Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 26, 25 June 1864 — Page 4

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Kaui Sai-dudoit
This work is dedicated to:  Nana Evangeline Lihue Ikuwa Sai

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Mele Inoa no.

KALALAKIIIKAWAIOKALEHUA.

--------------

Auhea wale ana oe,

E ke Kanianaakamoa,

O ke ao paha keia,

Ke olowalu mai nei,

Ka leo o ka Niau,

Ilaila olua la,

Kuu pau na kihikihi,

E ue e oi oe,

I ka holo a Bunibeti,

A kela koa nui,

Nana i hooheu aku,

Na lae o Rusini,

Aupuni kipikipi,

O ke kumakena ia,

Ke anapu nei ka uwila,

He alele waha ole ia,

E hali nei i ka Nu!

I lohe na Aupuni,

Aupuni ku kaawale,

Ma na lewa e ke kai,

O ka moana Iniana,

Hao na pe Burumi,

Haliilua i ke kai,

Akahi au a ike,

I ka mea ino he aloha,

Ke luaiele nei,

Me he wai paila la,

Okeoke kuu puuwai,

Hakukoi kuu nui kino,

I ke au a ka manao,

I manao aku no wau,

O oe koʻu hoa like,

E lai ai ke kaunu,

E kau ai o ka noke,

I ke kai o Bapine,

Aole ka e hiki,

Hao aku nei Makalii,

Noho i ka Polikua,

Ke kalewa hele nei,

Na keiki Kaupahi,

Hao mai paihiihi,

Ka ihona o ke Kaona,

Pukui lua i ke anu,

Hi-ki-kii ka ua o ena,

He aloha lai keia,

E ke Kanianaakamoa.

            NA D. KEAUOKALAIHAEHAE.

 

Auhea wale ana oe,

A e Kalaolelo,

Wai i Kilauea,

Helelei na waimaka,

Ko maka kaʻu i ike,

Ko ihu kai honi ia,

Kai no o ka pono ia,

AOle ka nanea,

Kui aku nei ka hohono,

I ke kihi o ka aina,

Kaulana hewa nei kino,

I ke alu a na manu,

E hauwalaau nei,

Elua no kaua,

E alo nei i ka leo,

I ke anu o Kalaponi,

Punia iho nei au,

I ka hana nui a loko,

Mai noho a henehene,

He alanui ua maa,

Ua hele ia a kupa,

Mai na kapuna mai,

A loaa mai o Keawe,

A o Keawe o lalo,

Lawe ae a iniki,

Ke kaula Makinikela,

Puliki mai a paa,

A põe i lenalena ole,

I niniu pono ka huila,

Kapena puhipuhi ahí,

Ke hele ino nei,

Ua inu paha i ka bia,

Kiaha wai hookohu,

Hoawaawa puuwai,

Wai awe ula o Mareka,

Aupuni Melemele,

Aina Omaemae,

Ilaila kuu ike ana,

I ka Nu Hou o Tahiti,

Ke koehe lua nei,

Na hupa i ke ahiahi,

I ka welo a ka lipine,

Hoi luuluu i ke kula,

I ke aka a ka makani,

He aloha lai keia,

A e Kalaolelo,

                        JOHN KELIIOKAMOKU.

 

Auhea wale ana oe,

E Kaehakonikoni,

Eia mai no wau,

Ko hoa alo i ke anu,

Alo aku ai kana,

I ke alu a na leo,

A na pili makamaka,

Kaua pu kai ire,

I ka nani o Daimana,

Kukui malamalama,

No ke aupuni Keleawe,

Paa mai nei Ehuehu,

Kela kookoo nui,

O ka ihu Kaminomino,

Monia mai a paa,

Haoa mai i ka Oma,

Ke puhi okaoka ia,

I waiho ai o ka Nau,

Pa kiaha ke aloha,

Na keiki Puukani,

Ma kuu puuwai oe,

A i ka helu e kahi,

O ka papa naauao.

Ua pau koʻu koina,

I ka Ahaolelo mua,

Mai noho a hapa mai,

He kikane ko moku,

Aole au ilaila,

E i ae au i Malio,

Kuu hoa e kohu ai,

Pii aku a ihe mai,

I ka nani o ka Biuta,

Kuhao i ka malie,

Ua koha no kaʻu hana,

He loaa na kuu lima,

Lalau ma ka hikina,

E ike anei oe,

I ka hana a ka mea kumu,

Aohe wai kohu ole,

Waiala o ka Oliva,

He ala kupukupu,

Na pua Kiliona,

Haiamu na manu,

Hoolai o Aromea,

I ka nani o Pikaka,

He aloha lai keia,

A e Kaehakonikoni,

                        MRS. M. KAMAKAHIKI.

 

Auhea wale ana oe,

A e Kaehaokekino,

Eia mai no wau,

A o Maunakamara,

Ke ala o kuu kino,

Honi aku nei ka Hikina,

Paoa i ke Komohana,

He ala Kupaoa,

Ku pouli ka ikena,

Me he ua noenoe la,

Pa ka makani Moae,

Lu i ka pua o ka rose,

Ula pu na kahawai,

Muliwai o Lokolewa,

Ua lawe kuu nui kino,

Ke hevee nei ka manao,

Laau o Keamolewa,

O ka lewa kaʻu i ike,

Kuhi no wau o oe,

I ka olu o ke ahiahi,

I ka pili o ke aumoe,

Moe au a hoolai,

O ke kani a ke Kahuli,

Huli ae nei kuu kino,

I ke Duke o ke Aupuni,

Eue kapakahi aku,

Alaa me Kumukumu,

I hooneenee ole,

Kuikahi ka noho ana,

Na kanaka Hawaii,

Ma Amerika nei,

E i ala hookuli,

E i ala aloha ole,

Haliu pono mai,

Ko Kino me ko maka,

Eia mai maua.

Puhiolali o ka Hema,

Mai hoohemahema oe,

I ka berita ua paa,

O hemo auanei,

Ka uwepa o ke Aupuni,

Ehia kau makahiki,

E pipii ai o ka wai,

Waihona olu i anei,

He aloha lai keia,

A e Kaehaokekino,

                        MRS. MARY LUMAHAI.

Jacksonville, Oregona, Mei 28, 1864.

-----------------------------------

Hoohalahala i ka Hope

LUNA ALANUI HANA PONO OLE.

---------

            E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--Ua lana mai koʻu manao e hooili aku i kaʻu mau wahi kakaleihala i hoopuluia e ke Koolau nei, a nau ia e lei iho ma kou a-i, a e hele ae oe imua o na lehulehu e noho ana me ka noiau o ka ike ame ka Luna Alanui o ka apana o Hana, ke poo o keia Luna hana pono ole, a hana mamuli o kona manao iho,

            Eia ua wahi leihala nei aʻu e hookau aku nei ia oe, he Luna alanui i hana pono ole a kue i na rula o ke kanawai ma ka apana o Koolau nei, oia o Kanoho kona inoa, a penei na kumu nui o kana hana pono ole ame ke kue i na rula o ke kanawai.

            Akahi. O ka hoohana wale aku no o keia una alanui i na kanaka a napoo ka la.

            Alua. O ke kuhikuhi ana o keia luna ma kahi loihi loa e hana ai na kanaka, ua like paha me na mile ekolu mai ka hale aku o na kanaka, pela iho kaʻu ikemaka ana.

            Akolu. O ke koho ana o keia luna i mau luna lehulehu malalo iho on a, eia ko lakou nui ma ka helu ana, eha luna i kekahi la, elima hoi i kekani la aku, eono a ehiku iloko o na la hana alanui.

            Aha. O ka hoounauna i kekahi mau kanaka e lawe i kona lio ma uka, a e hoe aku i kona kino ma ka waa mai Honomanu aku a pae i Keanae, a pela aku no mai Wailua a pae i Nahiku, a pau ae la ka hana alanui a pae i Nahiku, a pau ae la ka hana alanui a ia poe kanaka ia la hookahi no.

            A o keia mau kumu nui e kau ae la maluna, i ike mai ai ka mea nona keia kukulu manao ana, ame oʻu poe no a pau e haawalaau mai nei i ka hana pono ole o keia luna. Nolaila, e nana pu ae hoi kakou i ka hana a ua Kanoho nei, a he wahi ninau no hoi kaʻu imua o oukou e ka poe i hele a kuliu wale iloko o na buke kanawai o ka aina nei, eia ua ninau la, ua pono anei ka hana a keia luna alanui? E like me na kumu i haiia ae la maluna; aka, he pono hoi i kekahi o ka poe hana kanawai ke hoike mai i ka pono ame ka pono ole i pau ae keia hauwalaau ana ma ka hana kue a keia luna.

            Aka, ma kaʻu wahi ike pono ana aku ma ke kanawai, aohe, i pololei ka hana a keia luna pela, no ka mea, ewalu wale no hora hana ma ka helu ana i ka la hookahi, aole no hoi oia ka luna nui e hiki ai ia ia ke hoonoho iho i poe luna hou iho malalo on a e like me na olelo maluna, no ka mea, hookahi wale no luna ka mea kupono iwaena o na kanaka he kanalima, aole no hoi ka lawe ana i na kanaka ma kahi o na mile ekolu, aole hoi pela na luna mua, a o kahi i hana mua ia ua hala mai ia i hope, ua oi waleʻku keia.

            Eia kekahi, aole i kiupono loa kona hoounauna ana i na kanaka e hoe ia ia, a e lawe i kona lio, kukauahi o keia luna alanui me he alii la, pau hoi ia, o ke aiwaiwa loa aku o kalenalena o ua Kanoho nei, a kau iho la au i wahi mele nona, penei no ia: "Lenalena ke oho o ke kuikui," o ka noho wale iho no, aole hoi o ka hele e nana i na whai i hanaia e na kanaka, a ike hoi i ke ino ame ka maikai o ka hana ana a na luna lehulehu ana i hookoho ai, o ka maikai iho la no ia a mahope hoahewa aku.

            Nolaila, o koʻu manao maoli ame lakou nei e hoopau i keia hope luna alanui, ke like me ua haku nei o makou, oia o Kahananui. O ka oukou koe o ka awala ae i mau huaolelo imua o ua Kanoho nei i ike oia i kana hana pono ole, a i hewa au ma kekahi o keia mau olelo, e bapesito mai, a i pane mai kekahi iaʻu, e o oe o nunumea aunei.

            Ka hauwalawalaau, e oki au maanei ke pii nei au e auau i kahi wai o Laalaau, o ka u koe e ke "Kilohana pookela o ka lahui Hawaii nei," o ka waiho ae, a o ka hoolelel aku ma na kai ewalu o ko kakou mau mokupuni, ke oluolu oe e ka Lunahooponopono a me ka poe hoonoho kepau, i ka hoopaa iho. Me ke aloha no.

                                                                        J. KUHEAIKU.

            Keanae, Koolau, Maui. Mei 12, 1864.

-----------------------------------------

Ka Moolelo

--O--

I O S E P A .

-----------------------

[Eia ka mua o ka moolelo o Iosepa i hoopukaia ma ka Helu 24, o ka hope ia o ka mua keia.]

            NUI LOA KE KAUMAHA O IOSEPA no ka make ana Iokobo kona makuakane aloha; a haule iho la o Iosepa ma ke poo o kona makuakane, a uwe iho la maluna on a, a honi aku la.

            A ua ikaika loa ke aloha i kona makuakane, a hohonu ke kaumaha o kona naau i ka nalowale ana o kona makuakane.

            Nana no i hoopaa i na maka o kona makuakane i ka wa i make ai, a ua makemake oia e hoike i na hoailona a ka mahalo, a e kanu maikai hoi i kona kino, e hoike ai oia i na hoahanau on a ame ko Aigupita poe, i ka nui loa o kona aloha ia ia.

            E like me ka lake hana mau, ua kauoha o Iosepa i na kahuna lapaau e i-a loa i kona makuakane.

            He hana akamai ia e lilo ole ai ke kino kupapau i ka palahe, a ua malamaia ka he lehelena ma ke ano e paa loihi ai me ka helelei ole ai o ua kino la.

            He 40 na la i lilo iloko o keia hana, a hui me na la he 30 i ka hoomakaukau ana, a o ka huina he 70 la, oia hoi he 10 hebedoma.

            He wa kanikau keia ia Iosepa ame ka ohana a pau o Iakobo, a ua hoi pu ko Aigupita me lakou; e hoike ana i ka mahalo a me ke aloha o Parao ame na kanaka a pau ia Iosepa, a ua hoike ko lakou aloha ma ko lakou kaumaha i ka make ana o kona makuakane aloha.

            A hala na la he 70, loaa ia Iosepa ka ae o Parao ia ia e hele i Kanaana e kanu ia Iakobo, e like me kona i hoohiki ai ma na olelo hoohiki mua.

            He nui loa ka poe i hele ma ia kanu kupapau ana, o Iosepa ame na keiki a pau a Iokobo, me na ohana hale a pau, o na keiki liilii ke koe. O na luna o ke aupuni, na kauwa o parao, na luna kahiko o kona hale, me na luna kahiko o ka aina o Aigupita, ka poe ano kiekie a hanohano. A pii pu aku la me ia na kaa a me na hoohololio, a he poe nui loa lakou.

            O ka loihi o kahi e hele ai o keia lehulehu, he mau haneri mile no ia, a i ko lakou komo ana i Kanaana a hiki i Atada, malaila lakou i uwe ai e like me ka lakou hana mau me ka uwe nui loa; hoomau lakou i keia kanikau ana i ehiku la.

            O ko Kanaana, e noho ana ma ia wahi a ike i keia hana, olelo lakou, "Ke kanikau nui loa keia o ko Aigupita," a kapa lakou ia wahi o Abela Mezeraima, oia hoi, kahi o ke Aigupita wahi.

            Mailaila lakou i ai a i Heberoma i waiho ai lakou i ke kupapau o Iakobo, e moe pu me Aberahama, Isaaka, Sarai, Rebeka, me Lea, e like me kona makemake, ame kana kauoha hope loa ia.

            A pau keia hana e hoomaikai ai ke kino o ka makua i make, hoi aku la o Iosepa me kona poe hoahanau, ame ka poe hele pu mai i Aigupita.

            No ka nalo ana o ko Iokoa makuakane, a ua hopohopo na hoahanau o Iosepa o manao ino mai oia ia lakou; aole o lakou i ike pono i kona ano, he makau kona i ke Akua, a he naau lokomaikai kona, ua manao lakou ua hoomaopopo oia i ka lakou hana ino ia ia me ka manao huhu; ua kuhi lakou, ua uumi oia i keia mau manao, a huna ia manao ino ia lakou, a hana maikai ia lakou, oiai e ola ana ko lakou makuakane, a lilo kona mau la hope i ka pilikia no ka hakaka o kana poe keiki.

            Ano hoi, ua pau keia mau kumu, ua make ko lakou makua, manao lakou, aole paha he mea koke e uwao iwaena o lakou ame ko lakou hoahanau huhu, a ua haalulu lakou i ka manao ana i kona inaina.

            E ike oukou, o keia ka hope poino no ka hana hewa; ua hoomanao na hoahanau o Iosepa i ko lakou hewa mua, pinepine ke ala ana o na hana a lakou i hana ai ma Dotana a pua lakou i ka hoahewa ia lakou iho me ka makau nui.

            Ke ike nei lakou ia Iosepa e aahu ana me na lole hanohano o kana oihana, hoomanao iho la lakou i kela kapa onionio a lakou i kopipi ai i ke koko holoholona, a hoopunipuni wale i ko lakou makuakane.

            Ke ice nei lakou ia Iosepa e noho ana ma kahi hanohano, ame ka mana nui, a e holo ana i kona kaa nani, aka, ua ala mai ke lakou manao e hoike mai i ka lua kahi a lakou i hoolei ai ia ia, ame na Isamaela, ka poe a lakou i kuai aku ai ia Iosepa, a e lilo i kauwa hooluhi.

            Pela e ala mai ai na hewa i hala aku mahope, a ku mai imua o ka manao, a hoala i ka Lunaikehala e hoikeia; a na ua Lunaikehala la e hoike mai ai i ka mea hewa, i ke kupono o ka hoopai ana ia ia.

            Oia ka mea i lilo ai na hoahanau o Iosepa i manao ai e pilikia, o hoopai oia ia lakou; ua ike lakou he kupono ia, a in a ua ike ko Aigupita i ka lakou hana i hanaʻi ia Iosepa, aole paha lakou e pakele i ka hoopai nuiia.

            I mea e emi ai ka huhu o Iosepa, ua imi na hoahanau on a e hoala i kona manao aloha, ua ike lakou i kona aloha nui i ko lakou makuakane me ka mahalo nui ia ia.

            Nolaila, hoouna aku la lakou i elele io Iosepa la, ua hopohopo lakou i ka hele aku, o ala mai mai ka huhu o ko lakou he ikaika ua elele nei a lakou i hoouna ai, a e hooluolu i ka manao o Iosepa no ke ano koikoi on a, i loaa ai ke kalaia mai o ka lakou hana ino ana.

            Ua hilinai nui no nae lakou ma ke ano o ka olelo imua o Iosepa, ua aoia ua elele nei a lakou i hoouna ai, e olelo aku ia Iosepa penei; "Ua kauoha mai la ko kakou makuakane mamua o kona make ana, i mai la, "E i aku oukou ia Iosepa, ke nonoi aku nei au ia oe, e kala oe i ka hewa o kou poe kaikuaana, ame ko lakou mau hala a pau, no ka mea, ua hana hewa lakou ia oe, ano hoi, e kala oe i ko makou hewa o na kauwa a ke Akua o kou makuakane."

            He manao paipai keia i ka naau o ke keiki, he keiki hoolohe i na kauoha a kona makuakane, ana i aloha nui loa ai.

            He olelo paipai i ka pono o ka hoaʻloha o ke Akua, ke Akua o kona poe kupuna, ke Akua o kona makuakane, ke Akua o na hoahanau on a i hoohiki ai e malama, a o lakou no he mau kauwa nana. No ka lokomaikai o ko Iosepa naau, ua maule oia i keia olelo, a kahe nui kona waimaka.

            Ia wa koke no, kauoha ae la oia i kona mau hoahanau e hele mai i on a la, a ua hele mai no lakou a kulou imua ona. A olelo mai la lakou, "O kau mau poe kauwa makou, a malalo aku hoi o kou malu e noho ai me ka hoolohe pono ma kau mau oelloo a pau me ka maluhia."

            I mai la o Iosepa ia lakou, "Mai makau oukou, owau anei ma ko ke Akua wahi? He kanaka no wau e like me oukou, no ke aha la ko oukou makau wale ana iaʻu? O ke Akua ka mea nana e hoopai ia oukou no ka oukou hana hewa ana, e mihi oukou imua on a me ka malama pono loa ia ia."

-------------------------

He nui ka Ona.

--------

            E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--E oluolu paha oe a me kou Luna Hooponopono, ke holo iho i keia wahi ukana ma kahi kaawale o kou waihona, a nau hoi ia e hai ae, i ike mai ai na kini o kaua, e noho ana mai ka ua lokuloku i ka liko o ka lehua o Hilo i Hawaii, a pulelo aku hoi i ke Onekani o Nohili i Kauai, no keia mau whai hua e kau hookanoʻe nei ma ke poo o keia wahi kukulu manao ana, oia hoi "He nui ka Ona."

            Iaʻu e hele ana mai Kapalilua mai a hiki i Hookena, a me Kealia, lohe aku la au i ka leo o na kane a me na wahine e oli ana, a e hula ana hoi i ka inoa o Kaleionehu. Iaʻu i haalele ai i koʻu ike a me na mea a pau aʻu i lohe ai malaila, naue aku la au, a iaʻu i hiki aku ai ma Kiilae, a noho iho la ma kekahi punawai kaulana, i kapaia o "Kawaikuiakekela." A iaʻu e noho ana malaila, lohe aku la au i kekahi leo e kahea ana, "Kaikeo! Kaikoo!! Kaikoo!!!" Huli ae la au a nana aku la, aia hoi he ano kanaka i hoopuniia i na wai hooluu o ka ona; a no kuu haohao hoi no keia leo puiwa, kipa ae la au ma kekahi hale, a ku au ma ka puka o ua hale la, a e noho ana kekahi wahine iloko e ulana papale ana, a ninau aku la au i ke kumu o ia kahea ana a me kona ano maoli no hoi, a na keia wahine i hahai mai iaʻu, a penei no hoi ke ano, "he kaikoo, he huakai kanaka ia, a in a e lohe ka poe e ai ana i ka uwala i hoawaawaia, a e inu ana hoi i ka maia a me ka alani i hanaia i ea on a, a e hulo ana, a e hula ana paha, me na mea ano lealea a pau, aka, in a e lohe lakou i keia leo kahea, o ko lakou hoomalu like no ia."

            A lohe au no keia mau huaolelo, hoopaa iho la au ma kaʻu wahi buke hoomanao, i kakauia hoi ma kekahi keena o koʻu waihona opu, i lilo ai ia i mea kamailo na kaua ma keia wahi leta.

            Mahope iho nae o ke kamailio mua ana mai o keia wahine, hahai hou mai la oia i kekahi mau huaolelo hou e pili ana no ua poe inu on a nei, a me na inoa i kapa hou ia e lakou, no ua mau mea inu la a penei hoi oia i kula mai ai iaʻu: "Ke ano o k uwai hoawaawaia, he lepmanu kona inoa hou i hoano houia; a o ka maia hoi, he pineka, a o ka alani, he uaiseke." A oia iho la kana mau mea i kuhikuhi mai ai iaʻu, a oia no hoi kaʻu i lawe mai ai ko kaua mau makamaka a pau.

            Auhea oukou e oʻu au makamaka mai ka makani Eka kolonahe o Kona kaimalino i ka lai, a hala aku i ka moku nee i ke kai o Kaula i ka palena o na moku; e nana iho no oukou i keia mea hou, i hoano hou ia no hoi mamuli o ka maalea o ke kanaka puni i na lealea o keia ao, me ke kupalu ana i ko lakou naau no ka la e make ai, a e noho aku ai na uhane iloko o ka luaahi, kahi hoi i hoomakaukauia no ka poe hewa. Me ke aloha no i na hoa.                             D.W.H.K.*

            Kona, Hawaii, Mar. 7, 1864.

-----------------------------

"Ae Paha?"

--------

            E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA HOOMAHIE lua no oe, ka uwea gletalaba nana e poloai aku i ka lono ma na pahukani o na pepeiao elua o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, oia o S.L.S. Manuokekakai.

            Oiai ua kuupau mai nei kela i na haina o na ninau hua palapala, a me na ninau mua hoi elua, e kau ana ma ka hapa mua o kona kukulu manao ana; aka nae, aia ma ka hapa hope kaʻu mea i manao nui ai e kamailio aku, a he wahi mea iki hoi ma ka mua.

            Ke i mai nei hoi kela, he hoa ka wau nona, a ua hai mai hoi ma ka mua o kana hai ana i na ninau hua palapala, a he mau hoa ka maua (G.W.K. Manuokekula) nona no keia aina ua lanipili o Hilo nei, a ua noho pu ka makou i ka olu o ka Boarding School, a ua noi aku ka maua ia ia e hai mai i na haina o na ninau a maua. E nana i na hua e kau a e la maluna, "Ae paha?" He hoa io paha oe noʻu a me i ala, a maua nae hoi paha i ike ole ai ia oe; malia nae paha he hoa io no oe, a o kou huna ana mai hoi ka hewa i kou inoa ponoi, hoohewahewa ai au ia oe, aka nae, he mea kaʻu ia oe, no ka mea, ua noi mai nei oe iaʻu e hoouna hou aku i kope pololei loa no ka ninau eono, a eia mai no ia:--Me he mea la ua kanalua paha oe no ia ninau, ua manao no e hai mai, aka o hooleiaʻku paha, nolaila, kanalua, a huli hou mai nei e ninau hou, me kou hoike no hoi ua uewa ka ninau, aka nae, ma kau e hai nei, ua pono no ka ninau, aole nae i pono loa, nolaila, aia a pono loa ka ninau wahi au, alaila, hai mai oe i ka haina. Ninau mai paha auanei oe, "why?" Haina, e lena iho i ou onohi ike elua, a noonoo pono iho i ke ano o ka huaolelo loa, e lenakuekue iho la mahope o ko huaolelo noi i "kope pololei loa."

            A in a e loaa pono iho ia oe ke ano oia huaolelo loa, alaila, e pau ko kuhihewa e like me Thomas, i kapaia o Didumo. A in a e loaa ole no ia oe ke ano ea, kaukaulele iho no ka pulima i ka elele waha ole he Epiketole, a hoouna mai no hoi iaʻu, a naʻu no hoi ia e wehewehe aku, nolaila, ke hai aku nei no wau ia oe, aole i hewa ka ninau.

            A no kau olelo hoi no na haina elima e waiho la ma kou keena, aka, ua kali nae oe a loaa aku na kou keena, aka, ua kali nae oe a loaa aku na kope pololei loa, alaila, hai mai. Malaila, ua akaka loa kou kanalua ana; in a aole ou kanalua e like me S. Kauakoiawe in a ua hai mai no oe, aka, he ike ole no nae paha kou i kana mau haina i kalenia ma ka papa-konane o ka la "Happy New Year" o Ianuari, Buke 3, Helu 1, 2? A nolaila ko mea i hai mai nei i na haina i ano e ole ae i kana. A in a no ko ike ole, e nana iho oe ma Hoike ana 3: 18 hapa hope, a penei hoi i palapalaia: "A e hamo oe i kou mau maka i ka laau makole i ike oe." Aole nae oia i kanalua i kekahi ninau e like me oe, aka, ua kuhihewa no nae ma ka ninau 5 a me ke 6. Ma ka ninau 5 wahi ana, huina: A. O na hua suea ia aoao, he mea iloko o ka Baibala, a he Aʻo ka manu. Wahi hoi au, haina, W I na hua, a suea ia, like wiwi. Ma ka moeuhane a Parao i olelo ia. A o ka manu, he "Amakihi pupualenalena" o loko o Haili. Mea a hele mai i ike ia ka like ana. O ka wi nae paha o ka niho o ka iole ea?

            Ma ke 6 hoi wahi ana, haina: E A nahua, a suea ia, like me ka mai iloko o ke kanaka he eaea, he mea pilau. Wahi hoi au, haina: "I kope hou i pololei loa," alaila hai mai ka haina. Ke ae aku nei au, o kii aia ia Pualele laua o Opelua, a i ole ia laua, kikoo loa aku no a loaa o Kaili i Waiapuka; a i ole iaia, aia paha i ka pahuume a Makaihapalani.

            No-e-o nohoi oe e Manulalau, o ka huli ana mai nei a ua hewa ka ninau. Keu-keu io ka hoi oe, a ka no-e-o haulani, he oioi o Kauiki. A noe ka hua mele lea a na puukani o Apua. "O ka hana no ia a ka Hawaii, O ka noelo kaii mai, Mai hana kamalii mai oe, O lohe ka uka i Panaewa." A no olua pu hoi me S. Kauakoihewa, kahi huaolelo kaulana e i ana, "pau pu a Lanai i ke aea," ume i ka naaupo o ka pig ke ai ia e kanaka. Aia no la hoi ilaila o Kaululaau, ka mea nana "ka poho piapia," ka moopuna hoi a Kekupuohi, ka mea nana i hiipoi o Hoolehelehekii ka laau a Kekuokalani; a o ka aina i haawiia i uku, oia o Kapakai, ahu ke ahuawa. Owau no me ke aloha.

                                                                                    JOSIA NAUEIKALAI.

            Feb. 24, 1864.

 

------------------------------------------

J.P. HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO!

------

AIA MA KA HALE KUAI O KA MEA nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo Nu Hou.

            Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau,

            Na Kaulawaha, a me na mea e pono ka lio,

            Na Ili Kauo o na ano a pau,

            Na Hao Keehi,

            Na Palaki Lio,

            Na Kahi Lio,

            Na Eke Ili,

            Na Huipa.

A me na mea e ae a pau loa o pili ana i na Lio a me na Kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,

NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

            Aia no ke waiho mau nei malaila na Pela Mauu.

            O na Pela Pulu, na Pela Hulu a me Pela Uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

            Ua hanaia no na Kaa Lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

            Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i kaʻu oihana me ka maikai.

            E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i kaʻu oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

                                                                                                            J.P. HUGHES.

            Honolulu, Sept. 17, 1862.                                                                   100-1y

--------------------------

LAAU LAPAAU! AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE. Ma Honolulu. J.T. GOWER. - Makawao, Maui J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui. C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii. J.W. SMITH - Koloa, Kauai. HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI. Laau hoopau Naio me na Koe,  A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne, JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao? A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne. --------  NA MAI HOOPAILUA. Mai o ke Ake! Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia. (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE  MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 88-1y.