ka Uhane Hemolele.
Eia kekahi. Na ke Akua wale no i hoike i na kaula, i na mea a lakou i kakau ai ma ka palapala Hemolelo, aka, ua olelo ia na ka Petero palapala Moku- 1:21. Ua olelo mai na kanaka hemolele o ke Akua, i ka uluhia mai e ka Uhane Hemolele. Nolaila, ua pili keia hana pili i ke Akua wale no i ka Uhane Hemolele.
5. Ua hoike ia mai ka Uhane Hemolele me he mea ala, ua pono ke hoomanaia, no ka mea. ua hoohuiia oia me ka Akna, a me ke Keiki i ka manawa i hoomaikai ia ai ka inaina mamua o ke kuu ana 2 Kori. 13 :14 .
Eia no hoi kekaki. Ua hoohuiia ka Makua a me ke Keiki, a me ka Uhane Hemolele i ka wa i bapetiso ai ia lakou na keiki, no ka mea, kauoha mai o Iesu i kana mau haumana e bapetiso i ka inoa o ka Makua, a me ke Keiki, a mo ka Uhane Hemolele. Mat 28: 19.
6. Eia no hoi e maopopo ko ka Uhane Hemolele Akua ana ma kona hoohanau hou ana i ke kanaka, a me kona hoomaemae ana ia lakou. Ua olelo ia ma ka palapala hemolele na ke Akua wale uo i hoohanau hou i ke kanaka, aia ma Tito 3:5. Ua olelo ia ua hoohanau hou ia na kanaka e ka Uhane Hemolele, aia ma 2 Tesalonite 2: 13 kekahi pauku ano like me ia ma Tito. Pela no hoi ma Ioane 3 : 5, ua oleloia, " Ina e hanau hou oleia ke kanaka i ka wai ame ka Uhane ; aole ia e komo i ke aupuni o ka lana."
7. E noonoo i ka olelo hoino i ka Uhane Hemolele. Heaha la ka olelo hoino i ka U. Hemolele? Eia no ia. Oia ka olelo ana ua hana mai o Kristo i kana mau hana mana, ma ka mana o ke Diabalo. Aole ma ka mana mai o ke Akua mai. E maopopo ae ka nana ma Mataio l2; 22 —32.
Eia ke ano o na pauku hope oia 32,33. Ina o ka olelo hoino ia Iesu ma kona ano kanaka, e hiki no ke kalaia, aka, o ka olelo hoino ia Iesu ma kona ano Akua, aole e kalaia kona hewa.
Oia hoi ka olelo hoino ana i ka Uhane Hemolele. Mareko 3 ; 29, 30. Ma ia mau mea a pau i hoike ia maluna; e maopopo ai, " Ko ka Uhane Hemolele Akua ana; a ma kona like ana me ke Akua ma na ano a pau, ua kanalua ole ka manao i ka hooiaio ana." Akua Kahikolu.
A ma na Baibala no e ike ai i ke kulike o lakou ma na ano a pau. He mea nui loa keia hohonu, a paakiki loa ; i na e hoao kekahi e wehewehe i ke ano o ke Akua Kahikolu ana, he hiki ole ia, a i na i hiki ole, aole ia no ka nele o ko ke Akua Kahikolu ana ; aka, no kou haahaa wale iho no ia—a me ko ke Akua Kiekie wale aku i kou ano, " Ua puni oia i na ao; a me ka pouli "—Halelu 97 2. Aole hoi e like ana pela kekahi mea a mau mea paha i manao ai he Akua, ma ia hua olelo a " lakou " i manao mai ai, he lehulehu na akua. I na e hoao kekahi a ke kamai o keia Keneturia e wehewehe i mau ano a me kahi i pili ai, kulike ai o kekahi mau mea ana i manao ai he mau Akua ; e like me Kahikolu. Ke manao mai ia eha a tausani akua paha—a pela aku. Ke hoole kanalua ole aku nei au. Aole e loaa ana ia mea ma ka Baibala.
E na hoa lawe Nupepa o nei mau kai, e heluhelu i keia wahi leta me ka hoomanawanui ia'u— e wehe me ka oluolu i ka naau; i lilo keia manao i mea alakai i ka oiaio.
E hoomanao hookahi no Akua ; a ekolu no mea "ano like ka Makua, ke Keiki, ka Uhane Hemolele.
A e hoolawa iho hoi i nei i lawa. Owau no me ke Aloha nui. Ko oukou makamaka.
ELIAS H. PAULO.
Kauai . Nov. 6, 1863 .
No ka hio ana o ke kui Magenete.
E oluolu ka Luna Hooponopono e waiho i ka'u wahi ukana ma kahi kaawale o kou Kolamu. Ina i houia ae kekahi kui i anai oleia i ka Magenete ma kahi mea oioi, alaila, e kau like ae oia me ka iliwai o ka honua, aka, ina e anai ia ae keia mea i ka Magenete, alaila, e hio iho kekahi welau ilalo o ka honua ; a e hana ia he huina ma ka iliwai, a ua kapaia mai keia, " O ka hio ana o ke kui Magenete." Aole like loa ka hio ana o ke kui Magenete ma na wahi a pau o ka honua ; a ua oleloia, ua aneane like ka hio ana ma kahi hookahi i kela makahiki keia makahiki, aole nae like na Latiku like ole. Ina e laweia ae ke kui Magenete ma ka akau, nui ae la kona hio ana; a ina hoi ma ka hema, ua emi iho kona hio ana. Aia ma Ladana he 72 0 ka hio ana o ke kui Magenete i na makahiki he nui i hala, ua loli iki nae i kekahi manawa, aole nae he nui loa. Aia ma Amerika Huipuia o Alepani, he 74o 4' ka hio ana o ke kui Magenete, ma New York 72o 51.7, ma Philadelphia 72 0 2/10', ma Baltimore 70 0 58.6', ma Felofitene 70 o 2.8', ma New Haven 73 o ka hio ana ia o ke kui Magenete ma ia mau kulanakauhale, " Ka aui ana o ke kui Magenete." Ua oleloia, e kuhikuhi pololei ae kekahi welau o keia Magenete i ka Akau, a o kekahi hoi ma ka Hema, he oiaio noia, aka, i kekahi manawa, huli iki ae na welau, aole kuhikuhi pololei i ka Akau a i ka Hema. O keia huli iki ana ae o ke kui Magenete mai ka pololei ae, oia ka mea i kapaia mai, " Ka aui ana o ke kui Magenete," Aia ma Ladana i ka makahiki 1583, ua kuhikuhi ae ke kui Magenete 11 0 15' ma Hikina Akau. Aka, mai ka makahiki 1657, ua huli ae ke kui Magenete a kuhikuhi i ka Akau Hikina (North East.)
Mai ia makahiki a hiki i keia wa, ua aui oia aia i ke Komohana, aia ma ka makahiki 1803, kuhikuhi oia he 240 ma ke Komohana Akau, ka aui ana o ke kui Magenete ma Ladana, ma ia makahiki, aole akaka loa ke kumu o keia aui ana. Eia nae kekahi mea like ole o ka hio ana o ke kui Magenete ame ka aui ana. Ua mau no ka hio ana ma kahi hookahi i na manawa a pau, ina i lalo, uuku wale iho no, aole nae pela ka aui ana i kekahi manawa, he nui ka aui ana i kekahi manawa; a he uuku no hoi i kekahi manawa, a ia ma ke Komohana Akau i kekahi manawa, a i kekahi manawa ma ka Hikina Akau. Eia malalo iho nei e akaka ai ka aui ana o ke kui Magenete ma kekahi mau kulanakauhale ma ka honua nei a puni. Ma New Haven, ma ka A. D. 1836, kuhikuhi ke kui Magenete ma ke Komohana.
Akau 5 o 55', ma New York , A. D. 1837,
" " " "
Akau 5,0 40' ma Albany , A. D. 1836,
" " " " "
Akau 6o 47' ma Philadelphia , A. D. 1837,
" " " " "
Akau 3 0 52' ma Washington, A. D. 1809,
" " " " "
Akau 52' ma Koletefile, A. D. 1835, aole ma Nubelenele, A. D. 1816, kuhikuhi aku ke kui Magenete 20 ma Hikina Akau, ma Atenai o George, A. D. 1837, he 4 o 37 ma Hikina Akau, ma Sanalue A. D. 1819, he 10 0 47' Hikina Akau ka aui ana o ke kui Magenete. Oia ka lawa o ka manao hai aku, no nei mea he hio ana o ke kui Magenete. Ke huli hoi nei ko Honokohau keiki, ke uhi mai la ka noe iuka o Eke. Me ke aloha. P. A. KALALAUPUNAAKEONAONA.
O ke Kaao o Ana Onohi Gula,
NOHEA MAI IA? NO HEA MAI
LA? NO NA AINA HAOLE MAI ANEI?
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:—O ka ninau maluna, he ninau oiaio maoli kela, no ka mea, aole i ninau mua ia keia ninau e ka mea heluhelu Kaao i na Helu mua i hala iho nei o ke Kaao e pili ana ia ANA ONOHI GULA, aka, ma ka Helu o ka la 12 o Dekemaba i hala iho nei, ua loaa ke kumu e ninau ai, no ka mea, wahi a keia mea heluhelu Kaao, ua kakauia keia Kaao (Ana Onohi Gula,) ma ka manao wale iho o ka mea nana i kakau, me ka pili ole o kona hapa pau loa he Kaao Haole; aka, o kona hapa nui loa, he Kaao Haole no Hawaii ae nei no.
Ke manao nei au, o ka nui o ka poe heluhelu
i ua Kaao nei o Ana Onohi Gula, aole paha i ike i ke kulike ole o ua kaao la ; aka, ina e heluhelu ana kekahi me ka hoomaopopo pono o ka heluhelu ana, alaila, e ike io no i ke kulike ole o kekahi mau mea e pili ana no ua Kaao la i hoopukaia ma ka Helu o ka la 12 o Dekemaba i hala iho nei.
O ka hoomaopopo ana i ka wa o ka loihi o keia Kaao, me he mea la, he kanaonokumamaha makahiki, me eiwa malama, a me na la keu elua. E hoomaka aha mai ka la i hoopuka aku ai o PILIPO II., i kana Palapala Kauoha mai kona Hale Alii mai Parisa aku, i ke Alii o Pelekane, no ka hoouka kaua mawaena o Rusia a me Farani, a hiki i keia la a'u e kakau nei i keia olelo hoohalahala, he pono paha ke nana i ka Olelo Kauoha a PILIPO II., ma ka Helu i oleloia maluna, a malaila no kakou e ike ai i ka Nu Hou loa o keia Kaao, a me ke kokoke loa o kona mau makahiki. Oia hoi, ke ola nei no kekahi o na kanaka o Farani ma Honolulu nei, i ike ole i keia Olelo Kauoha i ke Alii o Pelekane.
I ka hoike helu makahiki ana ae nei a ka mea nana i kakau keia Kaao o Ana Onohi Gula, he moolelo maoli ka helehelena, a i ka hapa nui hoi o ia Kaao o na Helu i hala, he Kaao, (he mea i hakuia.) I ke kakau ana nae a ka mea nana i kakau ua Kaao nei, aole oia i ike i ka hewa o kana kakau ana, a i ka puka ana'ku o keia olelo hoohalahala, e ike auanei oia i ka lalau maoli, oiai e hapuku wale mai ana oia i mea e hoopiha wale mai ai i na kope o kana kakau ana.
E na mea heluhelu Kaao, aole kakou e akaaka i ka lalau o ka mea kakau Kaao ma kela mau olelo maluna ae o keia pauku, malalo iho kakou e akaaka ai i ka lalau o ua mea kakau Kaao la.
No ka mea, ua oleloia, " Ua loaa o Ana Onohi Gula mauka o kekahi kuahiwi iloko o ka pahu me ke kino make, a ua hoihoia ma ka Hale Alii o ua Keiki Alii nei iloko o kekahi keena, a mahope o ia manawa, ua kauia kekahi kanawai, e hookapu ana i na poe pili i kona koko, aole e komo iloko o ka rumi, kahi i waiho a'i ka pahu kupapau o Ana Onohi Gula. A mahope o ia manawa, holo aku la ke Keiki Alii i Parisa, mamuli o ka Palapala Kauoha a Pilipo II., o ka la 15 o Maraki, M. H. 1799; a i ka hoi ana mai o ua Keiki Alii nei i Pelekane, ua ola hou o Ana Onohi Gula, a mahope o ia manawa, hui kino laua, ma ke ano mare paha ? A mahope o ia hui ana, hapai koke no o Ana Anohi Gula. Aka, he mau malama ma ia hope mai, hiki mai ka elele mai Farani mai, he elele kii mai i ua keiki Alii nei o Pelekane, mamuli o ke kauoha a ka Aha Alii o Farani, a oiai ua Keiki Alii nei e noho ana ma ke kahua kaua o Farani, hoouna koke aku la o Ana Onohi Gula, he palapala hoike no kona hanau ana i na keiki mahoe, a ke Kakauolelo i kakau ai, o ka la 15 o Ianuari, M. H. 1,000."
Ma ke ano noi hoi o ka moolelo, (Kaao) o Ana Onohi Gula maluna koke ae, ua like ole ka manawa, no ka mea, o ka hui kino ana o na mea nona ke Kaao e oleloia nei, ua lele oi loa, he 799 makahiki ka lele oi o ka manawa o ka hui kino ana mamua o ka hanau ana o na keiki mahoe, me he mea la mamua ka loaa ana o na keiki mahoe, he 799 makahiki ke kaawale a hiki i ko Ana Onohi Gula ma hui ana. A nolaila, he mea kupanaha loa keia, mamua e loaa ai ke keiki me ke kino kanaka ole no na haneri makahiki, a mahope e hui ai.
O keia ka lalau o ka mea kakau moolelo a'u i ike ai; aka, e i mai paha auanei ka mea kakau moolelo, " No na mea hoonoho kepau ka lalau." No na mea hoonoho kepau ka uanei! E i hou mai paha auanei ua mea kakau moolelo nei, " No ka Luna Hooponopono ka hewa, no kona nana pono ole." Nona ka uanei! E kapea hou ae auanei paha, "No ke kakau ana ka hewa." Kakau hewa paha. I mai la kekahi olelo ano nui, " Naha ka hua moa, ikeia iho la ke kau-o."
I mea e nani ai ka huita, e waiho mua i ke kanana, i kaawale ka opala, pela e nani ai ka hua ai, mamua o ke kuai ana'ku. S. N. H.
Polynesian Office, Honolulu , Dec. 17, 1863 .
Wahine Hoomake.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—E oluolu paha oe e lawe aku i ka'u wahi ukana, a haawi aku i ka poe e lawe ana i kou kino holookoa, no ka mea, he wahi malihini no wau imua ou, akahi no kaua a halawai kino, mai paupauaho a kunukunu iho ka manao i kahi ukana a kou hoa, a manao iho oloko e kau ae i kana wahi ukana ma kuaiako. E hiki paha ia'u ke wehewehe aku i ke kumu, a hiki aku i ka loaa ana o kela mau hua e kau ae la maluna.
Penei no ia : Ma ke awakea o ka Poakahi, oia hoi ka la 30 o Nov. iho nei, hele aku la ua wahine hoomake nei e inu rama, a komo iho la iloko ona ka mea e ano-e ai kona kino ; ia wa, hoi mai la oia a ko laua wahi home me kana kane. A ma ia wa hoi, hoomaka iho la ka hoopaapaa ana iwaena o lana, pane aku a pane mai, pela ka laua hana ana a lilo loa i mea nui. A mahope hoopuka mai la ka wahine i na huaolelo weliweli, penei: " Ina wau e ike e launa ana oe me ka wahine e, alaila, moku ko poo ia'u i ka pahi," pane mai no hoi ke kane, " He Pake la oe he mea minamina ole i ke ola." Ia wa, pane hou mai la ka wahine ma ka olelo haole, "Newa mai, Ainokea kamu."
A mahope iho, hoomaka laua e hakoko a paa ma na lauoho o laua, huki aku a huki mai, a mahope iho oia hana ana a laua, kui aku la ke kane ma ke poo a eha iho la ka wahine, alaila, hoomaka iho la ua wahine nei e uwe ; ia wa, hoomaka oia e hoomake ia ia iho, uumi iho la oia i kona hanu, aole hanu iki ae a hala paha elima minute, aka, hanu iki ae la a mahope hoomake loa iho la oia a like me he kupapau la ke ano, aohe ike, aohe hanu, aohe kamailio. Aka ea, he hanu liilii no i ko makou ike iho, i ninau iho ko makou hana, aohe e kemu ae, pela oia i hoololo ai a hala paha ka hora okoa ; ia wa, onioni ae la ua wahine nei a liuliu, noho iho la ke Akua iluna, a olelo mai la i ke kane, " Mai pepehi hou oe i ko wahine o make auanei, ua make no ko wahine, a na makou i hoihoi mai nei a ola hou ae nei; aka, eia nae ka'u ia oe, e hele oe i ohiki, ina e loaa oe i ke kanaka, hele no oe mai kamailio aku me hai, a loaa mai ka ohiki, hoi mai oe a ka hale nei, hooholo oe i ka ohiki a puni ka hale, a pela oe e hana ai i pau ka pilikia o ko wahine, eia la he wahine ano e."
A o E. ka inoa o ua wahine nei, he wahine ano hoomanamana loa keia, ua kuhi au he mea hou keia nana, eia ka he mea mau no ia ia ka hoomake ana i kona kino. No ke aloha ka i ke kane manuahi ke kumu o kona hana ana pela, aole no he hilahila iki o keia wahine i ka hana ana pela. Ea! ke ike mai la no Oukou e na hoa i ka hana uko ole a keia wahine hoomake, oia iho la kahi ukana a kou hoa la i ike oe ; mai lawe aku hoi oe a kou wahi e manaka ai hoolei ae, e lawe aku a na maka o na hoa o kaua, a ke hooki nei ko'u hapa pulima ma keia wahi. Me ke aloha ia oukou a pau.
S. J. IKEMAKA.
Lelekahauli, Honolulu , Nov. 30, 1863 .
OLELO HOOLAHA!
ka poe ka i ka Auhau ma ka Apana
O KONA, OAHU .
O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei,ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona ano LUNA AUHAU, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale e ku la ma ke kihi akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O na Poakolu a me na Poaono a pau, iwaena o ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, oia ka manawa hana. ABR. FORNANDER, (Abelehama.)
103-3m Luna Auhau.
BUKE HOU!
EIA MA KA HALE KUAI BUKE
O Wini,
ma Honolulu nei, keia Buke elua
Ke Kumumua Hou. - - - Hapawalu (12 1/2k) ka uku. Ka Lira Kamalii, oia na Himeni Haipule a me na Himeni Walea, - - - Hapaha 25 k.) ka uku. Malaila e loaa ai ua mau Buke la, a me kekahi buke e ae he inu wale. E pono e hele mai ka poe makemake i ka buke e kuai. 99-3m
Pulupulu!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka palupalu, penei.
PULUPULU i pau i ka waeia 20 keu, no ka paona.
PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 keu, no paona.
E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H.M. WINI.
100-2m Luna pai o ke Kuokoa.
Kanana Kanikau.
HE NUI WALE KE KANANA KANIKAU ma ka Hale Kuai Buke. Ina e makemake kekahi poe e loaa no ma kahi i oleloia maluna. H.M.WINI.
E MAKAALA !
O WAU
O KAMUELA,
KA HOA KUAI O NA
KANAKA HAWAII .
NONA KA HALE KUAI PAPA MA-uka iho o ka
Hale Hookolokolo
ma Honolulu . Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,
"CONSTITUTION!"
a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na
LAKO KAPILI HALE
o kela ano, keia ano.
EIA NO KE WAIHO NEI.
NA:
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.
LAAU HALE, o kela ano, keia ano.
PILI HALE,
PINE,
AAHO,
KEPA,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
OLEPELEPE,
KUI,
PENA,
AILA PENA,
WAI HOOMALOO PENA.
IA MEA AKU , IA MEA AKU,
Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui
Mai Hawaii a Niihau ,
ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luaa kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la.Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia o ko oukou makamaka.
KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu , Oka . 15, l863. 99-3m
OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII !
Makai iho o AIGUPITA
Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA !
KA
Pa Kuai Papa
o
LEWERS & DICKSON,
MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipa a oukou e na makamaka Hawaii .
NA PAPA OLEGONA,
LAAU HALE A ME NA POU,
LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.
Eia ka mea
KUPANAHA
Ma keia hale -- maanei i wiliia'i ka
PALAOA a ma ka HANA PAHU
e like loa me ko
ULAKOHEO
mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai.
Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,
Na Pena Ulaula a me ka Eleele,
Poho, Kolu, Hulu, Pena,
KUI o na ano a pau,
LAKA o na ano a pau,
Ami, Kilou, Kui kakai moena,
Kui Nao,
Pani Hale,
Pani Hale,
Pale Aniani, Pake,
Aniani kaawale,
Pani Olepelepe.
A PELA WALE AKU.
Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko maua wahi; aka, he hilinai no maua ma ke ano maikai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau ia mai ai ka domaikai, i loaa mau ia maua mamua aku nei.
Honolulu , Okatoba 15, 1863. (99-3m)
E Kuaiia ana!
Ka Moku kialua Hawaii
Go Ahead,
he 22 tona ua kupono loa no ka holo pili aina ana maanei, ua makaukau no no ka holo ana. Ke ku nei oia ma ke awa o HANALEI, KAUAI . E kuai makepono ia'ku no ia no ke dala kuike. No ke ano o ke kuai ana, e ninau ia
A. WHITE. 105-3m Hanalei, Kauai .
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui .
C.H. WETMORE. - Hilo , Hawaii .
J.W. SMITH - Koloa, Kauai .
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE .
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI.
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
MAI KUNA,
MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA.
ALAALA,
KAOKAO, PUUPUU, PEHU,
KUNAKUNA, Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
88-1y.