Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 18, 30 April 1864 — Page 1

KA NUPEPA KUOKOA

BUKE III. HELU 18. HONOLULU, APERILA 30, 1864. NA HELU A PAU 127.

He mele pualiinuwai no Panau.

He mele puali inu wai,
No na keiki la o Kalehua,
I nanea i ka lai o ka hapuu,
I ka ua kili nahe i ka maka o ka lehua,
Nani keia la maikai,
A kakou e ike nei,
A ka luna o Pele — Kilauea,
A ka luna i Wahinekapu,
Kohu—kohu ka ikena'ku.
I ka nani oia wahi,
I manao aku au,
Oi ala no ke hoa,
Kuhi lima ai kakou,
Kuhi a aku kuhi mai,
Kuhi aku no makou,
O lakou no ke hoa,
Kuhi lima pu kakou,
Kuhi aku kuhi mai,
Hele like pu kakou,
Emi hope like no,
Oni ana Apua,
Au ana i ke kai,
Kahulihuli lua na aie,
1 ka pa mai a ka moae.

MELE KAWAHINE.

He Kanikau no M. Nakai.

Kanikau aloha keia nou e M. Nakai. Kuu wahine mai ke kai leo nui o
Ipoho, Mai ka la welawela o Maiapuolo, Hoomaha aku kaua i ka malu niu o
Pumauu Kuu wahine mai ka makani huli lua o Ku- Huli ko Kau
makani, [mukahi Huli ko Hilo makani, Kuu wahine mai ka la kanaka o
Puula, E haiamu ana i ka uka e ka Puumano, Oia uka a kaua e nonoho ai —
e, Kuu wahine aloha nui loa hoi, Kuu hoa pili o ka la ame ka ua, Kuu
wahine mai ka hale wai anu o uka, Ma ka hale loulu a ka manu i ako,
Pohepohe ka maka o ka ilima ku alanui, He hoa oe no'u i ka ua kali o
Malia, Malia anoai au i ko aloha, Aloha au ia oe e noho nei,

Kuu wahine hoi — e ! Kuu wahine mai ka pahoehoe o Apua, Oia wahi a kaua
e holoholo ai i uka i kai, Kuu wahine o ka pali kui o Uahoao, Oia uka
anuanu a kaua e noho ai, Hoomaha aku kaua i ka ula a ke ahi, Kuu wahine
o ka la pololi ai ole, Hoomaona aku kaua i ka hua o ka ulei, Kuu mea
minamina o kuu wahine, Aole oe he wahine, he makua no — e,

Auwe kuu wahine!

Kuu wahine o ka ua anuanu o ka mauna, Hoa alo makani o Puukoae, Oia one
loa a kaua i hele ai, Hele aku kaua o ka la wela o Kau, Ke u nei au i ko
aloha, Aloha no hoi oe i haalele mai nei ia'u, Ke uwe nei au i ko aloha
aole no e pau ! S. MAKAULI.

He kanikau no keia nou e M, Nakai. Kuu makuahine aloha i hele iho nei,
Kuu hoa kuka o ka pono o ke akua, Kuu hoa o ka la kanaka nui o
Kalehuawehe Wehe aku nei oe i ka pili a ke aloha, Kuu hoa o ka wai o
Waiwelawela, Hoa alo makani la e Kukii, Ke kii mai nei ke aloha o kuu
makuahine, Kuu makuahine o ka miloholu i Waiakaea Ea hoomaha ole ke
aloha ia oe e ka makua Kuu makuahine o ka aina makamaka ole, Auwe kuu
makuahine aloha — e!

MELE KAWAHINE.

He Kanikau no Hiiwai Kaao.

Kuu kaikuaana mai ke kai o Kanekawa,

Alai ke one lai la e Oneloa,

Mai ka pahoehoe loa o Puunahaka,

Mai ka wai hukihuki kaula o Puumanawalea,

Mai ka lai la e Puhalawili,

Auwe kuu kaikuaana — e! Kuu kaikuaana o Kiaipahoehoe, Mai ka piina
ikiiki o Malumalu, Hoomaha aku i ka luna o Mana, Mai ka malu ohia la e
Papaiki, Oia wahi a kaua e noho ai, Kuu kaikuaana o ke pili enaena i ka
la, Mai ke a maka ooi o Akawale, Mai ka malu kukui o Makaiwa, A kakou e
holoholo'i i ka wa kamalii, Kuu hoa o ka aina wai ole, Kuhi aku ka wai i
ka maka o ka opua,

Auwe kuu kaikuaana — e! Kuu kaikuaana o ka pali waha mai i ke kua O ka
aina ikiiki a ka wela i ka la, Kuu hoa o ka ai kau i luna o ka laau, Na
ka manu e kiola iho i lalo, Kuu hoa o ka la pololi ai ole, Hoomaona aku
kaua i ka hua o ka ulei, Kuu kaikuaana o ka wai kau iluna o ka laau, O
ka wai hoi o kekahi aina aia ilalo, Kuu makamaka hoi o oe hoi — e, Nele
au i ka makamaka ole ua hele oe, E pau pah aua nei ko'u kipa ana ia
Olaa, Ua make aku la oe ko'u kuleana oia wahi,

Auwe kuu kaikuaana — e! Ua lilo hoi oe i mahiai na'u, Aole e pau ko'u
aloha ia oe, Eia ka'u uwe ia oe maloko o ka nupepa, 1 ike mai ai na kini
makamaka o kaua, Mai Hawaii a Kauai, I ko'u uwe ana'ku hoi ia oe, I ko'u
hoa o ka wa liilii, O ka wa eia ka makua, He mau ia wahi kanikau aloha
ia oe,

E Hiiwai Kaao — e !

MELE KAWAHINE.

Panau, Puna, Hawaii, Ap. 12,1864.

KE KAAO MOOLELO

- NO -

MARY STUART!

(Mere Situata.) KA MOIWAHINE NANI O SEKOTIA,

HELU 8. Na Ipo.

I KA WA A KA KAKOU MOOLELO e hele nei, o ke kulanakauhale o Perth, ua
kapaia o St Johnstone ; aka, i mea nae e lauwili ole ai na manao o ka
poe heluhelu noloko mai oia inoa, nolaila makou manao iho ai e hoomau no
iloko o keia. ka- mailio ana ma kona inoa kahiko, oia o Perth.

Iloko o kekahi hale nani, no kekahi o na 'Lii pili loa i ka Moiwahine
Mere, kahi a ua 'Lii la i hoomaha ai ia mau la, ma ke kula- nakauhale o
Perth.

Ma na wahi nae e hoopuni ana i ua hale nei, aia hoi, ua kanuia i na laau
hoomaemae kihapai o na aina a pau o ka honua, a ua okiokiia no hoi i na
ala laula, e alakai ana i o ianei, ua uhiia ua mau ala nei i na one
maikai, a nolaila, i ka nana ana'ku a ka poe makaikai, me he mea la, he
mau muliwai liilii ua mau alanui liilii la, ka mawae o ka wai- ho ana
mai iloko o ka luheluhe o na lau uli- uli o na laau e ku ana iloko o ke
kihapai.

Pela iho la ke ano i ka mea e nana ana ia manawa, a ia hora hoi o ke
ahiahi, i ka wa a ka honua i waiho oni ole ai malalo o na ao hoonanea o
ke kau, a i ka wa hoi a ka ma- kani i pa puahiohio iho ai, a emi loa iho
ai i ka pa kolanahe ana.

E mau ana no nae ka pohu ana o ke alo o ka muliwai o ke Te (Tay,) i ka
wa i hookau ia'ku ai iluna ona e ka la ino nui mamua iho, nona ka po i
naha liilii ai ka moku o ke keiki Italia i holo mai ai; aka, aole nae i
mau ka inaina aha o na ale o ua muliwai la, aka, e waiho pahinu oni ole
ana ka moana mai o a o, a e a-a ana hoi ke kii o na hoku mai ko lakou
kahua lani mai iloko o ua muliwai la.

Iloko o ua malapua la, a ma ka hora opio- pio hoi o ke ahiahi, e hele pu
ae ana he mau mea elua, e holoholo. O kekahi o ua mau mea la, he wahine
nani lua ole ; a o kekahi hoi, he keikikane opiopio ui, a kanaka mai-
kai no hoi. aohe e hiki ke loaa kau wahi ha- la hookahi o kona kanaka
maikai, a me kona ui hiwahiwa. Ua loihi Iike no ko laua kino, a o ko
laua kino a me ka hanaia ana no o ko laua mau oiwi a pau, he mea hiki
ole i ka poe pai kii, a me ka poe kakaolelo, ke hoike ae i ko laua nani
; no ka mea, ua pakela loa no, a ua lua ole no hoi, me he mea la i ha-
naia ko laua mau kino nani, i mea e hanai wale ai no i na onohi o ka poe
e nana aku ana, me ka aua ia nae o ka mana i na hua- lelo i hiki ole ai
ia mea ke hoaiai ae i ko la- ua nani, no ka nawailiwali maoli o keia mea
he huaolelo, ke hoaiai pono ae i ko laua nani.

Aka, i mea nae paha e maopopo iki ai i na mea a pau ke ano o ke kii o
kela a me keia, nolaila, e hoakaka pakahi aku no makou i ko laua ano, e
like me ka hiki i na huaolelo nawaliwali ke hana ia mea.

O ka wahine, he mau papalina loloa mai- kai no kona ; a o kona poo, ua
poepoe maikai no, ua hele no a akea maikai, o na lehelehe, ua nani no, a
ua hala ole hoi, pela ka auwae, a me ka ihu, kahi hoi nana ka honi; ua
aoia oia i na mea a pau o ka naauao, a o na mea i hoikeia i ko ke ao
nei, ma na mea e pili ana i ka ike a me ka naauao, me ua wahine la no ia
mau mea a pau, a ua hoike pu mai no hoi kona helehelena i ka hala ole o
kona uhane, ma na mea haumia o ko ke ao nei. O ka waihooluu o ka ili o
kona mau papalina, ua ane like me ka ula o ka rose; a o kona mau
manamana lima, ua omilomiloia a maikai, a ua ponapona no hoi kona mau
lima me ka waliwali. O kona mau wili lau- oho, heaha la na heaolelo e
hiki ai ke hoopu- ka'e i kona maikai ? No ka mea, ua nani maoli no ia,
he ano waihooluu eleele no, me ka hele nae a pahinu maikai, a i ka pa ia
ana mai e ka makani, maewa ae la ka lauo- ho me kona nani nui lua ole. O
kona mau kii onohi, ua mohaha maikai no ia, a ua like hoi me ka pua i
mohaha ae i ka wa ua, ka hele — a " Ohaha i ka hau i ka noe o ka mauna."

Ua olelo mua ae nei no makou, he loihi kona pauku kino, a he hala ole no
hoi; aka, o ka mea i koe, oia no ka hoike aku i kona paihi ke hele mai,
a no ia mea, ke olelo nei

makou, o na mea a pau a me na maka a pau a ka poe kakau a me ka poe pai
kii, ua hiki ole ke hana i kekahi kii i like ka nani, a me ka hiehie, me
ua wahine nei, nona keia moo- lelo uuku e wehewehe iki ia nei. O ka mea
nani nona ka makou hoao ana e hoikeike iki ae i kona helehelena, a me
ko- na mau kiko, ua hiki aku i ka iwakaluaku- mamakolu o kona mau
makahiki; a o kona hoa hele hoi, he umikumamaiwa wale no ko- na mau
makahiki. He kii loihi loa kona — a ua oi ae mamua o na kapuai eono ke
kiekie; a oiai hoi, ua opiopio loa no, ane Iike loa no kona ano me he
keiki la, aohe no he ano ku- lou o kana hele a ano pelu iho la hoi; aka,
he kii pololei loa no kona, a he hanohano a hiehie no hoi ke ano o kana
hele.

Ua akea pono no kona mau poohiwi, a no ia mea, aohe wiwi o kona kino, a
nawaliwali la hoi, a o ka pololei o kona kii, me he mea la, he laau
pololei i kalai maoli ia, a ua eleu no hoi kana mau oni ana.

He ano maikai a hanohano no hoi kona helehelena, aka nae, malalo no o ia
hanohano a me ke kiekie o kona ano, ua hiki ke ikea aku kona ano
hookiekie, a me kona ano hi- linai ma kona pono iho. Aole no oia i nele
i ka naauao a me ke akamai; oiai hoi o ko- na nani, ua hiwahiwa loa no
ia, a ua lua ole no hoi. O kona lauoho eleele apiipii hinu- hinu, ua
like me ka lauoho wahine, o kona ili, ua hala ole ; o na loina hoi o
kona papa- lina, ua lahilahi maikai no, he mau maka uliuli kona; ua
maikai no hoi kona mau lehelehe, a o kona mau niho, ua like ke ku- lana
me he la, ua oki pohe like ia no. Ua like loa no kona papalina me he
papalina la no ka wahine, a o ka mea wale no nana i kue mai ia manao
ana, oia no ka hoomaka ana mai a ka heu e ulu, a ina e ole ia, ina la ua
kapaia'ku kona papalina, he papalina no ke- kahi hoa o ka aoao palupalu.

Ua kahiko maikai loa ia oia, a no na komo ma kona lima, a no kekahi pine
(laimana e kau ana iluna o kona papale, nolaila mai na oaoaka nui me ka
hulali, i oi ae mamua o ko na hoku, ka mea hoi nona mai ka malam- lama i
hulali ai.

Pela iho la ke ano o ke kokoolua o ua wahine nei; a hele pu iho la laua
iloko o ka nahele aala o ua mala pua la, ia hora kai- kaina o ka liula,
ka wa kupono hoi no ka poe hooipoipo.

Kuikuilima aku la no ka laua hele ana ; a he nui no na awihi ana'ku, a
me na awihi ana mai ; aka, me he mea la nae, ua loihi loa ko laua ku
pane ole ana i kahi manawa, me he mea la o ko laua manao ia wa, no ka
piha loa i ka hauoli, nolaila, ua hiki ole i ka leo ke pane ae, me ka
hoaiai ae i na mea a ko laua mau puuwai e manao ana, me he mea la, ua
pau ka mana o ka alelo, a ua aua ia ka pono o kona hoopuka ana ia mea ma
ke akea.

Aka, i kekahi manawa nae e haliu like mai ai kekahi i kekahi, ua hiki
ke ikeia aku ka hala ole ame ka huna ole no hoi o ka wahine i kekahi
mea hookahi ; pela ke ano o kona helehelena ; oiai hoi iloko o na
helehe- lena o ke keiki kane, ua ikea aku no kona mahalo, ame kona iini
nui ana i kona hoa e hele pu ana, aka, ua ike pu ia'ku nae kona ano
hoohie haakei, me he Ia, ua komo oia iloko o kekahi hoouka kaua nui, a
ua lana- kila ; pela kona ano haakei, me he la no ko- na lanakila ana
maluna o ua wahine nei; o ke koho wale aku keia, ma na mea i hoikeia mai
e kona helehelena.

" Nani ka lulu ame ka malie o nei ahiahi, mahope iho o ka pa ino ana a
ka makani i ka ponei." Pela mai ka wahine, e komo malu mai ana kona leo
nahenahe iloko o ka wa maluhia a pane ole hoi, a makou i hoakaka ae nei.
" Kupanaha wale no hoi ka lilo ana no o keia honua ke kahua i pa mai ai
ka ma- kani ino ikaika, me ka hookahuli ana i na moku, ame ka hookau aku
i ka make iluna o na kanaka o ka moku i nehinei, no ia ho- nua mai no ka
hoi ka lokomaikai e ahai mai ana i ka makani kolonahe, i awiliia me ka
aala kupaoa o na pua! Auwe no hoi! he- aha la ka nui o na mea i like ai
keia loli ana o ko ka honua waiho ana, me ka loli ana o ko keia ola ana,
noho ana — i ka lana mau ana o ko ke ao nei iwaena o ka maikai a me ka
ino. — "

" Mai ae oe e hoolilo i ko kaua kumu ma- nao i mea nana e hookau mai ke
kaumaha iluna o ko kaua kamailio ana." Pela mai ke kane, " oiai hoi o ko
kaua kulana iho, ua piha i na mea e olinolino ai ka hauli, me ka
oluolu!"

" Ina pela io kou manao e kuu Hanare makamae," wahi a ua wahine nei, "
ua hoo-

ia mai ia mea ia'u i kou hauoli, a nolaila, ua ahona ia'u ke hauoli pu
iloko o kou hau- oli ana. No ka mea, he oiaio, ina aole he hauoli iloko
o ke aloha e like me ko kaua, alaila, aia la i hea ka hauoli e huliia'i
ma keia honua ? "

"Aohe ia wahi e kuu Alii kamalani, a kuu Moiwahine hoi." Wahi a ke
keiki ka- ne, " Ua hai mai oe me ka haawi mai no hoi i na mea a pau nana
i hooholomua i ko'u hauoli. A i ka wa no auanei e hiki mai ai ka
palapala hookuu a ka Pope, e ae ana i ko kaua mare ana, haawi mai no oe
ia'u i ka inoa Alii o ka Earl — aole anei oe e hana pela e kuu mea
aloha ?"

" E Hanare," wahi a ka Moiwahine, " Ao- le anei au i hai mua aku nei no
pela ? O oe, e kapa ana au ia oe ma ka inoa Alii ka Earl o Ross, o kou
inoa auanei ia e Hanere, iloko o kuu olelo kuahaua hoolaha, me ka hai
aku i ka mare o kaua."

" E kuu Mere hiwahiwa, nani no hoi ka lokomaikai o kau mau hana — a nani
no hoi ka nanahe ame ka ono, o na olelo nana ia i hoike mai nei ia'u." A
ia ia e kamailio ana, apo ae la kona lima hema ma ka puhaka waliwali o
ka Moiwahine, a haliu pono mai la kona mau maka iloko o na maka o Mere.
" E hai mai oe ia'u e kuu mea makamae, ua like anei kou aloha ia'u me
kou aloha i ko kane mua ke Dauphin o Farani?" " Ua poina anei oe e
Hanare," wahi a ka Moiwahine, ma ke ano Moi o Farani ka ma- ke ana o
ka'u kane, a no ia mea, he Moiwa- hine au no Farani. Aka, ua lawa ae la
ke kamailio ana no keia mea ! Ma kuu haawi ana i kuu aloha ia oe e
Hanere, aole au i ma- nao i kekahi minute hookahi, e hoohalike aku ia oe
me ka mea i make ! O ka hana ana pela, oia no ka hana ino ana i ka inoa
o ka mea i make! Ua nui kuu aloha ia ia — ua ike no oe i kuu aloha, no
ka mea, ua hai aku no au ia oe ia mea. Alima makahiki o ko ke Alii
Francis laweia ana'ku mai o'u aku nei; a me he mea la, ua aneane Iike me
ka hoole ae i ka manaolana ana he hauoli no ko ke Akua poe kanaka, ina
wau e ae i kuu uhane e hookuu ia ia iho mahope o ka uwe hai ole ana no
ka mea i hala, me ka lawe ole mai i ka lealea a me ka hauoli lani, i
waiho ia e ko ke Akua lokomaikai me a'u i keia wa, a me ka manawa paha e
hiki mai ana. " A iloko o ka huaolelo hookahi e Hanere, wahi a ua
Moiwahine nei, me ka leo nahe- nahe no hoi i hele a nawalihau i ka iini
ame ka hauoli, " E hiki no nae ia oe ke hilinai, a ke ike iho, ua aloha
makamae au ia oe — ua aloha hiipoi — ae, me ke aloha hoi iloko o ko'u
manao, i hiki hou ole ke ala ae iloko o ko'u puuwai."

" I mau tausani, i mau tausani na hoomai- kai ana'ku nou e kuu Mere
makamae, no ke- ia hoike ana mai," wahi a Lord Henry Darnley. " E
kala mai no nae ia'u, ina e hoi- hope hou ae ko'u manao no ka wa i
kaahope ae; no ka mea, ua hiki ole ia'u ke pale ae i ka hoomanao ana i
kou wa i mare ai i ko kane mua, he Duke, (oia ka papa alii malalo pono
iho o na Moi,) kona inoa — oia ke Dauphin (Daufina) o Farani — he
keiki oia na ka Moi — a e hooiliia ana ia ia ka inoa Moi! Oiai hoi
owau o kau kane alua, he wahi inoa Earl wale iho no ko'u i ka wa o
kaua e mare ai. — "

" A o ke kulana hea la kai oi ae ka ha- nohano mamua o ka inoa Earl o
Sekotia ?" Me na helehelena e hoahewa ana i ke keiki kane hoopalau ana,
aole no nae oia i huhu maoli aku ia Lord Darnley.

" Ae e kuu mea aloha," wahi a ua keiki kane nei, me ka hopu aku nae o ua
keiki nei i kekahi lima waliwali i keokeo e like me ka hau, o ua
moiwahine nei, a kaomi mai la ia mau mea ma kona lehelehe, a moni mai la
i kanae aala o kana pua kamahao, " o ka inoa Earl, aole no au e hoole i
ka hanohano o ia mea, o ia no ke kulana o ko'u makuakane, a mahope aku
no, e ili mai ana no ia mea ia'u, me kou launa ole mai ma ia hooili ana
e ke aloha, iloko o ko'u manao, o ke kanaka i hoo- pomaikaiia ma ke
alakai ana'ku ia oe i ke kua- hu e mare ai — o oe hoi e ka Moiwahine
nani, a maikai loa no hoi, o ka hiwahiwa no hoi, o ka hiehie iwaena o na
wahine! — he pono ia kanaka ke hookauia me ka inoa Alii, i oi ae ke
kiekie mamua o na'lii e ae a pau o kou alo alii. O oe hoi o ka mea lua
ole, he po- no ke hoolilo i kau kane e mare ai, i mea lua ole ma ka
hanohano."

" Heaha ke ano o kau olelo e Hanare ?" wahi a ka moiwahine, me ka
nana'ku i na helehelena o .kana kane hoopalau, me ke ano kaumaha o kona
naau. " Heaha keia mea e lana mai nei iluna o kou manao ? "

" Ke koi mai nei oe ia'u e kuu mea aloha, e kamailio aku ia oe, a
nolaila, e hoolohe aku no au i pono ai," pela'ku o Lord Damley. A no-
laila au i manao iho ai. ina mahope iho o ko'u hookau ia ana i ka inoa
Alii Earl o Ross, e hookau hou ia iho i kekahi inoa Alii i oi loa ae ke
kiekie — no ka mea, ke manao nei au e kuu Alii maikai, aia iloko o ka
mana haawi ou e ka Moi, ka mana e haawi ai i ka inoa Alii kiekie ke Duke
o Alabani, (Alabany.) — "

" Aohe au noi e Hanere," wahi a ka Moi- wahine, " a'u e hoole ai, ke
hiki aku i ka manawa kupono. Ae! Ka inoa Earl a me ka inoa Duke. — "

" E kuu Mere makamae," wahi a ua kei- ki nei, me ka lawa pono o kona leo
i pane mai ai, i ka hauoli kuhohonu, " Ua ike no au i ka hiki ia'u ke
hilinai i ka loaa mai o na mea a pau a'u e noi aku ai ia oe, no kou
aloha a me kou lokomaikai." A hapai hou ae la oia i na lima o ka
Moiwahine, a honi hou iho la oia ia mau mea palupalu.

" A i hoike hoi no kou aloha ia'u no kuu lokomaikai ana ia oe, ma ka
hookau ana i ka hanohano iluna iho o kou poo," wahi a ka moi- wahine, "
e haawi mau mai oe i kou aloha a pau o kou puuwai ia'u, me ka lilo ole o
keka- hi ia hai! A e haliu mai no hoi oe, a hili- nai owau kou makamaka
makamae loa, — kau ipo, — a, kau wahine mare hoi. — Owau wale no kou hoa
kaana, a hoa kuka hoi o na mea a pau, — e hai mai no hoi oe ia'u i na
mea a pau au i makemake ai, — mai noho a aua i kekahi mea huna mai o'u
aku la, — a o ka huaolelo hope no hoi, e lilo o oe ko'u makama- ka a
hoahanau makamae loa, me ka luli ole, — ko'u opu malumalu ame ko'u alai
o na kau o ka poino, ame ka wa pilikia."

" Ke hoohiki nei au e hookoia ia mau mea a pau," wahi a Hanere, me ka
leo i hoo- kaua i na ea ku io o ke aloha a me ka maha- lo, a no ia mea,
ua hoopiha loa ia ka naau o ka Moiwahine hilinai wale, mamuli o ke ka-
ne hoopalau, a ua ae hou aku oia e apo hou mai kona lima i ka huhaka
nahenahe o ka Moiwahine, me ka ae aku hoi i ko laua mau ihu e hoomau ma
ka honi ana i ka honi o ke aloha hemolele. "Auwe! owai no la hoi auanei
ka mea hiki ole ke hoolohe, a ke ku- paa mamuli o kou aloha e ke Alii
maikai ?" Pela ke kuupau ana o ua keiki nei i ke pelu i ke Aliiwahine.
"A o na makana olinolino au i hai mai nei e haawi mai ana oe ia'u, he
mea uuku loa ke hoohalikeia me na konona aloha maoli ae a ko'u puuwai! A
e hai mai oe ia'u e kuu Mere makamae." Pela ka hoomau ana a ua keiki nei
i ka alapahi, oiai laua e hele ana ma kekahi o na alanui kikeekee o ua
mala pua nani nei, "a o kela inoa a hoai- lona hanohano loa hoi o ka
Thistle," (Ka Order of the Thistle,) ka mea hoi i kau wale no iluna o
na'Lii kiekie loa, he pono ole pa- ha ke hoomau loa ia ia mea iluna o ka
Moi- wahine. Pela ko'u lohe wale mai i ka hau- wawa ia e kuu mea aloha.
A no ia mea hoi, ua aeia no e na rula o ia inoa hanohano, a nolaila ke
noi hou aku nei au ia oe, e koho oe i hope kane nou no ia inoa."

"Ae, — e Hanere, — Ae!" Wahi a Mere, " Ma keia mea no e hookoia no kau
noi, no ka mea, nole i a-e ae kau mau noi maluna o ke kupono. A he
oiaio, he hiki no ia mea ke hookoia me ka hakalia ole, a aia a hoi aku
kakou i Edinabuga, alaila, e hoo- laaia no oe ma ia inoa."

(Aole i pau.)

Pela mai o Kaulaula ia Kane.

No ke Kilohana Pookela ke aloha, a no ka Luna ka honi hoomau ana, aloha
olua. Ua loaa mai nei ia'u ka Helu 15, o ka Bu- ke III, ma ka aoao i
penaia ka olelo pane a Maoi, Kaohimaunu, ame Kohuole, Kuekaa, ame
Hilahilaole, Konia, ame Lalauikee, ame P. Puhilaolao, o lakou ka'u e
ninau nei ma- luna o kou kino, e hele oe me ke ahonui.

Owai la hoi keia mau inoa eha i kakauia a pane mai nei ia'u ? O
Kaohimaunu ea, o ka'u keiki no ia, aia no oia i Waipio kahi i noho ai,
eia no ia'u ka aina o maua.

O Kuekaa hoi ea, aole ona wahi pine iki, a aole no hoi he wahi huna lepo
a ua aina la, aole loa no. Nohea mai la kona aina ? Ae ka hoi, o Alanaio
ka hoi ame Paukunui, ae, aole nae hoi a'u hoolaha no kona mau aina
ponoi.

O Konia hoi, ua ike no au ia oe, ea, aia hoi i hea kou aina kuai o
Hawaii nei, aia hoi i hea ? E lakou la — e; aia ka i Oahu, o Hamohamo
ame Kalihi. O Puhilaolao hoi, he moopuna ia a maua me kuu kaikuaana i
make aku la, kona mau aina o Ohiki, ame Awalua, aole no hoi a'u hoolaha
nolaila, no ke aha ka pane ana mai.

He kohu ole, mahaoi, aloha au i ka loaa ana o na Palapala Sila nui o
oukou, ae, na Milu mai paha ea! mai mahaoi hou, o uwe waimaka
auanei. N. HOPULAAU.

Makalawena, Aper. 14, 1864,

No ko kakou Aupuni.

Na M. K., keia ninau maluna, ma ka He- lu 10 o ka Hoku Pakipika, buke
hakina. He ninau paha i na keiki hanaukahi ponoi o ka Lahui Hawaii, no
ka hiki ia lakou ke mala- ma i ko lakou Aupuni, me ka lima haole ole. Ua
pili no i na keiki hanau maanei na na makua okoa a me na keiki koko
hapa, e like me ko kakou kuleana hookahi ma ke one ha- nau Hawaii. Aka,
aole i manaoia ko lakou makaukau, no ka mea, ua ike ponoia ka ulu
mahuahua ana o ia lahui Hawaii a me ka makaukau e noho nei, ma na hana e
pono ai ko ka aina.

He ninau koikoi ka na Aupuni kuokoa i launa me keia Aupuni, no ka ae ana
i ke ku- okoa o ke Aupuni Hawaii. O ka makaukau o ka lahui Hawaii ponoi
e malama i ko la- kou waiwai a me ka malu o ku lakou poe kanaka maanei.
Oia ke kumu o ka a* ana mai e hana Aupuni kuokoa mamuli o ka ma- kaukau
o na kanaka Hawaii. He ninau ano nui keia a na Aupuni hanohano, ke mau
nei ko lakou maka e nana i ka hiki pono i ua keiki o ka aina ke hooko.

Mahope o ka ae ana mai i ke kuokoa, ua nui na hana i hanaia iloko o ke
Aupuni i mea e hiki ai ke hooko. No ka mea, ua hoohiki aku na Luna
Kuokoa o ka Moi, " Aia ma Hawaii ke Aupuni makaukau loa i ka malama
Aupuni Kristiano." O na kupa hanau kamaaina ponoi, o na kupa hanau okoa,
a me na hanau koko hapa, ua manaoia ka lahui Hawaii ponoi. Pela no na
kanaka hookupaia e kokua i ke Kumukanawai o ka Moi, e noho malalo o ke
Aupuni Hawaii, no ko lakou makemake. O lakou a pau kai manaoia e malama
i ko lakou pono iho ma ke Kumukanawai a me ka auhau ia.

O keia kumu manao, oia paha ke kumu manao nui no ke kukulu aua o ka Hoku
Pa- kipika, i mea e hoike ai i ka naauao o na keiki o ka lahui Hawai).
Ua loihi ka hoo- naauao ana i ka palapala Kristiano, a he nui ka waiwai
i pau i ka hoonaauao ana. O ka hiki pono i na kanaka Hawaii ke malama i
ke Aupuni e like me ke ano o ke Kumuka- nawai i hanaia nona, oia ku mea
i manao nuiia e na Aupuni kuokoa. Aka, iloko o na makahiki kuokoa i
hala'e, ua holopono na hana a pau a ke Aupuni. Ua ku ka Ahao- lelo
kupono e like me ke ano o ka aina e no- ho nei. Ua paa na kanawai kupono
no na kamaaina a me na malihini. Ua hoonohoia na Aha Hookolokolo maikai
a puni ka aina, a ua laweia ka Baibala a me kona pono, i pono no ke
Aupuni Hawaii.

No ke ano o ke Aupuni a me kana hana e noho nei, a me ka makaukau o kona
poe ka- naka i ka mahiai, a me ke kau kanawai e malama ia lakou iho,
nolaila kela ninau ana maluna. Aka, ua emi ka lahui Hawaii, a me kona
Pakipika a me ka Moi i hala aku nei. Aole hookahi opiopio o ka lahui Ha-
waii ma kela nuepepa i pane mai no kela ninau a hiki i kona pau loa ana
i ke emi.

Owau kekahi i kokua i ke kumu manao ku i ka wa o ka nupepa Kuokoa, o ka
Hoku Paki- pika no na kupa ili ulaula. No kona make ana, a me ke emi mau
ana o ka lahui, e like me ka mea i ike mua ia. Nolaila, ua pono kela
ninau ke hoihoi i ka nupepa a na keiki hapa Haole, hapa Hawaii, a me na
keiki aina kupa, a na makua olelo e. Na lakou a me na kupa hanau
kamaaina i pili ka manao e hoike mai i ke kue aku, kue mai o kela ni-
nau i ko lakou pono mamuli o ke Kumuka- nawai a me ke Aupuni.

E like me ka haawi ana o M. K., i keia ninau i ka lehulehu, pela wau, ke
waiho aei i ua ninau la imua o ko oukou kuokoa paka- hi iho. E hoike mai
i ko oukou manao me ka makau ole i na aoao o kela ano keia ano iloko o
ke Aupuni, me ka hoopilimeaai ole. Eia ka hana e pono ai ke kau kanawai
ana no ke Aupuni. Ina aole kue ia, aole akaka ka pono. E noonoo paha
kakou i kela ninau a M. K., e kau nei maluna. He ninau ano koikoi no
kana. S. P. K.

Ua mahalo 60 makou i koa manao e S. P. K. aka, aole nae o makou ike i ke
ku- mu o kou kapa ana mai he pepa keia nana hapa haole, ame na ili
keokeo kamaaina; no ka mea, ina oe e ike lokomaikai iho, alaila, e ku
okoa aku no auanei imua ou ka oiaio, oia hoi, na na keiki Hawaii no i
kukulu i ke Kuokoa, a o ka hoike akea loa no ia mea, oia no ka hanai mau
ana o na keiki Hawaii oiaio a pau ia ia, a na ko lakou lokomaikai no i
hoomau mai i kona ola ana mawaena o keia pae aina, ame ke ahonui o ka
poe nana ia i kukulu. L. H,