Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 16, 16 April 1864 — KA KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA. [ARTICLE]

KA KAAO MOOLELO NO MARY STUART! (Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA.

lIELL 6.

Na Pukaua o Lokalivina.

C|»OOKI AKU LA NO HOI OIA IKE alualu ana inai o na kanaka ona, a hele aku la o Jaua wale a komo l) ō aku la laua nei iloko o ua hale nei, a hele aku la laua iloko o kekahi .rumi loihi, a ma kekahi aoao o ua mmi loihi ner, he mau puka aniani liilii, a ma kekahi aoao no hoi, he ipuka komo. 44 Hele aku e ke Alii." Pela aku ua Alii Sekotia »t'i f no ka mea, ua paa kona manao c hele aku mahope o ke keiki italia. Hooko mai la no o Lusio Guaialadi i kana kauoha me ka pane ole mai; a i kooa hele ana'ku, lohe mai la oia i ka weheia ana o kekahi puka ihala mahope ona. •• A he, e ka mea nani, o oe no kai" Pela aku ke Alii Sekotia, i ka mea nana i weJie mai ka ipuka, me ka leo nahenahe loa kona olelo ana. Huli koke ae la o Lusio Guaialadi a alawa aku la i hope, i ka wa a ke Alii Sekotia i hoopa'ku ai i kona mau lima iluna o ka papalina nani o kekahi kaikamahine e ku ana ma ka ipuka i weheia mai ai. Aka, h«aha la ka huaolelo nana e hoopuka'e i ka hikilele, i ka ike ana'ku o Lusio Guaialadi, o ke kaikamahine e ku mai ana, oia no ke kaikamahine i loaa ai la ia iloko o ka ululaau ma ke alanui e hele ana i Kinirose ! Oa halawai like ko laua mau onohi i ka wa hookahi, a ike like aku, a ua ike like mai. Ike maopopo aku la o Sir Lusio Guaialadi, no. Aka, auwe! Mea e ke ano e o na oilli i halii ae ma na papalina o ua kaikamahine nei, i kona puiwaa me ka lele o kona hauli i kona ike ana mai īa Sir- Lusio Guaialadi ilaila! Ma iawakokeno,nalowale aku la oia, a lohe aku la keia ikepaniiaana 0 kn ipuka—a olelo mai la ke AUi Sekotia, 44 E hele aku e ke Alii, a e hahai aku au ia oe." Hoomau aku la no ua keiki Italia nei, i ka hele iloko o ua rumi loihi nei; aka, me he mea la nae, e hele ana oia iloko o ka moeuhane, aia ka ilaila ua kaikamahine nani nei, 1 ka hale pakaua o Lokalmna—ke ano wali- j wali o ke ikamailio una'ku a ke Alii Sekotia! | A o na oiNi ano e hoi i halii ae iluna o kona helehelena) n me kona papalina ! He ipo anei oia na ke SA.lii Sekotia ? A o na mea no hoi a pau i ikiia'i e ua keiki Italia nei i ke kakahiaka, makaululaau, u me ka pahi ana i huki ae ai,<i ka wa a ke keiki Italia i nee aku ai iona la, a me kona pee a hana malu ana me ka ana i k» palapala iloko o ka poopoo pohaku h kahi halepule iloko o ka ululaau, a me ke\kii am inai.a ke kanaka pu-

puka i ua leta nei, oia mau mea a pau, ua hooluluhi' mai i fea manao o nei, me he la, he ale, e pakui mai ana iīuna o kekahi ale, oia iho" la ke ano o ka 1010 o ua Sir Lusio Cuaiaiadi nei, i ke kupinai ana mai o keia mau manao iloko o kona poo. Ua kaunia mai oia mai ka lulumi ana mamuli o ia mau manao kohu mōeuhane la, e kona lohe ana'e i ka leo o ke Alii Sebotia, e kahea mai ana ia ia, me ka lohe pu ana'ku no hoi i ka weheia ana mai o kekahi puka e ae. " O kou rumi moe keia ē ke Alii, iloko o ka wa kupono ia makou ke hoopaa'ku ia oe i malihini iloko nei o Lokalivina hale. JE ! E haawiia ana no i kanaka nou, a o na mea a pau e pili ana i koa kahiko, e haawiia no ia ia oe ano iho—o kau mau mea ai e haawiia no ia i na wa a pau e kupono ana i kou manao—a ina he mau mea e ae kekahi nana e hoomama mai i kou noho pio ana, e haawi koke ia no i kou wa e kauoha ae ai." A i ka pau ana o ke kamailio ana mai a ke Aiii Earl Murray, hoi aku la ia me ke kali ole i ka paneia'ku ; a paniia mai la ka puka,a lohe aku la o Sir LusioGuaialadi i ka holo ana'e o ke ki o ka ipuka.

Aia hoi, ike iho la oia ia ia iho iloko o kekahi rumi, me ka hiki ole nae ke hoomaopopo i ke ano o kona hiki ana ilaila, a me ka loa o kana wahi i hele ai, mahope iho o kona halawai nna me ke kaikamahine opiopio nani, nona ke kii i kahakaha paa ia iloko o kona papa hoomanao. Oke ano e ana'e ona papalina o ua kaikamahine nei, i ka wa r halawai ai ko laaa mau onohi iloko o ka rumi loihi i ka wa ana i komo rnai ai, ua lilo ia i mea e lapu ana iua keiki nei. Me he t mea Ja, ua a-e ia'e na papalina o nft kmi-4«e-'kie e kekahi Diabolo. Heaha la ke kumu o keia ano e ana o na helehelena o ua kaikamahine nei, i ua manawa la ? Me he mea la, ua ano e oloko o kona manao—aka, hookahi wale no nae mea i maopopo, oia hoi o kona puiwa ana i ka ike ana mai iloko o ua hale pakaua nei, i ke keiki ana i ike ai ia awakea, iloko o ka ululaau, i kahi hoi i ku ai o kahi halepule. He hilahila anei kekahi iloko o ua helehelena la ? E hai mii ana anei i kona ano hilahila ? E maka'u ana anei oia no kekahi hewa ana i hana'i ? Aneane o Sir Lusio Guaialadi e uwe paiauma ilokao kona wa e ninau ana ia īa iho i keia mau ninau.

" Auwe, ae he oiaio ! " Pela iho la ia iloko ona, " oia maoli no ! He ipo oia na Earl Murray, (Mare!) Ahe hoa hui hoi nona iloko o kana mau hana ino! Ae, ano, ua maopopo loa ae la ! O ke kanaka pupuka i holo pu ai iloko o ka huakai ahi.oia no kekahi oka poe kipi. Ae, a noiaila, aohe no he ano hoipoipo i pili ilokoo ka palapala i waihoia'i iloko o ka poopoo pohaku ; aka, e pi'i ana no ia i kekahi hana kipi e kue ana i fta maluhia oke Aliiwahine nani o Sekotia. Nani wale hoi ina e hiki ana ia'u ke keakea ia lakou."

Ala koke ae la o Sir Lusio Guaialadi mai kahi ana e noho ana, a holo koke aku la i na ipuka aniani o kona rumi i hoopaaia'i. Aia nae he mau kuahao ke alai mai ana mawaho, a ma ia mea hoi i paniia mai ai ka manaolana iloko ona no ka mahuka aku ; aka, he hiki nae ke ikea lea ia'ku ke kaikuone, he umikumamalima paha mile ke anapuni, a me na aina papu no hoi e hoopuni mai ana i ua wahi nei. He eha mokupuni i ku iloko o ua kaikuono nei; a o ka mokupuni nui loa o ia poe, oia no ka mokupuni i ku ai o ua hale pakaua nei o Lokalivina. Ma kekahi aoao moe kahuli mai Ia ka pae mauna o Lomona, (Lomond,) a ane hiki no ma ke kapa o ua kaikuono aei; oiai hoi ma kela aoao mai, ua paniia ke kukulu hema o na pali e na pae puu o Benarty, A he ike iki ia'ku noke kulanakauhale o Kinirose e ku mamao plli ana ; a no ka mea no hoi aole i aui loa ka la, nolaila, ua ikea lea īa'ku ia wahi, a ua ikea pu ia'ku no hoi ke alohilohi o ke kii o ua kulanakauhale la iloko o ka wai. Ia Sir Lusio Guaialadi i huli malie mai ai, mahope iho o kona apo ana'ku a hoonaueue i ana i na kua hao e moe ana mawaho mai o ' na puka aniani, aia hoi, alawa ae la ia, a | nana pono iho la i ke ano o ka tumi ona i | hoopaaia'i. Ua maikai no ka hoonaniia ana I oloko; a ua pili aku no hoi ua rumi nei me kekahi wahi rumi, me ka moe maikai noiloko. A ua maikai maoli no ua rumi nei mai o a o; aka. o ka manao ae e hiki ke mahu-1 ka, ua nele ia, no ka mea, ua hoopaa pono loa ia mai owaho. Uoko o na minute pokole ma ia hope iho, lohe aku la ia i ka weheia ana mai o ka puka o ka rurai ona, a ku ana imua ona he kei-

ki ui ka mea nana e lāwelawe mai i kana jnau mea e makemake ai; aka, mamua nae

o ke pani hou ia aha mai o ka ipuka„ike aku la keia he koa me kana koi kaua e ku koke mai ana ma ke kua o ua keiki lawelawe nei. Kulou hoohaahaa mai la ua keiki lawelawe nei imua o ua Sir Lusio Guaia[adi, me ka pane leo ole mai. He puolo ma kona lima, a lawe loa aku la oia īa mea iloko o ka rumi moe, a malaila oia i hoomaka'i e hnlii i kahi moe o ua o Sr Lusio Guailaadi nei, a waiho mai la no hoi i na mea a pau e pili ana i ka> oihana rumi moe. A iloko oka wa pokole, haupu'ae la ua keiki nei, a kahea'ku laoia i ke keiki lawelawe, a ninau aku la, "E ! owai ka mea -e noho pu nei me ka Earl o Murray 1" " E ke Alii," wahi a ua keiki lawelawe nei. " O ko*u mau o!elo kauoha, he mau olelo paia no ia. E nana mai oe ia'u ma ke ano kauwa nau ma na mea a pau, koe nae na mea elua."— "■ A heaha ia mau mea elun," walii a Ua keiki Italia nei me ka inaina. u O ka mea mua, ekē Alii," wahi a ua keiki nei, " Aole au e ae aku ia oe e puka i.aku mailoko a keia keena ; a o ka lua, oia | no kuu sila i ko'u mau lehelehe, me ka pane ' oie aku—e lohe no i kau mau kauohame ka hoolohe aku—a o ka lawe aku no hoi i kau mau kauoha i ke'Lii i ka Earl Murray; aka, ua papa loa ia mni ttu i ke kamailio aku me oe, a ua kapu loa no au i ka pane aku no kekahi wahi ninau ano ole loa. Nolaila, mai hoohewa mai ia'ū e ke'lii, ke pane ole aku au ia oe, i ko'u wa e noho ana imua o kou alo mai keia hope aku."

" Keiki maikai oe," wahi a ua keikiltalia nei, no ka mea, ua ike liohonu loa ia, - a polaila, ua hiki ole ia ia ke hoohewa'ku i ke kauwa e hoolohe pono ana i ka olelo a kona haku, "ua makemake au e ninau i wahi ninau hookahi ia oe—a hookahi wale no." Luliluli mai la ke poo o ua keiki lawelawe nei, a hoomaka'ku la e hele i ka rumi moe o ua o Sir Lusio GuaiaL\di nei, me ka manao e hoopau aku i kana wahi mea lawelawe malaila ; aka, apo aku la ua keiki Italia nei i ka lima o ua keiki lawelawe nei ona a pane aku la, "E!e keiki maikai, mai hana mo mai hoi oe penei i ka mea i hana ino ia, a hoopoino ia hoi. A eia no hoi kekahi, he wahi mea ano ole wale no hoi ka'u e ninau aku nei ia oe—a ke pau~ia, alaila, ke hooiaio aku nei au, aole au e ninau hou aku ia oe, E hai mai oe, owai la ke kaikamahine a'u i ike lihi aku nei, i kuu wa i kaiia mai nei ? He kaikamahine ui opiopio me ka lole eleele veleveta, a me ka hu-a eleele ma kona lole,"— Huki aku la no ua keiki nei me ka hoohaahaa no ; aka, me ke kupaa nae—luliluli hou mai la kona poo me ke ano kupaa, a komo aku la oia e hoopouopono hou i kahi moe o Sir Lusio Guaialadi nei. No keia nele ana, nolaila aikena ae la keia i ke koi hou aku i ua keiki nei. Mahope iho no oia manawa, puka'ku la ua koiki nei, a pani hou ia mai la ka ipuka o kona rumi i hoopaa pio ia'i.

Oiai e lana maiie ana no ka manao o ua keiki Italia nei, no ke kaikamahine ui ana i ike ai, kanaiua iho la kona manao, me ka ninau kahaha, i ka ike mai la paha o ka Earl Murray, 1 ka wa i halawai ai o ko laua mau onohi me ua kaikamahine nei, a me ka ikē pu n»ai ia hoi i ke ano e like ana o ko laua mau helehelena a elua ; a mahope o kona noonoo loihi ana, manao iho la ia, aole no i ike ua Alii la 1 ko laua nei nana ana'ku, a nana ana mai hoi, ia laua iho, a ina no paha ia ua ike ia mau mea,alaila, aolenoia imanao mai, a hoomaopopo hoi ia ike ana. Aole no i loihi ka manawa i hala, a hoea hou mai la ua keiki lawelawe nei, me na mea ai maikai loa e laweia maianaekekahikauwa e ae. Ku pane ole mai la ua mau keiki nei i ka wa a ua keiki Alii nei o Italia i noho iho ai a paina, a ua hiipoi loa no hoi ua keiki Italia nei i kona kulana, nolaila, aole oia i kulou iho, a pane leo aku i ua maa kauwa lewelawe nei; a no ia mea nole no oia i kamailio akn i kekahi o laua. Ilokono nae o kona ilihiaia ana inapoino a me kona hoopioia ana, aia hoi, ua ai no oia me ka ono nui; no ka mea, ua nui na hoia o kona noho ai oie ana, a aole no hoi i komohia kona naau e ka maka'u a me ba pilihua, i ka-e-a ai ia hoi ka 000 o ka ai. I ka pau ana o kona paina ana, hoi aka la na kauwa lawelawe, a waiho iho la nae laua he omole uwaina maikai, i mea inu na ua keiki nei, a inu uuku iho la no hoi ua o SixLusio Guaialadi; no ka mea, aole no ona ake nui ia mea. E hoomaopopo nae kakoa, ī ka

wa a na keilei lawelawe i wehe ai i ka pnka, a i pa»i ai no hoi, ua ikea aku no ke kanaka koa e |cu mai ana no mawaho. HāUi'e la he mau hora, hoomaka'ku la no hoi ka la lileiīle e kau iluna o na eheu o ke komohana, a aia hoi lohe aku la o SirLusio Guail4di, e weheia mai ana ka ipuka ; aka, aole n«ie hoi me na wehe mua ana'ku ka nakeka, aka, ua wehe malie loa* ia mai.

Herqo mai la k«f puka, a i ka nanaana'ku me ka manao e ike aku ana oia 1 ke keiki laweiawe; aka, aia hoi, he wahine ka mea i konW mai iloko o kona keena. Ae! he oiaio ahei ? He hiki anei ke manao ae pela ? 0 ke pukiki veleveta no, a me ka lole huluhulu ! Aka, owai la ka mea e Uiki ke kuhihewa aku i ke kii o ua mea la i hele a Kawaikini, he nani ke nana?" Me la, ua wahiia iloko o kona mau lauoho;loloa maikai, e hiolo kuwelu ana ma kona njau poohiwi. O kqna ano aiai loa a ke keiki Italia i ike ai ia laua i halawai ai iloko o kd ululaau i ua la nei, ua ano e iki ae—a ua kauia iho e kekahi liiea ano ula ohelohelo, me he mea la 1 puka*e m mea noloko ae o kekahi manao okuku moē lolii ana iloko o kona puuwai. Ua pa«wa iki ia kona mau lehelehe, me he la no ia kumu hookahi no; a o kona mau niho ano pa, ua aiai mai iioko o kona waha. A no na mea hoi e pili ana i kona mau ma« ka moljjaha, ua o mai kona malamalama, me he mea la i komoia inai no e ia kumu hookahi.

u E ke Alii," wahi a ua kaikamahine nei, nana'ku no hoi i kona leo, me he mea la he leo no ka hanehane, ka hele a kolonah'e i ke kula 0 Kemoo—" E ke Alii, mai maoao oe i&'u he mea makaala ole, aole o'u manaw* ano la, e nonoi aku ai ia oe e kala inai i ko'u hewa nei! A, aole no hoi he kumu pono e inihi aku ai ka mea e hana'ku ana i kekahi hana maikai." " E ka wahine hanohano, aole no hoi paha he kumu e mihi mai ai," wahi a ua keiki Italia nei, me ke ano koko-hi no nae o kana kamailio ana, no ka mea, koho hewa wale iho la no kona manao, he ano hana pahele la ka keia kaikamahim». " Aka, heaha hoi nei manao maikai au i manao ai e hana mai ia'u ?" u Mai hookaulua nlai oe i ka'u kamailio ana e ke Alii," a hoomau aku la no nae ua kaikamahine nei i ke kamailio aku i ua o Sr Lusio Guaialadi, me ka leo nahenahe no nae, " Mai walania mai oe; uka, e hoolehe mai oe i ko'u manao e kamailio aku nei ia oe ! Ano ke ike lea nei au, he makamaka oiaio oe no ko Sekotia nei Moiwahme! Aole nae au i ike ia mea i keia kakahiaka, ia kaua i halawai kupanaha ai iloko 0 ka ululaau ! Pehea no la uanei au e ike ai ? Ua kuhi au e hoomakakiu mai ana oe ia'u, a e manao ana hoi e hana ino mai ana oe ia'n ! Kahaha! E kamailio pu ia la paha e kaua ia wa! Aka, he mea makehewa wale iho no ka minamina ana no na mea i hala!

"He makehewa io no e ka wahine hanohano! " Wahi a Sir Lusio Guaialadi, a emi pu iho la no hoi kona manao ana he pohele ka hana aua kaikamahine nei; aka, aole nae i pau loa. u Oia hoi paha, kamailio mai oe, a hōakaka pono mai no hoi i ke ano o kou manao! " " O ka mea paha i waihoia'ku nei o keia mea nui," wāhi a ua kaikamahine nei, " he Alii maikai no, a he kanaka oiaio no hoi." " I ka'u ike iho, o ko'u ano maoli no ia," wahi a ua keiki Italia nei. " A ua hiki no hoi paha i ke Alii Earl o Murray ke hai ia oe, i ko'u ano ma ka hakaka ana." A mahope o kona kamailio ana, kau pono aku la kona mau maka iluna o na helehelena o ua kaikamahine nei, me ke kiu aku hoi i ke ano o kona helehelena, mah'ope iho o kona lohe ana i keia mau olelo ana i hoopuka'i. ,

A ua ano e io no kona mau helehelena ! Me he mea ia e o-e aku ana na huaolelo i hoopukaia e ia iloko o na waihona aloha o ua kaikamahine nei, a komo pu hoi iioko o kona puuwai! A ano e hou ae la no hoi kona mau helehelena nani—a hanini mai la na i waimaka mailoko mai o kona mau maka—a i ka nana hou ana mai o ua kaikamahine nei, aia hoi, ua uhiia kona mau helehelena e ke kaumaha a me ka pilihua nui, a nana mokumokuahua mai la kona mau maka ia Sir LuBio 6uaiaiadi. Ike iho la keia me ke kaumaha, ame ka ehaeha nui, no ka eha ana i hookau aku ai ilunaoua kaikamahi nei; a mihi iholaia me ka hoohewa ia ia iho, no kona o ana i ka ihe hoeha iloko o ka puuwai palupalu o ka nani hiwalua e ku paihi raai ana imua ona.

Heaha ia ka «nanao ana ma kona (ino, a heaha la ka hewa i na ua komo hohonu oia iloko o ka haumia ma ke ano ipo me ke alii Earl Murray.—Aole anei oia he hoa no ka aoao palupalu ? A aole anei ia he mea pono nana e koimai i na'lii oiaio a pau, e hana'ku ia lakou me ka mahalo, ame ka oluolu ? Ua lele ae ia mau manao iloko o ka poo o Sir Luiso Guaialadi iloko o ka wa pokole loa, a apo aku la oia i ka lima o ua kaikamahine nei, a olelo aku la. " E kn wahine hanohano maikai! E kala mai, e kala niai ia'u uo ka hewa a'u i hoeha'ku nei ia oe." 41 Ua hiki ole ia'u ke manao ae e ke Alii, wahi a ua kaikamahine nei, me ka hookuu pu mai no nae hoi i kona lima ilpko o na lima o ke Alii Italia, me ke anoieaumaha nae kona nana ana mai, " e maoli mai ana oe i na mea e hoeha ipni ai i kou lunamanao—ke oie nae hpi au e kuhihewa i na mea i e pili ana i kou >ano, a aole la oe, he makaImaka Mary Situata ke Alii wahine o Sekotis, e like me ka'u i manao mua ai."

" Rb hiki ia oe e ka wahine hanohano ke hilij*ai io mai ia'u ma ia mea," wahi a ua keiki nei, " no ka mea, ina aole, pehea la i waihoia mai ai iloko o ko'u linm ka malama ana i kela palapala makamae iloko o ka pahu dala a ke Alii Earl o Murray i lawe aku ai mai o'u aku la, a, au no hoi paha i ike mai ilei no." " Ae, ae, ua ike au," wahi a ua kaikamahine nei, " no ka mea, oia ka'u mea i manao ae ai he Alii maikai, a he alii oiaio no hoi oe, a e hiki la hoi ia'u ke haawi aku i kekahi mea nui nau e malama a hooko aku. Aka, o ke ano kanakana nae o kau kamailio ana mai nei, nolaila au i manao wale iho ai e hotihēWS mai ftna p&'ha'oe i' lrcm knmakaia i ka Earl o Murray, oiai nae hoi, ma ia hana ana, e hookau ai i ka pomaikai no ko'u alii wahine i aloha nui ai m# ka mahalo."

" Aole au i ike e ke alii wahine hanohano i ke kumu o kau huli ana mai ia'u iloko o keia wahi; a nolaiia, aole au i ike i ke ano o kou manao maikai. A, aole no au i ike i keia wa i ke ano o kau mea e makemake nei ia'u e hana'ku." Pela'ku ka pane ana a Sir Lusio Guaialad».

" He oiaio e ke alii," wahi a ua kaikamahine nei, u iloko o ke kupikipiki-o o kuu inau manao, ua kuhihewa au ua hoakaka e aku nei au ia oe i ke ano o ko'u mea i hiki mai nei, eia ka, aole. Auwe no ka hoi e ! ke hala loa nei ka manawjj, a he wahi wa uuku wale no ko'u ! E wiki—e kamailio mai ana oe. Eke alii, eae anei oe e lawe aku i kou lanakila ano iho la, ina au e kuhikuhi aku ia oe i kahi ou e hemo ai ? A e ae mai anei oe, ina oe e hemo, e hele koke oe i Pereth, i hana'i oe i kekahi hana weliweli ? A i hooki ia'i hoi kekahi ino nui." iAohipau.)