Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 5, 30 January 1864 — Page 2

Page PDF (1.55 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

E LOHE OUKOU!

                E LOHE OUKOU e ka poe a pau i lokomaikai ma ka hookaa mua ana no ka Nupepa Kuokoa Buke III., i na dala auhau o kona ola; ke mahalo aku nei makou ia oukou a pau, a ua hoopili paa iho makou ia mau manao mahalo, iloko o ka iho a me ka papa-ku o ko makou puuwai Aloha Lahui Hawaii. A ia oukou hoi e ka poe i makemake e lawe i ka pepa, me ka makaukau ole i ke dala e hookaa pau mai ai i kona auhau, ke haiia aku nei ia oukou, e loaa no ka pepa mai ka HELU MUA mai o ka Buke III., i na wa a pau, a oukou e makemake ai e kii mai me ke dala. E wiki a e eleu mai nae oukou.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU. IANUARI 30, 1864.

Ka Papa Hoike o na Dute.

UA heluhelu iho makou i ka palapala hoike i ka nui o na waiwai komo o waho mai, na waiwai i laweia'ku, ame na loaa no ke dute mai. Ua hoomakaukauia e Warren Goodale Esq, ka Luna Dute mua iho nei, no ka makahiki 1863. Ua hoikeia mai ma ua papa hoike nei, ka pii nui ana o na oihana mahiai, ame ka pomaikai o keia aupuni, e like hoi me ka mea i oi ae mamua o ka mea i manaolanaia e na makamaka oiaio a pau o keia aina. O na waiwai o waho mai, ua pii nui ae no, aka, aole nae i like ae me ka manawa mamua'ku o ka hoopauia ana o ke dute elima hapahaneri no ke dala hookahi. Hookahi mea i ike maopopoia iho, oia hoi o ka nui o na waiwai i laweia mai waho mai, no Amerika Huipuia mai no; a ua pakela'e oia maluna o na aina e a pau. Ua nui no hoi na waiwai i hookomoia mai me ka hookuuia o ke dute, he $97,537, aka nae hoi, he $80,000 dala nae paha noloko mai o ia mau dala, ua ikeia iho no na waiwai e pili ana i ke kokua i ka oihana mahiai, ame na mea hana Masini hoi no na aina mahiko. A ua oi mamua o ke kanakolu tausani dala i hooliloia no ka hoohoihoi, me ka hoomaliuliu mai i na moku Okohola ia nei, ma ka hookuu wale ana i ko lakou mau ukana me ke dute ole, a aole no hoi paha he mea nana e hoahewa ia mea.

                Ua pii ae no hoi na loaa noloko mai o ke dute, ua oi ae mamua o na loaa o ka makahiki i kaahope aku nei, (1862,) o ka nui o na loaa no ke dute mai, i ka M.H. 1862, he $107,499.42, a o ka loaa hoi o ka makahiki 1863, he $122,752.68. Ma keia mea, ke ikeaia nei ka pii nui ana o ka loaa noloko mai o na dute.

                O ka mea hoolana loa mai nae i ko kakou manao, oia no ka ike ana iho, i ka pii ae o ka kakou mau waiwai kuloko e hoouna nei ma na awa kalepa o na aina e, oia hoi, ua oi ae na waiwai kuloko i hoounaia i kahi e, mamua o na mea i hoounaia i na aina e i ka makahiki i hala iho nei O na waiwai o waho mai i hoouna hooia'ku i na aina e, aole no i pii loa; aka, o ka mea no i pii nui ae, oia no na waiwai kuloko o ka aina—na mea kanu. O ka nui o na paona ko a kakou i hoouna ai i na aina e i ka makahiki 1862, he ekolu miliona paona, oiai hoi i ka makahiki 1863, ua alakei ae a hiki i ka elima miliona elua haneri me kanaiwakumamalua tausani paona.

                Ua emi iho nae ka laiki, a me he mea la no hoi e emi loa aku ana no, no ka mea, ke poho nui nei ka poe kanu ia mea, a e hele loa aku ana paha i ka nele loa i keia makahiki. Eia nae hoi, ua loaa hou ae he mau waiwai ulu hou a kakou e hoouna aku ai i na aina e, oia hoi ka pulupulu, ua ikea iho, ua hoounaia'ku nei he 3122 paona pulupulu i na aina e, iloko o ka M.H. 1863.

                Ma ka hoohalike ana iho i na moku Kalepa, ua maopopo ka emi ana o na moku Kalepa i hiki mai i ka M. H. 1863, mamua o na moku i hiki mai i ka M.H. 1862. Noloko nae o na moku Kalepa he 88 i ku mai i ka M.H. 1863, he ekolu hapakolu o ia mau moku no Amerika Huipuia mai.

                Ua ikea iho ka emi nui ana o ka rama i laweia mai iloko nei o ka aina, no ka mea, o na galani i laweia mai iloko o M. H. 1862, he 8,940 galani, a o ka nui hoi o ka rama i laweia mai iloko o ka M. H. 1863, he 7,862 galani, ma ia mea e ikea iho ai ka emi ana he 1,078 galani. O ka nui o ka rama i inu ia, he 873 galani wale no.

                Ma ka hoohalike ana, ua oluolu no ka manao me ka hoihoi i ka ike iho i ka holomua o ko kakou mau mea kanu; a ina e hooweheweheia mai ka loaa o ka opu o ka honua, a e hilinai hoi kakou ma ia mea, alaila, e hiki ana no ka la i o kakou nei, me ka i mai, "Ua lawa iho la no oe e Hawaii, i ka waiwai no iho, no ka mea, ke maweheweheia mai la ke gula e waiho nei iloko o kou opu."

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

                UHIIA E KA HAU—Ua loaa mai makou ia S. Haluapo, o Keauhou, Kona, Hawaii, ua uhiia ka o Hualalai e ka Hau, ma ka po o ka la ehiku o Ianuari nei.

 

                HANAU.—Ua hanau mai ka wahine a Mr. Aberahama, (Abrams,) he kaikamahine, ma ka la 20 iho nei. He mea hoopomaikai nui no ia i ke aupuni, o ka hoolehulehu nui mai i na keiki hou. --------

 

                AHAAINA HA HAMAKUA.—He ahaaina nui kai hoomakaukauia ma Hamakua, ma ka la 10 o Dekemaba i hala iho nei, a ua pau loa mai ka na kanaka o ka Apana o Hamakua i ka hele i ua ahaaina nei, i hanaia no ka mahalo ia Noa Kalio: pela ko makou poloaiia ana mai nei e S.W. Haiaka o ia wahi.

 

                KE-PA KUMUKUAI NUI.—Ua ike iho makou ma ka palapala a R.H.M, Kuanna, o Hanaha, Puna, Hawaii, i ke kuai ana o kekahi kanaka i kekahi paa ke-pa, no kekahi kanaka e aku, he hookahi pipi, me ke kaele waa hookahi, ke kumukuai i loaa mai ai o ke ke-pa ia ia. Nani no ke ke-pa makepono.

 

                DALA KA O KONA.— PAKAU HAAWALE PAHA TAU E HOA.—Ke hai mai nei o D.W.H. Kealohanui, o Papa, Kona, Hawaii, ua holo loa ka ka hana imi dala ma ia wahi; a ua nui hoi ka loaa, a na kane ame na wahine, noloko mai o ka Pepeiao Laau. Ina io pela, pono maoli, minamina wale hoi, ka lilo ana he "Parau haawale na ua hoa nei."

 

                KO-NUI.—Ua haiia mai makou e J. D. Opunui o Puueo, Hilo, Hawaii, i kona ike ana i kekahi mau ko nui, ma ka aina mahi ko o S. Kipi, Esq., he 10 iniha ke anapuni, a he ekolu paha anana ka loa, ke huipuia me ka pua oluna. Ma ka aina mahi ko o S. Kipi ma Alae, Hilo, kahi i ulu ai o ua mau ko nui nei i haaiia'e la maluna. Olioli nui ko makou mau manao, no ka lohe ana mai nei i keia mau hoike kanalua ole, no ka holo io o ka hana kanu ko ma Alae. O-ia e na hoa, i nui ke aho, moe-a imua.

 

                KULA KAHUNAPULE MA HILO.—Haiia mai nei makou e J. D. Opunui, o Punahoa, Hilo,i ka hoomaka ana o Rev. Titus Coan, (Koana.) e kukulu i ke kula Kahunapule ma ia wahi, ma ka la 11 iho nei o Ianuari, o keia makahiki; a ua nui no hoi ka poe u-i Hawaii e hele nei, e hoomaamaa ia lakou iho, ma ka lilo ana i poe auwaha nana e hookaulana aku ka olelo hemolele, ma na wahi a pau o keia mau kai, a me ko na aina Pegana hoi, e noho mai nei iloko o ka pouli poliuliu o ka noho ana hupo. O keia Akua pu me ka lakou hana maikai i hookumu iho la.

 

                KAHUNA HOOPUNIPUNI.—He leta ka makou na W.D. Kolia mai, o Nawiliwili, Kauai, e hai mai ana i ka hoea ana'e o kekahi Kahuna hoopunipuni ma ia wahi; a ke laapaau nei ka, me ka hoonohonoho i na Akua, o Halalo ka inoa o ua Kahuna nei. Eia no paha ka pono e na makamaka, o ka pa i ko oukou mau manao, o puni aku auanei, i ke Daimonio alapahi wale mai.

 

                NO KA MR AME MRS.— Ua pinepine ka loaa ana mai ia makou o na leta, me ke kau iho oka poe nana i kakau i ka inoa o Mr------ina he kane, o Mrs--------ina he wahine. Ke hai aku nei makou aohe kupono oia mea. Ina o A, e kakau ana i leta ia I, aole pono ia A, ke kakau mamua iho o kona inoa o Mr A. A pela no hoi ina paha o E, he wahine mare na U, a manao oia e kakau i leta na H, aole he pololei ia ia ke kakau i kona inoa o Mrs E. U. Ua kupono o Mr, a o Mrs paha (ina he wahine) ke kakau aku mawaho o ka leta, a kekahi mea e manaoia ana e hakau aku. Noloila, e na makamaka mai hana hou pela, o manaoia mai auanei kakou. "He poe no kula, ke hoe hewa nei."

 

                KA AHA HOOMALU.—Eia malalo nei ka papa helu a me na inoa o na hihia i hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no na pule e pau ana ma ka la 31 o Dekemaba.

Dek. 19.—Haili, holonui me ka hooponopono ole. Hoopaiia $15, me $1 25 koina.

" 19.—Richard (Pike,) ona. Hoopaiia $3, me $1 koina.

" 19.—Adam Myers. Hoeha ia Robert Austin. Belaia $25------ "

" 19.—Puaa, hoeha ia Akumi (Pake.) Hoopaiia $6, me $1 37 koina.

" 19.—Naeole, kokua a hoohaunaele. Hoopaiia $12, me $1 37 koina.

" 21.—James Gembly. Holonui—Bela ia $6.------

" 21.—Bred Dution. Ona me ka hoeha i ka Makai—Belaia $10.

" 21.—James Allen. Ona me ka hoohaunaele. Belaia $10.

" 21.—Daniel Demont. Ona, Hookuuia.

" 21.—Thos Phillips. Ona. Hookuuia.

" 21.—Kamuela. Aihue mai- a Capt. Babeock. Hoopaiia 1 makahiki.

" 21.—Adam. Myers. Kue i ka mok. 42 Kanawai Hopai Karaima. Hoopaiia $200, $4 13 koina.

" 21.—Adam Myers. " " " " $62.50, me $1 koina.

" 22.—John. Thos Waterhorse. Hana aku me ka manaoino. Hookuuia.

" 22:—Kekuewa. Holo nui. Hoopaiia $5, me $3 koina.

" 22.—Francis Janrez. Holo nui me ka ona. Hoopaiia $10, me $1 koina.

" 22.—Chales, Sumer. Kue i ka mok 42, Kanawai Hoopai Karaima. Hoopaiia $75, me $4 koina.

" 22.—Chales Sumer. " " " " " paiia $5, me $1 25 koina.

" 22.—H. Swinton, Holonui. Hookuuia.

" 23.—Kumalii. Ona. Belaia $9.

" 23,—David Autis. Ona. Hoopaiia $3, me $1 12 koina.

" 23.—Wahaula. Piliwaiwai ma ka la Sabati. Hookuuia.

" 23.—Kimo. " " " " " "

" 23.—Paahao. " " " " " "

" 23.—Mahi (he wahi keiki.) Aihue keleawe. Hoopaiia 6 malama.

" 24.—Ani (Pake.) Aihue wati. Hookuuia.

" 24.—Kamakahonu al. Kamuela. Kue i ka mok. 30, Kanawai Hoopai Karaima. Hookuuia.

" 24.—Pihi. Piliwaiwai ma ka la Sabati. Hookuuia.

" 24.—Hau. Piliwaiwai ma ka la Sapati. Hookuuia.

" 24.—Keoki. Piliwaiwai ma ka la Sabati. Hookuuia.

" 24,—Pilipo. Piliwaiwai ma ka la Sabati. Hookuuia.

" 26 - Augustus Ragalan. Aihue mai a Slapenhorst. Hoopauia ka hoopii.

" 26.—Daniel Tranior. Ona. Belaia $6.

" 26.—Emele (w.) Ona. Belaia $6.

" 26.— W. Batos. Ona. Belaia $6.

" 26.—James Steosa (Nika.) Ona. Hoopaiia $3, $1 13 koina

" 26.—John Srith. Ona. Belaia $6.

" 26.— John Fernand. Hookapae ana i ka pono. Belaia $6.

" 26.—Peter Babcock. Ona. Belaia $6.

" 26.—Beng. Homblower. Ona. Hookuuia.

" 26.—John Silva. Holo nui. Hoopai ia $5, me $1 37 koina.

" 26.—Beny Ryder, holonui. Belai $6.

" 26.—Lulia (w.) holonui. Belaia $6.

" 27.—Iosepa, ona, hoopaiia $2, me $1 koina.

" 27.—Wm. Dfine, ona, hookuuia.

" 27. —Kealoha, hakaka me ka hoeha ia Ai (Pake,) hoopaiia $15, me $1 25 koina.

" 27.—Pihi, kue i ka Mokuna 36, Pauku 2, o ke Kanawai Hoopai Karaima; hookuuia.

" 27.—Hao, kue i ka Mokuna 36, Pauku 2, o ke Kanawai Hoopai Karaima, hookuuia.

" 27.—Pilipo, kue i ko Mokuna 36, Pauku 2, o ke Kanawai Hoopai Karaima, hookuuia.

" 27.—Keoki, kue i ka Mokuna 36, Pauku 2, o ke Kanawai Hoopai Karaima, hookuuia.

" 28—Jino Wineburg, ona, belaia $6.

" 28.—Hike (keiki) aihue keleawe, hoopaiia 6 malama.

" 28.—James C. Mc'Cabe, hooeha ia John Reeves, hookuuia.

" 28.—W. Mosier, hoeha ia John Reeves, hookuuia.

" 28.—J. C. King, no ka lawe i ka mea make, hoopaiia $25, me $1 koina.

" 28.—J. C. King, hoopiiia no ke kue ana i ka Pauku 8, o ka Mokuna 9, o ke Kanawai Hoopai Karaima, a bela ia he 3,000, no ka hooia i kona hiki ae imua o ka Aha Hookolokolo.

" 29.—Kailimai (keiki,) aihue keleawe, hoopaiia 6 malama.

" 29.—James Monroe, ona, bela ia $6.

" 29.—Chas. Smart, ona, bela ia $6.

" 29.—Arther Alaxander, puhi ahi, waihoia i ka Aha Kiekie.

" 30.—James Robinson, ona, hoopaiia $5, me $1 koina.

" 30.—Wicter, hakaka, me ka hoeha'ku, hookuuia.

" James Robinson, no ka holo nui ma ke kaa me ka lio, hoopaiia $25, me $1 37 koina.

" 30.—-Makaanapu, ona, hoopaiia $3, me $ l koina.

" 30.—Kamaka, ona, hoopaiia $3, me $1 koina.

" 30.—John Smith, ona, hoopaiia $3, me $l koina.

" 30.—Charles Smart !(nika,) ona, bela ia $6.

" 30.—Keoni (Makai Hoomalu,) no ke kue ana i ka Mokuna 45, Pauku 6, o ke Kanawai Hoopai Karaima, me ka hookonokono e hanaia ka hewa, hoopaiia he $53, me $2 37 koina.

 

                N.B.—Ua pai hewaia kekahi mau inoa iloko o ka papa hoike mua iho nei, a penei ka pono e heluhelu ia'i:

                Dec. 15, J. Walagama, Jack Watsen, ka pono.

                Dec. 14, Keakai, o Kaaukai ka pono, aole he holo nui; aka, he hana i na mea ino wale.

                Dec. 15, Doulon Wilben, o Carsten Wilbeen. ka pono. Dec. 16, S. Koaa, o S. Kaai ka pono.

                Dec. 17, John Foley, o Thomas Foley, ka pono.

 

                Ina aole ou makemake hiki hou mai ke kaumaha i ou la, alaila, e pono no ia oe ke hoolohe i na mea mua ana i ao mai ai ia

 

                E lawe mai i na mea maikai a pau, mai kanalua no kahi nona mai ia mau mea. Mai lilo o Elia he hupo, ina oia e hoowahawaha i ka ai ana i laweia, mai ai e na manu Korana.

 

Ke koho ana ma Hawaii.

Ma Kona Akau, o G.W, Pilipo.

" Hema, o Nahinu.

Ma Kau, o J. Kauhane.

 

                Ma ka lohe wale mai o S. Kipi ame J. Keahi ko Hilo, a o J. Kaunamano ko Hamakua.

                Ke ano o ke koho ana Puna, Hawaii, eia malalo nei ke ano o ke koho balota ana ma ka Apana o Puna.

  Balota,

No S. Lainaholo..........................253 - Kohoia.

" J.P. Kaawalu.............................123

" Heleluhe...................................l01

" E. Makaioulu............................122

  Huina......508

A o Mr. S. Lainaholo, ka mea i kohoia i Lunamakaainana no ia Apana.

 

KA NU HOU!

                Ua hiki hou mai nei no ka lono mai ke kahua kaua ma Amerika, a me ka poe hoonaueue manao hoi o na aupuni o Europa, maluna mai nei o ka moku kiapa Young Hector, i ku mai nei i ka la Sabati iho nei, a me ka moku kiakolu George Peabody, i ku mai nei i ka Poalua iho nei. Aohe no he mea ano hoopuiwa i lohea mai nei, iloko o ke kowa elua pule i hala iho nei, mai ka wa i lohea mua ia mai e kakou, maloko o na nupepa i laweia mai nei e keia mau moku. No ka mea, iloko o ia manawa mai nei, ua hakiia ka uwaea telegarapa, i ku ino nui ma na wahi i moe ai ka uwaea.

                He mea maopopo nae, iloko o na malama hooilo, no ka nee mau mai a ka hau, ka ua, ka hekili, a me ke poho o na alanui, nolaila, aole no e nee nui ana na puali koa aupuni imua. Aka nae hoi, ma na wahi a pau, e hoomakaukau like ia ana no na puali kaua o na aoao a elua, no ka hoouka kaua koke aku, i ka wa e pau ae ai ke kau ino. Ma ke kilohi ana iho i ka helehelena o na mea e hoikeia mai nei, ua maopopo lea, e hiki ana ia Gen. Grant, ke komo aku iloko o ka mokuaina o Geogia (paha;) a i ole ia, o ke komo loa aku no iloko o na kapakahakai o ia wahi, ma Savana; oiai hoi, e hooikaika ana o Burnside a me Forser, e komo me ka lawe holookoa mai i ka mokuaina o Karolina Akau.—a ma ia mea hoi, e wawahi liilii ia'i na Moku Hui o ka Hema, a me ka hookuu hoi i kela a me keia kanaka o ia mau mokuaina e hoopuka i ko lakou mau manao aloha aupuni, me ka hoi hou mai iloko o ka Hui Kahiko; ke makemake lakou e hana pela.

                Ma ka la 30 iho nei o Dekemaba, ua aeia'ku kekahi Alii Koa Kipi, e halawai kino me ka Peresidena Aberahama Linekona, no kekahi kumu manao malu ana i makemake ai e kamailio mai i ka Peresidena. Ke ninau nei ka poe o ke Alo Alii o Wasinetona, i ke ano o kela halawai malu ana; ua manaoia nae, he mea nui no e pili ana i ke kaua, a i ole ia, e pili ana paha i kekahi mea e pili ana i ke kuikahi hou ana—o ke koho wale aku keia a ka poe o waho.

                Hooleleia mai nei ko makou mau manao e ka hiki ia ana mai e ka lono, no ka moku Alabama, ka eu hiwahiwa o ka moana Atelanita, a Pakipika mai paha auanei. Penei ka mea i ikea iho ma kekahi pepa o Kapalakiko.

                CHICAGO, IAN. 8.—Ua hoikeia mai nei mai Wasinetona, na olelo penei: No keia loheia ana mai nei e holo ana ka Alabama i ka moana Pakifika, nolaila, ua hoeueuia mai ke Keena Kaua, a me ke Keena Aumoku Kaua, e ka manao pihoihoi no ka maluhia o na pono o Amerika, a me ka maluhia hoi o na moku a me ka waiwai o ke aupuni e waiho nei ma keia aoao o ka Pakifika nei. Ua oleloia mai e ka poe kamaaina kahiko o Kalaponia, ua hiki no ko hoopio ia o Kapalakiko e kekahi moku hookahi, me na pu he 30, a me na wahi e ae no hoi a pau ma keia aoao o ka Pakifika. No ia mea, ua hooholo koke ke Keena Aumoku Kaua, e hoouna koke aku i ekolu moku manawa no ia wahi, iloko iho o keia wa no, me ka hoouna pu mai hoi i Major Generala akamai, me na koa kupono no ka malama ana ia wahi. Ua pinepinepine no ka Kalaponia koi ana i na mea e lako ai lakou i ka makaukau a me ka ikaika, i hiki ai ke pale aku i na poe kimo po mai, a me na enemi huahua, i kona honua gula nui.

                No keia lohe ia ana mai, nolaila, pane ae ka nupepa Bulletin o Kapalakiko, penei: "NO KA HIKI ANA MAI O KA ALABAMA." O keia oleloia no ka hiki mai o ka Alabama, aole no he puiwa nui ia e like me ka mea i manaoia. Aole no he kue o na kanaka i kona hiki mai a ku ma kahi a ka moku Aqiula ku ai O ka ninau, no ka hiki a me ka hiki ole ia ia ke komo mai maloko o Papu Point, a me Alcatraz, ua lilo iho he mea ole, ma ka hoohalike ana me ka ninau o keia wa, oia hoi; heaha kana e hana'i ke komo mai oia? Aole e loaa ana ia ia ka pomaikai, kai, ke hoopoino mai i ke kulanakauhale. A aohe no hoi he dala maoli iloko o ka lima o na kanaka a me na Bankoa.

                "Aka nae hoi, hookahi paha mea i maopopo,ina paha kela e hiki ae i Kina, a ike iho i ka pomaikai nui e loaa ana ia ia iloko o na moku aupuni a me na moku kalepa o Amerika Huipuia, alaila, e hoopau ana paha oia i ka manao ana e holo i Kapalakiko. A nolaila, e hoomau ana no kela i ke pelu kua iho ma ia mau kai, mamua o kona manao ana e hoona loa mai ianei."

                Ma na nupepa i hiki mai nei, ua ike iho makou! ka Papa Hoike a ke Kuhina Kaua o Amerika Huipuia, a me ke Kakauolelo pu hoi o na Aumoku Kaua o ia Aupuni. He mau Papa Hoike ano nui no; aka, no ka loihi loa, nolaila, ua hiki ole ia makou ke pai holookoa ia mea. Ma ka hoike nae e pili ana i na moku kaua, ua ikea iho ka pii ana o ka nui, penei:

  Ka nui o na Ka nui o Ka nui o

  moku. na pu. na tona.

Na Mokumahu Hao......40 150 62,518

" " pili aina.... 29 l52 20,784

" " huila aoao..203 1240 126,517

" " " hope.. 198 1578 187,892

" " pea............112 l323 70,256

  Huina...........588 4443 467,967

                O ka pakela ae o na moku kaua o keia makahiki mamua o ka makahiki i hala, he 161, ke hui pu ole ia mai na moku he 30, i hoopoinoia, ma ke pio ana aku i ka enemi, ke piho ana, ame ka ilihia ia mai no hoi e na poino e ae.

                Ua hoike mai no ke Kakauolelo Kaua i ka nui o na moku i hoopioia e na moku aupuni, oia hoi he 1045 ka huina nui o na moku, he 176 mokumahu, o ka hapa nui hoi o ia mau moku, he poe mokumahu kupono wale no ma ka holoholo moana, a ua pau i ka hooliloia i mau moku kaua no ke aupuni, a he mau moku maikai loa lakou. Aole nae i huiia na moku i hoopihoia, me na huahelu i haiia aela maluna, a he nui loa no hoi ia mau moku. O ka nui o na waiwai pio i loaa mai, me ka hooponopono mua ia e na Aha Hookolokolo, ua hiki aku i ka $13,000,000. A o na dala hoi, i haawiia na na'Lii moku, ame na luina o na moku nana i hoopio aku i na moku e kue ana i ke Kanawai o Amerika Huipuia, ame na moku no hoi o na enemi, ua hiki aku na dala i ka $6,000,000.

                Penei kekahi o na olelo a ke Kakauolelo Kaua. "Ua kanu paa ia na puali koa aupuni iloko o na mokuaina kipi a pau, a ua loaa ke kumu pono e manaolalana ai malalo o kona malu, e loaa'i i na poe pili makamaka a pau o ke aupuni iloko o ia mau mokuaina, ka maluhia e hiki ai ke kiola ae i ka lei a ko lakou poe Luna, me ka huli mai hoi e imi i ka maluhia o ke ola, ka lanakila, ame ka waiwai a lakou i kiola hooponopono ole ai, iloko o ko lakou makapo inaina ana." No ka holo pono ana o na puali kaua o ke aupuni iloko o ka makahiki i hala ae nei, nolaila, ua hooemiia he $200,000,000, no ka haawina o ka oihana kaua, malalo iho o na mea i manao mua ia e ke Kakauolelo Kaua.

                Ua hoonohoia o Adimarala Faranagata, ka mea nana i hoopio o Nu Olina, i Adimarala nui no na moku kaua a pau o ke aupuni, mai Key West, oia ke kihi hema loa o Felorida, a hiki i Mobile; a, ma Penesecola ke kulana poo o ua aumoku nei. Ma kona hoonohoia ana i Luna no ia mau aumoku, nolaila, ua hiki ke manaoia'e e kiiia'na paha e kaua o Mobile. Ma ka la 3 o Ianuari nei ka holo ana aku o kona aumoku kaua i kona kahua hou.

                Ua lohe pepeiao mai makou, i ka olewale ia e kekahi poe o keia kulanakauhale, i ka hooukaia ana ka o kekahi kaua nui weliweli ma ka moku aina o Tekasa mawaena o Gen. Banks, o ka Akau, me na moku kaua he 23, a me na koa he 15.000, a me Gen. Magruda (Magruler) o ka Hema, me na koa he 51, a me na pukaa he eono; a o ka hopena ka o ia kaua ana, ua pio ka poe Akau, ua hoopihoia ekolu mokumahu o ka Akau, me ka lawepioia o na koa Aupuni he 400. Ua huli makou i kahi i hiki mai ai o keia mau olelo, a loaa ole ia makou ka pepa i hoakakaia'i ia kaua ana. A he kumu pono no hoi kekahi e kanalua'i i ka oiaio o ia mea, no ka mea, me he mea la, aole e hiki ia Magruda ke hele mai kahi o na i lohea mua ia mai nei, ma ka moku aina o Tenesi, a hiki i Tekasa, kahi o ua kaua nui weliweli nei i hoakakaia'i.

 

No Europa.

                Ua hoouna mai ka Emepera o Rusia i na olelo mahalo aloha ia Aberahama Linekona, ka Paresidena o Amerika Huipuia, no ka hookipa maikai ia ano o kona mau mokukaua, ma Amerika Huipuia puia, ame ke kokuaia hoi o kona poe kanaka i ko lakou wa i pilikia'i, ma ka ili ana o ka moku kaua Lukini Novick, ma Kapalakiko.

                Ua pa-e mai ka lono mai Sena Pitabuga, Rusia, no ka manaoia malaila i keia mau la, e ala mai ana ka ino iwaena o Rusia, Enelani, ame Farani; a e oki ana paha ko lakou noho kuka oluolu ana. Ke manao nei na Luna aupuni o Rusia e kaua ana iloko ae nei o Aperila, ame Mei paha; aka, ua lana nae ka manao, e hoopioia ana ke kipi o Polani, mamua'ku oia wa.

                Hoopauia mai nei kekahi o na Luna aupuni o Enelani, no ko lakou kokua me ka hoolako ana i ka moku kipi Rapahanoka, i kona wa e hoomakaukau ana no ka holo, mai kahi mai i kapa ia o Sheerness.

 

                RUSIA AME TUREKE—Hoikeia mai nei mai kahi i kapaia o Constantinople, kekahi mau mea ano nui e pili ana i ka hoomakaukau i na pakaua hoi no Rusia, ma kona aoao e pili la me Tureke. A ua holo aku la ka Emepera, ame na Grand Dukes Constantine ame Michael, ma kahi i kapaia o Kertch, e makaikai ai i na pakaua hou malaila.

                Ua make ka Moi o Denemaka, ma ka la 15 o Novemaba M.H. 1883, he mai erysipelas kona mai. Ua ili iho la ka lei Alii i ka makuakane o ka wahine mare a ka hooilina o ka lei Alii o Enelani, ma ka inoa Karistiana IX. Aka, o kona lilo ana i hooilina no na laua Duke o Schteswig o me Holstein, ua kue ia e ka Prince o Augustenburg, no ka mea, ua ike ia mai no oia ma ia inoa o ke aupuni o Saxe Coburg.

                O ka Moi Frederick VII ko Alii i make aku la, ua hanau ma ka makahiki 1808 a no ia mea, ua 55 kona mau makahiki o ke ola ana. He iwakaluakumamalima na makahiki o kona noho ana ma ka noho alii, a ua oleloia, aole no oia i mahalo nui ia e kona poe kanaka.

                Ma keia hooilina ana iho la o ke aupuni Denemaka i ka makuahonowai o ka Prince of Wales ka hooilina o Vitoria, ua hoohui kokoke loa ia ae la ka noho ana ano aupuni o ia mau Aupuni.

                Ua hai mai la ka Alii a manaoia nei e hoonoho ma ka noho alii o Moniko, aia kona ae, i ka noho ma ia noho alii, a ae aku ka ke Aupuni o Amerika Huipuia, a penei iho ka olelo a kekahi nu Telegarapa i hoounaia mai e kekahi o na poe hoolaha manao o ka nupepa London Times. Ua hooholo iho ke alii Duke Nui Maximilian, aia kona ae e noho ma ka noho alii o Mesiko, a ike mai ke Aupuni o Amerika Huipuia. A ua hoouna mai ke Aupuni o Farani, he noi e pili ana ia mea, i ke Aupuni o Wasinetona. A o ka olelo pane a Linekona, oia no, aole loa lakou e hiki ana ke hoomanawanui, a he ole loa hoi ka ae aku i kekahi Aupuni Moi, e noho iho ma ko lokou ipuka ponoi. A ua manaoia no keia kumu e haalele ana ka Arch Duke Maximilian, i ka ae ana e hoi i lilo i alii no Mesiko.

 

Palapala a na Mamakaainana

I KA MOIWAHINE EMMA LANI

I ka Moi KAMEHAMEHA V.

                E KA MAKUA:—I keia mau la aku nei ua hikilele makou no ka lohe ana mai ua hoopa mai ka lima o ke Akua Mana Loa i ka Moi, kou kaikaina, ke Alii Ilihia Iolani Kamehameha IV, kou mua ma ka noho alii, a noia mea ke kumakena nei makou, me ka naau walania, o ka apana o Kona Hema, Hawaii.

                A ke nonoi haahaa aku nei makou i huipuia i ka makou kaumaha me ka naau i hoehaeha ia i ka minamina, me kou naau i kipa ia e ka eha nui, a me ke kaumaha luuluu, a me ko olua kaikuahine, a me ko oukou makuakane, a me ka ohana alii, no ka nalo ana 'ku la hoi o kou kaikaina, ka Moi i aloha nui ia, a i mahalo nui ia hoi no ka naauao, a me ka noiau, a me ka hiki pono hoi ke hoomalu i kona lahuikanaka.

                A oiai makou e hoomanao ana i na kaumaha i kau mai la maluna o oukou, ka pule aku nei makou me ka nonoi haahaa i ka naau mama, a me ka oluolu ia oukou i keia manawa, no kou mua ka mea i waiho mai i kana mau hana luhi i ka ao nei a iloko hoi o kou lima.

                A ke waiho haahaa aku nei makou i ko makou mahalo, a me ka olioli, i kou hiki pono ana'ku ma ka noho ana Moi o ko elua aupuni.

                A ua manaolana loa makou me ka hilinai pu i kou naauao, a me ka noiau, e hiki pono loa ana no ia oe o ka Moi ke malama i keia oihana nui i kau mai la maluna ou. A he nonoi haakaa pu aku nei makou i ka mea Hemolele o na lani, e hoonui loa mai oia i kou noho Alii ana, a me ka maluhia, a me ke kuapapa nui o kou aupuni a nui na la, a e haawi pu mai no hoi no ka Moi i ke ola loihi, a me na makahiki oluolu.

 

E OLA KA MOI I KE AKUA.

                O makou kau mau kauwa haahaa, me ka aloha nui.

  J.W. KUPAKEE,

  J. D. PARIS,

  CHARLES FREDERICK HART,

  S. W. PAPAULA.

Poe Komite no ka Apana o South Kona,

Kona Hema, Hawaii, Ian. 11, 1864.