Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 6, 6 February 1864 — Ke Ki Gula e hemo ai na ninau olelo A F. K. [ARTICLE]

Ke Ki Gula e hemo ai na ninau olelo A F. K.

Ua kikoo akea ;nai nei o F. K. o Hilopaeleku i kana mau ninau, ma ke kahua kaua oka. Nicpepa Kuokoa, Buke 111, Helu 113, aoao 2; o ka la 23 o lh)U la hanau.

Akahi au a ike i ke keiki auau wai o Waianuenue, kai hele inai nei a kuululu i ke anu, e ole ka halawai pu ana me a'u ma Kapuukolo;*Honolulu nei, hooliipaia e a'u ma ka hale Inu-Ti o Akana (Pake,) loaa'i ka pumehana. Aole no hoi kau he anu mai a koe. Ke aha la ? Ke haukeke mai nei ou mau lehelehe; kai no paha no HiHo Waia* kea kela. Aole ka ! Eia ka! no Hilo Kuahapuu, i ike au i ka lolou o ka a-i i ke amo i ke ope one o Waiolama.

£ ke hoa, i peahi mai nei ou mau lipia i ke aha? Me he kanaka huki Makiawa la o ko aina, o ua mea he hoopuka ku i na Nioi wela o Pakaalana. Eia mai nae ke kauwi* la la o Puukapele, nana e oleole aku, holo olohelohe aku i kai o Leleiwi me Makahanaloa, malk o okala ae ou mahamaha, mohio ko lae i ke anu a ka makani Uiuaunui.o ua aina la ou. A eia mai no au mau ninau, a mē na haina pu„ 1. O ka malania owai ka malama i make ai o Kamehameha IV ma ka helu Hehera, a me ka helu Helene, a ine ka helu Hawaii l Haina. Ma ka helu Hebera, oka malama o Tikeleu ; ma ka helu Helene, ka malama o Tuariti; ama ka helu hoi o Hawaii nei, ka aina hanau o kaua, o Hilinehu. 2. O ka fa owai ma ka helu la, ma ka helu Hebera, ma ka helu Helene, aine ka helu Hawaii ? Haina. Ma ka la o Tuoti, ma ka helu Hebera; ma ka helu Helene, o Benetimabl>; a ma ka helu Hawaii hoi, o ka la o Laaupau. 3. Ma kahi hea o k» h'elu Hawaii kahi i hoikeia mai ai ka make ana o Kalani lolani ? | Haina. Ma na mea kamahao ehiku a Kumulipo. ' . 4. Ma na hoailona, a me na aouli hea i maopopo ai ka makeana o Kalani lolani? Hahia. Ma na Ouli ekolu a Kaianuiapalaoa ; a ma na hoailona kuloko hoi o Hawaii nei, o na Poepoelani. 5. Ma keia mau hua eha, Y, D, K, F. aia ma ka hua hea i akaka'i ka make ana o Kalani lolani, Kamehameha IV ? Haina. Ma ka hua F, oka olele L.— Oia iho la no na haina o au mau -ninau, a'u i manao ai.

£ke hoa e! ua uoi oiuolu mai oe e hai aku i l<a haina; a v ina hoi oe e noi pu mai e wehewehe aku i ka hana o ka haina, alaila, ina la paha ua wehewehe aku au, me ka hiiai pau aku ī ke poi o ka puniu, ipu holoholona iawai-a a Kaianukeakane, i ike mai la oe i na maka o ke ana a Kanalehu, e waiho ana la iloko. / A kahi wale no paha au a ike i kā Moa leo nui o Kaniakamoa i Hawnii o Keawe e o—o ai, ike one kapu o Kakuihewa nei e lohe ai. Kupanaha maoli no paha, ka ! aole no paha he kupanaha; lalau no hoi ka A-ama pii i ka paii, i ke ku ana'ku no i ka laau, kunewa hoi ia ; kni no paha» lie leo kanaka keia e kahea nei. u Pu-ha ka waa i Keawenuiaumi! Pr.-ha ka waa i Keawenuiaumi!" Bia ka he leo no ka manu. Pu-ha nae,hoi Ia ; e aho aku la no nae ia apu hau, pahee ke alapii o Laupahoehoe. Ua manao. iho au, he lua maikai o Kilauea, hookahi no Ia ka a ana, kumukumu na lehua o Panaewa, koe aku la na manu a Paao, aole ka! £ua hoa nei, ilaila aku no, ina mai o Puapuakea a, ke koa kaulana o Halauia, hookahi no hauna, niniu o Mokuala holo ana i Kiahiki. Maanei, ke aloha maikai ia'ku nei oe.

A, e ua hoa nei hoi, eia mai hoi kahi makana la ia oe, he wahi puolo, a nau hoi ia e wehe ae, ike iho i ka waiwai o ioko e ahu mokaki ae ana i ke kai o Piihonua, aole no nae hoi i kauna a keu, he hookahi no ka ! E ao nae oe i na mea liilii a Kalawali, eia uu wahi mea hookahi la :

1. O ka hua hea o ka olelo Hehem ke kikowaena o ka olelo Helene ? Ke kumu haina hoi o ka olelo Suria, ka haina hoi o ka olelo Helene, ka hope haina hoi o ka olelo Hawai, ī moe aku ai kona latitu, a me kona lonitu ikaP. M ? Oko Alii lolani la i make ai. Ehia paona' ea oua la la ? Ehia paona o kou kumakena ana ? Ehia na paona o kou nana ana ioa ouli o ka lani f Ehia na paona o kou helu ana i na olelo e ? Ehia na paona o ko waha au i pane mai nei ?

He ma-u iho la no hoi ia wahi ninau hookahi, ka ! e o no nae oe, hookahi no Naonao tau liilii ke Kanapi, hookahi no ka Pueo, naholo ka ohana moa, hookahi no pu, pohina ke aolewa, hookahi no penikila, hapala kahi apana pepa, he iki wale hoi ka maile, puali ka laau nui. E oki au maanei, ke hilahila mai la au i kā hawanawana liilii a lakou la, ke oleloaela kekahi 41 lele honua wale aku no auanei oe a iliki ia mai." Ae, ua pono io ia, ke haupu raai la ia'u kekahi wahi lalani mele a kahi wahine o Kaupo, penei: "LBle, pau kuhihewa ia Hilopaliku." Ke oki nei au, no ke ani wahi makani ole mai, ke hoomaha nei ko'u wela malalo o ka maiumalu o ke Kiawe, a nie ka olu kohai o na Ualnia. Owau no me ke aloha. H. -Y. Koui. fapuuko!o, ffonolulv, lan. 26,18M.