Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 16, 16 April 1864 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Palapala.

Heaha la na hana kupono

A NA MAKUA E HANA AKU AI I KA LAKOU MAU KEIKI?

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe : — Ke

waiho aku nei au i keia kukulu manao ana ma ke akea, i ike mai ai na
makua mea kei- ki e noho ana mai Hawaii o Keawe, a Kau- ai o
Manokalanipo, i kela mau huaolelo e kau kehakeha ae la maluna, oia hoi
keia, " Heaha la na hana kupono a na makua e hana aku ai i ka lakou mau
keiki ?"

Ke pane aku nei au, a o lakou nei ae pa- ha me ke kanalua ole, me ka
iini pau ole o keia mea la he puuwai, e kuupau aku iwae- na o na makua
mea keiki: Oiai hoi, ke no- ho mai nei no makua Hawaii o kuu lahui
Hawaii me na hana kupono a kekahi mau makua i ka lakou mau keiki puuwai
aloha. Aka ea, o ka nui o na makua ua hemahema paha a lalau wale no, a
hiki ole paha ia la- kou ke malama pono i ka lakou mau keiki. Nolaila,
ke waiho aku nei au i kekahi mau hana kupono a na makua e hana aku ai i
ka lakou mau keiki.

1. O ka hoolako pono ana o na makua i ka ai kupono, ka i-a, ame ka aahu
kupono no ka lakou mau keiki. Ina aole e hoolako ia keia mau keiki me
kela mau mea i olelo ia ae la maluna, alaila, i ka nana'ku, he ku- mu no
ia e seku mai ai na keiki a kakou ia kakou i na makua, a he mea no hoi
ia e lilo ai na keiki a kakou i ka ae-a, oia hoi ka ho- opili wale ana
aku me hai. No keaha keia lalau, a ae-a wale ; a hoopili wale aku no me
hai ? Eia, no ka hoolako ole o na makua i keia mau mea i olelo ia, he
kumu no hoi ia e lilo ai na kaikamahine i ka hookama- kama, a lilo ke
kino i mea inoino, a pelapela no hoi, a loaa mai ka mai ino pilikia ke
ki- no mamuli o ka hana uso ole a na makua o Hawaii nei. Pela no hoi na
keikikane, a ua holo kekahi poe i ke Okohola, a lilo kekahi poe i ka
aihue, i pono ka noho ana, wahi a lakou. Nolaila ka noho kaawale ana o
na keiki me na makua i keia wa e noho nei; a haalele i ka pili a ka
makua me ke keiki. Nolaila ea, e pono no i na makua ke hoola- ko pono i
no mea e pono ai ko lakou mau keiki, i ole e haalele ke keiki i kona
makua.

2. — E malama pono na makua i na keiki a lakou, o lilo i ka auwana ; a
lalau, a heaha la hoi. Pela ka ike ana iho ma ke kaona o Honolulu, ame
ka malu ulu o Lele. Aia ahiahi; e kau mai ana ke ano o ke ahiahi la, o
ka naue hele aku la no ia o ko Honolu- lu poe ma kahi i kapaia o ka "
Nekina." I ka nana aku, he poe opiopio na kaikamahi- ne ame na keiki
kane pu no hoi, he poe ku- pono no hoi a na makua e malama ai, aka, aole
nae pela. " Lilo ke kino la i ka ulaia, wahi a na kaikamahine opiopio,"
Kau ka lei i ke poo, aia ko; ke pupuhi la, he ike wale la hoi i ka moku,
kau keia mea o ka hae i ka moku he holo no ka hope, pela no kela, oia
ano hookahi no. Pela no hoi ko ke kaona o Lahaina, ka poe e kapa
pinepine ia nei, " He poe opiopio o ka Lahui Hawaii."

I ka ike ana iho i keia poe opiopio, e hele ana lakou i ka po, me ka
hele lalau wale iho no ma na alanui, me na huaolelo ano ole i hoopaanaau
ia ma ko lakou mau waha, hele a e kamailio aku ona kekahi i kekahi, o ka
pane mai no ia me ka i ana, " Heaha la ia, he opala paha, he moano
paha," pela wale aku no na huaolelo ano ole a pau, auhea la na makua o
keia poe kaikamahine, e hookuu wale nei i ka wa liilii opiopio o ke kino
? Auhea hoi wahi a lakou la aku ? Ea ; ke ni- nau aku la a'u me ka olelo
ana. He hana kupono anei keia a na makua i ka lakou mau keiki ? u hoi,
pono iho, pono ke malama po- no, mai hookuu wale o lilo ke kino i ka
ula- ia. I na aole laka mai ke keiki, imi i na mea e oluolu ai ka manao
o na keiki ; a i ole e hana na makua pela, alaila, ke hooma- nao ae nei
a'u i ke kukulu manao ana o ke- kahi o kuu mau kaikuaana, oia hoi o J.
W. H. Kauwahi. Penei no ia, " E kauia i kana- wai no na makua e hookuu
wale ana i ka la- kou mau keiki i ka po, a pela aku."

3. — E hoouna pinepine na makua i ka la- kou mau keiki i ke kula, na
keiki kane ame na kaikamahine.

O kekahi hemahema nui ia o na makua o kuu Lahui Hawaii nei, ke manao nei
kekahi poe makua me ka olelo iho no ka lakou mau kaikamahine, " He ike
keiki kane auanei o noho kumu kula, he ike kaikamahine, he lalau ka
hope."

Kahaha ! ka hana uso ole a na makua o Hawaii nei; mai hoopaa i ka manao
kuhi- hewa malaila. Aole i na keiki kane wale iho no e pono ai keia mea
he naauao; i na kaikamahine no kekahi. Pela ka ike ana iho ma ko kakou
Kolamu, i ke kukulu ma- nao ana o D. W. P. Kahananui, ame G. W. Kahiolo,
no ka pili ana o ka waiwai i keia mea la he naauao i loaa i na
kaikamahine puuwai palupalu.

I ka nana aku i ko laua manao no ka no- ho kumukula ana o na wahine, hoi
ke poho o ka imi naauao ana, pela ka ike ana iho ma ka malu o Lele, ke
noho nei kekahi kumu kula, ma keia Kaona o Lahaina, oia hoi, o Mrs.
Harlow. Ke kuupau nei oia i kahi ta- lena i loaa mai ia ia no ka naauaao
mai, ke huai pau nei hoi i kona mau pokii opiopio iho.

Nolaila, auhea oukou e na makua mea ke- iki kane, a kaikamahine hoi; e
noho ana mai ka Lae o Leleiwi, a ka olu o ka mole o Lehua la hoi, e nana
ae i keia mau wahine e noho kumu nei, oia hoi o Mrs. Harlow, a me kekahi
poe e ae. Ke olelo mai la o So- lomona, " O ka naauao ka mea nui, e imi
i ka naauao a loaa, me na mea a pau e imi ai, e imi pu i ka ike a loaa."
Ke olelo mai nei o Lai, ke kalaiaina o Farani.

"He mea nui na kula, kahi e ao ai i ka he- luhelu, ame ke kakau, ame ka
helu. Oia ke kumu o ka ike a pau. Aole pono ke waiho wale ia na wahine
me ke ao ole ia, no ka mea, o lakou no kekahi poe e pomaikai ai ka aina
ke naauao lakou. O lakou no na kumu mua, a i kekahi manawa o lakou wale
no na kumu na ka hanauna hou."

Pela no hoi ko Kanaloaahokana manao, ka mea i kapaia o Washington
(Wasinetona,) pela no ka manao o na kalaiaina naauao a pau. Aole o lakou
makemake o na kane wale iho no ka poe kupono e ao ai i ka naau- ao, o na
wahine no kekahi. Nolaila ea, e na makua i loaa na keiki opiopio; mai
ka- nalua iho ka manao a kekeua, a opu inoino iho i ka houna ana i ka
oukou mau keiki e imi i ka naauao, mai hookuu wale no i na keiki kane, a
hookoe, i na kaikamahine. He naaupo ia ame ke kuhihewa o na makua Ha-
waii, pela ka ikena iho. " He makua ka na- auao no na keiki makua ole."

4. — E lilo na makua i kumu hoohalike no ka lakou mau keiki. E pono i ka
makua ke hana i ka hana maikai, i ike ke keiki i ka hana maikai a ka
makua i hana'i; alaila, li- lo ia hana maikai i mea pono i ka manao o ke
keiki. Ina hewa ka ka makua e hana'i, pela no ke keiki. He kumu
hoohalike ino nae ia.

E nana mai no e na makua i keia mau mea i wehewehe ia aku, a hoomanao
iho, ke oki nei a'u maanei. Ke hoi nei ke keiki o kela kula panoa i ka
la. Me ke aloha i na makua. W. K. NOHOIKAWELA.

Laiulaikalepo, Kaukaweli, Mar. 4, 1864.

Kahuna Hoopunipuni.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:—Ka pu kuniahi kani o keia mau moku
puni, ka uahi kokolo o Puoina e punohu ana i ke ku- la, ka manu inu wai
ono o na pali, e kiko hoomau ana i ka pua o ka Lehua ku i ka waokele
No'u kahi manao hai aku ia oe, a nau ia e hai ae i mua o ka lehulehu o
ko ka- ua mau Mokupuni; i ike lakou a hoomaopo- opo, i keia kahuna
alapahi. Eia no ia: Ma ka la 30 o Mar. hele mai la kekahi wahine o
Napili kona inoa, i ua kahuna nei, nona na hua e kau ae la ma ke poo o
kahuna hoopu- nipuni, i hele mai oia no ke kunihi kapakahi ana o ko na
puuwai i ke aloha no ka na ka- ne mare ; oiai ua lilo aku i ka ulaia me
ka wahine manuahi, ka hoa heenalu o ka nalu o Uo, ame ka malu ulu o
Lele, a ka pae ia iho nei hoi oi nei me kona aloha ole. Olelo aku la ka
wahine i ua kahuna nei, e oluolu paha oe e Kamakani, oia ka inoa o ke
kahu- na a kakou e olelo nei i ka alapahi, e hana mai oe i kuu kane,
wahi a ka wahine.

Pane mai la ua kahuna nei , e hana ana no au, ke makaukau mai oe i na
dala he 25, pa- ne aku la ua wahine nei ? ua lako au no ia mea, o ka
haawi aku la no ia o Napili he 25 dala ma ka lima o Kamakani; pane mai
la ke kahuna, " Ua paa kuu pule ia oe, a ke hai aku nei au ia oe, me ka
pololei loa, e hoi mai ana ko kane me oe iloko o na la elua, aole e oi
aku i ke kolu ; ke pule nei au," wa- hi a ua kahuna nei, kuu pule aloha,
i hoi ko kane me oe." Penei ka pule ana:

" Heaha ka ia, e Kanikalolou, He Mano ka ia, e Kanikalolou, Heaha ka ia,
e Kanikalolou, He Puhi ka ia, e Kanikalolou, Heaha ka ia, e Kanikalolou,
He Loli ka ia, e Kanikalolou, Heaha ka ia, e Kanikalolou, He Niuhi ka
ia, e Kanikalolou, Heaha ka ia, e Kanikalolou, He Ulua ka ia, e
Kanikalolou, Heaha ka ia, e Kanikalolou, He Mahimahi ka ia, e
Kanikalolou." Aole i pau keia pule, no ka loihi loa, nola- ila, ke hooki
nei au maanei, i ka Amama ana o ka pule a ua kahuna nei; wehewehe mai
la i kekahi mau mea uuku ia makou. Penei, " He Mano ka ia, hoomano ke
aloha o ko kane ia oe, aole e pau a hoi mai me oe, He Puhi ka ia,
hoopuhi ke aloha o ko kane ia oe, oni wale no me kahi kapa ole, he wela
ke kapa ke pili aku i ka ili, he Loli ka ia, iloli ke aloha o ko kane ia
oe, nolaila, e ka- li oe iloko o na la elua." O ka olu iho la no ia o ua
wahine nei, he wai ko lalo, hoomaka makou i ke kali i ka la mua, aole
hoi iki mai, pela i ka lua o ka la, aole no he maliu iki ia mai i ke
kaukau aku a ka wahine ma- re ia ia, e hoi pu mai laua, aole wahi mea a
maliu ia mai e i ala.

Mahope, kii hou aku ua wahine nei i na dala ana he 25, no ke ko ole o ka
mea i noi aku ai ia. Pane mai la kela, " ua lilo i ke kolohe ia, ua
nahaha kahi i waiho ia ai." A kahi no a ike ia he kahuna hoopunipuni ke-
ia. E na makamaka la i imi mea hou, i lo- he oukou i keia kahuna o
Kamakani kona inoa, mai puni oukou, o loaa oukou i keia hua olelo
Kohahe, e like me keia wahine. He ma-u ia. Ke hoi nei ke keiki o ka malu
o ka ulu o Lele, ame kahi wai hohono lepo o Hoolanapi, ke nee mai la ka
ua paupili, i ke kuikui lau lii o Harona. Me ke aloha i ka Hui Kuokoa.

S. P. KEAHIALOA. Pinarose Home, Lahaina, Maui. [E pono ke hoopiiia ia
Kahuna, no kona imi loaa ma ka hoopunipuni.]

I na Lunamakaainana

I MAHALOIA, & NA MAKAAINANA.

Aloha oukou. — Ke kau mai nei ke ano ka halialia o ka Ahaolelo o keia
makahiki, imua o ka umauma o kela mea keia mea e noho ana ma na kapa o
na kai ewalu, mai ka la o Kumukahiki, a ke Komohana o Lehua. He mau mea
i loaa ia'u iloko o na hora hope o ka Hooilo, ia'u e moe ana malalo o na
eheu o ka M. H. 1863, (kiei a halo mai ana, halo a kiei mai ana.)

NA LUNAMAKAAINANA.

Olioli au me ka mahalo loihi i na Luna- makaainana o keia kau Ahaolelo,
no ka mea, ua komo ka poe naauao o ka Papaakahi o keia lahui iloko o
keia koho balota ana. Ka poe ike maoli, noonoo, noiau, ihu-kaeaea,
aama-kualenalena, wiwo ole, maka'u ole, ano liona, ame ke tika, maka
aeko, maka'u ole i ka enaena o ka la. (Ua lana no ko'u manao e kau
pakahi i na inoa o lakou mai Honolulu aku ; aka, ua mau no nae ko la-
kou kaulana ma keia honua.)

Nolaila, he mau hoku lakou e alakai ana i keia lahui i ka maha ana, ame
ka oluolu like ma kela kapa o ka Ahaolelo. (E like me Iosua i na mamo a
ka Isaraela, ma ka aina o Kanaana.)

NA PAUKU HOOLOLI o KE KANAWAI.

Ma ka hoololi o ka pauku 25, " E olelo ana no na hooilina o ka Moi ma ka
noho aupuni ana." Ua pono ia, pela ka pauku 105, aoao 19 o ke
Kumukanawai o ka M. H. 1852.

" Na na Hale Ahaolelo elua e hoololi i kekahi mau pauku o ke
Kumukanawai. Pauku 35, ua pono no ia hoololi ana.

Pauku 77, penei: " E mahele likeia ka Poeikohoia e na makaainana, a e
hoopono- pono mau loa ia mamuli o ka nui o na kana- ka i hoomaopopoia ma
ko ke aupuni helu ana."

Ma keia hapa o keia pauku hoololi, he wahi kanaluna iki ko'u no kona io
maoli, o ke aha la ka heluna a ke aupuni i manao ai e pono ke koho i
Lunamakaainana ? O ke tausani kanaka paha, o ka alua tausani pa- ha ? A
i ole ia, o na Lunamakaainana paha he 24 i oleloia ma ka pauku 76, ke
ole ka helu kanaka. 1 na pela, ua pono no ka hoo- loli ana, ua like ko'u
manao me ko J. W. H. Kauwahi.

Pauku 77, penei: " Aole no e kohoia ke- kahi no ka Hale Ahaolelo o ka
Poeikohoia; 2. Aole hoi ona waiwai paa, hihia ole iloko o keia aupuni, i
like me na dala $250.00, a i ole ia, o kona loaa i kela makahiki keia
makahiki."

Ma keia pauku hoololi, o ke poo ame ka hapa hope ka'u mea e kamailio aku
ai, ua apono aku, wau i ka olelo waena. Ua pakui ia aku ka hapa malalo
me ka pauku mua, o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852.

O keia pakui ana, aole au e ahewa ana me ka milimili ole ia loko ame
waho, aole hoi e ae wale aku me ka nana ole mamua, aole no hoi i kakau
me ka nana mua ole i kona kumu ame kona hope.

Ma kona kumu, he nui na makahiki i ha- la hope me ka malu, ame ka
hoomaka ana e kukuluia ka Ahaolelo ma Luaehu, Lahai- na, Maui, i ka wa o
Kekauluohi ke Kuhina, (oia ka M. H. 1841.) Mailaila a keia balo- ta ana
o keia makahiki, nolaila, he iwaka- luakumamakolu makahiki.

Aia ka loihi o ka manawa o ke ku ana o ke koho mua, ma keia koho ana he
poe alii kekahi, a he poe waiwai hoi kekahi, a he poe ilihune kekahi, he
mau ilikeokeo kekahi.

Aole i papaia ka poe waiwai ma ke koho mua ana, aole keakea ia, aole
hoole ia, no ka mea, aia ma ka nui o na balota ke komo ana. Aole i poino
ke aupuni i ko lakou ko- hoia ana, aole i lilo na dala $20,000 i ke
aupuni o Farani no ke komo ana o ka poe ilihune, aole no hoi i aie keia
aupuni no ke komo ana o keia poe ?

Ma o Mose la ka Lunamakaainana mua i na la o na mamo a Isaraela, aole i
hoikeia kona waiwai. Eia nae, aole i hemahema na kanawai he umi i kau
ia. Aka, ke hoa- kaka mai nei nae ka mea kaulana J. W. H. Kauwahi, " He
mea hokai wale i ke koho balota ana ka poe e lilo i Lunamakaainana, e
noho palaualelo ana mawaho nei me ka hana ole."

Owai ke kanaka hana ole o keia mau pu- koa, he hana ka Loio, ke kakau,
ka mahiai, ka lawai-a, ka maauauwa, a pela aku. Ke ike nei kakou, aohe
papa helu o keia lahui no ka poe palaualelo, aole hoi no ka poe ili-
hune e like me ko na aina e nana i hoomaka mua neia mea he
Lunamakaainana.

Aka, ina hoi i hooleia ka mea mua, a aeia ka hoololi hou ana, oia na
dala he $250.00, aole anei he poe hokai kekahi ilaila, a he poe lalau, a
he poe epa.

O na dala anei 250.00 ka mea hoomae- mae i ke kanaka, a oia anei ka mea
e pono ai ka lehulehu ? a oia anei ka mea e pae- waewa ole ai ke kanawai
? E hoomanao i ka hoa o Lazaro kela kanaka waiwai loa.

Aole au e hoole aku ana i ka hoololi, no ka mea, aole o'u kuleana
ilaila, aka, o ka hoakaka ana, ua aeia au.

O ka pauku 83 — 91. Ua Iike ko'u ma- nao me na hoololi ana. Ua pau ke
kamailio no na hoololi, a mahope e kakau hou aku no wau no na mea i koe
ia'u, ke hoopuka nae ka Luna Hooponopono i keia mea. Me ka mahalo. S.
D. KEOLANUI.

Manawalea.

Ua loaa mai ia'u no ka Halemai o ka Moi- wahine, ma ka la 5 o Aperila
nei, na James Dawson, he $10 00, a na Rev. W. P. Aleka- nder, no kona
Ekalesia mai, he $15 38, ka huina he $25 39.

C. R. BISHOP, — Puuku.

Honolulu, Aperila 6, 1864.

Na Ke Aupuni.

UA HOOKOHU IHO NEI KA

Mea Hanohano JNO. O. DOMINIS, ke Kiaai- na o ka Mokupuni Oahu, ia

KAAIAHUA,

i Luna Pa Holoholona Helehewa no ka Apana o Honolulu nei.

125 - 2t

NALOWALE

UA NALOWALE HE WATl GULA,

ma ke Alanui mai ka Ilina Alii mai, a iho ma ke Alanui Alii, a malaila
aku ma ke Alanui a hiki i Ha- lealii Iolani. E uku ponoia no ka mea nana
e hoihoi mai ia mea ma ke Keena Hooponopono o keia Pepa.

KEONI, (JOHN WELSH.) Honolulu, Aperila 15, 1864

OLELO HOOLAHA.

KE PAPA AKU NEI AU I NA MEA

a pau, aole e Hoaie, a e Hookipa i kuu wahine mare, ia

Kapihi,

no ka mea, aole no wau e hookaa i kona mau aie, ke ole me

ka'u palapala kauoha. A. COMSTOCK.

Honolulu, Aperila 15,1804. 125 - 3t

HE AINA HOOLIMALIMA.

E HOOLIMALIMA IA'NA KE AHU- puaa o KOLO, ma ka Apana o Kona Hema, Hawaii
he 438 Eka ka nui. A o ka poe e makemake ana e hoolimalima i ua Ahupuaa
la. E ninau no ia

W. P. R. BILA, Ma ke Keena o ke Kuokoa. Honolulu, Aperila 15, 1884. .
125 - 3t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KA-

naka a pau o kela ano, keia ano, ke papa aku nei au

ia oukou, aole e hoaie mai i ka'u wahine mare ia

Kaapuamana,

no Kuhua, Hawaii, no ka mea, ua haalele kumu ole mai kela ia'u, a me ko
maua wahi moe, o ka mea a mau mea paha nana e hoaie mai ia ia, aole loa
wau e hookaa ana ia aie, a maluna ona ko oukou poho, ke hookuli oukou.

KALAIONEHU. Kaupakuea, Hilo, Hawaii, Aperila 4,1864. 125 2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU O

kela, ano keia ano, ua kapu no kela Apana Aina e waiho la ma

Kapapala, Kau, Hawaii,

e pili ana me Keauhou, aole hele wale na holoholona, Bipi, Lio Kekake, a
holoholona e ae paha maluna o ua aina la i oleloia'e la maluna. - Ina e
loaa kekahi o keia mau holoholona e hele ana ma kuu aina me ko'u ae ole
aku, uku no $1 OO no ke poo hoo kahi, ina aole e uku mai, e lawe ia no
ma ka Pa Aupuni, e like me ke Kanawai. GEO. W. JONE8 (KEOKI.)
Keauhou, Kau. Hawaii, Aperila 1,1864. 125 - 6t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, ka Lunakanawai o ka
Aha Kiekie e PUAHITI, e hoonoho i luna hooponopono waiwai o Hoa (w,) ka
mea make, a me ka hookohu ia ia i luna hoopono- pono waiwai ma ua waiwai
la : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu,
oia ka la 27 o Aperila e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka
la a me ka hora i ole- loia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai,
a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu,
Oahu LIONEL BROWNE,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 12,1864. 125 -
2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA

Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KALUA, no ka
hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Wahahee, o Kawailele, Manoa,
Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke
pili, o ka Poaono oia ka la 23 o Aperila, M. H.1864, i ka hora 9 o
kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o
kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolo-
kolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE. Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 13,
1864. 125 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, ka Lunakanawai o ka
Aha Kiekie e KAHUI (w,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o
Kahoolealii (k,) o Honolulu i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na
kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 29 o Aperila, M. H.
1864, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka
hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia
ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila
14,1831. 125 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, ka Lunakanawai o Ka
Aha Kiekie e KAUPE (w,) uo ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o
Kahinapoo (k,) o Kamananui, Waialua, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua
hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o Poaono, oia ka 23 o Aperila,
M. H. 1864, i ka hora 9 o kakahi- aka, oia ka la a me ka hora i oleloia
no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i
hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 8,
1864. 125 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na
Lunaka- nawai o ka Aha Kiekie e KAKUALII, no ka hookohu ia ia i luna
hooponopono waiwai o Lolou (w,) o Honolulu. Oahu, i ma- ke aku nei:
Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka
la 30 o Aperila, 1864, i ka hora 9 o kakahi- aka, oia ka la a me ka hora
i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o kela noi ana mai, a me na mea hoole
i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 12,
1864. 125 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA

Hanohano R. G. Davis, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e NAILI (w,) no ka
hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Mary Kailianu (w,) o Honolulu
i make aku nei: No- laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o
ka Poaha, oia ka la 28 o Aperila, M. H. 1864, i ka hora 9 o kakahiaka,
oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana
mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma
Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 13,
1864. 125 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, ka Lunakanawai o ka
Aha Kiekie e KAUPE (w,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o
Kuhi (k,) o Kamananui, Waialua, Oahu, i make aka nei: Nolaila, ua
hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 23 o
Aperila, M. H. 1864, i ka hora 9 o kaka- hiaka, oia ka la a me ka hora i
oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i
hoikeia, aia ma ka Ha- le Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE. Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 8,
1864. 125 - 2t

HALE PAI KII,

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

" Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

H. L. CHASE (Keiki.) 112 - 6m Mea Pai Kii.

PA HALE KUAI!

MA

LAHAINA, MAUI.

E KUAIIA ANA KA PA HALE e waiho nei ma Lahaina, Maui, e pili ana me
ka Hale Piula Kahiko. Oia ka pa Hale o KEAKA, a o ka poe makemake ana, e
ninau no ia

W. P. R. RILA. Honolulu, Aperila 7,1804. 124 - 4t

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O AWAWA (w,) KUEI kana kane o AIKAKE, no Waiohue, Maui
mamua,e hoo- ki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na
makahiki ekolu o Aikake i kana wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka
Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakana- wai o ka Aha Kiekie, ma
ka la 27 o Aperila, i ka hora 10 o ka- kahiaka, aia ma ka Hale
Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 6,1804. 124 - 2t

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai
o ka Aha Kiekie e GEORGE BECKLEY, a me MARAEA KANA- MU, e hookohu ia
laua i Luna Hooponopono Waiwai o George Beckley, no Honolulu, Oahu i
make aku nei: Nolaila, ua hoi- keia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka
Poaono, oia ka la 30 o Aperila, 1864, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la
a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me
na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 4,1864. 124 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai
o ka Aha Kiekie e KAWAIHOA (w,) e hookohu ia ia i Luna Hoo- ponopono
Waiwai o Halulu (k,) no Kapalama, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua
hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 19 o
Aperila, 1864, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia
no ka hoolohe i ka oiaio, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G. W. BROWN,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 6, 1864. 124 - 2t

OLELO HOOLAHA.

I KA POE KALEPA O NA ANO A

pau, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare ia

Kalumi,

no ka mea, ua haalele kumu ole mai kela ia'u. Nolaila, ina oukou e hoaie
mai ia ia, maluna ona ko oukou poho.

WILLIAM HALL. Lahaina, Maui, Mar. 30.1864. 124 - 1m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, MA neia hope aku, o maua o na mea nona na
inoa malalo nei, no ka mea, ua hoonoho o K. Kuakamauna, ma ka la 6 aku
nei, i mau mea hooponopono i kona mau waiwai lewa a pau, a me na waiwai
paa a pau, oiai e ola ana oia, a nolaila, o ka poe a pau i aie aku ai
oia, a me ka poe a pau i aie mai ia ia, me ma- ua no e hooponopono ai ia
mea. MILIKAA.

M. HOOLEIA. Honolululu Maraki 12,1864. 124 - 1m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A

pau, o Kauai o Mano ; mai o a o, eia ma ko'u lima kekahi HOKI wahine
ulaula, ua kuniia i ka hao ma ka uha hema, WF i na e ike ka mea nona
keia Hoki, e kii koke mai me ka uku mai $5 00, a me ko'u lilo no ka Hoo-
laha ana, e loaa no au ia ia ma Waimea nei. Ina e kii ole mai ka mea mea
nona keia Hoki a hala na la he 30, mai ka la i laha aku ai maloko o ka
nupepa, alaila, lilo loa ia'u kela Hoki, a e kuni no au i ko'u
hao. J. H. KAPUNIAI. Waimea, Kauai, Maraki 16,1864. 124 - 2t

OLELO HOOLAHA. NO KE

KOHO ANA!

NO KA MEA HOI, UA LOOHIA KA HA- kahaka iloko o ka Apana Koho o
Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka make ana'ku nei o Ka Mea Hanohano
William Webster, kekahi lunamakaainana o ua Apana nei.

Ke hoolahaia'ku nei, e kohoia ana i Lunamakaainana no ia Apana i
oleloia, i pani hakahaka no Ka Mea Hanohano William Webster, ma ka Hale
Hookolokolo ma Honolulu, ma ka POA- KAHI, KA LA 18 o Aperila, ma ka hora
8 o ke kakahiaka. Hanaia ma keia la 24 o Maraki, A. D. 1864.

JNO. MONTGOMERY, — Lunakanawai Hoomalu. J. S. LOW, — Kahukula. A.
FORNANDER, — Luna Auhau. Na Luna Nana no ka Apana Koho Balota o
Honolulu.

E MAKAALA!

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII,

NONA KA HALE KUAI PAPA MA- uka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu
moku papa,

"CONSTITUTION!"

a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE,
PINE,

AAHO, KEPA,

PANI PUKA, PUKA ANIANI,

OLEPELEPE, KUI,

PENA,

AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU,

Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo
no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau,
a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke
kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe
maikai, me he lawehala la. Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u
ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea,
o ko Hawaii nei kupa ihola no ia o ko oukou makamaka.

KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.) Honolulu, Ian. 22, 1864. 118 -
3m

KA MOKUAHI

KIALUA

"ANNIE LAURIE,"

E HAALELE ANA IA HONOLULU -

I KELA POAONO KEIA POAONO.

(A hiki i ka paa hou ana o "KILAUEA.") I KA HAPALUA O KA HORA 4 AHIAHI

NO

LAHAINA,

ULUPALAKUA,

KAWAIHAE,

a me KONA.

Ku hou ma Honolulu i ka Poaono.

JANION, GREEN & CO. L. H. A. H. M.

Honolulu, Aug. 29, 1863. 93 - 1t He pono i na poe e hooili ana i na
ukana ke hoomaopopo iho, e uku ia ka uku moku i ka wa e laweia mai o ka
ukana.

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI

aku i ka pulupulu, penei :

PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona. PULUPULU me ka anoano i
wae oleia, 6 ken. no paona. E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu
i uku no ke Kuokoa. H. M. WINI. 100 - 2m Luna Pai o ke Kuokoa.

OLELO HOOLAHA HOU,

Bartow a me Stillman.

UA WEHE AE NEI NA MEA NONA NA inoa maluna i

Halekuai Mea Ai,

oia hoi ka PUAA HAME, ke KAMANO, BARENA, PALAOA, KO, KI, a me na mea no
hoi a pau e pili ana i ke ano mea ai, a ua makaukau laua e kuai oluolu
aku me na kanaka a pau e hele ana i o laua'la. E hele mai e na makamaka,
e makamaka no oukou iho. Aia ko maua HALEKUAI ma ka aoao komo- hana o ko
Daimana ma Halekuai, ma ke Alanui Alii.

190 - 3m

I KA POE MEA HALE KUAI

KUAAINA!

WAIWAI HOU!

I hiki mai ma na moku hope i ku mai nei.

A E KUAIIA ANA MA KA

HALE KUAI HOOPUKAPUKA O

J. T. Waterhouse,

MA KE ALANUI MOIWAHINE.

NA LOLE AHINAHINA O NA ANO A pau i Ainakini uliuli, me ka Lole nao.
Na lole kalakoa, ano palule uwewahine, a me ka lole ula-

ula. Kukaenalo keokeo, me ke kukaenalo nao, he 36 iniha ka laula

Na huluhulu keokeo, uliuli, ulaula, a me na lole huluhulu

omaomao. Na lole makalena, ame na kihei wahine o na ano he lehulehu
wale.

Na palule keokeo, me ka palule uwewahine.

Na palemai kino me na palemai wawae.

Noho lio Mareka, me na noho lio Enelani, a me na hapa.

Na hainaka Silika o na ano a pau, ame na waiwai e ae he

nui wale.

Na kaula u kela ano keia ano, a me na mea e ae no he nui wale, pau ole i
ka heluia.

JOHN T. WATERHOUSE. 122 - 2m Hale Kuai Naio Mok

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII! Makai iho o AIGUPITA

Ma hope iho o ka Pa O MAHUKA!

KA

PA KUAI PAPA

LEWERS & DICKSON,

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA

ano keia ano, me ke kumukuai makepono oe, nolaila, e naue mai oukou e
ike i ka oiaio o keia leo puipa, a oukou e na

makamaka Hawaii.

NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU, LAAU KAOLA A ME NA P1NE PA, LAAU
AAHO HALE PILI MAOLI PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

KUPANAHA

Ma keia hale — maanei i wiliia'i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue
mai e makaikai. Na Pena Keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka
Eleele, Poho, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau.
Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao,

Pani Hale,

Pani Aniani, Pake,

Aniani kaawale,

Pani Olepelepe,

A PELA WALE AKU. Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e
kuai

Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko
maua wahi; aka, he hilinai no maua no ke ano mai-

kai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua

papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau

ia mai ai ka pomaikai, i loaa mau ia maua manao aku ai.

Honolulu, Ianuari 22, 1864.