Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 26, 25 June 1864 — Page 1

Page PDF (1.45 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii
BUKE III. HELU 20. HONOLULU, IUNE 25, 1864. NA HELU A PAU 135.

 

He Ku Auhau no na'Lii Kahiko
NUI MAI LALO MAI, O HAWAII NEI, I NOHO AUPUNI AI.

 

O Haloa ke kane, o Hinamanouluae ka wahine,
O Waia ke kane, o Huhune ka wahine,
O Hinanalo ke kane, o Haunuu ka wahine,
O Nakehili ke kane, o Haulele ka wahine,
O Wailoa ke kane, o Hikokuanea ka wahine,
O Kio ke kane, o Kamole ka wahine,
O Ole ke kane, o Haii ka wahine,
O Pupue ke kane, o Manaku ka wahine,
O Manaku ke kane, o Hikoheale ka wahine,
O Kahiko ke kane, o Kaea ka wahine,
O Nuanuu ke kane, o Kapokuleiula ka wahine,
O Mawi ke kane, Hinakeulohaina ka wahine,
O Nanaianoa ke kane, o Hinakapaikua ka wahine,
O Nanakuae ke kane, o Keaukuhonua ka wahine,
O Nanakaoko ke kane, o Kahihiokalani ka wahine,
O Heleipawa ke kane, o Kookookumaikalani ka wahine,
O Hulumalailani ke kane, o Hinamaikalani ka wahine,
O Aikanaka ke kane, o Hinahanaikamalama ka wahine,
O Hema ke kane, o Uliomaheha ka wahine,
O Kahai ke kane, o Hinauluohia ka wahine,
O Waiholoa ke kane, o Hoolaukahili ka wahine,
O Laka ke kane, o Hikauilena ka wahine,
O Luanuu ke kane, o Kapokuileiula ka wahine,
O Kamea ke kane, o Hopomaili ka wahine,
O Hua ke kane, o Kapoea ka wahine,
O Pao ke kane, o Manokalililani ka wahine,
O Hoaho ke kane, o Kauilaanapa ka wahine,
O Palena ke kane, o Hikawainui ka wahine,
O Hana ke kane, o Mahuia ka wahine,
O Lonokawai ke kane, o Kalohialiiokawai ka wahine,
O Laau ke kane, o Kukamolimolialoha ka wahine,
O Pili ke kane, o Hinauapu ka wahine,
O Koa ke kane, o Hinaaumai ka wahine,
O Loe ke kane, o Hinakalili ka wahine,
O Kukehau ke kane, o Hinakeuki ka wahine,
O Kaniuhi ke kane, o Hiliamakanika wahine,
O Kanipahu ke kane, o Walaikauakoko ka wahine,
O Kalapana ke kane, o Makeamalamaihanai ka wahine,
O Kahaimoeeleaikaaikupou ke kane, o Huailikapu ka wahine,
O Kalaunuiohua ke kane, o Kaheka ka wahine,
O Kuaiwa ke kane,o Kamuleilani ka wahine,
O Kahaukapu ke kane, o Laakapu ka wahine,
O Kauhola ke kane, o Neiula ka wahine,
O Kiha ke kane, o Auilea ka wahine,
O Kaunuamoa ke kane, o Hinaku ka wahine,
O Makaoku ke kane, o Hinaaikamalama ka wahine,
O Kepakailiula ke kane, o Makoleaikahaluu ka wahine,
O Liloa ke kane, o Akahiakuleana ka wahine,
O Umi ke kane, o Kapukini ka wahine,
O Keliiokalola ke kane, o Makuwahineopalaka ka wahine,
O Kuaikulani ke kane, o Kaohukiokalani ka wahine,
O Makakaualii ke kane, o Kapukomola ka wahine,
O Ilikauikaua ke kane, o Keakamahana ka wahine,
O Kanalopulehu ke kane, o Keakealani ka wahine,
O Keau ke kane, o Kalanikauleleiaiwi ka wahine,
O Kalaninuieeaumoku ke kane, o Kamakaimoku ka wahine,
O Kalanikupuapaikalaninui ke kane, o Kekuiapoiwa ka wahine,
O Kamehameha 1 ke kane, o Kai ka wahine,
O Liholiho ke kane, o Kamamalu ka wahine,
O Kalanikauikeouli ke kane, o Kalama kawahine,
O Alexanedero Liholiho ke kane, o Emma ka wahine,
O L. Kamehameha ke kane, Aohe wahine,
O keia ka nui o na'Lii o Hawaii nei ma ka po mai a puka ia Kinau i ke ao nei. Pela i kakauia e D. Malo, a me Kepookulou, Ka­awaloa, maloko o ka puke kakaulima, a ma­hope, ua paiia ma kekahi Nupepa olelo Ha­waii.
Me ka mahalo no,
S. W. B. KAULAINAMOKU.
Haliimaile, Honolulu, Iune 18, 1864,
(Aole i pau.)

 

Generala John C. Freemont.

 

Ua pai makou maluna ae nei i ke Kii o Gen. John C. Freemont, kekahi mea e oleloia mai nei, e hele ana e balota i Paresidena no Amerika Huipuia, me ke kue aku ia Aberahama Linekona, e like me ka mea i hooholoia ma ka Aha Kuka Elele ma Kalivalena Ohio. O na makua o ka mea nona ke kii i paiia maluna ae nei, he mau mea i hanau i Farani, a ua noho ma St Domingo i kekahi mau makahiki ma ka oihana mahiai, o ka wa ia ia Beritania Nui ka noho poo ana ma ia mau wahi ; aka, i ke au ia Napoliona mua, aia hoi, hookuu mai la oia i na nika a pau o ia wahi, me ka hoopau i ko lakou noho kauwa ana malalo o na haole ilikeokeo, me ka hoohalike hoi i ke ano o ko lakou noho ana, e like me na mea uhane e ae o keia ola ana. No keia hoopauia ana o ka hookauwaia ana o na nika, nolaila, huli aku la lakou a kipi aku la i na haole, a no ia mea, pau na haole i ka holo i na aina e aku, a o na makua pu hoi kekahi o ka mea nona keia moolelo i haalele iho ia St Domingo, a holo aku la a noho malihini ma Karolina Hema Amerika Hui­puia, a malaila kahi i hanau ai o John C. Freemont.

Ma kona wa i hiki ai i ke ano kanaka makua ana, mare oia i kekahi kaikamahine a Senatoa Benton, nona ka inoa o Jesse Benton. No keia lilo ana i hunona na kekahi o na 'Lii o ka Hale Ahaolelo Alii o Amerika Huipuia, nolaila, ua loaa ia ia kahi noho ana aupuni, a ua kohoia oia i mea ana aina, a nana no i ana mai i na Alanui e moe la maluna mai o ka Rocky Mountain (Mauna Pohaku,) a oia no hoi ka mea nana i ana mua ia Salt Lake kahi a na Moremona e noho nei. O kona inoa oihana ia manawa, he Lutenela. Ma ia hope iho, hoea mai ka haunaele ame ke kaua iwaena o ke aupuni o Mesiko, ame Amerika Huipuia, a hiki pu mai no hoi o Lutenela Gillespie mai Wasinetona mai, a hai mai ia Freemont e noho no i Kalaponi, no ka mea hoi, ua hoomakaukau o Freemont ame kona poe kanaka e hoi aku i Amerika Huipuia. No keia loheia ana o ke kaua, noho hou kela, a hui hoi me Com. Stockton. Ia noho ana, ua nui loa kana mau hana hookaumaha i ka lehulehu, a ua hana ino no hoi kona poe koa i na waiwai o na kamaaina ; iloko o ia manawa kona kuai ana i kekahi apana aina i kapaia o ka Mariposa Estate, no na dala he ekolu tausani, a i keia wa, ua pii ae ka wai­wai o ua apana aina la, a ua hiki ke kumukuai i ka Ekolu Miliona Dala, na keia mea i hoowaiwai ia ia mahope mai.— I kona wa e noho ana ma Kalaponi, ua kauoha oia i kona poe koa, e lawe i na waiwai holoholona a lakou i makemake ai, me ke kauoha'ku ia lakou e haawi i na palapala hoike no ia mea, i ka poe nona ua mau waiwai nei.

Ma ia hope mai, hiki mai o Gen. Kearney ma Monterey, a lilo oia ke poo maluna o na koa a pau o Amerika Huipuia ma ia mau wahi, a no ka loheia ana o na hana kukanawai ole a Freemont, nolaila, kauoha mai la o ua o Kearney ia ia e hele aku imua ona, elua kauoha ana mai, a i ke kolu akahi no ua Freemont nei a ae e hele aku imua o Gen. Kearney. Kahiko mua oia iaia iho, ame kona poe kanaka a maikai, alaila holo aku la maluna o na lio mai Kapalakiko aku a hiki i Monterey ; ia hiki ana ilaila, aia hoi hopu koke ia maila ua o Freemont, a hoihoi pio ia a hiki i Wasinetona, a ilaila oia i hokolokoloia'i no ke pale ame ka hoolohe ole i ke kauoha a kona poo, a ua hoopaiia oia he elima makahiki e noho lawelawe ole i kekahi oihana koa o ke Aupuni o Amerika Huipuia. Mahope o ka hoopukaia ana o ka olelo hoopai nona, haalele oia i kona noho ano koa, me ka hoihoi maoli aku no hoi i kona palapala hookohu. A holo maila oia i Kapalakiko e hooponopono kino ai i kona waiwai.

Mahope mai o ia manawa ua lilo oia i Luna no ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia, no ka mokuaina o Kalefoni ; a ma ka maka­hiki 1856, oia no kekahi i balota i Paresidena, no Amerika Huipuia, me ke kue hoi ia Bukanana, a ua haulihia nae oia. Ma ia hope mai lilo nui kona manawa ma ke kakau ana i kekahi buke moolelo, a holo aku no hoi i Europa. Ilaila no oia kahi i noho ai a hoea wale mai nei keia kaua kipi ma Amerika Huipuia. Ua kuai oia a haawi aku i ke Aupuni he 30,000 pu ame na lako a pau no na koa he 30,000 no ke kaua.

Oia no hoi kekahi o na Generala i komo ma ka aoao Aupuni iloko o keia aukaua mai nei. A no kona hookiekie, ame kona hana mamuli iho o kona manao, nolaila, ua lawe ia ka oihana Alii Koa Nui mai ona 'la. Ua nui no hoi ke kala o ke Aupuni i hoolilo wale ia e ia. A iloko mai nei hoi o keia manawa ua hookohu kekahi poe oia ka Paresidena a lakou e koho ai. Aka, ua manaopaa ia nae, aole loa oia e komo iki ana.

 

Olioli makahiki Hou.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ke waiho aku nei au imua o na makamaka i keia Episetore maikai, no ka mea, ua ike no au i ke ahonui a me ka hoomanawanui launa ole o ko kakou Nupepa, i ka lawe ana i keia mau hua e kau ae la maluna iloko o na Helu i kaahope iho nei. Nolaila, e oluolu ka Lunahooponopono e waiho koke ae i keia manao o ka makamaka ma kahi kaawale o ko kakou Nupepa, ka uwea Teregaraba hoi nana e hoike koke aku ina mea hou i waena o keia Lahui. Nolaila, auhea oukou e na lawaia o ka la loa me na keiki paeaea ma­mamo o ka lae o Kunounou, na keiki huki uhu hoi o ka lae o Kaena, a me na keiki luu loli o ka lae a-a o Kaupo, e ala, e wawe, e halo, eia hou no, ua ike ia ua honu nei a'u i hoike mua ai ma na Helu i kaahope ae nei he honu, oia hoi o Kapepeekauila, ke pana­pana-u hou mai nei na wahi hui, a ke okuku ae la kahi poo ma kahi kio wai o Kalihi; o poholalo hou iho anei kela malalo o ka uwa­po o Pakaka e amu ai i na hunahuna okaoka berena a ka mu i Iu ai ma ka ilikai o Aina­hou, wahi ana no Honolulu ia. Aia ma ka Helu 2 Buke 3 o ke Kuokoa, ua ike hou ia ka puha hou ana mai nei o ua Honu kua-ea­ea nei o ke koholaloa o Molokai, i ke ku ana aku nei o ke kani-ai i ka peku a ka hoki a ko Maui kiai, nanai kela o kahi kua i ka pii i ka pali kiekia o Kalalau i Ke-e, a paapu i na maka i ka noe o Alakai, nukee ai ka nu­ku i ke anu o Hauailiki, i kuhihewa ai ia i ke olinolino o ka malamalama o ka La, o ke kula o Kamaomao, ka anohi anapa i kuu maka, i hoomau aku ka hana ilaila e nana ai, loaa ka mai e ka makamaka la he makole, lilo oe i pokii no Pele, ka wahine o ka lua a nau hoi na kui, a puke na wahi kuli kekahi i kekahi, me he mea la ua loaa i ka mai hano, ka pau pono ole o kau mau hopuna olelo i ka hoopuka mai me ka pololei maoli, i kapali­li hewa ai ka lau o ko alelo i ka hoopuka ana i na mea ano ole a pili ole i ka mea a ka'u makasila i hau kawewe ai ma ka Helu 6 Buke 3 o ke Kuokoa.

Aia ma kou kukulu manao mua ana e Kapepeekauwila no keia kumu manao, ua ike ia kou lalau, a me kou kuhihewa maoli, no ka mea, ua hoike mai kau hana i kou ano he kuhihewa, a ke hilinai nei oe ma ka pele­kai oia manao kuhihewa ou, a ua haule oe i ka auwaha au e eli nei. Nolaila, e ala e ka makamaka, e ku, a kiei, a holo, e imi hou i ka mea e pau ai ka hemehema o kou maka; a noai paha ua nui ka ilihualala o kou maka a hana koke ia ka huina o ka mea kino ma kahi kokoke mai, i hoomaopopo ole ai oe i kau mea i hoike mua ai, nolaila, e aho e kuai oe i makaaniani ilipoopoo nou; i mea e kokua'i ia oe, i ka nana hou ana, a hooma­opopo i ka mea a'u i waiho i mua oka lehule­hu. A i ole ia, he uuku loa paha no ka ili­hualala o kou maka, a hana ia ke kii o ka mea kino ma kahi loihi aku ; i ike ole ai ou mau maka i ke kaola nui e lakee lapuu ae la i mua o ko ihu. I ninau iho ai oe. "Aia la mahea kahi au i kakau ai ma kou kukulu manao ana, no na wahi a pau keia make ou i hai ae nei ?" Ka inoa hoi oia ka'u e hai nei ia oe, ua lalau oe no ka ike ole a hooma­opopo ole hoi i ka'u mea i waiho aku ai i mua o na makamaka o ka lahui o kaua. Elike me ka Iesu e a hewa ana i na Pari­saio me ka i ana. " Ua lalau oukou i ka ike ole i ka Palapala Hemolele." * Nolaila, ua hemahema oe no ka ike ole ana, aole no la hoi oe i ike, kahe hewa ka hua o ko waha i mua o ka lehulehu, i lohe oe e ka maka­maka.

Nolaila, Auhea oukou e na makamaka, mai na kai ewalu, a me na makani eha o ke aina e pa nei, Aloha oukou:— No ko'u ma­nao ana he poe naauao oukou, nolaila, he mea makehewa wale no ia'u ke hai hou aku i ka'u mea i hai ai imua o oukou, no keia mea a maua e kamailio nei, no ka mea hoi, hookahi olelo ana i ka poe naauao, he mea nui ia. Ina pela, e huli no oukou e na ma­kamaka a hoomaopopo iho, aole au i hai aku e o ka nui keia o ka poe make ma keia La­hui i ka A. D. 1863 i hala aku nei, aka, o ka nui ia o ka make iloko oia makahiki 1863 wale iho, oia hoi he 33,333,333; ano like hoi ka nui ke haiia ko Amerika me ko Ene­lani. Ina paha he kanaka noonoo oe, ma ua hiki ke noonoo iho; aole hoi i oi aku ka hui­na helu o na wahi kanaka o keia Lahui ma­mua o Enelani, aka, ua hai aku au, ina e huiia ko Amerika me ko Enelani, ane like ka nui me ka make iloko o ka A. D. 1863 i hala iho nei. Ua oi aku anei ka huina helu o na wahi kanaka o keia Lahui imua o Ame­rika, ke huiia laua me ko Enelani ? Kau mea oi hoi ia. Pi-ka-ne-ne wale iho na wa­hi kanaka o keia Lahui.

Auhea oe e ka makamaka, e kikoo ka ma­ka i ka laau, i ike iho a hoomaopopo iho ka maka i ka nani, ka hemolele, ka maikai, ka lenalena o ke oho o ke kukui o Kaukaweli, aohe wahi hemahema iki o ka luna o Hihi­manu, o ka'u mea i waiho aku ai ma ka pa­papunipeki o ke Kuokoa, Helu 6, Buke 3. Ke i hou mai nei ua hoa nei, " E manao ana anei oe o Kapepeekauwila wale no ia o ko Molokai ? Aole hoi anei ma na wahi e ae kekahi mea inoa ano like me keia.?" Ke hai aku nei au ia oe, mamua o ko'u ike ana i ke na Kapepeekauwila e pane anai nei ia'u, a ua ike au, a hoomaopopo iho ; ua kauna a oi aku na Kapepeekauwila ma keia Aupu­puni, aka, no kou hai ole ana mai e ke na Kapepeekauwila i kou wahi i noho ai, nolai­ko'u kii ana e hooala mai i ke kupueu nui o Molokai. No ko manao anei e ua hoa nei o pa ko lae nui i ka mapuna hoe a Maakua­keke, kumu lawaia hoi a Kawelo, i huna ai oe i kou wahi e noho ai ? Eia no ka hoi o oe no hoi kahi kanaka e hume ana me kahi malo, e kiai ana a makilo hoi i ka malageke o Haleduke la, huna wale iho no oe i ko wa­hi i noho ai.

Aia ma ka hapa hope o kau kalai manao ana, ke hooiaio mai nei oe penei, " He oia­io no ia manao ana ou, a hai ae hoi imua o ke akea." Ua ike no la hoi he oiaio, heaha la ka hoi ka mea o ka malama ole ana i ka oiaio ua loaa ? Poholalo mai nei oe i ka ala nemonemo a Hagai, i ko manao nae paha e pa mai o Kekuhaupio, ke Generala o Kame­hameha ea ? U hoi, ke keke iko ia. E ka makamaka, e hamahamau ka leo o ka ia a Kuhia, mai pane hou imua o ka lehulehu.

Nolaila, e oluolu ka Luna Hooponopono o ke " Kuokoa," e paki haalele kauaheahe oluolu ae i ka manao o ka makamaka imua o ka lehulehu. Ke hoi nei au, ua uhi ka ma­lu kuawa i na pali, ke holu nape mai la ka lau o ke ko o Poliala, i ke ahe a ka makani olu la he Waikoloa, ke eleu mai nei na iwa o Kapoino, ua kau ka la iluna o Lihau, e paani ana me ka lau o ka ulu o Lele. Me ke aloha no.
P. A. KALALAUPUNAAKEONAONA,
Kapoino Waiehu, Maui, Iune 11, 1864.

 

Luna Helu Apiki.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:— Ua hiki mai ka manao e paipai mai ana e hai aku i kela manao e kau ae la, oia hoi keia, " Luna Helu apiki."

Ma ko makou Apana nei, ua ike makou i ka apiki o ko makou Lunahelu, me keia no ia : I ka wa a ka Lunahelu e hele ai e helu i ka nui o na kanaka ku i ka auhau, ua he­lu oia i ka poe i loaa ia ia a pau, a, ua helu wale aku i ka poe i hele i kahi e, iloko o na makahiki ekolu a eha a mahope mai. Pela kana helu iloko o na makahiki i hala ae elua.

Eia kekahi mea kupanaha, o ka mea a mau mea i hookuuia eia mamua, ua nalowale nae ka palapala hookuu, e auhau hou ia no ia, kupanaha. Pela no anei ma ke kanawai ? Ka auhau hou aku i ka mea i hookuuia. Ina pela, e hoolaha akea mai i pau ko ma­kou kuhihewa, he pono no paha ia auhau hou ana, ina na ka Lunahelu e ae i hookuu, pono no la hoi ia auhau ana, aole nana i hookuu a auhau hou no, oia nae paha ea, o ka nalowale ana o ka palapala hookuu ka mea e auhau ai ea, u-hoi o ka hana apiki ia.

Pela no i na holoholona, ina ua olelo aku ua lilo ia hai, aole kela e holoi, e kakau pu ia i Elua kahu o ka holoholona hookahi, ua nui ka poe i hana ia pela, ua hoopii i ka pa­pa auhau, a no ka hookahi o ka la hana, no ia mea, ua pau koke no me ka pono nae.
Owau no me ke aloha.
J. OLUKOHAIIKAUA.
Aperila, 28, 1864.

 

Holo ka hana ma Pohakuloa.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE.— No ka lana ana mai o kuu manao e hai aku ia oe, oiai hoi, ua ike lea iho no wau, o oe no ka ahailono nana e lawe hele aku na manao o kela mea keia mea, ma na wahi i noho kanaka ia, nolaila, ina he mea pono ia oe a me kou Luna Hooponopono, ke hookomo iho i keia wahi ukana ma kahi kaawale o kou kino, ke pono nae i kou manao.

Ua koi nui ia mai au e kela mau hua nui e kau ae la maluna, no ko'u ike lea ana iho no i ka holo o ka hana, a penei no ia : Ina hoomaka ka hele ana i ka pulu i ka hora 11, a e pau ana ka hana i ka hora 1, me ka la­wa pono nae o na paona pulu i haawiia, oia hoi he 110 paona pakahi na kela a me keia. Ina hoi e hoomaka ka hana mai kakahiaka a po, ua loaa ekolu a eha paha la hana iloko o ka la hookahi, ke helu pono ia ka nui o na paona.

Eia hoi ka mea hilu a'u i ike ai ma ia pa hana, o ka oluolu maoli o ka hana a ka ha­ku nana ka hana, oia hoi o Era. O ke keu keia o ka'u ike ma Hawaii nei, no ka oluolu o ka hana ana, a me ka maikai no hoi ma ka uku ana i ka poe paahana, oia hoi $8.00 no ka malama. Aole hoi oia wale no, o ko­na poe kanaka kekahi, aole wahi kanaka hookahi i mahuka mai kona hoomaka ana mai e noho, a hiki mai i keia la a'u e kakau nei. No ke aha la ka mea i mahuka ole ai o keia poe ? Ke i mai nei hoi o i ala, " No ka hana pono ole ka !" Aole pela ko'u ma­mao, no ka oluolu o ka hana, a me ka mai­kai pu o ka hana a ka haku, a pela no e ma­ikai ai ka hana a ke kanaka.

A no keia ike o na kanaka i ka oluolu o ka hana, a me ka uku ana no hoi, nolaila, uo hoohihi loa ka manao o kekahi poe e no­ho loa ma keia hana, nolaila, ke kau leo e aku nei au ia oukou mamua e ka poe e ma­kemake ana i ka hana ku makahiki, ina ou­kou e lohe ana, e ohi ia ana kekahi poe e hele mai i ka hana maanei, a o ka haku ha­na hoi keia a oukou e lohe ai, mai kanalua ko oukou manao, ku ae no a maloeloe, naue mai no i ike pono, a i hoopau ia hoi ko ou­kou kuhihewa.

Ma na pa hana hoi a pau a'u i ike ai a i lohe ai no hoi, aole kekahi o lakou e like pu me keia, no ka mea, ma ka pa hana o Kai­na, he nui loa ke kaniuhu o na kanaka, o ka hana wale iho la no e pau ai, aole no hoi e loaa kekahi mau hora hoolailai o ka la, e hooluolu iho ai la hoi i kahi kino. A pela no ma Kaiwiki, i Hilo, ua kaniuhu no na kanaka, a me kekahi mau pa hana e ae no hoi a'u i ike ai, nolaila, he kumu keia e hiki ai ke hoohalike mai, no ka mea, ua ike iho la i ka rala maikai e laka ai ke kanaka, a o ka uku pono no hoi kekahi, a me ka hana maikai aku ma na hana hiki pono ke hana, aole hoi o ka hooi wale aku no o ka hana mamua o ka ikaika i loaa i ke kanaka, he mea no ia o ke kanaka e laka ole mai ai, a palemo aku no kela i ka mahuka, me he Pu­hi olali no ka Hema. No ke aha mai ka hana ana pela ? Kai no hoi no ke ino mai no hoi o na haku, hoomanawanui wale iho no ke kanaka a o ka pono ole, o ko lakou la mahuka aku la no ia, loaa ole ia oe ke ho-a­a aku, oiai hoi he wahi ala iki ko kahuna, aohe e loaa ke hookolo ia.

Ma ka la 9 hoi o Aperila, oia hoi ka Poa­ono, ua hoolilo lakou ia la i la ahaaina, no ko lakou noho ana i ka inea o ke anu, a me ka noho ana oia uka, nolaila, ua hoomakau­kauia na mea ai a pau, oia hoi he 15 puaa, he 40 umeke poi, 5 kulolo, a me na moa ai o ae he nui wale i hoomakaukauia.

I ka pau ana o ka ahaaina, ua hoomakau­kauia he wahi halawai, me ka hoomaikai pu aku hoi i ke Akua no kona kokua ana mai, a me ka malama maikai ana no hoi i ko ma­kou mau ola, oiai makou e noho ana iloko o ka polikua o ka waonahele, e hoolohe ana no hoi i ke kani kuekue a ka leo o na manu, e kupinai ana hoi i ka pili o ke ao, a he hoo­lau kanaka hoi no keia wahi kanaka ole.

A pau no hoi ka halawai ana, ua hooma­kaia ke Pai Kii ana, a ua pai ia no hoi na kii o ka poe i makemake, a pau ia, ua iho aku kekahi poe ilalo o ka Lua o Pele i ka makaikai a hoi mai. Ua pau a ane koe, ke hoi nei ko Kilauea keiki, ke ho a mai la na 'Lii wahine o ka Lua i ke ahi, ke pii ae la ka wena iluna o Uwekahuna, malamalama aku la ka luna o Kauwea, ike ia mai la e na puukani o Hilo Hanakahi.
E. K. KAUKINI.
Pohakuloa, Puna-uka, Aperila 11, 1864.