Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 7, 13 February 1864 — Page 1

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Kaui
This work is dedicated to:  Ku'u Kupuna Kau'imakaonaona 'Ewaliko

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE III. HELU 7. HONOLULU, FEBERUARI 13, 1864. NA HELUA PAU 116.

KE KAUA WELIWELI MA KALETONA.

O ke kii i paiia maluna ae nei, oia no ke ano o ka hoouka kaua anaia'ku o ka Papu Sumeta ma Kaletona, Karolia Hema. O ka Poka Poha i hooleiia mai e na au@@oku kaua Aupuni, ua lele mai la a poha iho la iluna o na Koa o ka Pakaua, a lele liilii ae la na mea make i o a ianei, e hoomake ana i kekahi, a e hoeha ana no hoi i kekahi o na poe koa. Nani ka hana weliweli o ke kaua. Aloha no hoi ka hoomanawanui ana aia poe e noho mai nei iloko o ka iuiu weliweli o ke kaua ana.

KA MOEUHANE

- A -

PETERO PALE.

----

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe.--Ka mea nana e alo nei na ale haki nuanua o ka moana, e huli ana hoi i na manao o ka poe mea manao, a no ko ʻ u ike ana, he hana kupono ia ia oe ; nolaila, manao iho la au, he pono ia ' u ke hooili aku i keia wahi puolo, a nau hoi ia e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino, a e lawe aku ma na wahi a pau au e hele ai, mai Hawaii a Niihau. Malia hoi, o hiki i ka poe e lawe ana i kou kino ke hoonanea iho ma ka heluhelu ana, i keia wahi mea i kapaia, "Ka Moeuhane a Petero Pale," i lilo ai hoi i mea kuili heopumehana no ke ano ahiahi, no keia mau po loloa o ka hooilo, a eia iho no ia :

            E noho ana o Petero Pale ma Bosetona, i Amerika Huipuia, i kekahi la, hele mai la ka puulu kamalii ma kona hale, e ike. a e lohe i na kaao. He kanaka kaao nui o ua o Petero Pale nei, ua elemakule ia a me ka ohle. E kau ana kona ohokui ma ka paia, ua pau kekahi aoao i ke ahi, o ke ohokui, he oho ia i ulanaia, e like me ke oho maoli o ke kanaka, a he mea ia e uhiia'i ke poo o ka ohule, i hunaia'i kona ohule ana.

            Ninau mai la kekai keiki o Iakobo kona inoa, "Pehea la i pau ai kekahi aoao o keia ohokuii' ke ahi?"

            Alaila hai aku la o Petero Pale, i knoa moeuhane ia lakou, penei :

            @ I kekahi ahiahi mamua loa,' oiai au e noho ana maloko o kuu keena me ke kukui, e heluhelu ana i ka palapala, pipili iho la kuu mau maka, a waiho iho la au i ka'u buke, a hiamoe iho la ma ka noho ; a e kau ana kuu ohokui maluna o kuu poo ia ma nawa, aole au ike, ua hiamoe, kuhi iho la au ua hia-a no.

            " Mahope iho, manao iho la au, e neenee ana kuu ohokui maluna o kuu poo, a hoopaa aku la kuu lima ia ia. Aka, aole liuliu, a neenee hou no ia ; alaila, lohe ae la au ia ia e hawanawana mai ana ia'u. Noho malie no au, i lohe lea ai i kona manao. I mai la ke ohokui ia'u.

            " E mika Pale, aole oe e hana lokomaikai mai ia'u, ua ike no au, he ohokui wale no au, aka, eia no au e like me ke pio i keia manawa, maluna o kuu poo wale no e noho ana i ke ao, a i ka po, ua kauia ma ke kui, aole hele iki mawaho e like me na ohokui e ae, a me a'u hoi mamua, i ko'u manawa e hele pinepine ana ia wahi aku, ia wahi aku. He lealea no ko'u e hele hou, no ka mea, mai kela manawa mai a ka makani i puhi mai ai ia'u, maluna'e o kou poo, a holo lea au maluna o ka makani, mai ia manawa mai, he pio wale no au maanei.

            "Kahaha aku la au, a i aku la, ' He lapuwale kou manao, i nahea i ikeia'i ke ohokui e hana ana pela ?'

            "I mai la ke ohukui, ' E Mika Pale, aole au he lapuwale, he oiaio no kuu manao e i mai ai.'

            " I mai la ke ohukui, ' He oiaio no, e hoi mai no au i ka wanaao.'

            " Ninau aku la au, ' Mahea oe e hele ai ?"

            " I mai la kela, ' E hoopuni i ka honua ! O oe no ke hoopuni i ka honua.'

            " Ae mai la kela, ' Ae, he mea kupanaha anei ia no ke ohukio o Mika Pale, o ke kanaka hele nui, e hoopuni i ka honua.'

            " I aku la au, ' Ina paha aia kou manao e hele pu kaua e pono ai.'

            " Ae mai'la kela, i mai la, ' O kou makemake no ia, e hele pu kaua a no, e pii ae maluna o ka hale, ma ka puka makani, a e ku maluna o ke kaupak@, e noho paa no au maluna o kou poo, a e lele ae maluna o ka makani ma-a-a e pa mai ana, a e holo pu kaua.'

            " Pela no au i hana ai, e like me ka olelo ana a ke ohokui, a pii aku la maluna o ka hale.

            " He po pouliloa ia, a he nui loa ka makani, anapu mai la ka uwila, kui ka hekili, makau iho la au, a imi iho la i ka puka e hoi hou iloko o ka hale. Aka, nou mai la kekahi welau makani ia'u, a wiliwili ia'u, a lele ae la au ikoko o ka lewa, mai make i ka makau.

            " Holo aku la au maloko o ka lewa, a hiki aku la iluna i ke ao, a iwaena o na ao hekili, i kuu nana ana'ku, ike iho la au, he mahu wale no ke ao, me he ohu paapu la, a o ka uwila, me he ahi la no ia e lele ana mai o a o, a o ka hekili, ka poha wale ana no ia o ka uwila, a hoomaha iho la au i kuu makau.

            " Lele aku la maua me ke ohukui maluna, a hiki maua maluna loa, ike iho la i na ao malalo lilo loa o kuu wawae. Mamua, ua ikeia ka honua he mea nui loa, a poepoe me he poka la, a maluna on a na kuahiwi, na moana, a mahope, emi iho la a uuku, a nalo iho la na mea a pau maluna, a ua ikeia'e au me he mea poepoe la e holo ana iloko o ka lewa.

            " I ka emi ana iho o ka honua, ike aku la au i ka mahina, ua nui loa. Ninau aku la au i ke ohukui i ke ano o ia mea, i mai la kela, ' E holo ana kaua i ka mahina, a ua kokoke loa ilaila.' He oiaio no, hiki koke aku la maua i ka mahina, a ike aku la au, he honua okoa no ka ia, e like me ko kakou honua e noho nai ; me na kuahiwi, na mauna, na muliwai, ua like na mea malaila ma kauwahi me na mea ma ka honua nei, a ua like ole ma kauwahi. Nolaila, haalele maua i ka mahina, a i aku la au i ka ohukui, ' E haele kaua i ka La.' I mai la ke ohukui, ' Ka ! he oho wale no au, a he ahu kela, e pau paha auanei au i ka wela.' A hele ole no maua i ka La.

            " I ko maua hiki ana i ka mahina, ua like ka nana ana mai i ka honua nei, me ka kakou e nana aku nei i ka mahina. He poepoe no ka honua nei ia lakou, a he mahina no hoi. Hoomalamalama aky la ka la i ka honua, a laelae ka honua, a hoomalamalama ae la ia i ka mahina, e like me ka mahina e hoomalamalama nei ia kakou ma ka honua nei.

            " I ka hoi hou ana mai ma ka honua, ua ike au i ka manawa i malamalama ai kekahi aoao, a ua pouli hoi kekahi aoao o ka honua nei. I ka napoo aaa o ka la, ua like no ia ia kakou me ka pio ana o ke kukui ; aka, aole i pio ka la, e hoomalamalama ana no ia i kekahi aoao o ka honua, a ua pouli ko kakou aoao. E laa no hoi me kela aoao, i ke kau na o ka la maluna o kakou.

            " a hiki mai la maua a kokoke i ka honua, a ikeia iho la o Bosetona, paipai aku la au i ke ohukai, i kona manao e kaapuni i ka honua, a i aku la, au ' o kaua pu no,' I mai la kela, ' aole au i loli hou i kuu mau manao ; aka, e hele kaua mamua i ka welau akau, a i ka welau hema, a mahope iho, e ike kaua i na wahi e ae o ka honua.'

            ' alaila, lele ae la maua maluna o Nu Hamesira, a me Kanada, a me kekaikuono o Bafina, a mahope, ike iho la au i na aina paapu i ka hau, e waiho neoneo wale ana. Aole kanaka, aole holoholona e ae ma ia mau aina. O ka Bea keokeo, a me ka hau, oia wale no ke kanaka o ia wahi a me ka makani e uwo ana.

            " Haalulu iho la au i ke anu, a noi aku la au i ke ohokui e hoi, alaila, lele iho la ia mai luna iho o kuupoo, a nojo maluna o kekahi puu hau kiekie. I mai la kela ia'u. ' E Mika Pale, e ae pono mai oe i kekahi mea a'u e noi aku ai ia oe, alaila, e hoi pu no kaua ; aka, i ole, e haalele loa au ia oe me keia wahi anu a e hoi wale aku oe ma kou mea e hiki ai. Malama pono mai oe ia'u ma keia hope aku, e hanai mai ia'u i kela la, a i keia la, i ke poho a me ka aila, a e kahi pinepine mai ia'u.'

            " E haalulu nui ana u i ke anu, a ae koke aku la au i kana mau mea a pau i noi mai ai. Lele hou mai la kela maluna o kuu poo, a hoi hou mai la maua. Lele aku la maua maluna o Amerika Akau, a me Amerika Hema ; e like me ka lele ana o ka uwila ka hikiwawae o maua i ka welau Hema o ka honua. Ua like no ke anu o keia wahi me ko ka welau Akau ; nolaila, aole maua i noho liuliu iki iho, aka, hoi koke mai la maua i Bosetona.

            " Mahope lele hou aku la maua e ike ia Kina, ka aina o na Pake. Aia no ia aina ma kela aoao o ka honua, e kupono ana i Amerika. E hiki no i ka moku ke holo malaila, ma ka moana Atelanika . a poai i ka aoao hema o Aferika, a holo aku i ka hikina ma ka moana Iniana, a ke kai o Kina, a ku ma Makao. E hiki no hoi ia ke holo a poai ia Amerika Hema ma Kepa Hone, holo aky no a Hawaii, a mai Hawaii aky e holo i ke komohana ma ka moana Pakipika, a ku hou ma Makao. No kuu makemake hoi e ike hou no i ka Pakipika, lele no maua ma ka lewa, a holo i ka komohana.

            " Aole i emo, hala hope o Amerika Akau. Ike no au i na kuahiwi pohaku o Amerika Akau, me na hale ili o ka poe ilikini, a  me Kolumebia muliwai. Alaila, ike hoi au i ua moana nui la o ka Pakipika. He umi na tausani mile kona laula, mai Amerka aku a Kina.

            " I ko maua holo ana maluna o na ao, ike iho la au, he makani e hoaleale ana ma kauwahi, a he pohu hoi ma ke kauwahi. Ma kekahi aoao, he moku e holo hookahi ana, a ma kekahi aoao, he moana neoneo wale no. He nui hoi na aina liilii a'u i iho ai, he kinikini, aole hiki ia'u ke helu. Ua kikokioo wale ka moana ia lakou, ma ka aoao komohana. Ina e nana oukou ma ka Palapala Aina, e ike hoi oukou ma ko lakou mai wahi, a me ko lakou nui. O Iapana ka aina moku nui loa o ia moana, e kekoke ana ia me Kina.

            " Hiki wawae aku la maua i Kina. He aina paapu ikamaka. He mau kulanakauhale nui ko lakou, a ua puni i na pepohaka kiekie loa, i komo ole ai hoi na malihini o na aina e.

            " He poe launa ole hoi lakou, he poe hoomana kii. Ua aumoe no i ka @@@ a maua i haalele ai ia Bosetona, a he mau minute wale no i helu i kuu manao, a hiki aku maua i Pekina, ke kulanakauhale Alii o Kina, a hiki maua ilaila, ua awakea ma ia aoao.

            " He kulanakauhale nui loa o Pekina, a olioli au i kuu hiki ana ilaila, lele iho la maua a ku i ka honua, mawaenakonu o ke kulanakauhale. He nui loa na kanaka a hele ana ma ke alanui, mai kela aoao @ @@@@ aoao, aole hoi au i hiki @@ iloko o ka lakou mau hale, no ka mea, aole puka @@@@ aole hoi puka aniani ma ke @@@ @ @@ @@@@@ lakou.

Nana i ka aoao 4.