Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 13, 26 March 1864 — KE KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA. [ARTICLE]

KE KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA.

HELIi 3. LOKO no o ke koa oua keiki lialia nei, aia ho», ua komohia koke ia no oia e ka puiwa me ke kunana, a mamua o ka pau ana o kona puiwa, aia hoi, ua auliee aku la ka nani nana i hoohaule maU-i na huaolelo hooinaina—ua nui kona makemake ana e mihi koke aku, ina ua hewa kana i hana'ku ai i na kaikamahine nei; aka, me he mea la nae he akaku ke kii i ku mai ai nnua ona a nalo koke aku la. Koi hou ia mai la no oia e alualu aku. Aka, uai hookiia no nae kona manao, no ka hoomanao ana'e he mea )Bi ole i nn rula o ka | poe maikai, ke alualu aku mahope o ka mea |e hoike mai ana i kona makemake ole e kamailio pu ine ia, a nolaila, ua hooholo koke oia e hooki i ka uhai aholo ana mamuli o Kuliiikaua.

Aka, aia nae, ku iho la oia me ka noonoo loihi ana no na mea kupanaha i hanaia mai ia ia, e ka mea nani niiu nanā i hookaakukua mai i ke ano o kona noonoo maikai ana. A nolaila, loku wale iho la. ka manao nieniele iloko o ua keiki nei, me ka hakanu iho no, me ka manao iho, he maka'u ai>ei ko keia kaikamahine, o ike au i kekahi o kana mau mea i hana'i iioko o keia ululaau ? A i ole hoi ia, he wahine opiopio paha keia i eehiaia e na manao kulanalaua i kana niea. aloha, a i ole ia, he mea paha i " ohewahewa ka ike, pale ka nana," a he mea hoi iku ike aloha ia ? Iwaena o keia manao ana, hookahulihuliia ka rotia like o kona noonoo maikai. Aka, ma na mea e pili ana ina kii onohi me kona helehelena, he nani maoli no o na nani, a me he mea la, o ka wahine nani hookahi ia a kona maka i ike ai.

Aka, iloko o kona au ana iloko o ka moana hiwahiwa o ka noonoo ana me.ka eehia i ka mea nani nana i hoolele mai i kona hauli, aia hoi, ua hooneeia'e īa mau manao, e ka manao ana'e i ka mea nui e hoomoana ana iloko o kona manao; oia hoi, ka imi aku i kahi e hiki ai i hopena o kana huakai. Pii ae la oia a kau iluna ponoi o ka pohaku oioi a kakou i ike mua iho nei, a nana malie ae la oia ma na wahi a pau e ikea'ku ana, me ka manao e ike aku i ka pae puu e ku ana imua o Kinirose. Aka, aole i hoohalawaiia inai kona mau onohi e kekahi mea nana e hoike mai i na hoailonaana ihuli ai; aka, i kona aui ana'e e kaha'ku e hele, aia hoi, ike aku la oia i kekahi wahi aleo, e oioi mai ana maloko o ka ululaau, ma ke kapuai hoi o kekahi wahi pūu uuku e ku koke mai ana. Hoohauoliia mai«ia ka naau oua keiki Italia nei, e ka manao ana ae, e ike koke aku ana oia i kekahi maka kanaka, rna kahi ana i ike ai i ua waW- aleo no ka mea, ua lana ae la kona manao, a hiki ako oia i ua wahi nei, alaila, haiia mai oia i kealanui e hiki ai i Kinirose, a hele koke aku la no hoi oia ilaila.

He hapaha hora paha, aia hoi, hiki aku l?i oia i kahi i ku ai o ua aleo nei; aka, ike )<oke iho la nae ia, o ua aleo nei ana i ilse ai, he aleo no kekahi wahi halepule uuky, a ua aneane loa no hoi e «hiia i ka nahelehele. I ka nana ana iho ona, i na huaolelo i kakau ia maluna o na pohdku o ua liale nei, akahi no oia a ike i ke kumu hoano i kukuluia'i o ua hale nei ma ia wahi, hoi, he kiahoomanao ia no kekahi kaua nui i hooukaia mawaena o Enelani ame Sekotia, a ua pau loa ka poe Beritania i ka hee ma ia kaua ana i ka wa loihi wale mamua'ku. A ua ikea iho no hoi, o ka poe nana i malama ia wahi, oia no na Kahuna Katolika, e noho ana iloko o ka Abe ma Kinirose. Aka, komo mua iho Ia nae ka manaolana iloko o ua keiki Italia nei, malia h"e Kahuna paha ko loko o ua hale nei, a aia la oia iloko o kekahi wahi malu e pili koke ana knhi i noho ai—a ilaila kona wahi i hoomana'ku ai i kona Makua iloko o ka-Jani; aka, hele aku ia keia e kaapuni, 4 pum wale iho ua wahi hale nei, aia hoi, aohe wahi hoailona hookahi nana e hoike mai i ka nohoia ana o ia wahi e kekahi kunaka, nolaila, huli kokfe ae la oia a kaha mai e hele; aka nae. lohe e oia i ka halulu a ka wai, i alawa iho kona hana, ike iho la oia he wahi muliwai uuku e kahe ana, uahele ka waia lipoiipo, a ua paoa pu no hoi kapa kahawai i ke ala o ka

Awapuhi, a ine ka le-ie, nolaila, huli koke iho la oia ilalo ke alo, a inu iho la oia a kena ka inaioohaha o kona p'iu i ka wai, no ka mea, ua ane aikena maoli oia i ka naku ana iloko o ka nahelehele. E ane ana oia e hoomaka ae. e nk, a e haalele hoi i ke ala kupaoa o ka Awapuhi, o ke kapa kahawai ana i inu wui ai; aka, ia wa koke nae, ike aku la oia i ke kii o kekahi wahine e hele ae ana kapa mai o ka muliwai ana i inu hohonu ai. He mea hiki no anei l<e manao ae oia 110? O ka lole eleele Veleveta no—o ke kahei Silika no—o ua wahine makani nei no ana i ike kamaaina oie.ai! Ka mea kupanaha hoi nana i hoolele pinepine i kona hauli. E pono nae i ka ~poe a pau e heluhelu nna i keia'ke hoomaopopo mai, ma kahi a ua keiki nei e ku ana, ua hiki ia ia ke ike aku i na mea a pau e hanaia mai ana mawaho, a ina kahi hoi a ua kaikamahine nei e ku mai ana, no ka mea, eia oia iloko o ka nolupe o ka Awapuhi kahi i rnoe aku ai. Ike aku la keia i ka hele ana'e o ua kaikamahine nei, a ku imua o kahi Halepule i har mua ia'e Iji ; ilaila iho la ua kaikamahinei kahi i ku ai, me ka nana a puni na wahi e hoopuni ana ia ia, me he mea la, aoheona roakemjike e ikea mai oia ma ua wahi nei.

? A .mahope iho o kona nana pono ana'alaila, me he mea maopopo iā ia, aohe mea pona e hakilo mai ana kana mau hana, ia \va wehe ae la oia i kekahi pohaku uinihepa 0 ua wahi halepule nei, a wehe ae la oiā mai konā*waihona ae he palapala, a waiho aku la iloko o ua mawae nei. A pau kona hana ana ia mea, alaila, holo hou ae la oia me ka hakilo no hoi i na wahi a pau e hoopnniana ia ia; komohiaia mai la ka naau o ua keiki Itaiia nei, no ka manao ana'e, malia paha iloko o ka nana ikaika ana mai a ua kaika* maKine neiv e ikea mai la-koo«.< wahi e pee nei, me kona ikea pu ia mai no hoi, a ma ia oia e manaoia mai ai, he lennaka lapuwale, a he mea hoi e imi ana e homnakakiu aku i na mea a un kaikamnhine nei e hana ana, me he mea la o ka manao iloko o ua keiki nei ia wa, oia no na hua mele, u Kuianalana kuu kino, Naueue i ka moe." Na keia mau manao i nakinaki i ua keiki nei ma kahi ana i pee ai, me ka pane leo ole, a me ka om ole no hoi iloko o ka ulu nahele ana i noho iho ai, a na ia mea no hoi i keakea mai i kona manao e hele hou e kamailio aku i ua kaikamahine nei; no ka mea, he makehewa paha ia kakou ke manao ae, o ka •maka'u aku i ka maka oi o ka pahi a ua kaikamahine nei ke kumu nana 1 ka-ua mai i kona hele ana e hoike ia ia iho imua o ua pua nani la o ka waonahele ana i auwana hele iho ai. Aka, o ka nana ana mai a na onohi o ua kaikamahine nei, ua nee loa mai no a komo 1 ka puuwai o ua keiki nei o Italia ; aka, aia nae hoi, 9 ka inea nana i hoonaueue kona waihona aioha, ka mea hoi maka ♦ onaona nana i hoonee i ka iini a ka paia paa 0 ka puuwai o ua keiki nei, aia ia ke ku ike ole 1a i ka eha ano i hoeha mai ai me ka ike ole. A, aole 1 liuliu huli aku la no ua kaikamahine nei, a nalowale aku ia īloko o ka ulalaau. Nalu wale iho la ka manao keiklltaiia, me ka iho, he ipoanei kana e noho nei ? A he wahine anei keia i akamai i na hana kolohe, a he mea hoi i ku ole i ke alohaia ? Pela ka manao e haluku huliamahi ana iloko o ua keiki nei. Maiia e kuhaha ana kekahi poe no ke kii oie ana o ua keiki nei i ka palapala a ke kaikamahine i huna ai iioko 0 ka pohaku o ka Halepule ; aka, aole i hiki i ua keiki nei ke hana ia mea ino nui. He oiaio no, ua hoaiaia'e na a-a koko a pau o kona iini nui e ike 1 ke ano o ka mea kupannha i hoikeia mai imua ona ; alof, aole nae ona makemake e loaa mai ia i* ka ike i ua mau mea la, mamuli o ka hana ana i kekahi meā i ku ole i ka pono a me ka hanohano. A nolaila, inii no paha e hana ole ia na mea a inakou e hoike nei mahope iho nei. ina no la, ua waiho ikokole ia no ua palapala Ia e ka ui manao maikai o Italia. He hapaha hora paha ka manawa i kaahope ae mahope iho-oka naiowale ana 0 ke kaikamahine, aia hoi, ua hoomau no ua keiki nei i ke ku ana iloko o ka ulu Awapuhi, me kona manao ole ae i kona ano, • me ke kumu e hiki ai oia i ka huakai ana i hele mai ai; aka, ua hookuu aku la ua keikā nei i na kaum kaohi o kon<« mau manao iini, no ka malihini hemolele ana i ike ai īloko o ua ulu nahele aala nei, i ka Awapuhi a .me ke

Kupukupu. Aua wahi kohana nei—uq nahele mehīaineha nei, ua hele mai la i ka manao o keiki nei ame he la, he nahele i puni i ka hiaikai a me ke aala. | He akolu ka halawai kupinai ana a laua me ua Akaku nani nei i ka nahele, iloko o ka manawa pokole loa, a me he mea la iloko o ka mana&o ua keiki nei, i hanaia paha laua i mau mea e hoohuiia i kahi hookahi, mamua o ka hiki ana mai o ko laua hopena, me ke kupanaha ano e no nae hoi o ke ano o ka hana ana aua kaikamahine nei: Aka. kokoio malu ae la nae ka inanao weliweli iloko ona i wahi pu ia me ke kaumaha kuhohonn, i ka hoomanao ana ae i na inea 1 hanaia mai imua o kona alo. Oka palapala ana i ike maopopo tii īloko o ka poopoo pohaku ; aka, ana nue hoi i makemake ole ai e hele.aku e ike—aole anei ia he hoikq no kekahi hana hooipoipo, a he hoike palupalu no hoi nana e hai mai ua eo e ka puuwai o ua wahine maikai la i ka mea e ? " Aka, heaha la ia mea ia'u," (wahi a ua keiki nei,) a me kana mau hana ? Ua ahona ia'u ke hoomaopopo i na mea e piliponoana ia'u iho, me ka imi hoi .i kahi e hiki ai ia'u ke hele wikiwiki a hiki i Kinorose, he oleloa hoi ko'u hoohola wale i ko'u manawa makamae, i ka manao ana ika mea nani a'u ike iho nei, me kana mau pahi hulali, a me na palapala hooipoipo. la wa koke rio. hoohauoliia mai la kona naau e ka lohea ana'e i ke kapuai lio e halulu hele mai ana, a, aohe no hoi i liuliu hoea mai ana kekahi kanaka ano hanohano o ka aaliu maluna o ka ho, a holo pololei mui la a hiki i kahi o ka i waihoia'i iloko oka poopoo pohaku. E hoomaka mai ana ua keiki nei e hele mai e kamailio i ua kanaka nei maluna o ka lio ,* aka, ia wa nae, haupu ae la kona manao, a olelo iho la keia:

" Ea ! o ka ipo anei keia nana kaTpalapala i waihoia iho nei ? A ina hoi pela, alaila, e lilo paha ayanei ko'u pee ana i mea ole, a o kā'u mea i ake nui iho nei o ku huna ana ia'u iho, e iilo ana ia i mea ole—aole anei au e manaoia mai he kiu ? A. aole anei e lilo owau ka mea nana i keakea aku i kekahi hana aloha, i pono ole ai ia'u ke ike ?" Na keia mau manao i konoia e ka manao hanohano a hoopono no hoi, i koi mai i ua keiki lialia nei, nolaila, emi koke aku la oia iloko o kona wahi i pee ai. Ia minute koke no, hiki loa mai la ua kanaka nei maluna o ka lio a kahi i hunaia'i o ka palapala, a kaohi umi la oia i ka lio, a lele iho la ilalo. " Ua like no me ka'u i manao ai," wahi a ua keiki Italia nei, " aka, akahi no nae hui waHn ipo." A, aole no hoi e kahahaia keia mau olelo e ua keiki Italia nei, no ka mea, he kanaka kii pupuka maoli no hoi ua malihini hou mai nei, a me he mea la oia ka poe ino loa o ka % aoao oolea, (na kane,) oiai hoi, o ka wahine nana i waiho i ka palapala. o ka nani oioi loa ia o ka poe o ka aoao palupalu. Aka, e hiki nae ia kakou ke hoomaopopo iloko no o ka pupuka nui o ua whi kanaka nei, aia nae, ua maikai loa kona kapa aahu, a o ke kahiko hoi o kona lio, ua hanaia noloko mai o na mea kumu kuai nui, a o kona heiehelena a me kana mau hnna. a me kona mau loina a pau ua like no me ke ano mau o ka poe hanohano.

Liio loa iho la ka manao o ua keiki nei i ke kuko a me ka me ka manao no hoi iloko ona, e wae ana iioko ona iho, a aia nae hoi iioko o ka wa pokole loa, hooho ae ia oia me ka leo nui, " He oiaio, ma ke alo ona laoi kiekie!—he mea hiki ole !—Aole keia he hana hoipoipo—o ka hui ana hoi oka nani hiwahiwa me ka alauka. Ahe manao lokoino maoli paha no'u ka hookuku ana'ku me ka hoohoa aku i ka nani opiopio, me ka olelo iho, he hiki i ke gula atne kedaimana a me ke kulana kiekie, ke kuai aku i ua nani la, i lilo ai i hoa hooinainau no ka akuka nana i kii mai ka palapala. Naaupo wale au e manao nei ika hai naau hana ! £ aho inai keia manawa'ku e manao au no na ha- j na e piii aoa īa'u iho." | Pela ua keiki nei e kamailio nei ia ia iho,! a pau ia, o kona puka ae la no ia mailoko mai oka ulu nahele ana iku ai; ahe mau minute ma ia hope iho, aia hoi, hele aku la oia ma ke alanui a ua kanaka pupuka nei i hele aku ai. Wehe ae la \ia kanaka nei i ua leta nei, | a heluhelu koke iho la a pau, kau koke ae la oia ilūna'o ka lio, a haalele wikiwiki iho la i kahi ana iku aj, a holo mama aku ]a. Nana'ku la ua keiki Jtalia hka holo o ua kanaka nei, a hikj i kona manawa i nalowale loa ai.

Eehi'a ia iho la ua keiki nei e na manao j ano lilili, a nakolokolo aku la ia mau j mea i Ra a-a koni a 'pau o kona puuwai. Iloko no o ka manaopaa o ua keiki nei, e kipaku i na manao e ae a pau maiona'ku la, me ka hoolilo i kona mmao a pau, ma ka noonoo ana i na e hiki pono ai kana huakai, i aia hoi, ua komoa no kona manao e ka " Haupu he halia no iu la, Kuu hoa pupuu o ke anu," a ua ane maoli no hc«i ua keiki nei e inaina ia ia iho, ine kona puiwa pu no hoi i ka haiamu o na manao hoonioni kino i ona ia. Hele hou aku la oia n hnla he hapalua o | ka hora, ailaila, hiki ana keia ma ke kaiaulu i o kekahi puu, a ike aku la i ke kulanakauhale ana i imi loihi ai. " O Kinirose keia," wahi a ua keiki nei, a nana'ku la oia i ke ano o ua wahi nei, aia hoi, aole o kanamai o ke awaawa maikai, a akahi no oia a hoomaka e ike aku i ka nani 0 na aina kipalipali o Sekotia, a hoonanea iho la kona mau onohi i ka inu i ka nani uliuli o ka aina e waiho ana imua o kona alo. Aka, aole no i liuliu kona ku ana, aia hoi, halulu mai ana kapuailio, a e nakeke ana no hoi na mea kani, a e kawewe niai ana na kepa. Ua hele a wawalo na leo o ka huakai i ke alo ona pali; ahe huakai no hoi i lawa pono i na wahine maikni a me na kanaka maikai, a ua pu ia pu no ka hele ana a ka huakai i ka hiehie. Haupu e mai la ka m.inao iloko o ua keiki nei, a holo koke aku la oia, i ike ia mai ai kona anoe ua hliakai la, aka, ua kaalo e nae lakou la mamua ; aka, manao iho la no 1 nae keia o ka Moiwahine no ka mea nana ka liuakai. * , O Mere Situata (ka Moiwahine o Sekotia,) wale no ke hooholo me ka hiehie i ka lio hoa- | lreo nana oia e auamo ana. Owai la ke kei- | ki opiopio uf, e holo ana ma ka aoao ona ? Oia no o Heuere Dannle, Owai hoi na kaikamahine opiopio e hahai anu mahope o snx Moiwahine ? Oia no na Mere eha (4,) he poe hoi i kupono ma ko lakou ano ui a me ko lakou hanohano, ke hahai mamuli o ke Aliiwahine ui o Sekotia. • He nui no ka poe Aliiwahine a ine na poe hanohano eae no hoi. Aka, heaha ka mea i puiwa ai o ua keiki Italianei, oiai e holo ae ana ua huakai nei ?

No ka mea, aia iwaena o ua huakai nei, a e pili kokoke loa ana i ke kino o ka Moiwahine, ike aku la keia i ke kanaka inoino nana i kii ae i ka palapala iloko o ka pōopoo pohaku i ka halepule, a kakou no i ike mua ae nei. (Jlole i pau.)