Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 4, 23 January 1864 — He olelo pane ia A. Kalaohonolulu. [ARTICLE]

He olelo pane ia A. Kalaohonolulu.

E ka NurEPA Kuokoā e; —Aloha kaua: ; —Ua hiki mai ka manawa kupono e hiki ni! ia'u ke pnne aku i lm mea nona ke kukulu i manao ana ; ma ka helu 48 Buke elua, Nov.' 28, A. D. 1863 i hak ae nei, ka mea hoi no- j naka inoa i hai iaae maluna, A. Kalnohono-; lulu, a nona ke poo u Ke puhi Rama.'* Ua j kuhikuhi mai oia ma na nmnao elua ana i wehewehe ai, he mea pono e puhi ia ka rama ma Hawaii nei, o ka manao mua. He mea pono e puhi ia ka rama ma Hawaii nei i mea e loaa mai ai i ke Aupuni kekahi dah. Ua hai mai oia, he nui ka poe o ole!o ana he mea waiwai ole ka rama, olelo mai kekahi ma' ka waha, a olelo mai kekahi ma na nupepa, aole hoi ia he mea e waiwai ai ke Aupuni, ke puhi ia ka rama ma ' Hawaii nei, a i pela aku wahi ana, Aka, roe he mea ia, ao« i le i ku like kona manao tr»e ko lakou, ua ! akaka ia ma kmn olelo ana. No ka mea, ke i oielo nei ia, he mea waiwai nui loa ka no ke Aupuni, ina ka e ae ia a e hana ia i Kanawai, e ae ana e puki ia ka, ramāma Hawaii nei. A ke ninau nei ia. He mea waiwai ole anei no ke keia aupuni ka hana ana i mau hale puhiko ma Hawaii nei ? Nolaila, aia ma keia ninau ana, e hiki paha ia'u ke we» hewehe i ko'u manao, iaa nae, aole au e ku» hikuhi ma ia mea. Aole no hoi au e wehe- f wehe i ko'u manao ma keia, ina he pili pono | ka ninau, i ke kumu olelo, a ka mea nona i ke kukulu manao ana, ke oleio nei au, he j mea waiwai ia no keia Aupunif ka hana ia ana i mau hale puhiko. Aka, ea, auhea 1& ka like ana o na hale puhiko me na hnle pu*

! hi ram» ? Ke hai aku b au m oe, ««ie hk<p j no ka mea' ua ano okoa 021 inea • lom uiai ana ntm kela, a rue ke» mea, no ka awa, ua hana ia ma na hale pohiko, he raa« m«a * | pomaikai nui ai ka lehukehu, o ke me ka malakeke. A hoaha la ka ne» * loaa mai ma na hale pohi ranaa? Aole anei o na \vai awanwa» ka mea hoi e inu ai na kaaaka a lilo i poe ona, oifc no» aka f aoie a» e hooie nku, he mea waiwai oie no ka ranw» abu he raea waiwai, a e Uto aaaa*i ka otaaaa ana o ke Aupuui wahi au, i mea. e powa ai» a wahi a ka mea e ninau mai aua, owai ke poino ? Ke hai aku nei at» me ko kaaolua ole, o na makaainana, pehea k e akaka ai ? penei: ina paha e manao kekahi e kukula i hale puhi rama, me ka ioaa pu mat o ka pa« lapala hoopaa, e ae ana k ia e puki mna» mai ke Kuhina Kalaiaina mai, ine ka uk« i elima tausani dab, (95,000) paka, a me eiima haneri dala, ($600) a he muaaai paha t paha no ka pahpala ae i kona puhi raraa ana. 1A kukuluia i hale puhi rama ana e ke I kanaka e manao ana pela, he oioio, ua wai- ! \vai ke Aupuni i na tauaani data elima ;aka, 1 1 i ka manao ana 0 keia kanaka e hoihoi mat | i kona puu dala i liio, a, mahea «ia e hoihoi | mai ai i kona dala kumupaa t liio. I ko'u I manao, e kuai aku no oia m« na kaaaka e ! makemake ana e inu mai i kona rama, pela j no, elike tne ka hale inu rama i ik« ia aia ! Honolulu, Lahaina i ka wa inamua i haia ae, i inu iho la ka poe makemake miii, a oua, Uo--1 pa ia lakou e na makai; ukn i na dab eooo i (56.00) a i ole ia, paa i ka hal» wai k a kaa j ole ke ilala, hoohana ia. | Kekahi manawa, inu kekahi po® a ooa,katt ; i luna o ka lio, holo a no ka ona ioa, hauk» | iho, nahoahoa ke poo, eba ka maka, kaīlii*» me ua wahi e ae o ka kino holookoa, a , ke toa kekahi, noluiki ea, pehea aa kaaaka | no keia mea, pomaikai ea ? laa paha • aui ua hnle puhi mma m« keia aup'ini, a nui ka | poe e inu ana a ona, hakaka, kuikui, a make kekahi poe, emi loa ua kanaka uuku, po» I ino ke aupuni, no ka mea, nolaila. ke aoo 1 : hua olelo Aupuni, ino aole knnaka, aaW Au--11 puni. t ; Eia kekahi, i kot* manao «n», uuku waie [: iho no na kanaka Hawaii e pono ke ae ae e j puhi i raraa; i waiwai ai ia mau kanaka, he I pono nae ia, a e aho iki paha, aka, i aete loa j no, no ka mea he poe iHhane kua La\uika- ! naka, a kupono no na haole, 110 ka mea, h* | poe waiwai. Eia kekahi, ha poe ike ole ao keia poe i ka imi waiwmi aaa ma ka mmo» | aole no i mna i ke kakpa ana ma ia mea. Nolaila, e A. Kalaohonolula e, ke pane aku : la a'u ia oe, me ko'u kanaiua ole, ma kou ; manuo mua i wehewehe ia aku maiuna ao> ! oia hoi kou manao. Aote • puhi ia ka rama | ma Hawuii nei, he mea ia e poino ai ka !e* i hulehu, a e ilihune ai. j Manao elua ( 2 ) He mea pono e puhi ia ka rama ma Hawaii nei, no ka uiea, he mea i make ole ka mma. Auhea oe a A. Kalao» . honolulu, e ka mea nona ke kukuiu manmi 1 ana a'u e olelo nei, pela io auanei kou maaao ! ana, au i olelo ai i mua o ka lehulehu o Ka--1 waii o Keawe, Kauai o Mano, a he mea mak 1 ole ka rama; aole ku like o ko'u manao .*ne I kou, aka, aia ma ka pepa o ka ta 51 o Xor. ; i hala ae nei, ua ike au malaila i ka manao : o ka mea nonn ke kukulu mnnao aaa, mim | hoi o A. K. Mahiaiopio no keia mea, a aa { ku like ko'u manao me kona, ina nae au ao- | ie e kuhihewn. Ke hai mai nai oe ma kau I manao, a me kou kahikuhi ana hoi. he om» j make ole ka (rama) ke inu k e Hke ne aa I ruta kupono ia mea, aka, i kou manao. ina e inu ia me ke kupono ote i na rula, alaila, |make ea, me kou manao hoi he mea make ; ka wai ke inu ia, ina kupono ole i na rula, a j ina e kupono, aole e make pela paha, akn, i | kuu manao, kakaikahi wale paha oa poe, aa | lakou i malama pololei «a rula me ka hatkie jole, a o lakou paha auanoi ke ola ae; a o , ka poe no e noonoo matama ok» ana i na rujla, pehea takou,ota no; i kuu maiao, mai ke lakou, a ke olelo nei no oe, emake ke kana- | ka ke mu nui i ka wai, ke kupono ole ina mla. I I kou manao hoi, aoie e make ke kanaka k» • inu i ka wai pela, no ka mea, i ko kakoa wa je hele ai ma kekahi wahi wai ote. a n«tt t«a ka la, a nui loa ka ono o ka wai, aka, i ka wa e loaa ai o ka wai, pehea kakou, mu kupono anei ? Aole, i kuu maaao. e l&k* me ka nui o ka ono, pela ka nui o ka vaai e pono ke inn, aka, ua oi aku keia mamoa o na rula kupono no ia mea, »o!e nae be amka. Pela no ke kanaka ina iama» ina • aoho wale ia i kekahi manawa, a i kakahi b paha, aole anei ono loa iho ia keia mea oooa ka noho wale ana; i kuu manao 000 no, a i tona wa e inu aku ai 1 ka mma, iaa mti poka, no ka mea, e like me ka nui o k» «««. p«U no e inu ai, Eia keia, ina e in« kekalii i ekoia kmika rama, a i kona ona ana iho, malama ok» ia i na rula oia mea, inu pono ole aku a Uk> i ka poino. Notaiia, e like me ka pohaku • kaa aaa ma kekahi pali, au i ike ai i koaa kaa ana. i kona hoomaka aoa • kaa mai, aoia wīkiwiki ma ka mua a ka hea. me ke ko!u • kooa kaa ana, aka, ina e iiulin iki kooa kaa ana, wi. \ kiwiki ioa ia a ku malalo o ka pa}i; a pek ! no ka poe inu rama, a me ka poe i paal ma* i laiia» lohi iho ma k% mua, peia ma ha iua, j me ke kolu, a liuliu, a maa. hoio kiki loa o» ka pa!ena ka poino, a o ka make boi. A ke oioau nei oe, me ka oteio aaa« aa hana ia anei ka rama mamoa o oa maaawa

i hookumuin'i i mea pepehi i ke kanaka e make ai, i mea e poino ai ka lehulēhu a me ka Lahuikanaka : he oiaio no,'o kou manao no ia pela, aka, o ka manao oka poe nona ka hana ana i ka rama, ua likepaha me kou, ua hana ae paha lakou i ka rama, me ko lakou ike anei i ke ano o ka mea a lakou i hana ai ? A me ka hoomaopopo hoi i na pomaikai e loaa mai, a me na poino e loa mai ana, i ko'n manao, eia paha ka lakou mea e hoomaopopo nui ai, o ka pomaikai e loaa mai ana ia lakou, uuku wale iho no paha ko lakou manao ae, e he poino ko lakou, a he po» ino hoi ko ka poe e inu wai, no ka mea, aole lakou i hooao iho i ua mea 'la, aka, i ka wa i loaa inai ai ka mea a lakou i manao ai, hooao iho, me ko lakou inanao he mea maikni, a i kona inu nna, ua lilo ia i mea ona, lealea paha lakou, a i ka hiamoe ana paha maluna o kahi moe, lealea, oluolu ka hiamoe ana. Ina e hiikaka lakou, iko lakou wa e ona ai; a eha kekahi, ika pau ana ae paha o ka ona ana, ike aku ua eha ia kekahi o lakou, alaila, e ninau paha, i eha oe i ke khn ? a i ka poe e ae i ike, olelo mai, kai no hoi i eha no ia oe, ia oukou e hakaka ana i ka ona 0 oukou i ka rama i ka ponei la,alaila, pehea iho la ka manao o lakou no keia mea, ka, e olelo paha lakou, ka, inoa he mea pono keia, eia ka hoi he mea ino, aka, aole nae lakou e haalele no ia mea, hana no e like me ka ma kemake o ka naau, a nie ke kuhihewa o ka noonoo ana. Ina paha i like ka poe nona ka hana ana i keia mea i olelo ia me Noa, ke nana aku kaua ma ka mokuna eiwa o Kinohi pauku 20: 21, a penei; i kakau ia malaila. " Hoomaka iho la o Noa e mahiai, a kanu iho la ika mala waina; inu iho la ia 1 ka waina, a ona : a ua uhi ole ia oia i ke kapa mnloko o kona hale lewa," Heaha ke kumu o kona ona ana? Eia, o kona naaupo a me kona ike ole e he mea ona ka waina ke inu, nolaila, ua waiho loa oia ia mea. Aka hoi, mau mai no ka hana ia. o keia mea, a hiki i keia la, a nolaila, ua lilo mai ia i mea e hoomahui ai ka lehulehu, a i mea e pepehi ai i ke kanaka no keia o ka make.

A ke olelo nei no oe, ina e hoopau ia ke Kumukanawai & na kanawai, e hana ae kela, ke'ia kanaka e like me kona makemakei alaila, eae oe, he mea make ka rama. E ike oe, he Kuinukanawai kakou e noho a me na kanawai hoi, ua ike ia no e ma'ke ana no ke kanaka no kei«\ mea o ka rama, nolaila, ina e lilo ka rama i mea e pono ole ai ka lehulehu, a e poino ai hoi ka Lahuikanaka, alaila, ke olelo nei a'u me ko'u kanalua ole, aole pono e puhi ia ka rama ma Hawaii nei, no na kumu a'u e pane nei. E Pane aku no a'u ke pane ia mai. Me ke aloha i ka Luna Hooponopono. J. Kalaolaiiaina. īanuari, 14, A. D. 1884.