Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 16, 16 April 1864 — I na Lunamakaainana I MAHALOIA, & NA MAKAAINANNA. [ARTICLE]

I na Lunamakaainana I MAHALOIA, & NA MAKAAINANNA.

Aloha oukou. —Ke kau mai nei ke ano ka halialia o ka Ahaolelo o keia makahiki, iinua o ka umauma o kela mea keia mea e noho ana ma na kapa o na kai ewala, mai ka la o Kumukahiki, ake Komohana o Lehua. He mau mea i loaa ia'u iloko o na hora hope o ka Hooilo, ia'u e moe ana malalo o na eheu 0 ka M. H. 1863, (kiei a halo mai ana, halo" a kiei mai ana.) Na Lunamakaainana. Olioli au me ka mahalo loihi i na Lunamakaainana o keia kau Ahaolelo, no ka mea, ua komo ka poe naauao o lea Papakahi o keia iahui iloko o keia koho balota ana. Ka poe ike maoli, noonoo, noiau, ihu-kaeaea, aama-kualenalena, wiwo ole, maka'u ole, ano liona, ame ke tika, maka aeko, maka'u ole ika enaena oka la. (Ua lana no ko'u manao e kau pakahi i na inoa o lakou mai Honolulu aku ; aka, ua- mau no nae ko Jakou kaulana ma keia honua.) Nolaila, he mau hoku lakou e alakai ana 1 keia lahui i ka maha ana, ame ka oluolu Jike ma kela kapa oka Ahaolelo. (E like me iosua i na mamo a ka Isaraela, ma ka aina o Kanaana.) Na Pauku Hoololi o ke Kanawai. Ma ka hoololi o ka pauku 25, " E olelo ana no na hooilina o ka Moi ma ka noho aupuui ana." Ua pono ia, pela ka pauku 105, aoao 19 o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852. "Na na Hale Ahaelelo elua e hoololi i kekahi mau pauku o ke Kumukana\>ai. Pauku 35, ua pono no ia hoololi ana. Pauku 77, penei : " E mahele likeia ka Poeikohoia e na maleaainana, a e hooponopono mau loa ia mamuli o ka nui o na kanaka i hoomaopopoia ma ko ke aupuni helu ana." Ma keia hapa o keia pauku hoololi, he wahi kanaluna iki ko'u no kona io maoli, o ke aha la ka heluna a ke aupuni i manao ai e pono ke koho i Lunamakaainana ? O ke tausani kanaka paha, o ka alua tausani paha ? A i ole in, o na Lunamakaainana paha he 24 i oleloia ma ka pauku 76, ke ole ka helu kanaka. 1 na pela, ua pono no ka hoololi ana, ua like ko'u manao me ko J. W. H. Kauwahi. Pauku 77, penei: " Aole no e kohoia kekahi no ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia; 2. Aole hoi ona waiwai paa, hihia ole iloko 0 keia aupuni, i like me na dala $250.00, a ! i oie ia, o kona loaa i kela makahiki keia 1 makahiki."

Ma keia pauku hoololi, o ke poo ame ka hapa hope ka'u mea e kamailio aku ai. ua apono aki\, wāu ika olelo waena. Ua pakui ia aku ka hapa malalo me ka pauku mua, o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852. O keia pakui ana, aole au e iihewa ana me ka milnnili ole īa loko ame waho, aole hoi e ae wale aku me ka nana ole mamua, aole no hoi i kakau me ka nana mua ole i kona kumu ame kona hope. Ma kona kumu, he nui na makahiki i liala hope me ka malu, ame ka hoomaka ana e kukuluia ka Ahaolelo ma Luaehu, Lahaina, Maui, i lea wa o Kekauluohi ke Kuhina, (oia ka M. H. 1841.) Mailaila a keia halota ana o keia makahiki, nolaila, he iwakaluakumamakolu makahiki. Aia ka loihi o ka manawa o ke ku ana o ke koho mua, ma keia koho ana he poe alii kekahi, a he poe waiwai hoi kekahi, a he poe ilihune kekahi, he mau īlikeokeo kekahi. Aole i papaia ka poe waiwai ma ke koho mua ana, aole keakea ia, aole hoole ia, no ka mea, aia ma ka nui o na balota ke komo ana. Aole i poino ke aupuni iko lakou kohoia ana, aole i lilo na dala $20,000 i ke aupuni o Farani no ke komo ana o ka poe ilihune, aole no hoi i aie keia aupuni no ke komo ana o keia poe ?

Ma o Mose la ka Lunamakaainana mua i na la o na mamo a Isaraela, aole i hoikeia j kona waiwai. Eia nae, aole i hemahema na kanawai he umi i kau ia. Aka, ke hoa- | kaka mai nei nae ka mea kaulana J. W. H. I Kauwahi, " He mea hokai wale i ke koho dalota ana ka poe e liio i Lunamakaainana, ; e noho palaualelo ana mawaho nei me ka hana ole." Owai ke kanaka hana ole o keia mau pukoa, he hana ka Loio, ke kakau, ka mahiai, ka lawai-a, ka maauauwa, a pela aku. Ke ike nei kakou, aohe papa helu o keia lahui no ka poe paiaualelo, aole hoi no ka poe ilihune e like me ko na aina e nana i hoomaka mua neia mea he Lunamakaainana. Aka, ina hoi i hooleia ka mea mua, a aeia ka hoololi hou ana, oia na dala he $260.00, aole anei he poe hokai kekahi ilaila, a he poe lalau, a he poe epa. O na dala anei 250.00 ka mea hoomaemae i ke kanaka, a oia anei ka mea e pono ai ka lehulehu ? a oia anei ka mea e paewaewa ole ai ke kanawai ? E hoomanao i ka hoa o Lazaro kela kanaka waiwai loa. Aole au e hoole aku ana i ka hoololi, no ka mea, aole o'u kuleana ilaila, aka, o ka hoakaka ana, ua aeia au. O ka pauku 83—91. Ua like ko'u ma» nao me na h'oololi ana. Ua pau ke kamaiiio no na hoololi, a mahope e kakau hou aku no wau no na mea i koe ia'o* ke hoopuka nae ka Luna Hooponopono i keia mea. Me ka mahalo. S. D. Keolanui.