Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 4, 23 January 1864 — He moolelo no ka Ilio. [ARTICLE]

He moolelo no ka Ilio.

He mea nui kekahi ilio, he uuku kekāhi ilio, ua like ole loa lakou. O kekahi ilio, aole i oi aku kona nui mamua o ko ka popoki, a o kekahi hoi, ua like me ka iliohae ka nui. Aole ma ka nui o ke kino wa4e no ka like. ole ana. He eleele kekahi, he keokeo keka- i hi, he ulaula kekahi, he ahinahina kekahi,j he olenalena kekahi, he onionio kekahi. Ao-1 le no hoi i like ka huluhulu o kekahi, he po-| kole ko kekahi, he paapu ko kekahi, he lahilahi ko kekahi, he pololei maikai k;o kekahi, pii wale no kekahi, a o kekahi hoi, he ili wale no, uuku loa ka hulu. Na niho. He iwakalua niho ko ka ilio ma ka iwi a luna, he iwakaluakumamalua ma ka iwi a lalo. O kona mau wawae mua, elima no manamana, a eha hoi kona wawae j hope. He maiuu ikaika no ma kela mana! keia mana, aole e.hiki ia ia ke hoihoi na j maiuu iloko, a hoopuka hou iwaho e like me | ka popoki. O ka io ka ka ilio mea ai nui, aka, ina pololi, ai no hoi ia i ka ai moa a pau. O ka ilio ka mea koa loa o na holoholonn a pau, ina i kauohaia e kona kahu, e kii aku no ia i na mea hihiu hae a pau loa, a me kanaka no. Aole holoholona i aloha nui ike kahu e like me ka iliomaoli. Aole loa i kumakaia ia ia, aole no hoi e haalele ia ia, aole loa. Aole haalele ke hana maikai ia, aole ka hana ino ia, aole haalele a make wale i ka hahai ana mamuli o ke kahu. E hiki no i ke Uanaka ke haalele i kona hoa maloko o, |ka hune a me ka poino. Aka, oka ilio ao- j le loa ia e haalele i kona kahu i kona wa e j ola ana, a make ia, alaila, make pu no keka-j hi ilio no kona aloha ike kahu. E malama j no ia i kona kahu me kona ikaika a pau, a; [ me ka makaala, e like me kona malama ana] ia ia iho. Aua like no hoi kona aloha i kona kahu me kona aloha ia ia iho. Ina kauoha ke kahu ia ia e malama i kona lole, a i kekahi mea e malama no . ua holoholona pono nei, me ka molowa ole a ! me ka haalele ole, a hakaka no ia me ka mea kii wale aku, a make *io i ka ikaika o kona manao e malama i kekahu. Ua olelo ia, e hiki no i ka ilio kiai ke hoomaopopo i ke kanaka aihue, a me ke kanaka pono, ma ke ano o ko laua hele ana, no ka mea, he hele pee, a he hele hilahila, ko ka aihue. Hele pololei kanalua ole ke kanaka pono, aole ona. makau no ka mea ua pono ia. Aka, o ka aihue ; ua hilahila ia, a he hele wiwo kona hele ana. Ike ka ilio i leeia ano hua o laua, a kuu wale aku no i ke kanaka pono, aole nahu aku, aka, o ka aihue, paa no J ia ia, a manao ia e hele nahu no ka ilio ia ia. lke n-o ka ilio i ke ano oka lole ana kanaka e komo āi. Ina iao ia ka ilio pela, malama maikai no ia i ka malihini i hele mai me ka lole maikai a me'ka hana maikai, aole nahu aku ia ia. Aka, irja hele ke kanaka ino, me ka lole ino, kiai no ka ilio ma ka puka o ka pa, aole hookomo ia ia iloko o ka pa. Ma na wahi a paU loa, he makamaka, a he hoanoho ka ilio, ho ke kanaka. Aole ia e makemake e iloho ma kahi e, me ke kanaka no e noho ai. Nolaila, noho no ia ma im aina a pau i noh'o ia e na kanaka, ma na aina anu a ma na aina wela. Ua like na helehelena o ka īlio maoli, me ko ka iliohae; aka, ma ka hana ana, ua like ole loa. He huhu ka iliohae, ahe hihiu, aka, oka ilio, ua lokomaikai, a ua hoolohe. He oiaio, hookamani ole kona aloha, aka, o ka iho hae, ina lokomaikai oia i kekahi, haalele hala ole oia. Oka ilio maoli, ina iao pono ia a pono, he waiwai loa ia, aka, o ka iliohae, he mea ia e pau wale ai ka waiwai, e like hoi me na ilio maoli o keia aina. No ka mea, ma keia aina, o ka iho maoli ka iliohae, pau na kao, a me na hipa, a me na pelehu, a me na moa, aole malama iki ia i ka ke kahu, he kolohe wale no ia. He mea pono ke hana aku ia lakou e like me ka hana ana i na iliohae, e luku loa aku hoi.

Aole like iki ka ilio me ka popoki. Manao nui ka popoki ika hale. Aka, oka ilio, ina hele ma kanaka, hele pu no ka iho, a noho pu me ke kohu \Vale no. Ina hele ke kahu a hoi mai, olioli loa ka ilio, aka, o ka popoki, ua oolea ioa kona naau, aole inanao i ka mea i hele aku, hoi i ka mea hele mai. lua loaa ia la ka hale, aole ona mānao i ka mea e. Ina eha ka popoki i ke kanaka, nahu mai no ia a kuha wmi. Ina i eha ka itio, uwe no ia, a hikiiele, a hele me ka onioni o ka huelo n« ka olioli mai i ke kanaka i hoeha aku ia ia. He nui wale na ilio, he aio okoa ko kekahi, okoa loa ko kekahi, a nui aku no. Aole nae i helu ia ko lakou ano a pau. He okoa ma kekahi aina'okoa ma kahi aina, aole elua ilio i like loa'ko laua ano. I -ka hoonoho ano ana t eia na inoa: O ka liio kahu, Ilio hahai pipi, Ilio kiai hale, llio hahai, Ilio hahai dia, Ilio kuhikuhi, Hio N ui'ounelana, Ilio Ainaomaomao, Ilio malamaa.ina, lUo kii manu, Ilio uuku. L H. Hewahewa.