Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 12, 19 March 1864 — KE KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA. [ARTICLE]

KE KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA.

lIELU 2. AKU LA OIA I KA holo o kona lio, a halawai me ua kanaka nei ana i ike mua ai, oia hoi he *c? kanaka kalewa waiwai kuai, me ka haawe nui ma kona kua. Kahea aku la ua Jceiki nei, "E, e pane mai oe i kekahi mau ninau a'u e ke kanaka maikai—a o keia mau apana dala kou uku." Pane mai la ua kanaka nei, " E niniu mai, a na'u no e hai aku ia oe i na mea a pau au e makemake ai." " Maikai kau olelo ana," (wahi a ua keiki nei,) a ano la, e hai mai oe, ke hele nei anei au ina ke alanui e hiki pono aku ai i Edenai>uj|ā ? A ina aole.— •' Aka, ua pololēi no kau hele ana e ka mea maikai. Aole au i ike I kou wahi i hele mai nei; aka, ke hele nei no nae oe ma ke alanui pololei e hiki aku ai i Kinirose, (Kinross.)" " A, heaha.ka loihi o Kiniro§e, mai keia wahi aku ? " Wahi a ua keiki nei. Hahai mai la no ua wnhi kanaka nei, he umi mile ka loa, a hai pu mai no hoi i ka loa mailaila aku a hiki i Edenabuga. A pau ia, haawi aku la ke keiki i ka apana dala ana i olelo mua ai, a huli aku la no hoi a hele ma ke alanui ana e.hele ana. Aole i liuliu kona hele ana'ku hoomaka oia e kaohi maii kona lio, no ka mea, ua maopopo lea ia ia<e nawaliwali iho ana kaLio ona. O kahiana e hele nei,,he aina me he waoakua la, he nui no hui na puu e ku-ku ana, a he mehameha no hoi; a o ke alanui e hele aku ai, he apuupuu loa, a he ino maoli no hoi. Aka, ua hoomaka mai nae ka pau ana o ka ino, a no ia mea ka maikai iki ana o Tifesia, kahi a ua keiki nei e heie ana. He nui wale o na ao kaumaha i hoolupelupe iho ma ke alo o na lani, ua pau i ke auhee aku, puka mai la no hoi ka la, a emi mai la ka ikaika o ka makani, a aohe no hoi i liuliu, pau loa ae la kona huihui i ka o makawalu ana mai o na kukuna o ka la. He elima paha miie a ua keiki nei i hele ai mahope iho o kona haalele ana i ke kanaka kalewa waiwai, a aia hoi, ike aku la ia i kekahi kanaka e holo mai ana i ona la maluna o ka lio; a i kona hookokoke ana, ike aku la ia he kanaka puipui poupou ano hoomakeaka, ka mea e hele mai ana, a o kona lio, he wahi lio puipui; a o ka helehelena o ua wahi kanaka nei, he wahi ano me he mea la he kanaka mahiai, a i ole ia, he ano kanaka hanai holoholona. Halawaiaku la laua nei, a o ke aloha mau no hoi a ka halawai alanui kai hoopukaia iwaena o laua ; aka, ninau aku la nae ua keiki nei, me ke ano me he mea la, aohe makemake nui i kana mea i ninau aku ai. " Mai hea mai kau hele ana mai nei ? A, heaha hoi ka nu hou a oukou o keia wahi ? " " Aohe no he mea hou ano nui, aka, o ka olelo wale ia no e oleloia mai hei, e mare ana ka Mpiwahine Mere o Sekotia, ia Haku Danale, ua paa loa ka manao o ka Moiwahine peia—oiai hoi o na'Lii a pau o ka aoao hopie pope, ua aui loa ke kue ana ia mea." mai ua wahi kamka nei. [Maanei e wehewehe iki aku au i ke ano o ka noho ana o ia wa : O ka hoomana a ka Moiwahine Mere o Sekotia i hilinai loa ai, oia ka hoomana Katolika Hemolele oiaio o Roma, oiai hoi, o ka hoomana a kona kaikunane Lord Maury, a mts kekahi mau alii ikaika e ae o Sekotia, ua hilinai lakou mamuli o ka hoole pope. O ka maaao maoli nae o ua kaikunaue nei, oia no ka lawe

ae i ke alipuni nona, me ka hoonele hoi i kona kaikuahine ; a no ia inea, manao e kela i ola honua, ina e mare ae ke kaikuahine ona, me Haku Danale, alaila, o k.i nele loa iho Ia no ia ona; na ia mea oia i koi e pili aku me na'Lii e {īiaai ana mamuli o ka aoaohooma- j na hoole pope, a nana no hoi i paipai aku ia ! lakou e hui pu mai mē ia, e kue aku ika Moiwahine. Aia a mahope aku nei kakou e ikē ai ) ka hohonu o ka ino a lakou i hana'ku ai i ūa 'Alii Wahine ui hiwahiwa la,a rne ka nui no hoi o kona hoopakeleia'na e ke aliamai, a me ke koa hiwahiwa lua ole o ke Keiki o ītalia, ka mea no hoi a kakou i uhaiaholo mai nei, mai ka wa i hookumuia mai nei o keia wahi moolelo.] " Ae, o na'Lii hui paha.ko lakou inoa e kapaia hei." Pela aku ua keiki riei. A me he mea la, ua puiwa ua wahi kanaka nei; nolaila, kokohi maoli mai la ke ano o kana kamailio ana-. Pane mai la «ia : uHeaha la auanei, aole paha ia'u i ka niea tiaahaa loa, ka olelo ae i ko'u manao ma na hana a ka Mpiwahine hanohano nui, n me na hana no hoi a kona mau alii ikaika. Ua olelo I wale ae nei no a*i ma na mea e oleloia'na i Kinirose, (Kmross,) kahi a'u i hele mai nei , ano—a." " Aē, aia paha ia wahi ma o aku neio kela mau puu la ea ?" Pela'ku ua leeiki nei. " Oia no." Wahi a ua wahi kanaka nei, me ke kuhikuhi aku i kona mau lima, i kekahi kakai puu e ku koke mai nna, a pane mai la no hoi oia, " Ke manao nei au, e ke kanaka maikai, aple oe no ka Heina, a aohe no hoi oe no Enelani—a ua maopopo ia'u, aohe oe no Sekotia, a aole no hoi ou wahi ano Farani, a he oleloa aku no hoi ke ano

Geremania ia oe." Pane maa la ua keiki nei, " Aole io no au no ia mau wahi; nka, no ltalia mar nei au, haina kou makemake. Aka, ano ae la no hoi oe, i hoopuka'e nei i ka inoa o ka Moiwahine nani. E iokomaikai oe ia'u ma ka hai ana mai, aia no paha ua Alii Wahine la i kona Kulannkauhale Alii ma Edenabuga." " Ua hiki ole ia'u ke pane aku ia'ninau au," wahi a ua kanaka nei, " 1 uku no kau olelo lokomaikai ana mai ia'u. Aka, aia i kuaaina loa ko'u wahi, a aia no ka |oheia'e o kahi mea hou, a hala loa i hope na la he nui. Aka, e noonoo ae au. Aka, ua lohe wale mai nei nae au i Kinirose, aia .ka i ke kaapuni ua Alii 4a, a'ka, po'ina iho la no nae hoi ia'u." A ku loihi iho la ua wahi kanaka nei me ka ho-a-a mii. "Enoonoo ihooo! E huli iho!" Pela aku ua keiki Italia nei, me ke ano koikoi maoli aku no nae hoi; aka.hoonana kokeae la nae ia o puiwa loa auanei ua wahi kanaka nei, olelo hou aku la oia, " No ka mea,e kalaia mai paha wau no ko'u ninau ana, no ka mea, mai kahi & kou alanui e hele ai, ina e hiki ana ia'Q ke hoohaule i ko'u kiionohi ilu» na o ka Moiwahine a ka honua a pau i kapa ai o ka wahine inaikai loa o ka honua a pau."

Kokolo ae la na a-akoko o ka manao mnhalo o ua wahi kanaka nei, me ka olelo aku no hoi, " E hoomaikaiia kona poo maikai." Pii ae la ka haaheo oua wahi kanaka nei, no ka lohe ana'ku e mahaloia ana ka Moiwahine nani o kona aupuni, a olelo hou ae la, " Ke ake nei au e hooloihiia kona ola, a e keakeaia nō hoi ka poino a kona mau enemi a me ka poe e manao ino mai ana ia ia, e manao mai e hana ino mai, me ko'u manao ole i ka inoa o ia poe—ina paha o na 'Lii hui, a ina no hoi he poe e ae. No ka mea, e ke kanaka maikai, ke ike nei au, he malihini oe, aka, ke komohia nei nae iloko ou ka mahalo nui no Mere Situata, (Mary Sruart,) ka nani hiwahiwa o !Sekotia. Eia nae, ina e like me ka'u e manao nei, e hele ana oe i Kinirose ; alaila, e hele oe a hoomaha iho i ka hale hookipa i kapaia o ka Maid 0 Norewai; a ilaila oe e lohe ai mai ka waha mai o ka wahine a ka mea nona ka kale, 1 na mea a pau a ka Moiwahine a ras ke alo alii ona e hana nei."

Ia manawa, hoomaikai aku la ke keiki ltalia—no ka mea, akahi hoi hoi ae la o Italia kona one hanau, i ua wahi kanaka nei, no kona hai ana mai i kahi i lohe ai oia i na mea e pili ana i oa mea a ka Moiwahine o Sekotia ; a hele aku la no hoi ua wahi kanaka nei, a hoomau aku la ua keiki nei ma kona ala e hiki ai i Kinirose; a olelo iho la oia ia ia iho, " He oiaio, be mea nui kuu ike mua ana, kia aia i Edenabuga ka Moiwahine, a i-ole ia be oleloa no hoi ka hele wale aku e ho-a-a liele ai.' 1 mai nei kahi kanaka, aia paha i Perth! Ina hoi paha e ole ka poina ana o ua wahi kanaka

la i ka mea ana i lohe mai nei i Kinirose, ina la hoi palekana. Heaha la hoi kana, ua kokoke loa no hoi o Kinirose, nolaila, aia no a hiki aku au ilaila, ninau kino aka b® ou no'u iho." Oiai oia e kamailio ana pela, aia hoi, -hiki loa mai la un keiki Italia nei ma ke kae o kekahi ululaau, a komo loa aku la no hoi oia, no ka mea, in?i ua uluiaau nei ka moe ana ake alanui ana e hele nei. Aele no i liuliu kana heleana'ku hiki keia i kahi i mana'i o ua mau alanui nei; aka, no ke ano like loa no o ka meheu o ua mau alanui nei, nolaila, kunana keia i kana alanui e hele ai.

Aka, mahope iho o ke ku iki ana a ua keiki Italia nei, alaila, hoomanao koke ae la ia i kahi a ka lima o kahi kanaka a laua i halawai ai i kuhikuhi mai ai, oiai laua e kamailio ana no Kinirose—a hele aku la oia ma ke ala ana i kuhi ai o ka ke kanaka i kuhikuhi mai ai. He hapalua hora paha ka loihi o kona naku ana'ku maloko o ua alaniai nei, a i kona komo loa ana aku iloko, ua nui loa ke ano ino o ke ala, a nolaila, ua lele ka oili o ua keiki Italia nei, no kona huhewa, a manao iho la ia, aole paha pela lee ano o ke alanui e holo ana a hiki i ke kulanakauhale o Kinirose. A nolaila, hoomanao ae la ia i kahi i mana'i o ke alānui, a hooholo iho la ia i ka manao, e hēle aku a loaa kekani mana o ke alanui ana i haalele ai—a komo aku la ia iloko o ka nahelehele ; a o kekahi kumu no hoi o kona puiwa ana, o ke ano nawaliwali loa iho la o kona lio. Mahope iho o ka hala ana o ka hora okoa, iloko o ka ho-a-a ana, .aia hoi, hiki aku la oia ma ke kaiaulu o na pae puu ana i <ike mai ai i kahi e ; a he wahi alanui inoino no hoi e moe ana, qa ane nalowale no nae i ka naheīehele, aua hinaia no'Koi' effa - * I ka haliu ana'e e nana i kahi o Kinirose i moe ai, aia hoi, ua nalowale loa, a hiki ole i ua keiki Italia nei ke i ae, aia i o, a aia i o ike kulanakauhale o Kinirose. No ia mea la, kaha'ku keia hele iloko o ka ululaau; aka, aia nae, komo iho la ka wawae o kahi lio ona iloko o kekahi lua, a oopa iho la, me ka nawaliwali maoli no hoi. Ua hiki oleloa 1 ua lio nei ona ke holo, a he oleloa hoi ka hele aku ; nolaila, hooholo koke iho la oia e haalele i kona lio. Ua lana'e kona manao e hoopau i ke ola o ua wahi lio nei ona, i pau ai kona eha mainoino ana ; aka, manao bou ae la ia, malia no hoi paha o oluolu ae kona eha, a loaa mai la hoi i kekahi kamaaina e aku ola no hoi kela aole e make, nolaila, hookuu no uia i ua wahi lio nei on». Hoomau aku la no ua keiki nei i ka hele, & aole i liuliu—pii aku la oia iluna o kekahi kiekiena, me kona olelo ia ia iho : H He oiaio, e hiki ana no hoi paha ia'u ke hoomanao ae i ke anoo na puu a ke kanaka i kuhikuhi mai nei ia'u, na puu hoi maanei mai o kahi i kapaia o Kinirose i moe ai-? A malia paha e ikea'ku no iioi na hale o ua kulanakauhalelai"

Oiai oia e kamailio ana pela iloko ona iho, hoomau aku la no oia i ka pii ana iluna o ka puu ana i pii ai, me ka ino.nui no hoi'o ke alanui ana i hele ai. He pohaku nui e lae ana ma ke alo o ua puu nei ana i pii ai, a no ia maa, oni aku Ia ia e hiki ilaila, i pii ae ai a luna o ua pohaku nei nana'ku i ke ano o ka waiho ana o ka aina ma o aku 4> ua puu nei. Aka, oiai nae ua keiki nei e hele aku ana, aia hoi, hoea mai a*a tna kela aoao mai 0 ua pohaku nei, he mea nani loa i manao mua ole ia eia—he mea hiwahiwa, a he mea hoi nana i hoelele ma« t loi-oili o ke a-apaiu-palu o ua keiki nei, a aia hoi, nakii paa loa ia iha la ua keiki nei i kahi hookahi, no ka mea. ua «ehiaia oia *e ka aam o ka mea «na* kamae a«a i ōke akn ai. O aa mea naai aei ana i ike akn ai—a nana hai i boo(iele i kona oili—ka mea hei naaa i k«eaa«e«e ka pouhana o kena mau a-a hoohukihaki mahalo, he kaikamahiae «naikai ioa o ka heleheleoa, a i ka wa no i haale akv ai aa onohi o ke keiki Italia ikina o «a kaikamahine neī, o ka manawa iho la no ia i komohiaia'i kona kii iloko e ka puuwai o ke keiki itaiia, a me he mea la ua kahakahaia kona kii iloko o ka papa hoomanao o ka naau Italia o ka maluhia, a aole oo hoi i poina iki ia mea, a hilu 1 ka wa patt ole.

Ile oioi no hoi ka nani o ka helehelena, roe na kiko a pau o ua kaikamahioe nei, ua ana like ia kona mau kii a pau, kiola koke mai la kona onohi eleele hiehie iinna o na helehelena o ke keik» Italia, me he mea la e ninau mai ana i kona ano, a me he mea

la no hoi, ua komohia kona puuwai e ka maknu ; o kona mnu lehelehe, ua mohole pono ia, a ua ami maikai do hoi ka waihoolau o kona ili. Aka, §na papaiina, aoie no i lilo loa i ke keokeo, aohe no he ano mai, a aoo nnwaliwaii la hoi; aka, oke miai paha kona •o ka pua Kamelia, (he paa aaai loa i*,) a i ole ia, o i'a Rose keokeo paha i akahi a oaka ae ka waha o ka pua, peia ka loina o ua kaikomahine nei, 4 kona \va i nanaia'ku ai e ko Italia hiwahiwa. Hanie iho ia na wili o kona iauoho «ani iluna o kona mau poohāwi, i iki ae hoi malaie e kena papnie iele; me he nie* la he umikumamaiwa paiha kona «au makahiki. Aole no i iilo ioa kona kii ioine i ka loihi, a aole no hoi i ka pokole ; a*ka, ua loihi kupono no, no ka hoaahnia'ku i ka īnoa *» maikai,' aka, no ke ano mikioi no nae o kona paaku kin-j, nolaih, ua ioihi mimio iki ae malunao kona kiekie maoii. Aka, m«t e waie hoi ka nani koiuiu o ua kino la, me ka hiehie lua ole no hoi! Aole no hoi i kanamai ka pololei o kena kino, a me ka mahie n« hoi -e kena hele ana, ke hgle ia ka hoi a " aneane au e hina, 6 hio ionn," a aiwaiwa ioa hoi ka nani o ua kaikamahine nei, i ka hookapukapuaua o na maka, i ka nana ana m&i e kaaheie ae ana ka akaaka me ka heleheiena iini maiana o na kii o ke keiki italia.

O kona kapa, hepukiki ua hele a pilipono, i hele no a hoonuka aku la ma ke alo i hanaia noloko mai ka lole Velevet& in»ikaiioa, a roe na lole maikai e ae ao koi ma k«na kino, i hanaia ma ke ano o ko Sekotia poe, a me kekahi kahei i apoia mai kona poohiwi aknu a kona puhaka hema, a i Ua nana ana , i ke ano maikai o koua mau lole, me ke kapae ae no 'hoi i na loina nani o kona kina, na |ia mea no i hoike mai, he kaikamahioe no ka hanauna hanohauo, a he kulaaa kiekie -Hni ! "E ka wahine maikai! " Pela aku !ta psl ne ana a ua keiki Italia n«i, rae ka wehe aktt i kona papale, mahope koke iho o ka haalele ana o ka puiwa, no kona ike mua ana ku i ka mea nani i hoea mai ai imua ona iioko o ka waonahele, me he Ja he kaikamahine maieani no Puakei; aka, me ka manao mahalo nui no nae kona haliu ana apka a pela. " E ka wahine hanohano maikai, ko nonoi aku nei au ia oe, e kaia mai ia'ii, malia paha. ua hooleleia kou oili e a'u."— Hooki koke ae la ia i kona kamailio ana, a hamo ae ia i kona mau iima rna kona lae, !me ka anaan&i hoi i kona ma« maka—aia ! hoi, ua hala akuria kela ! £ like me ke k«> panaha, a me ka &ooiele oili o kona hiki ana mai, pela no koua nalowale aua'ku. No ka | manawa pokoie, 4<omoia iho la ka eehia nui i īloko o ua keiki Italia nei, a komo-a mai ta | kona naau e ke ano makau, me he mea la he wahioe uhane keia aoa i ike koke ai no, a hala koke akw bo hoi, me ka hikiwawe tapanaha. Aka, ma ia wa kolee no, holo aku !a koia ra huli ma kela aoao o ka pohaku ; a ike aku Ila oia i ka lole eleele, a me ke kihei papo. mu o ua kaikamahine nei, oiai e komo aku ana ua kaikamahine nei iloko o iea «iulaa« | mau-u. I 41 He maka'u anei kou ia'u i Pomaikai | wale hoi au ina g loaa ia'u ka pomaikai o ka halawai ana me «e, i hiki ai ia'u ke hoopau aku aka i ke kumu o koa maka'u ana ! Ua hana ino aku anei au ia oe ? Auwe ao hoi * O ka loaa Va hoi ia'u o kahi o mihi aku ai |me lea oonoi aku e kala mai ia'u." A oiai keia mau manao uluku e hana wale ana iloko o ua keiki Italia nei, aia hoi, o kona huli alni ia no ia a kaha aku la e huli mahope o ua kaikamahine nam nei ana i ike ai; aka, iloko nae o ke kekona jiookahi, aia hoi, puka hou mai la na kaikamahine nei, mailoko mai | o ka ululaau, a aia hoi eehia iho la ia, a kupaa iho la i kahi hookahi, i ka wa a kona onohi i haule aku ai iluna ona heleheiena nani hemolele o ua kaikamahipe.nei. > Aka, auwe nae hoi! O kona ano ua loli ae! 0 kona mau oaohi nani, ua kiola mai i ke ahi o kona inaina nui, me he la, he maa po--1 h&ku daimana e a-a mai ana iloko • koaa kahua paa, e kiola mai ana i koaa malsntaiama mai waenakonu o kip«taht po«li aui, e hoopuni ana ia ia—a o keaa kii leiuo, mo bo mea la i koaa Iwpololei ana me kona ano ihi. kapu, e i mai a na, e hooiohe i kana o kunaiiio ai i ko Akua Wahine. He pahi oui kona Uma, a me ka leo palupaiu hoehoene, oiai ao hoi me ka inaina kona pane ana mai, «* £ hoi i hope! E hoi ii hopo! A ina oo « akuUa alaila, maluna, ou iho kou poino «na. n