Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 5, 30 January 1864 — Apana o Hakawao. [ARTICLE]

Apana o Hakawao.

O ka npana i haiia'e la maluna, he apana nui no ia. O Huelo ku palena ma 1m nkau hikina, a o Keokea ka palena ma ka hemn hikina. Oka apana hoi ia e hooiioiloia nei e Mr. Haalou, ma ka Helu 52, Buke II o ka Nupepa liuohoa, e olelo ana, •' Ua mai a wiwi loa ka naauao malaila no keia mau mai elua. 1, oka palaka, ame ka nauupo oke Kahukula; 2, o ka hoopiliineaai i kona poe ponoi. Nolaila, o hoohuli hewa ia auanei ka Papa Hoenaauao, ame ka Paresidena, ke hai akea aku nei au, aole i mai a wiwi ka naauno ma ka apana o Makawao nei, a aole no hoi na mai elua i haiia'e la maluna i loaa ia ia ; he wi, he uohea, a he piiipui okoa no na aoao o Maine, ka naauao o Makawao e noho ia aku nei. Ona Kumukula no na kauwa lawelawe, a o ke Kahukula no ka Haku, aole i ekemu iki keia poe, aole no hoi i ike ua palaka ko lakou Haku, peia no hoi na Lunakula, aole o lakou olelo ua palaka, a naaupo ke Kahukula ; o ko makou makua nui ma j ka pono, ka Puuku malama dala o na kulao iMakawao nei, aole nō i hai iki mai ia ma« | kou, he Kahukula palaka a naaupo ko kajkou. Oka Paresidena oka Papa Hoonaaujao kekahi, ua hiki no ia i Mnkawao nei, oia no o Ka Mea Hunohano Mataio Keliunnaoa, ua hoike no ia i na kula mai Huelo a Keokea, aole hoi oia i hai mai ua palaka, a naaupo ko oukou Kahukula. lna o keia poe a pau i haiia'e la maluna, aole i ike i ka palaka ame ka naaupo o ke Kahukula, pehea la ka hoi i ike ai o Mr. Haalou, he wahi malihini ia, wahi a kana olplo ana, i ka palaka. nme ka naaupo o ke Kahukula ; molia paha no kona inanao nonohua wale ihn no, u aole no paha oe he wahi malihini, o Mr. Haalou no paha oeo Huelo? Ua nonoi aku ka oe i ke Kahuknln, ooe ke Kumukula o ka Halekula o Huelo, a no ka ae ole inai o ke Kahukula, nolaila kou inea i hoolaha ai, he palaka, a he naaupo ke Kahukula.

j Eia hoi, ika wa hoike ona kula, aole hoi ipalaka ke Kahukula. Penei kana hnna, jhe mau la mainua iho o ka la hoiko, koho e juia i mau Komite, a na lakou e hoike i na jkula, a e hai i ko l'akou manao no na kulā. i A hiki i ka la hoike, e noho niai no keia poe i kohoi\,a e nana ī ka makaukau o na kul?j. Ua like no ka hana a keia Kahukuia me ke Kahukula o Wailuku. Ua koho no oia \ inau Komite, a na lakou e nana i Ua makaukau ona kula. He palaka anei aine ka naaupo o W. P. Alekanedero ia oe, no kona koho ana i mair Komitc ? E hoole mai auanei oe, aole, i ke Kahukula wale no la hoi oe o Makawao e hoolaha ai. he palaka, a he naaupo ? no 4ca ino mai keia hoolaha ana au. Eia keia, o ka hoopilimeaai o ke Kahukula i kona poe ponoi, a haawi i ka oihana Kumukula ia lakou. Ke hai aku nei au, aole i hoopilimeaai ke Kahukula. O ka .hapa nui o na Kumukula e noho ana ma ka Apana o Makawao, no Lahainaluna wale inai no,

he poe i loaa na palapala hoomaikai na na Kumu o ia Kulanui mai, aole lakou he mau kaikuaana, kaikaina, a makamaka ma ke kino no ke Kahukuia, aole, aole loa no, hoō: pilimeaai anei ko Kahukula i kom koho ana i keia poe ? Aole loa.

| Ke olHo hou mai nei no ua o Mr. Haalou, j penei, " fna e mau loa koia Kahnkula ma j keia Apana o Maliawao nei, e mau 110 ka mai o keia Apana." oka naauao h«a ia ke mai an?» ? 0 ke ao ole ia anei o na haumana ina na mea ike hohonu ? Ka Hoailonaheiu, Moleanahonua, Akeakamai, Ao-hoku, o ke ao ole iaanei i keia mau mea maluna ? Oia anei ka naauao e mai ana, wahi au e Mr. Haalou ? Ua lalau oe, ina pela kou manao, eia no na ike kupono e ao ia'i ma na kuia Apana, o ka heluhelu maoli. kakaulima, palapaia aina, a me ka helu, pela no hoi i kauohaia mai ma na pepa paihakahaka a na Kumukula. Penei ko Mr. Kikeke, ke Kalaiaina o Hawaii nei, " Eia ka naauao kupono i na kanaka a pau ma na kuaaina, a ma na wahi a pau, pono e ike lakou a pau i ka heluheiu, a me ke kakaulima, a me ka helu, a me ka palapaia aina." Ua like no hoi me ia ka manao o Lai, ke Kalaiaina o Farani, peia hoi ka manao ona Kalaiaina a pau. Ua like no hoi ka makemake o ka Pāpa Hoonaaiiao pela, e ao nuiia na haumana o na Kuia Apana ma keia mau mea, nolaila, ua hooikaika ke Kahukula o Makawao i na Kumu, e ao nui i keia mau ike i haiia maluna, peia no hoi ka makemake o ka Puuku Malama Dala o na Kuia o Makawao, o keia mau ike a naauao i aoia raa ka Apana o Makawao, aohe mai iho, he momona loa, ma ka hoike makahiki i hala iho nei ma ka ia 31 o Deke- [ maba, ua muhaio nui na Komite i ka makoukau o na Kula, aole hoi i hoilee mai lakou, ua mai ka naauao roa Makawaonei. A ihea Ia oe e Mr. Haalou, nole hoi »iia ia la hoike ? I Huelo no naepaha oe, i ka lawai-a Opae ea? A i ole oe ilaila, alaila, me he mea ia oe, ua hoōpuni nuiia, e ua pee aku paha ma kahi pa-ia hale, i huna ihd ai i.kou hoohalahala. Ma keia mau roea i haiia'e la maluna, ua akaka, aole pilaka a naaupo k« Kahukula o Makāwao, aole hoi hoopilimeaai, a aole hoi i mai a wiwi ka naauao nia ia Apana. Owau no me ke aioha, MAHtTKA. [ Xta!;ausio, Maui t Jan. 12,1864. *