Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 25, 18 June 1864 — He mea pono anei ke kipi ana? [ARTICLE]

He mea pono anei ke kipi ana?

O ke kipi, oia ka pahikaua nana e hookanwale ana i ke aloha pumehana mawaena o" ka lahuikanaka a mau lahuikanaka pahd, a i ole ia, o kekhhi aupuni a mau aupuni paha. Na keia mea no o ke kipi i ulupa iho i na kanaka he lehulehu wale i ka hale iua mau o ko ke kanaka wahi apahu kino, wehe i ka pili a ke aloha kaawale me na makamaka, ua haalele hoi i lea wahine ke hoa pupnu maeele o na po ua nui o ka hooilo, pau hoi ka lohe ana i ka leo nahenahe o na wahi keilii, e paiauina ana no ke aloha ia papa, aole ka papa, ua hala, ua nalo i ke ao polnhiwa a Kanaloa ma, pau ka ike ana i na hoa o ke ao naulu a ka hewahewa, waiho wale ka iwi o kamahele i ke ala, e ahu a la!a kukui atia na iwi o ka makamaka, me na wahi mamala kino o ka hoalauna o na la opio, ua pau, ua hala Kapuulena aia i Hilo.

O ke kipi iea triea e kue ai i ka mea nona ka noho alii ana maluna o ke aupuni; pelu ke alawa hope iho e na lioa i ke kau o Kauinualii ke alii o ka mokupuni o Kauai, a hiki i ka wa a na lima na-ole o ka make i hopu mai ni ia ia, a hala aku la oia me kona ano alii; ia wa, lilo iho la o Kahalaia ke alii oia mokupuni, ma ia hope iho, kipi ae la o Humehume ma ia Kahaluia, o ke kaua iho la no ia, ua olelo ia mai hoi m.i ia kaua ana, na ka waha ukelekele ka o na puaa i kanu iho i ko lakou mau kino kupapau. Auwe ka hope nei o nei mea la he kipi i lohe e na makamaka ! Aole anei ua kue ae kela poe i ka mea nona ka noho alii ana ? No ka mea, ua oleloia ma Koma 10: 12, 44 E hoolohe na kanaka a pau i ka ke alii maluna iho, no ka mea, aole alii ke ae ole mai ke Akua, a o ka poe e alii ana, na ke Akua lakou i hoalii mai. 2. No ia mea, o ka mea e hoole i ka ke alii, oia ke hoole i ka ke Akua kauoha, o ka poe hoole, o lakou ke hoahewa ia."

Ma ia mau pauku, ua ikeia ke ino o nei mea la he kipi, ua kue aku ia i ka inake» make o ke Akua, ka mea nona ka ae ana mai i ka noho alii ana o na olii maluna o ke aupuni. Pela no hoi ikeau o Louisa XVI, ke.alii o Farani, ua ulu ae keia mea he kipi a mahuahua, e like me ka hu e hoomalule ana i ka popo palaoa okoa a like ia i mea mahuahua ma ia hope iho, pela no hoi ka laha ana o nei mea la he kipi ma ia aupuni, |ua kue aku nn kanaka i ka mea e noho alii ana maluna o ke aupuni, he pono anei keia kipi ana ? Aole, aole loa no. Eia hoi kekahi, o ke kipi, he mea ia e hoopau ai i ka | noho maluhia ana. Aia nia na aina a pau i lahaia e keia mea ino la he kipi, mai ka puka ana o ka la ma Haehae, a ka welo ana aku a ka la i ka ili o ke kai o Lehua, ua ikeia no ke kue ana o na kanaka kekahi i kekahi, e ulupa wale ana i na keiki puukani o ka aina, na wahine maka onnona hoi o ka la o Kamakalii, na keiki punahele ae hoi, na elemakule hapauea, na luahine hoi i hele a kolopupu a haumakaiole, a kanikoo a palalauhala. Aole o lakou minamina ae i ke ola o na alii, na luna, ame na makaainana pu hoi; no ka mea, ua kue ae keia meu o ke kipi i ka noho maikai ana o na kanaka me kolakpu mau alii, ine ka noho pono ana o lea ohana ame ka lehulehu, a hui kalo i ka nawao, lea ka huikau i Keeleawaa, wahi a ka olelo kamaaina o ka lahui o kakou, o ka haunaele no ia, a ua hoopau waleia hoi ke ano maluhia. Aka, ulu wale ae paha ka manao o na hoa, me ka i ana, he mea ka e pau wale ai ka hookaumaha wale ia mai ona kanaka. Ka'u mea pau iho hoi ia ; ina e nana aku ma ke aupuni o Amerika i keia wa, kahi i loheia na lonolono kaua, ame na kipikipi ana me ka weli.weli nui. Ua pau anei ka hookaurraha Waleia o na paele (nika) ma ia aupuni ? U hoi, o ka pau iho hoi ia, ke kau la no ka auamo hooluhi a ke aloha ole a na kipi maluna ih» o lakou, a hoopauia ka huina o ko (akou nohoana malalo iho o na Haku hooluhi.

0 ke kipi ana, he mea ia e poho wule ai ka waiwai p ke Aupuni. Elua hoi mau waiwai nui o ke Aupuni. Oia no hoi ka ikaika 0 na kanaka a pau e noho ana ma ke Aupuni, aka, me ke kipi ana, ua make ia na kaaaka he lehulehu wale, a ua emi ia hoi ka ikaika, a poho la ke Aupuni malaila. Pela hoi ke nana aku i ke kaua ma Bulurana, ua ikeia he mau tausani ka i make ma ia kaua weliweli ana ; a pela hoi ma ke Aupuni o Denemaka i keia wa, ke loheia mai nei ma ia wahi kaua uuku, he mau haneri i make 1 la hookahi, pela hoi ka ike ana t iho ma

lee 44 Kilohana Poolfela o ku Lahui Hawaii," i kapaia mai hoi o ka Nupepa Kuokoa.

Aole nnei ua poho ia keia mau Aupuni e keia mea la he kipi, i lohe e na makam&ka ? Oia no la ka. Eia hoi kekahi; oka wniwni maoli, oia no kekahi waiwai o kc Aupuni; ama ke kipi ana, ua luku wale ia na wai* wai he nui wale, wawahi wale ia na hale, a lawe wale ia hoi na lako kaua, kaili wale ia hoi na kanaka ma ke ano aihue, hao wale ia hoi na moku oke Aupuni e holo iioolai ana ma na ale kuehu oka monno, ame na waiwai e ae he nui wale, lie mau mihonn, a miliona dala i poho i keia mea la hc kipi, a ua poho ia ke Aupuni maluila. Aka hoi, e haupu hou ae auanei ka manao iloko c aa hoa, me ka i ana, 11 O ke kipi ana k* mea e holopono ai ka hana i hana ia." Ke holo- | pono hoi. Aia ke Aupuni o Beritania, a i oie ia o Farani a me na Aupuni e ae, manao ae lakou e holoae i ko lakou mau moku waiwai ma na ale hanupanupa o ma ka moana e lawe ana i ko lakou waiwai mai kekahi Aupuni a i kekahi Aupuni; a e loaa ia ka pomaikai malaila, nka, i ka loaa ana hoi i ka Alahama, ka Puhiolali o ka He'ma, ua ulupa ia ko lakou mau waiwai a pau, a holo aku la iloko o ka opu hohonu oka moana. He holopono anei keia o ka hana i hanaia ? Aole. aole loa no. Ma ia mau mea a pau, ua maopopo o ke kipi ana, he mea ia e paho wale ai ke Aupuni, ahe mea ino loa no hoi keia inea la o ke kipi, i lohe iki a i lohe luula hoi e na makamaka.

Ao!e i pau ka'u wehewehe anu ne keia kumumnnao, aka, no ka pau e ana o ka manawa pono, ke hooki iho nei ka maka sila i kana hana, ke kali aku nei hoi o kou hoea mai ma ka ihu kaolele o Kilauea, alaila hoouna hou nku. Me ke aloha no. P. A. Kalalaupunanaakeonaona. Papalaua, Lahaina, Maui, Mti 29,1864.