Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 16, 16 April 1864 — Kokua Kakauolelo O ka Aha Kiekie. [ARTICLE]

Kokua Kakauolelo O ka Aha Kiekie.

Ike iho la'makou ina ka pnpa Olelo Hoolnha o ka Aha Kiekie, he inou hou ma kahi (i ko KakaOolelo kokua o ka Aha Kiekie, oia hoi o Lianel Brawne. ua ninaninau mako:i i kahi nona mni keia haole, a ua haiia nni he malihini mai nei oia no Berilania, a lie «uau pwle elima, a eono paha ka loihi o l;u:ci nolwi ana ia nei, a kau koke ae la no i i ke Aki. He nui ko makou kahaha no keia hooiiohoin o ka malihini i ike maopopo ole i i k-e ano o kona kulana ame kona ano hoopoMO ma ka oihana o ke aupiini, oiai he nui 110 ka poe e ae i noho a kupa—kamaaina ia Iv 'i> JūQe ka hoaoia, ame ka ikea maopopoia aoa o ko lakou ano ho&poiio i hiki ke hoonohoia ma ia wahi. He pono anei keia hana n ka poe nana i koho i keia malihini hou, oiai he nui na kamaaina i makaukau i paj«Uua mamua ae o ua maiihini nei, ma ka I lu'alawe ana i na hana o ka oihana kokua Kakauolelo no ka Aha Kiekie ? Iloko o ko makou manao haahaa ana, aole loa he pono o ia koho ana i ka malihini me ka waiho w ale aku i na kamaaina, ka poe i hoolilo i keia aina i home no lakou, a i wahi hoi e wuihoia'i o ko lakou rnau iwi, ka poe hoi 1 ulanaia a lilo me he mea la o ko lakou one lianau keia, a i ole hoi ia, o ka hoonoho maoli no i na kanaka maoli ka poe nona ka aina,—ka poe mamo mai a ka poe nona ke koko i hookaheawaiia i na au kaua i hoohuiia'i keia pae moku; he nui wale o lakou e noho mai nei me ka makaukau.

Ka-inoa la paha, o ka mea pono ke hoohanaia, oia no ka hoonoho ana i ko ka aina nei poe ponoi, oia hoi na Konohiki, na kanaka Hawaii; a ina e nele ia poe, alaila, e hoonoho i ka poe i kamaaina, a i ike maopopoia ke ano ; alaila, e lilo no ia i kumu alakai na ka hanauna e ulu nei, no ka mea, e ike auanei lakou i ka uku ponoia ana o kela mea keia mea, e like me ke k'u i ka mea ana i hana'i, e ikea no auanei ko lakou hooikaika e irni i ka naauao, a e hooikaika hoi ma ka noho hoopono ana. Aka, i keia manawa, ko ike nei no makou, a ke ike pu nei no lakou la, aohe hookonokonoia'ku me ka hoolioihoi puia'ku hoi o lakou, ma ka ike ana rnai e hoonohoia ana kekahi o na kanaka /iiaoli iloko o na oihana hanohano i ike ponoia ka hiki pono ia lakou ke lawelawe; a nolaila, aole palia e nele ke komo o ka manao aikena iloko o lakou la, me ka olelo aē fioi, he luhi u-a i ka ai a ka lio. Eia no hoi kekahi, o ka mea i hoonohoia :ie nei i Kakauolelo kokua no ka Aha Kieliie (1 aole loa oia i ike i ka olelo Hawaii, no kahnea, he malihini mai hoi kela, aka, maJie palia e oleloia mai, "na ka unuhiolelo >jo paha e mahele mai." Ina pela, alaila, no keaiia no hoi ka mea i hiki ole ai ke hoonoho i Kakauolelo Hawaii, a na ka unuhiolelo no hoi e unuhi mai i na mea e pili ana i na hihia i kamaiiioia ma ka olelo haole ?

I ka nana ana i keia mau mea, ua hiki 010 ia makou kc ike iho i ke kumu nana e upnno mai i keiu haawi ana i ka oihana i ka nialihini, oiai he nui kj» poe nlakaukau o kei;i aina iho. Malia nae paha oi ia mai e kekahi poe, kn, he malihini hoi pahal nolaila, pono ia kakou ke hookipa maikai i na īnalihini," ke ae nei no makou, heinoa kemohie ka malihini, a he hiki no hoi ia kakou ke hookipa ia ia me ka maikai amē ka mahalo, aka, aole tio nae e lilo ia i mea nana e apono i ka haawi ana i ka oihana ia ia, me kn hoonele ika poe nana ponoi ia mea. A ina e mau ana ka haawiia o na oihana i ka kau-ahua o kahi e mni, alaila, me he m(sa la e hiki mai ana ka manawa a ka poe kupa, ame na kainaaina e oielo ai, e like me ka Lo Pailani (Lond Byron) i olelo ai i kona wa i kipakuia'i mai Beritania aku, a penei no ua mau wahi olelo la; " 1 depart, VVhither I know oot; but the boQr'a gone by, Wlien Albion's lesBenißg sbores could grieve or glad mine eye." Aka, no ka mea hoi, ua pau ka Bila' Haawina no na makahiki elua i hala, ma ka la mua iho nei o Apenla, nolaila, aia no iloko o ka lima o ka Ahaolelo ka hoapono nie ka haawi ia ia i ka uku, ame ka hoole i ka uku nna, ame ka hoopau maoli no ia oihana, uolaila, aia no ia iloko o ka noonoo maileai anaaka Hale Hanohano o ka» Poeikohoia. No ka mea, ua lohe mai makou, ma ka Papa Hoike ka a ka Mea Hanohano ka Lunakanawai Kiekie, ua noi oia he $1,200 wale no, i mea e uku ai i kokuano ke Kakauolelo o ka Aha Kieki, ke loohia ia oia e ka pilikia no ka nui Joa o ka hana, a ua manao no hoi ] oia e joopau i ka oihana kokua Kakauoleloi 110 kona ike no aohe hana e hiki ai ke hoo-1 mau i Kakauolelo nia ia wahi; a ua ikea noj hoi aohe io no he hana: • ] Na Moku Kaoa.—— Ua ku rnai nei ma ke j awakea o ka poalua iho nei, hookahi mokumahu kaua Beritania o Columbine ka inoa, mai Kalio mai nei, e holo ana i ka poakahi a ; enei i Vanekoua. Amaiala no boi, ku iaai ka mokumahu ka«a Calatala t mai Kaliialakiko mai nei, a loihi loa paHa kona ku pna ia jp,ei,a ua pinepine no ke ku anao ia nuoku ma^pei.