Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 26, 25 June 1864 — Page 3
| This text was transcribed by: | Deborah Kuupuaonaona McCue |
| This work is dedicated to: | Greg & Lokahi |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
na hoahanau ma Kohala nei; ma ke kukulu ana i Luakini, mai hookamalii oukou.
2. No ka hanai kumu. Pehea, ua hookanaka anei ke aupuni o ke Akua ma Kohhala nei ma ia hana? eia ka haina, ua hookanaka kekahi poe, ua hookamalii a hana ole i ka mea pono ole kekahi poe, nolaila, aole no i holopono ko ke Akua aupuni ma Kohala nei ma ia hana.
3. No ka hoolaha ana i ke ola ma na aina e. Pehea, ua hookanaka anei ke aupuni o ke Akua me Kohala nei mai hana. Eia ka haina, o kekahi poe ua hookanaka no ua hoohiki lakou i kekahi hapa o ko lakou waiwai no ka mahina hou, o kekahi poe ua hookamalii, aka, oia nae ka hana nui ioiʻku ma mua o na hana a pau, no ka mea, oia ke kauoha hope a ka Haku i kana mau haumana, "e hele ae oukou e hoohaumana‘ku i na lahuikanaka a pau ma ka honua nei," nolaila, aole no i hohkanaka ke aupuni o ke Akua ma Kohala nei maia hana; a no ka nele maoli o na hana nui e pili ana i ko ke Akua aupuni, au pio na halawai ma kau wahi, o ke kukulu Luakini, a pela‘ku, o ka hope ia o ka haiolelo ana a ka puukani o Kohala akau. Me ka mahalo i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.
JOHN KEKIPI
Makapala, Kohala A. , Hawaii, Jun. 28, 1864
He wanana ku i ka wahahee
E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: - E oluolu paha oe a me kou Luna Hooponopoao, e lawe aku i keia wahi puolo a kou hoa lawehana, i ike mai ai na hoa o kaua e noho ana mai Hawaii o Keawe, a hala ae i Kauai o Manokalanipo, no ka wanana wahahee a kekahi wahine o Waialua nei, nolaila ea, e wehewehe ae no wau mai ka mua mai, i kuleaana ai hoi keia kukulu manao ana, a i hoopauia ai hoi ka manao kuhihewa o kekahi poe.
O Keahe ka wahine mare a Hii, na moekalohe aku nae oia me Kua, a ua hopuia no hoi e na Makai, a hoopiiia no hoi imua o ka Lunakanawai, a ua hookolokoloia no hoi a ku i ka hewa, a ua hoopaiia he $32.00 pakahi, a ua mahuka aku nae laua a noho ma kaoahele o Waoala. A no keia mahuka ana, au huli nui ia laua e na Makai a loaa; a ia wa nae, ua hoi aku o Keahe me Hii kana kane mare.
Eia nae, ia laua e noho pu ana me ke ano oluolu, a ua hoonanea ia ka manao o kona hoa pupuu anu o na kau i hala ae mamua, a au hooneoneo ia hoi kona mau manao uluka, a ua lana maikai no hoi me he wai malino la, aka, mahope iho no, ua pakelo hou aku o Keahe me he Puhiolali o ka Hema, mai ka poli pumehana aku hoi o kana kane, a ua nalowale loa, he elua paha malama a oi ae ka nalo ana.
A no keia nalowale loa ana o Keahe, nolaila, wahahee ai ka olelo a keia wahine i kona hanauna, me ka olelo ia lakou, "ua make o Keahe, ua pepehiia e Hii; a o ka laau i hahauia‘i, e lala koa, a ua eliia ka lua a mehe lua maia la, a ua kanuia o Keahe ma ia lua, a ua pule ia no hoi e Hii i ka pule mana loa, aole no hoi e Hii i ka pule mana loa, aole no hoi e loaa i kekahi o oukou ke kii, ua nalo loa."
O keia mea i oleloia ae la maluna, oia no hoi ka wanana i loheia e ko Waialua nei, mai ka waha mai hoi o keia wahine wahahee launa ole, i kapaia hoi ka inoa o Penepeno, a i noho ia hoi e kekahi aku unihipili, a o Kapuoko hoi ka inoa o ua akua la, a nana hoi i hai mai ma kana olelo wanana no ka make o Keahe.
O ka poe nae a pau i pili koke aku ana iloko o ka oihana lapaau a keia wahine, ua paulele loa ko lakou manao mamuli o ka hana wahahee a keia akua i noho iluna o Penopeno. Pela anei ko aukou manao, he akua iokai luna o Penopeno, a ma on a la hoi e hoikeiaʻi na huaolelo? Aole. Na Penopeno wale no kela mau olelo haku, me kona mau lehelehe i piha i ka maalea ma ka imi waiwai ina ja giioybuouni, a e aho e hoopiiia oia ma ke kanawai o keia Aupuni, no ka imi waiwai ma ka hoopunipuni, ! loaa ai ka laau nana e nini iho i kona alelo wahahee, a me kona mau lehelehe malimali.
A no na mea i oleloia e keia wahine ma ke ano hoopunipuni, ua olelo iho ko Waialua nei poe, a me ko na wahi e aku, me ka manao nae he oiaio ka ua wahine nei, nolaila, ua hoopuka lakou i kekahi olelo, "e hoopaa ia o Hii iloko o ka Halepaahao." He mea kupanaha keia, in a e hoopaa ia o Hii iloko o ka Halepaahao, mamuli o ka olelo wahahee a kela wahine i piha i na uhane daimonio o ka wahahee, me ka loaa ole hoi o na hoike e hooiaio mai ana i ka pepehi io ana a Hii i au Keahe nei, aka, ua hilinai nui ia nae ka olelo a keia wahine, a mamuli ka o kana olelo wahahee, e hoahewaia ai hoi ka mea hewa ole. Pau ole no hoi ko kakou kuhihewa, oiai ke komo holokoa nei kakou iloko o ke poholopu o ka malamalama o ka ka La i ke awakea loa.
A no ka lohe ana o ka. poe i ike i ka make ole ana o Keahe, au manao ikaika loa no kekahi poe e pili ko lakou waiwa. A ua lohe mai no hoi wau, ua makemake loa no ka keia wahine wahahee e pili me kekahi poe, aka, ua kanalua mai nae lakou, no ka nui o ka poe i olelo mai no ka make ole ana o au Keahe imi hala nei, a me ka loaa ana hoi o ua Keahe nei ia O. K. Kalawaianui ma ke kahawai o Kipapa, ma ka la 10 o Aperila i hala iho nei. A no ia lohe ana ke ola ne no o Keahe ka wahine a Hii, nolaila, akah no a hoalu ia mai ke kaula marino i liolio o keia poe kuhihewa. Hilahila ino!
E hai no wau ia oukou me koʻu kuhihewa ole; Ua hoi aku no o Keahe nae Hii ma Honolulu, aia laua ma ka pa o J. Kahai kahi i noho ai; a ina he makemake e ike, e hele no ilaila i pau kuhihewa.
E koʻu mau hoa o ka aina lai o Waialu nei, mai puni i ka olelo wahahee a na akua Unihipili o ka honua nei, a mai hoolohe hoi i ka alapahi a ke kahu o ua akua la, e like me keia wahine hoopunipuni: a e malama no hoi ia oukou, aole e hoolauna hou me keia nahesa hoowalewale, o hoopahee aua nei kela i ka wale o kona waha, a kauo ia oukou iloko o ka nenelu poho o ke kuhihewa, a me ke alanui e hiki aku ai i ka ilihune. Me ke aloha i keia poe kuhihewa.
J.A. KAIEHUEHUOPUAENA.
Waialua, Oahu, Mei 2, 1864
He kaula gula ka hoohiki ke hookoia
nae.
E ka Nupepa Kuokoa E; Aloha oe: Kela maoli ka maikai o keia kaula gula e kau ae nei maluna, no ka hoohiki ana, ke hookoia nae, aka hoi, i ole e hookoia, alaila e wela mai auanei ko ke Akua huhu i ka mea e hana ana pela. E like me ka olelo kuhikuhi i hoikeia ma ka Pukaana 20: 7 penei: "Mai hoohiki wahahee oe i ka inoa o lehova o kou Akua, no ka mea, aole loa e hoa pono o lehova i ka mea hoohiki wahahee i kona inoa." Pela hoi ma keia pauku i oleloia.
Oiai hoi, ma keia pauku au i manao ai e kukulu ae i perika hoomanao no ka poe e hana mau nei i neia mea he hoohiki, a ua nui no hoi ka poe i haule i ka make mainoino, noloko o ko lakou hoohiki ana ma ka inoa weliweli o lehova ka Haku, a ua nalo lakou a pau, no lakou hooko ole ka hewa. A malaila no i kau mai ai ka make a nalo, me ka weliweli ole, ame ka hopohopo ole o ka naau.
No ka mea; o ka hoohiki ana he mea nui loa ia i ka poe pono, a he mea weliweli loa no hoi, aka, i ka poe hewa, ame ka poe kolohe, he mea lealea wale no ia, a he mea uuku loa ia lakou. Aka, e au ae kakou a kiei iho, pehea o Anania ame Safeile kana wahine, aole anei ke Akua i huhu ma ia laua? No ka mea, ua hoohiki aku laua imua o Iehova, no ka aina, e kuai-pau loa, aka, aole alua i hooko, ua hookoe laua i kekahi aina, ma keia hookoe ana, au huhu mai ke Akua ia laua, a ua loaa ia laua ka make poino?
Eia hou keia ninau, noloko mai no o keia mea he hoohiki, pehea o Saula keʻlii o ka Iseraela, aole anei aoi i hoohiki aku imua o Iehova, no kona hele ana e kaua me ka Ameleke, me ka lehova kauoha ia ia e luku pau loa i na kane, me na wahine, na keiki me na holoholona, aohe mea e koe, e luku loa me ka maka o ka p;ahi kaua, aka, aole nae oia i hooko ma ka olelo ame ke kauoha a Iehova?
No ka mea; ua hookoe aia ia Agaga ke alii o ka Ameleka, a ma ia hope, ua haalele mai ka uhane o Iehova ia ia, a ua huli ae ke Aupuni mai kona alo ae, a ua lilo ia Davida, a ma ia hope iho ua make o Saula. Pela i oleloia ma I Samuela 15 : a pela aku.
Pela no ke ago o ka poe hoohiki wahahee, he make mainline, make haumia, no ka mea, ke kau nei na lima o kekahi poe maluna iho o ke kahua kaua o ka Baipala, me ka hoohiki ana aku i ke Akua, aole au e launa me kuu kane, aole maua e huipu ma ke ano kolohe, a mahope, aole nae i malama i ka mea ana i hoohiki ai, o ka ono hou no ia i ke lili maia o ka ea, o ka hoi hou aku la no ia a huikino, nolaila, mahope aku nei, e pio ai ka poe hana pela e like me kaʻu e olelo nei. No ka mea, ua paaloa ko lehova Kanawai.
Ma keia mea, aole e na ana ka lili o Iehova i ka Moi, a me na ʻLii, i ke Aupuni, ina Kuhina, a me ka lahuikanaka. O na mea a pau e hana mau ana i keia mea he "hoohiki wahahee," ua hooailona ia lakou ma ka make hiki ole ke hoola ia, a me ka mai hoomainoino hiki ole ke lapaau a ola, a ke kala ia hoi ma keia ao, a pela aku hoi ma kela ao, no ka mea, ua paa loa keia kanawai o ke Akua.
He nui na make o ka poe hoike wahahee, pau i ka pele, pau i ka mano, haule i ka laau, lele i ka pali, kaa mai maoli a make. A no ka mea hoi, o ka mea hoohiki wahahee, oia no kona mea nana e pepehi iho a make; a e like pu me ka pule a ka poe kahuna anaana, pela no ka hoohiki ke hooko ole ia.
Nolaila, o keia mea he hoohiki, he mea paa loa no ia ma ka naau o ka poe haipule, a nolaila, o ka mea hooko ole i keia mea he hoohiki, hookahi no kanawai nona o ka make, no ka mea, mai ke Akua mai keia, aole no keia ao wale ae nei no. Nolaila hoi, ina i hoohiki kakou ma kekahi mau mea, o ka hooko koke aku no ka pono; a e akahele no hoi kakou e na makamaka ma ke akea, a ma kahi malu paha, me ka manao ua nalo, aka, ke ike mai la no ke Akua, ka mea hoi nona ka mana, i piha ai ka lani a me ka honua, a e hoahewa mai no hoi na aumakua kahiko ou kupuna ia oe, ka poe hoi mai ka po mai, a e loaa auanei ka uku weliweli no kau hana ana, no ka mea, ua hana kakou me ka lealea wale no, me ka manao he mea oluolu wale no ia i ke Akua, aole pela, o kana mea huhu loa no ia. Auwe ko kakou make ma ka po, ma kahi hoi e a mau ana o ke ahi, ke malama pono ole ia keia kaula nani he hoohiki, a me na hewa e ae a pau e make ai kakou.
Beni.
Haliimail, Honolulu, Iune 18, 1864
Halawai o na Makaainana e ka
APANA O HANA, E PILIANA I
KA OLELO HOOLAHA ALII I
HOOPUKAIA MA KA LA
5 O MEI
E ka Nupepa Kuokoa E; Aloha oe, A me kou mea nana e hoopuka aku. E oluolu oe e hookomo iho i ka manao i hooholoia ma ko makou halawai o ka la 7 o Iune, ma kahi kaawale o kou mau aoao.
I ko makou nana ana, ame ka hoomaopopo ana i ka Olelo Hoolaha Alii i hoopukaia ma ka la 5 o Mei. Elua mea nui i ko makou ike ana. Oka mua, au pili nui kona ano i ka hooulu mau i ka pomaikai o ka Lahuikanaka, a ua pili nui hoi i ka hoomau aku i ke au o ka noho Aupuni ana o ka hanauna Alii; no ka mea, pela i hoikeia ma ka Olelo Hoolaha Alii, ua maopopo i koʻu manao he lehulehu na haawina o ke Kumukanawai o koʻu Aupuni, aohe i hooulu mau i ka pomaikai o koʻu Lahuikanaka, ua makemake hoi au e hana hou ia kekahi mau haawaina no ka pomaikai o koʻu mau kanaka, a no ka hoomau anaʻku i ke au o ka Noho Aupuni ana o koʻu hanauna Alii!!
A, noloko mai o keia mau mea, ua kupu mai ka lua o ka manao, oia hoi, e kauoha ana i na makaainana e koho i na Elele e hele aku e kuka pu no ka hoololi ana i ke Kumukanawai!! Ke kuka pu a na i ka pono o ka lehulehu, ame ka noonoo ana i ka hemahema o na lala o ke Aupuni, i mea e hiki ai na haha o ke Aupuni. A me ka hoolaha mua oleia hoi o na hoololi o ke Kumukanawai i manaoia e hoololi. He mea kupanaha loa ia i ko makou ike ana, a he mea haohao nui hoi, me ka ninau iho. Heaha la keia? I ko makou ike ana, o na Hale Ahaolelo wale no ka mea mana ke kuka pu no na mea a pau e pili ana i ka Olelo Hoolaea Alii. Nolaila ka makou e ninau nei. Heaha la ka mana o keia poe Elele ke hele aku e kuka pu no na mea pili i ka Ahaolelo wale no ke hana? No ka mea, o na hana iho la no ia a ka Ahaolelo, aohe hana aku i kow. O ka haawi ana i ke dala o ke Aupuni no kela oihana keia oihana. O ka Ahaolelo wale no ka mea hiki; aohe wahi e ai e hiki ai.
O ka noonoo ana i ka pono o ka lehulehu, o ka Ahaolelo wale no, o ke kuka ana i ka mea hoololi a mau mea hoololi paha o ke Kumukanawai, o ka Ahaolelo wale no, aole makou i ike i kahi e ae e hiki ai; nolaila, i ka nanaʻku i keia mau mea, me he mea la, ua hoopaau loa ia ka mana o ka Ahaolelo Aupuni. A aia ka mana iloko o ka Ahaolelo Elele.
O ka mea kupanaha ia, ku ole i ke Kumukanawai ia mau hana. O keia poe Elele e koho ia nei, o na makaainana iho la no ia mai Hawaii a Kauai, a i k lakou hele ana aku a kuka pu me ke Alii, ame na Lii, ma ka Hale Ahaolelo hookahi, o ke Aupuni iho la no ia mai o a o, nolaila, i ka nana anaʻku, he hoololi Kumuykanawai maoli no ke ano o keia mau hana a pau. Ina pela, hewa anei makou ke ao ae i ko makou mau Elele, a mamuli hoi o keia ma Olelo Hooholo:
Hooholoia 1. E koho no makou i Eiele, o ke kanaka hoi i ikeia he manao kupaa, aloha Alii, minamina Kumukanawai, aloha Makaainana.
Hooholoia 2. I ko makou ike ana ke hoomau nei no na haawina o ke Kumukanawai i ka pomaikai o ka Lahuikanaka, a ke hoomau nei hoi ke Kumukanawai i ka Noho Aupuni ana o na Pua a Kamehameha, a i ko lakou mau hooilina aku.
Hooholoia 3. I ko makou ike ana ame ko makou hoomaopopo ana, au kupono loa ke ano o ke Kumukanawai e noho nei, i ke ano, ame ka noho ana o keia Aupuni.
Hooholoia 4. I ko makou ike ana o ke Kumukanawai e noho nei, ua kokua i ka pono ame ka maluhia o keia lahuikanaka, a ua kokua pu i ka pono ame ka maluhia o na Aupuni e.
Hooholoia 5. O ka Olelo Hoolaha Alii i hoopukaia e koho Elele, aole makou i ike iki i ka ana o keia poe Elele ke hele ak e kuka pu ma na mea hiki i ka Ahaolelo wale no ke hana.
Hooholoia 6. O ko makou ike ole i ka mea hoololi a mau mea hoololi o ke Kumukanawai i manoia e hoololi, a o ka haawi aku na keia poe Elele mana ole e hana.
Hewa a nei makou ke i ae e hoihoi aku ia mau mea na ka Ahaolelo Aupuni e hana, ka mea i pili kanawai, a ku hoi i ke Kumukanawai?
Hooholoia 7. O ka haawi ana i ka mana hoouna ana iho i keia poe Elele, na lakou e haawi i ke dala o ke Aupuni, ke manao nei makou he hoole akaka loa no ia i ka mana o ka Ahaolelo, e like me ke Kumukanawai.
Hooholoia 8. I ko makou hoopuka ana aku i keia mau Olelo Hooholo, aole makou i poina iki i ko ka Moi Kamehameha V., ake nui e hoomau i ka pomaikai o kona Aupuni, a me kona lahuikanaka, aole no hoi makou i waiho aku i kona manao hoomau i ko makou mau pono Kivila, ame ko makou mau pono. he hilinai haahaa no makou.
A oia iho la na anao i hooholoia ma ko makou halawai ana. Aloha i ka poe e heluhelu ana i kou kino, ame kou mea nana e hoopuka aku.
M.P. Peenahele,
Kakauolelo o ia la.
Ahaaina Aloha
E ka Nupepe Kuokoa E; Aloha Oe: E oluolu paha oe a me kou luna hooponopono, e hookomo iho i keia wahi ukana ma kahi kaawale o kou kino holookoa. Eia no ua wahi ukana la:
Ma ka Poaono iho nei, la 18 o keia malama, ua kukuli iho na keiki o ka Royal School (Kula Alii,) i ahaaina aloha, oia hoi ua hookuuia mai lakou mai ka luhi o ka imi ana i keia mea he naauao no na malama elua.
O ka inoa pakahi o na leiki nana i kukulu i ua ahaaina ʻla, o Joseph U. Kawainuni Jno. M. Poli, Jno. Wailemi, Moehonua, S. H. Haaheo, Jno. Naone, E. K. Opae, Kanihina, J. D. Halai, Niagara, me Nakookoo Paoa.
Ma ka hora 9 1/2 o ua la la ua akoakoa na keiki ma ko lakou pa kula ma Kahehuna, ia wa no ua hoonohonohoia ka huakai, a hoomaka lakou e hele ma ke Alanui Emma, e huli ana i ke konohaha, i alakaiia e ka leo o ka pahu a me ka nani o ka hae o ke Aupuni Hawaii e welo ana ma na eheu o ka makani.
Ahiki ka huakai ma ke Alanui Beretania huli ma ka akau, me ka heihei nui, a hiki ma ka huina o ke Alanui Nuuana, huli hhou ma ke komohana a hiki ma ka huina o ke Alanui Alii, hoomaka hou ka hele ana ma ka akau me ka hooikaika nui o ka pahu a me ka hae Aupuni e kowelo ana i ka makani i ke alakai ana ia lakou. Pela lakou i hele ai me ka hanohano nui a hiki ma kahi o J. M. Poli, ma Koiuiu, malaila i hoomakaukau ia i ua ahaaina luau la me ke aloha, a ua noho iho lakou ma ka papa aina, na keiki kane me na kaikamahine, a mamua ai o ka paina ana, ua ku mai o J. W. Kaiwi, kekahi o na hoa, a hoomaikai ana, hoomaka lakou e paina, a pau ka paina ana hooluana iho la lakou.
A hiki i ka hora 4 o ke ahiahi hoomaka lakou e paina hou, a pau ke paina ana, hoomaka amila ke kani hou ana o ka leo o ka pau e hoakoakoa i na keiki no ke kukulu hou i ka huakaai, a makaukau ka huakai, alaila, hoomakaika hele ana me ke alakaiia no e ka leo nahenahe o ka pahu me ka hae Hawaii e pulelo ana i ka makani e huli hoi ana i ke kaona, a hiki ma ka huina Alanui Maunakea a me Alanui Alii, a ma ke Alanui Alii, a ma ke Alanui Maunakea hoi i hele aku ai a hiki ma kahi o S. H. Haaheo, a malaila i hookuuiaʻi ka huakai, a hoi aku kela hoa keia i kona home, a o ka pau ana no ia. Me ke aloha.
J. H. Kukalaual.
Kikihale, Honolulu, Iune 22, 1864
Hoike Kulanui o Kapunahou.
Mai ka Poalua a me ka. Poakolu iho nei, ua hoikeia ke Kulaui ma ka Punahou, ua maikai a ua mahalo nuiia no hoi na Kumuao no ko lakou ikaika, a me ko lakou akamai no hoi i ke apana i na keiki kula ma na mea o ka naauao a ua ikaika pu no hoi lakou ma ka imi ana ma na mea i ao ia ia lakou.
Ma ka po Poaha iho nei, oia ka la 16 o keia malama, ua hoike na keiki umua o ke Akea ma ka Hale pule ma Kaukeano, a ua nui no hoi na poe i hele aku e makaikai me ka uku he $1,00 no ka pepa e komo ai o na kanakamakua, a he $0,50 hoi ka uku no ka pepa e komo ai o na keiki iloko e makaikai ai i ka hoike. Ma ka himeni ame ka haiolelo ka hoike ana, a au hoonaueneia ko makou mau manao mahalo, i ka lohe ana i na leo hoehoene a na poe himeni, a ua nui no hoi ko makou maholo i na poe haiolelo, ua maika no mai o a o. He mea no keia e paipai mai ana ia kakou e hoouna i ka kakou mau keiki e i,i i ka naauao, i hiki ai ia lakou ke alakai ia lakou iho iloko o ke alanuni o ka pono a me ka hanohano nui. No ka mea, ua maopopo no, ua ao mau na Kahuna haiola o kakou ma na mea o ke naauao e like me Kahiki, a e pono hoi na kalou e hoikaika aku ke koena.
MARE.
Mar. 20, ma Halawa, Molokai, mare o Kawaa, me Kiealoha; Olelo, me Wahinalo, na Rev. S. W. Nueku lakou i mare.
Mar 17, ma la wahi no, mare o Kalawaianui, me Pali; a o Keluo hoi me Pueaina, na Rev. S. W. Nueku lakou i mare.
HANAU.
Iune 17, Monikahae, Honolulu, hanau o Kalanimanuia (K.) na Kahoomaka me Kahaleolani.
Aper. 5, ma Halawa, Molokai, hanau o Kaalalii (w.) na Kuene w, me Mea K, he keiki kamehai.
Iune 7, ma Kuimu, Puna, Hawaii, hanau o Malihini Puamana, na S. B. Puamana, me Kaiuahine.
Aper.25, ma Pohakuloa, Olaa-uka, hanau o Kulaeokekoa na Kahilihiwa, me Kailiponi.
MAKE.
AKINA. @ Honolulu, Iune 23, make o Akina (w.,) he loihi no kona ka a ana i ka mai.
Iune 21, ma Niuhelewai, Kapalama, Oahu, make o S. D. Keolanui (k.)
Maraki 21. ma Halawa, Molokai, make o Ioane (k.)
Aper. 20 ma ia wahi no, make o Kuene (W.)
Mei 21, ma ia wahi no, make o Kekeke (W.)
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALAIA ANNA KA HOki kane hulu ioiole, ma ka Pa Aupuni ma Waiawa Ewa, ke hiki aku i ka la 2 o Iulai, hora 9 kakahiaka, oia hoi ka Poaono e hiki mai ana. Ke ano a me ka hao malalo nei; I Hoki kane hulu iolole hao ano e
J. KAHAULONO.
Luna Pa Au puni
Waiawa, Ewa, Iune 23, 1864
135-1t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, no ka hookohu i Luna Hooponopono no ka waiwai o KAUPU (k,) no Puuoauiki, Lahaina Maui, i make aku nei. Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 15 o Iulai, 1864, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ke la a me ka hora i oleloia e hoolohe ai i keia noi ana, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Lahaina.
ABRAH FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 2.
Lahaina, Maui, Iune 18,1864
135-2t
OLELO HOOLAHA
E IKE AUAAEI NA MEA A PAU KE NA na mai, owan ka mea nona ka inoa malalo nei; eia ma koʻu mau aina na Li helehewa eha, hookahi Lio wahine Losia huelo poomaku, aole hao kuni; elua Lio eleele, aole hao kuni, a ua poomuku nae ka huelo o kekahi; a hookahi hoi Lio kane puakea, ua maheleia ekahi pepeiao, me na opea no. Ina e ike ka ona, a mau one paha nona keia mau Lio i haila maluna, he pono hoi e kii koke mai, me ka uku pu mai kekahi no koʻu poino, $5. no ke poo hookahi. Ina aole e kii mai a hala na la he 30 mai kona la e lahi, ai ma ka Nupepa Kuokoa, alaila, e kuni no wau i koʻu hao.
M.D. MOIUIO.
Aamanu, Hamakua, Hawaii, Mei 30, 1864
135 1t
Na Ke Aupuni
HE PAPA HELU
NO NA
LUNA HELU O KA M. H. 1864.
MOKUPUNI O HAWAII Hilo. John Porter, Puna. D. Keawehano, Kau. J. B. Meakia, N. Kona. H. Kanuu, S. Kona. J. Davis, Jr., N. Kohala. J. Wight, S. Kohala. J. W. Davis,
MOKUPUNI O MAUI Lahaina. J. W. H. Kauwahi, Wailuku. T. Forsyth, Makawao. Thos. Everett, Hana. C. K. Kakani,
MOLOKAI. D. Kaopeahina,
LANAI. Naliikipi,
MOKUPUNI O Oahu. Ewa & Waianae. J. Kahaulolno, Waialua. J. W. Keawhunahala, Koolauloa. J. M. Kalaeipoo, Hoolaupoko. B. Armstrong, Honolulu. W. H. Pease,
MOKUPUNI O KAUAI Hanalei. D. McBride, Anahola. T. Kamahala, Lihue. E. Krull, Koloa. G. W. Lilikalani, Waimea. Kauai.
NIIHAU. Kamalenui
C. de VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Honolulu, Iune 10, 1864
NA INOA O KA POE LUNA AUHAU!
No ka M. H. 1864
HAWAII - Hilo. S. Kipi, Puna. S. Lalnaholo, Kau. F. S. Lyman, N. Kona. H. Kapokui, S. Kona. H. Kanuu, N. Kohala. Wm. K. Davis, S. Kohala. S. P. Koko, Hamakua. N. Keau,
MAUI - Lahaina. A Manaku, Wailuku. B. H. Sniffen, Makawao. J. Keohokaua, Hana. J. O. Forryth,
LANAI - D. Kaopeahina,
MOLOKAI - S. Kuaumoana
OAHU - Ewa ame Waianae. H. Thompson, Waialua. M. C. Lane, Koolauloa. Kaluhi, Koolaupoko. J. Kahema, Honolulu. Geo H. Luce,
KAUAI - Hanalei. G. N. Wilcox, Anahola. E. Krull, Lihue. S. Kaiu, Koloa. D. McBride, Waimea. V. Knudsen,
NIIHAU - P. Puhiula.
C. De Varigny,
Kuhina Waiwai.
Honolulu, Iune 23, 1864
Ua hohoia o J. H. Moku, i Luna Helu Auhau no ka Apaua o Lahaina, Maui, ma kahi o J. W. H. Kauwahi. C. de Varigny.
Keena Waiwai, Honolulu, Iune 18, 1864.
OLELO HOOLAHA.
KULA NUI O LAHAINALUNA.
E HOOMAKA HOU ANA KE KULA NUI o LAHAINALUNA i ka la 6 o Iulai. Ia manawa e komo hou ana kekahi papa hou. E hele mai na haumanu a pau i ka wa pono, aole hoi e hookaulua a hala ka ia 6 o Iula, i hoomaka like ai na hana. J. P. POKUE.
Moku! Moku Kuai!!
E KUAIIA ANA KA MOKU HOLO
KEKEULUOHI!
E ninau no ke kumukuai ia, JOHN H. KOLO, Luna Kudala.
Hale Kudala, Honolulu, Iune 18, 1864
184-1m
$15 00 MAKANA!
AIHUE! AIHUE!!
MAWAENA O KA HORA 9 A ME ka hora 10 o ka po o ka Poakolu iho nei, Iune 16, ua nihuelaʻku koʻu NOHO LIO a me ke KAULAWAHA pu no hoi, mai ke kua aku o koʻu Lio, ma ke Alanui Hotele. H uku no au i na dala he UMIKUNAMALIMA, i ka mea a mau mea nana e hoike mai i au Noho Lio la a me ke kaulawaha, me ka hoike pu mai hoi i ka mea nana Paihue, i hiki ai ke hoopaiia ma ke Kanawai. G. THOMS, (Komo.)
Honolulu, Iune 18, 1864
134-3t
IMUA O KA AHA KAUOHA!
Ka Waiwai o Lonohiwa o Wailuku, Maui ame Hahuailani, kana wahine.
NO KE NOI PONO IA ANA MAI IMUA O ka Mea hahaloia ka Lolo Aupuni, a e hoike mai anam au make o LONOHIWA, ma ka M. H. 1854 a iloko paha o ia manawa, a ua lilo ka@a wahine o MAHUAILANI, i hooilina no ka hapualua o kekahi aina i haawiia no Lonohiwa ma ka Palapala Sila Nui, Helu 4424, a ma ka Palapala Hooko a na Luna Hoona Kuleana Helu 3330, e waiho nei ma Waikane, Wailuku, Maui, a e noi maluna hoi e maheleia ua aina la iwaena o na hooilina o ia mau mea; me ka hooia pu mai hoi, ua hoi kou ko Mahuailani i ke Aupuni Hawaii, no ka meke ana me ka hooilina ole; Nolaila, a kauohaia e oolahaiaʻku ma na Nupepa ka Pacific Commercial Advertiser a me ka Kuokoa, he mau nupepa i palia a i hoopukaia ma Honolulu, e kauoha ana i ka poe a pau e hele mai imua oʻu ma koʻu Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ma ka POAHA, aia ka ia 21 o Iulai, ma ka hora 10 o o ke kakahiaka, i hooloheiaʻi lakou ma ia mea. A ua kauoha pu iaʻku no hoi e kikoo kino iaʻku o James Branan, John G. Kahuailua, Kahakau, a me Mahina, ke kaikamahine a Opunui, he kaikuahine hoi no Lonohiwa, a i noho ai mamuaʻku nei ma Waikahalulu; a ke kauoha houiaʻku nei e paiia kekahi kope o keia Olelo Hoolaha ma ka puka o ka Hale Kookolokolo e pili la i ka Halepuale, ma Wailuku, i oleloia mamua ae nie. R. G. DAVIS, Kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Hale Hookolokolo Honolulu, Iune 17, 1864
134-3t
OLELO HOOLAHA
A KA ILAMUKU!
MA KA MANA I HAAWII A MA KEKAhi Palapala Hoomalu Waiwai i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, e hoohoo ana i ka pono no PAULA JARETT, ka mea hoopii he $3,958 45, nolaila, ua hopu iho au a ua hoomalu, a e kuni aku ana ma ka la 13 o Iulai ae ner ma WAIANAE, Mokupuni o Oahu, ma kela Ahupuaa nona ka inoa o LUALUALEI, ka hapalua o na
Bipi he Hookahi Tausani, Ekolu Haneri Hipa a me Kanakolu Lio Hana,
a oi aku a emi mai paha, a me au noho a me na, pono a pau o ua mau Lio la: Hookahi Hale Hana Waia Bata, a me na pono o la hana.
E mahele ia ana no ka bipi a me na Lio, no keia mea keia mea waiwai, a e kuaiia no e like me ka nui o ka makemake o ka pie kuai mai, e hoomakaukauia no na mea i oluolu ai ka poe e hele ae ana i au ia kudalaia ia.
A ma ka ia 18 o IULAI, ma ka Ipuka o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, e kualiaʻna he EKOLU KAA LIO, a me na pono a pau e pili ana, a me kekahi LIO KAUO KAA MAIKAI.
A o keia Apana aina pu kekahi e waiho nei ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu, a me ke Alanui e holo ana i Panoa, e ku koke la mea ka uapo i PUALOALO, a me na hale a pau o luna, oia hoi kahi a ua Paulo F. Manini, e noho mei i keia wa.
A me keia Apana aina e ku nei ma ke kihi o ke Alanui Maunakea a me ke Alanui Manini, a me na hale a pau maluna iho. A me i kela Apana aina pu hoi e waiho nei ma ka aoao Akua o ke Alanui Maunakea, ma ke kua iho i kahi o Mrs. Colburn (Kolopaina)
A me kekahi wahi Apana aina ma WAIKELE, Ewa, he Loi Kalo a me na Loko I-A, he 7 35-100 Eka. A me kekahi a pana aina iho no aia ma PEPEEAOPILI, Halono, Waianae, he 9 45-100 ka nui, a me na hale a ku ia a me na mea i kukalaia maluna iho, ke ole e hookaa e ia mai ua mau dala la i hoohoioia ai e ka Aha, a me koʻu uku a me na lilo a pau. W. O. Parke Ilamuku
P.S.-E ho hoomaka ke kuai ana o na Bipi ma Lua@paka, ma ka hora 11 o ke kakahiaka o ka la 18 o Iulai a e hoomau ia ke kuai ana i kela ke keia la a hiki i ka pau ana. Honolulu, Iua o 11, 1864
134-4t
OLELO HOOLAHA
OIHANA WAI O HONOLULU
O NA POE A PAU E LAWA NEI I ka pono WAI, he hoikela'ku nei, e hiki mai ana ka ua e hookaa mua ai ma kela Keena, no ka hapalua ma ka la mua o Iulai ae nei, o ina e hookaa oie la ilako na la he 19 mahope aku o la wa, alaila o okika no ka Piula Wai o ka poe o nele ana, me ka kai hou ole iaʻke. H. PRENDERGAST. Luna e ka Oihana Wai o Honolulu. Keena o ka Oihana Wai o Honolu, makai o ke Alanui Nuuanu. Honolulu, Iune 15, 1864
128-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. ROBERTSON, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e KANEALAI (w) ame KAHALE (k) no ka hookohu ia laua i Luna Hooponopono Waiwai o Kulualilo (k) no Ewa, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoi kela i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 27 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikela, aia me ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. I. McCully, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Iune 14, 1864
134-3t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e PAALUA, no ka hookohu ia la i luna hooponopono waiwai o Kailiwai (k) no Honolulu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaloa oia ka la 28 o Iune, i ka hor 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hor i oleloia no ka hooloe i ka oiaio o kela noi ana mai, a me na mea hoole i hooikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. L. MCCULLY, Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Iune, 15, 1864. 134-2t
OLELO HOOLHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie WAIAHAO (w.) no ka hoolalo i na Palapala Kauoha o S. Kaanaana (k,) no Honolulu i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili o ke Poaha, oia ka la 30 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikela, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. MCCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Iune 14, 1864 134-2t
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O KAPU (k.) KUE I KAna wahine mare ia PUPULE (w.) e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekelu o Pupule i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 30 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. MCCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iune 14, 1864 134-2t
OLELO HOOLAHA!
NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e WAHINKAKA (w,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopo waiwai o Uluoa (w,) no Honolulu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 25 o Iune, i ka hor 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio e keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikela, aia ma ka Hale Hookoloolo ma Honolulu, Oahu.
L. MCCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iune 9, 1864. 134-2t
OLELO HOOLAHA.
KE PAPAIA AKU NEI NA POE me holoholona a pau loa, aole e hookua wale i na holoholona, Lio, Bipi, a me na ano holonolona no a pau, me kuu aloa ma kahi i kapaia o
ʻWAIKOAE,"
in a e loaa ka holoholona a mau holoholona paha, e hale waie ana make ano kono hewa, e hooku ia no e like me ke Kanawai. PETE MIKI. Honolulu, Iune 1864, 134-4
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii, E paiia no kii Ilena o ke
ANIANI a me ka PEPA
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mea kii. B. J. CHASE (keiki.) 112-6m Mrs. Pai Kii.
Pulupulu!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, peuei; PULUPULU i pau i ka waeia, 30 ken. no ka paona. PULUPULU me ka anoano 1 wae oleia, O kea no pae@la. E lawe no ai i ke wela lole a me ka pulupulu 1 uku no ke Kuokoa. H. M. WINI. 100-2m Luna Pai o ke Kuokoa.
LIONEL BROWNE,
LOIO o Ladana.
O KA MEA NONA KA INOA MALUNA, UA makaukau e hana i na hihia a pau luna o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni. Aia kona Keena malunaʻe e ka Halepai Polynesian. Honolulu, Mei 24, 1864 131-3m
MAKEMAKE IA!
KE KELEAWE a me KA HAO KAHIKO, a e ukula no ke kumukuai kiekie loa. E ninau no ma ka Haie Hana Hao ma ULAKOUKO. 127-2m
$20 00 MAKANA!
E HAAWIIA NO HE $20 I KA MEA NAna e hoike mai i ka mea a mau mea paha nana i AIHUE i ke kaulahao a me ka hao i paA ai o ke Kiaha Ina Wai, ma ka Poo o ka pali o Nuuanu, i hoopaliaʻi lakou ma ke Kanawai. GEO. H. LUCE. Luna Alanui o Oahu. Honolulu, Mei 28, 1864 132-4t
OLELO HOOLAHA.
KA POE JURE KANAKA MAOLI NO KA Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, Oahu, e hoomaka ana i ka Poakahi, ola ka la 4 o Iulai, M. R. 1864. W. N. Pualewa, R Kanakakole, Maeha, J. Maluaikoe, J. Kahai, Alexr. Auld, Alexr Smith, Kapahukepau, Kalaauala, Waihinalo, Kahakione, Kauahoa, Elemakule, S. Kumuhonua, Jeese Almoo, Kealaloa, E. II. Boyd, J. Komoikeehuahu, Kaunamano, Keumai, Hao Naope, Hama Naone, G. Kamai, D. Lima, JNO R. BARNARD, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Iune 6, 1864 133-4t
MAKEMAKE IA! MAKEMAKE IA!
KA LOLI! KA LOLI!! KA LOLI!!!
KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei, e kuai aku i na LOLI o na ano a pau ke nunoi kupono, oia hoi ka LOLI mai ka aha iaiha ka loa a hiki i ka iluna, a nono no hoi; me ke kaulei pono ia a maloo maikai, a penei he hana ana e pono ai: E ho-o i ke kai maoli e ka moana Koko o Ipuhae, a e elua paila ana, a e hoopiha uuku no ma ke koa o ka LOLI hookahi paha iniha---mai oki a hoopoha hoi mamua o hoo@ e ka Loli, aohe pono ke hoopaha ia ka no@ i a pau lakou mea i ka hanaia, alaila, Kaulai a maloo maikai. A loaa @ hanaia pela, e uku no au i Eona Keneta (6) ae ka @ LOLI hookahi, a ina no hoi e nunui loa ke @ o ka LOLI, alaila, nui ae no ka uku. Penei ke kuai ana; Ina @ @ ka loa o ka Loli, Eono keneta no ka paona; a ina eono laiha Ehiku keneta no ka penei; a ina ewalu laiha, Eiwa keneta no ka paona hookahi, a pela aku.
KIA KUKAKE: He makemake no wau e kuai i ke LUA MANO a me ka PEPEIAO LAAU. A pela @ makamaka i lawe ae makou i ka Loli, Eala, Map@ ame ka Pepeiao Laau, ma ko'u Halekuai, ma ke @ @ @ iho o ka Hlekuai o AKE, a mamua mai hoi o ka Hale Paina ona kanaka Hawaii, oia o Haleola. Me ka mahalo,
AKU WAI, MEA KALEPA,
Honolulu, Aperila 23, 1864 136-3m